Χριστιανισμός χωρίς Χριστό

Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ

Ο ακροδεξιός πολιτικός Ερίκ Ζεμούρ, υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας το 2022 (κατέλαβε την τέταρτη θέση, με ποσοστό 7,07%), εξέδωσε πρόσφατα ένα βιβλιαράκι με τίτλο «La messe n’ est pas dite», Fayard /  Pensée Libre, Οκτώβριος 2025. Σημειώνω ότι από το 2023 ο ιστορικός εκδοτικός οίκος ελέγχεται από τον ακροδεξιό καθολικό μεγαλοεπιχειρηματία Βενσάν Μπολορέ, με αναπόφευκτη συνέπεια να στραφεί προς την Ακροδεξιά (εκτός από Ζεμούρ, ο Φαγιάρ εξέδωσε τον ίδιο μήνα βιβλίο του Φιλίπ ντε Βιλιέ και του Ζορντάν Μπαρντελά, προέδρου της Εθνικής Συσπείρωσης, του κόμματος της Λεπέν). Ο τίτλος του βιβλίου σημαίνει «τίποτε δεν έχει τελειώσει», «τίποτε δεν έχει κριθεί». Ο πανούργος Ζεμούρ, ενώ είχε και άλλους τρόπους να το πει αυτό στα γαλλικά, προτίμησε, με άρνηση, τη φράση «La messe est dite», «η λειτουργία τέλειωσε», που αποτελεί απόδοση της σύντομης λατινικής φράσης με την οποία γινόταν η απόλυση της λειτουργίας: ite missa est (ελληνικό αντίστοιχο: απολύεσθε εν ειρήνη, Λειτουργία των «Αποστολικών Διαταγών»). Ο Ζεμούρ διάλεξε αυτόν τον τίτλο, γιατί εννοεί το βιβλίο του ως υπεράσπιση της Καθολικής Εκκλησίας, υπεράσπιση που περιλαμβάνει και την τριδεντινή λατινική λειτουργία! Δεν θα σταθώ σε τούτο το σημείωμα στις χονδροειδείς απλουστεύσεις του βιβλίου, στη θεολογική άγνοια και στα λάθη του. Ο Ζεμούρ είναι πολιτικός και δεν χολοσκάει για την ιστορική και θεολογική ακρίβεια. Θα συζητήσουμε επομένως το βιβλίο ως αυτό που θέλει να είναι: πολιτικό μανιφέστο.

Παραθέτω τις πρώτες και τις τελευταίες φράσεις από τον πρόλογο του βιβλίου: «Δεν είμαι καθολικός ούτε καν χριστιανός. Ανατράφηκα στην εβραϊκή παράδοση των προγόνων μου» (σ. [5])· «Η Εκκλησία έφτιαξε τους βασιλιάδες, που έφτιαξαν το έθνος, που έφτιαξε το Δημοκρατικό Κράτος (République). Η Γαλλία χωρίς τον χριστιανισμό δεν είναι πλέον η Γαλλία. Και εγώ θέλω να συνεχίσω να ζω στη Γαλλία» (σ. 16). Παράξενη, μα την πίστη μου, αυτή η θερμή υπεράσπιση του χριστιανισμού και της Καθολικής Εκκλησίας από έναν Εβραίο! Ο Ζεμούρ έχει επίγνωση της παραδοξότητας και γι’ αυτό επικαλείται την ιδέα του ιουδαιοχριστιανισμού, όχι βεβαίως ως ιστορικής πραγματικότητας, κάτι που έχει πάψει να υπάρχει από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, αλλά όπως τον εννοούσε ο Ρενάν, ως κοινή παράδοση σημασιών και αξιών. Η επίκληση του ιουδαιοχριστιανισμού και η προσχώρηση σε αυτόν απαλλάσσει από την υποχρέωση της πίστης, γιατί ο ιουδαιοχριστιανισμός δεν είναι θρησκεία. Ο ιουδαιοχριστιανισμός, όπως τον εννοεί ο Ζεμούρ, είναι ιδεολογία, και πιο συγκεκριμένα πολεμική ιδεολογία εναντίον του ισλάμ και των μουσουλμάνων. Ο χριστιανισμός τον οποίο υπερασπίζεται ο Γάλλος ακροδεξιός είναι ένας χριστιανισμός χωρίς Χριστό και χωρίς Ευαγγέλιο, ακριβέστερα είναι εναντίον του Χριστού και του Ευαγγελίου. Το είχε άλλωστε παραδεχθεί δημόσια και ο ίδιος, το 2018, ότι είναι «υπέρ της Εκκλησίας και εναντίον του Χριστού» («Pour l’ Église et contre le Christ»)! Επειδή ο Ζεμούρ θέλει να εμφανίζεται και ως στοχαστής, προκειμένου να υποστηρίξει το πολιτικό σχέδιό του, κάνει μια χονδροειδή διάκριση ανάμεσα στον Παύλο και στον Πέτρο (μαζί με τον Ιάκωβο): ο Παύλος είναι η πίστη, ο Πέτρος είναι ο νόμος, ο θεσμός, η Εκκλησία. Σήμερα που ο χριστιανισμός είναι σε άμυνα δεν μας χρειάζεται ο Παύλος, δεν έχουμε ανάγκη την πίστη, σήμερα χρειαζόμαστε τον Πέτρο, έχουμε ανάγκη να υπερασπιστούμε τον θεσμό (σ. 94).

Ο χριστιανισμός για τον ακροδεξιό ρήτορα δεν είναι η πίστη στον Χριστό και στην Ανάστασή του, δεν είναι το κήρυγμα της συγχώρησης και της αγάπης, αλλά η ανακάλυψη της ατομικότητας, της οποίας ασυμφιλίωτος εχθρός είναι το ισλάμ: «Το ισλάμ πολέμησε εξαρχής την ατομικιστική επανάσταση που πραγματοποίησε ο χριστιανισμός. Δεν μας εκπλήσσει διόλου ότι είναι το ακριβώς αντίθετο της ρεπουμπλικανικής τριάδας: ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη. Το ισλάμ είναι στην πραγματικότητα η θρησκεία της υποταγής (στον Θεό), των ανισοτήτων (με τις γυναίκες, τους άπιστους, τους σκλάβους) και όπου η αδελφοσύνη αφορά μόνο τους άλλους μουσουλμάνους σε όλο τον κόσμο. Το ισλάμ είναι επομένως “ασυμβίβαστο με τη γαλλική Δημοκρατία”, όπως είναι και με τις αξίες όλων των δημοκρατικών χωρών της χριστιανικής Ευρώπης» (σ. 100). Τον ερυθρό ολοκληρωτισμό του 20ού αιώνα τον διαδέχθηκε ο πράσινος ολοκληρωτισμός του 21ου αιώνα, ο σοσιαλισμός έδωσε τη θέση του στο ισλάμ (σ. 108).

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που ο Ζεμούρ τα λέει όλα αυτά εναντίον των μεταναστών, των μουσουλμάνων και για τον κίνδυνο της «μεγάλης αντικατάστασης» (των χριστιανών της Ευρώπης από τους μουσουλμάνους), επί χρόνια τα ίδια και τα ίδια λέει. Με το βιβλιαράκι αυτό ωστόσο και την προσχώρηση σε έναν ταυτοτικό Καθολικισμό, ανανεώνει το ακροδεξιό οπλοστάσιό του, κατ’ απομίμηση του MAGA (Make American Great Again) και της ρητορικής του μεταστραφέντος στον Καθολικισμό Αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς, του οποίου πλέκει το εγκώμιο (σ. 116): Το ισλάμ σε αυτόν τον πόλεμο εναντίον της Ευρώπης δεν είναι μόνο του, έχει σύμμαχο τον γουοκισμό. «Η σιδηρά συμμαχία ανάμεσα στο ισλάμ και στον γουοκισμό έχει ως αντίπαλο τον ευρωπαϊκό και δυτικό πολιτισμό», ο οποίος είναι λευκός, χριστιανικός και ελληνορωμαϊκός. Η συμμαχία ισλάμ και γουοκισμού είναι το «γερμανο-σοβιετικό σύμφωνο» της εποχής μας (σ. 70). Για αυτόν τον εξισλαμισμό της Ευρώπης και την καταστροφή του χριστιανισμού μεγάλη ευθύνη έχει και η ίδια η Εκκλησία με αυτά τα πλαδαρά ανθρωπιστικά που κηρύττει (σ. 95), και ειδικά κάποιοι τύποι σαν τον Πάπα Φραγκίσκο, ο οποίος ήταν λυσσαλέος εχθρός της Ευρώπης και ειδικά της Γαλλίας (σ. 115)! Πόσοι Έλληνες πολιτικοί, κληρικοί και λαϊκοί χριστιανοί δεν πιστεύουν ακριβώς τα ίδια (για να μη μιλήσουμε για τη Ρωσία και άλλες ορθόδοξες χώρες)!

Αισθάνομαι την ανάγκη τελειώνοντας να εξηγήσω ότι θεωρώ το ζήτημα της ταυτότητας υπαρκτό και σοβαρό, σε τούτη την εποχή πολιτιστικής ανασφάλειας και ταυτοτικής αμηχανίας και σύγχυσης. Ειδικά στο θρησκευτικό πεδίο, αναγνωρίζω και σέβομαι την ανάγκη και την επιθυμία των ανθρώπων να υπερασπιστούν την πατροπαράδοτη χριστιανική πολιτιστική ταυτότητά τους, και ας μην πιστεύουν, ας μην μπορούν να πιστέψουν στον Χριστό, κάτι που δεν είναι άλλωστε διόλου εύκολο. Υπό έναν όρο όμως: ότι αυτή η υπεράσπιση της ταυτότητας δεν γίνεται μίσος για τους άλλους, δεν γίνεται ταμπούρι για να πολεμήσουμε όσους δεν τη συμμερίζονται ή διεκδικούν άλλη ταυτότητα για τον εαυτό τους. Εν κατακλείδι, ας μη χαρίσουμε το σοβαρό ζήτημα της ταυτότητας στην Ακροδεξιά.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ