Σάββατο 24 Ιουνίου 2023

Κυβέρνηση καί ἀντιπολίτευση μαζί «δύο σέ ἕνα», σέ συσκευασία δώρου

Τοῦ ΜΑΝΩΛΗ ΚΟΤΤΑΚΗ

ΛΙΓΕΣ μέρες πρίν ἀπό τίς ἐκλογές ἡ κατάσταση ἔχει ὡς ἑξῆς: ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης τρέχει μόνος του.
Τερματίζει πρῶτος τόν πολιτικό μαραθώνιο στό Καλλιμάρμαρο, ἐνῷ οἱ ἄλλοι σέρνουν τά πόδια τους ἀσθμαίνοντες καί διψασμένοι, στό Πικέρμι, τόν Γέρακα καί τήν Ἁγία Παρασκευή! Οἱ ἀντίπαλοί του ποτέ δέν μπῆκαν στήν κούρσα, οὔτε στίς πρῶτες ἐκλογές οὔτε στίς δεύτερες. Μέ ΛΟΑΤΚΙ γλῶσσα «ἡ ὁρατότητά τους εἶναι περιορισμένη.» Βλέπουν τόν προπορευόμενο μέ τά κιάλια. Κρυφός πόθος καί στρατηγική τοῦ κυρίου Μητσοτάκη εἶναι ἡ ἀπόλυτη κυριαρχία 170 ἑδρῶν σέ μιά πεντακομματική Βουλή πού θά τοῦ ἐπιτρέψει νά εἶναι καί κυβέρνηση καί μείζων ἀντιπολίτευση καί ἐλάσσων ἀντιπολίτευση. Ὅλα!
Προσπαθεῖ νά τό κρύψει ἀλλάζοντας τίς ἀφίσες μέ τό πρόσωπό του στίς στάσεις, στίς ὁποῖες ζητᾶ ἀπό τούς πολῖτες «ἰσχυρή ἐντολή γιά σταθερή κυβέρνηση» ἀντί τῆς «ἰσχυρῆς αὐτοδυναμίας» πού ἦταν τό ἀρχικό του σύνθημα. Ὅσο ὅμως καί ἄν προσπαθεῖ νά κρύψει τόν ἀπώτερο ἐκλογικό στόχο του, γιά τούς λίγους πού ἀσχολοῦνται, σέ αὐτές τίς «βαρετές ἐκλογές», αὐτός εἶναι ξεκάθαρος.
Ἀφοῦ «ξεπάστρεψε» τόν ΣΥΡΙΖΑ μέ τήν βοήθεια τοῦ Κατρούγκαλου καί τῆς Φωτίου λίγο πρίν ἀπό τίς προηγούμενες ἐκλογές, τώρα τό σχέδιό του εἶναι νά «πετάξει» ἔξω ἀπό τήν Βουλή ὅσο τό δυνατόν περισσότερα μικρά κόμματα, μέ πρῶτα τήν «Νίκη» τήν ὁποία ἀποκαλεῖ διαρκῶς «κομματίδιο» καί τήν «Ἑλληνική Λύση». Χθές βράδυ στήν Θεσσαλονίκη μάλιστα χαρακτήρισε τά πολλά κόμματα στήν Βουλή «δημοκρατική κακοφωνία». Δέν χρειάζεται ὁ ἴδιος νά «λερώσει» καί πολύ τά χέρια του, ἀρκεῖ νά ζητᾶ τήν «συμπίεσή» τους, λές καί ἡ κάλπη εἶναι κάδος σκουπιδιῶν. Τήν δουλειά τήν κάνουν μιά χαρά γιά λογαριασμό του ἐκεῖνοι πού ἀπέκλεισε ὡς «ναζί μαχαιροβγάλτες» στόν πρῶτο γῦρο καί μερικοί ἄλλοι καλῆς πίστεως ἀφελεῖς. Στά ἀριστερά ἐπίσης δέν χρειάζεται νά κάνει καί πολλά, ὅλοι ἐργάζονται ἀντικειμενικά γιά τό σχέδιό του, συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα. Τό ΚΚΕ πού ἐπιτίθεται τώρα στήν «Πλεύση Ἐλευθερίας» ἐνῷ δέν τό ἔκανε στόν πρῶτο γῦρο, οἱ ἐξεγερθέντες στό κόμμα τῆς Ζωῆς πού ἀποκλείστηκαν ἀπό τά ψηφοδέλτια καί βεβαίως στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ τό ΜέΡΑ25.
Μεταξύ μας δέν βλέπω τίποτε τό περίεργο στό σχέδιο τοῦ τ. Πρωθυπουργοῦ. Ἡ πολιτική ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων ἦταν πάντοτε μακιαβελλική καί ἐλάχιστα ἠθική. Ὁ σκοπός ἁγιάζει τά μέσα. Τό αὐτό ἰσχύει καί γιά τούς κομμουνιστές. Ἡ μέν ΝΔ ἔχει μιά χρυσή εὐκαιρία νά ἡγηθεῖ μιᾶς πεντακομματικῆς Βουλῆς 170 ἑδρῶν γνωρίζοντας ὅτι τήν ἑπόμενη μέρα πρέπει νά ἀνοίξει θέματα ἐπώδυνου συμβιβασμοῦ μέ τήν Τουρκία στό Αἰγαῖο. Διά τῆς ἀπεμπολήσεως τοῦ κυριαρχικοῦ δικαιώματος τῆς ἐπέκτασης τῶν χωρικῶν μας ὑδάτων στά 12 μίλια καί διά τῆς ἐναρμονίσεως τῶν θαλασσίων καί τῶν ἐναερίων συνόρων μας στά ἕξι μίλια. Γνωρίζει ὅτι πρέπει νά ἀνοίξει ζήτημα ἄρσης μονιμότητας τοῦ προσωπικοῦ τοῦ ΕΣΥ, μετατροπῆς τῶν συμβάσεών του σέ ἰδιωτικοῦ δικαίου καί «μετάταξης» αὐτοῦ τοῦ προσωπικοῦ στούς ἰδιῶτες πού θά μποῦν στά νοσοκομεῖα γιά τήν παροχή ὑπηρεσιῶν ὑγείας.
Ἐρώτημα ἄν ἡ μετάταξη θά γίνει μέ μισθολόγιο ΕΣΥ ἤ μέ ἀτομικές συμβάσεις ἰδιωτικοῦ τομέα…
Γνωρίζει ὅτι πρέπει νά ἀλλάξει τό Σύνταγμα (ἄρθρα 16, 17, 24, 106), μέ στόχο τήν ἀπόσυρση τοῦ Κράτους ἀπό τήν οἰκονομία καί τήν πλήρη ὑποκατάστασή του ἀπό τόν ἰδιωτικό τομέα. Ἐάν μπορεῖ λοιπόν νά «πετάξει» τόν ἀκροδεξιό Βελόπουλο, τόν «ἄσημο Χριστιανό» Νατσιό καί τήν φασαριόζα πλήν καταρτισμένη νομικῶς Ζωή ἔξω ἀπό τήν Βουλή γιά νά ἔχει τίς πλειοψηφίες πού θέλει γιά τό Σύνταγμα, τό συνυποσχετικό Χάγης, τίς μεταρρυθμίσεις στήν Ὑγεία καί τό κοινωνικό κράτος (καταργήσεις ἐπιδομάτων) πού θά σφραγίσουν τόν κύκλο τῆς μεταπολίτευσης, γιατί νά μήν τό κάνει; Λογικό!
Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τό ΚΚΕ πού βλέπει ἀπό τό 2012 τόν ΣΥΡΙΖΑ νά ἡγεμονεύει διαρκῶς στόν χῶρο τῆς Ἀριστερᾶς. Τώρα πού «ξεμπέρδεψε» μαζί του καί τόν ἔφερε στά μέτρα του (γι’ αὐτό καί στίς πρῶτες ἐκλογές ἔρριξε τό βάρος ἐναντίον του καί δευτερευόντως στήν ΝΔ), γιατί νά ἐπιτρέψει στήν Κωνσταντοπούλου τήν εἴσοδο στήν Βουλή; Γιά νά ἀποκτήσει συνέταιρο; Λογικό ἐκ μέρους του ἐπίσης νά θυμᾶται τήν στάση τῆς Ζωῆς στά μνημόνια, λογικό νά ξεχνᾶ τήν δική του στάση ὑπέρ τοῦ «εὐρώ» καί κατά τῆς «δραχμῆς» στήν σύσκεψη τῶν ἀρχηγῶν τό 2015.
Κάπως ἔτσι φθάνουμε ὅμως στόν τερματισμό καί διαπιστώνουμε ὅτι σέ αὐτές τίς ἐκλογές, πρῶτες καί δεύτερες, δεν συζητήθηκε τίποτε ἀπό ὅσα θά μάθουμε στίς προγραμματικές δηλώσεις μετεκλογικῶς. Ἀντί γιά τόν συμβιβασμό στό Αἰγαῖο καί γιά τήν ἐκτίναξη τοῦ δημοσίου χρέους στά 400 δισ. εὐρώ (μέ 290 δισ. μπήκαμε στά μνημόνια) συζητήσαμε γιά μιά «Δήμητρα» καί γιά ἕναν Γεωργούλη. Ἀντί γιά τήν ὑγεία καί τήν τραγική ἔλλειψη ἰδιωτικῶν ἐπενδύσεων (ἀναγνωρίζει ὅτι δέν ἔγιναν ἐπενδύσεις στό «Μακριά καί ἀγαπημένοι» ἕως καί ὁ Τζέφφρυ Πάυατ), συζητήσαμε γιά τούς βουλευτές πού «διέγραψε» ὁ Βελόπουλος καί γιά τήν κυβέρνηση μειοψηφίας τῶν ἡττημένων (πού περιέχεται στό Καινοτόμο Σύνταγμα Ἀλιβιζάτου – Γεραπετρίτη, ἀλλά γιά τόν ΣΥΡΙΖΑ τῶν τεμπέληδων, ὕπνος βαθύς.)
Ἀντί γιά τό περιεχόμενο τῆς ἀναθεώρησης τοῦ Συντάγματος καί γιά τόν δύσκολο ἐνεργειακό χειμῶνα (λείπει ἀπό τήν Εὐρώπη ποσότης φυσικοῦ ἀερίου ἴση μέ τήν χωρητικότητα ἑνός Nord Stream καί ἑνός East Med), συζητήσαμε γιά τόν Ὀζγκιούρ, τόν Ζεϊμπέκ καί τήν Συνθήκη τῆς Λωζάννης. Ἀντί νά συζητήσουμε γιά τήν ὕβριν τῆς ἀγορᾶς πού βάζει καπέλλο στίς τιμές γιά νά ἔχει ὑπερκέρδη, παρακολουθήσαμε ὅλους τούς ἀρχηγούς νά «ἀνακρίνονται» μέχρι τελικῆς …πτώσεως ἀπό τίς ἀγαπητές κυρίες Τσιμτσιλῆ, Μπάρκα, Καινούργιου, Σκορδᾶ καί Γερμανοῦ, καί ἀπό τόν ἀγαπητό Γρηγόρη Ἀρναούτογλου. Ὁ ἕνας μιλῶντας γιά τήν ψυχολόγο του, ὁ ἄλλος γιά τά ταξίδια του, ὁ τρίτος γιά τήν δασκάλα τῶν Γαλλικῶν στήν Λαμία. Τί ὡραῖα! Ἔτσι πού ἦρθαν τά πράγματα, εἶναι ἀπολύτως λογικός ὁ ἐπερχόμενος θρίαμβος τοῦ κυρίου Μητσοτάκη, καί μπράβο του. Δέν ἔκανε ἐκλογές, ἀλλά ἐκδρομή. Πλάκα στούς ἀντιπάλους του στό TikTok. Ἡ NΔ ἤλεγξε ἀπολύτως τήν ἀτζέντα σέ μιά περίοδο πού λόγῳ τῆς ἐκλογικῆς νομοθεσίας ἡ ἀντιπολίτευση εἶχε ἀπεριόριστη πρόσβαση στά κανάλια, ἄρα τό ἐπιχείρημά της ὅτι ἡ διαπλοκή στηρίζει τήν ΝΔ, εἶχε σχετική ἀξία. Ἡ πρόσβαση ὡστόσο δέν ἔχει ἀξία ἄν δέν ἔχεις τί νά πεῖς. Ὁ Μητσοτάκης εἶχε νά πεῖ, ἡ Ἀριστερά καί οἱ ἄλλοι ὄχι.
Ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης ἐκμεταλλεύτηκε τόσο τήν ἀνυπαρξία πολιτικοῦ λόγου τῆς ἀντιπολίτευσης, ὥστε πέτυχε τό ἀκατόρθωτο: Μέ τόν ἄστεγο τοῦ Πειραιᾶ ἐμφανίστηκε στήν κοινή γνώμη ὡς «ἀριστερός». Μέ τό θέμα τοῦ Προξενείου τῆς Κομοτηνῆς ἐμφανίστηκε ὡς «Πασόκος ἀνδρεοπαπανδρεϊκός». Μέ τό ἄγαλμα τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου ἐμφανίστηκε χθές …ὡς «μακεδονομάχος» καί «ἀναγεννημένος χριστιανός»!
Περίπατο ἔκανε ὁ ἄνθρωπος, πρέπει νά τοῦ πιστωθεῖ καί νά τοῦ ἀναγνωριστεῖ… Μεγάλο περίπατο.

ΠΗΓΗ: ΕΣΤΙΑ

Τρίτη 20 Ιουνίου 2023

Ζίγκμουντ Μπάουμαν - παπα-Ναζάριος - παπα-Στρατής Δήμου

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Μέχρι το επόμενο ναυάγιο με πρόσφυγες και μετανάστες το πολιτικό σύστημα, ελληνικό και ευρωπαϊκό, θα ψάχνει να βρει λύση στο προσφυγικό και μεταναστευτικό φαινόμενο. Με την υποκρισία να περισσεύει και με την ασέβεια κατεπάνω στα άψυχα ανθρώπινα σώματα στον θαλάσσιο τάφο της Μεσογείου, το πένθος θα είναι νηπενθές. Η προσφυγιά και η μετανάστευση είναι αποτέλεσμα των εγκλημάτων που διέπραξε η πάλαι ποτέ αποικιοκρατική Ευρώπη σε λαούς του τρίτου κόσμου. Δεν χωρά αμφιβολία ότι και στην αποικιοκρατία οφείλεται το φαινόμενο των φυλετικών διακρίσεων. Η αντίληψη των κατακτητών για ανωτερότητά τους έναντι των ιθαγενών λαών γέννησε τα τέρατα του ρατσισμού και ξενοφοβίας, τέρατα που και σήμερα είναι κυρίαρχα. Η Ευρώπη καυχάται για τον Διαφωτισμό της και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Μόνο που αυτό το καύχημα είναι γυμνό.
Ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν στο καταιγιστικό βιβλίο του Ρευστοί Καιροί, όταν αναφέρεται στους πρόσφυγες γράφει ότι: «αποτελούν την ενσάρκωση των “ανθρώπινων αποβλήτων”, χωρίς να έχουν κάποια χρήσιμη λειτουργία να επιτελέσουν στη χώρα άφιξης και προσωρινής παραμονής και χωρίς να υπάρχει ούτε η πρόθεση ούτε η ρεαλιστική προοπτική για αφομοίωση και ενσωμάτωση στο κοινωνικό σώμα». Και συνεχίζει: «οι πρόσφυγες βρίσκονται μεταξύ διασταυρούμενων πυρών ή, για μεγαλύτερη ακρίβεια, είναι δέκτες αντιφατικών μηνυμάτων. Εκδιώκονται με τη βία ή εκφοβίζονται για να φύγουν από την ιδιαίτερη πατρίδα τους, αλλά τους αρνούνται την είσοδο σε κάποια άλλη. Δεν αλλάζουν χώρους. Χάνουν το χώρο τους πάνω στη γη και πετιούνται στο πουθενά […] Τα στρατόπεδα των προσφύγων ή των αιτούντων άσυλο είναι έξυπνα επινοήματα προσωρινών εγκαταστάσεων που καθίστανται μόνιμα μέσω του αποκλεισμού των εξόδων τους. Επιτρέψτε μου να το επαναλάβω. Οι τρόφιμοι των στρατοπέδων προσφύγων ή των αιτούντων άσυλο δεν μπορούν να επιστρέψουν “εκεί απ’ όπου ήρθαν”, αφού οι χώρες αυτές δεν τους θέλουν πίσω. Οι ζωές τους έχουν καταστραφεί, τα σπίτια τους έχουν υποστεί ζημιές, ισοπεδωθεί ή κλαπεί. Επιπλέον δεν υπάρχει διέξοδος, γιατί καμιά κυβέρνηση δεν θα δει με ευχαρίστηση την εισροή εκατομμυρίων αστέγων και θα κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει την εγκατάσταση των νεοφερμένων»[1].
Ερώτημα πρώτο, καίριο: στο πλαίσιο σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να υπάρξουν μοντέλα συνύπαρξης διαφορετικών λαών. Σαφέστατα ναι! Φτάνει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η δημιουργία ενός μελλοντικού «πολυπολιτισμικού και ανεκτικού “παγκόσμιου” πολίτη»[2]. Ερώτημα δεύτερο, κι αυτό καίριο: ο θεολογικός και ο εκκλησιαστικός χώρος μπορεί να έχει ουσιαστική συμμετοχή σ’ αυτό το εγχείρημα. Σαφέστατα μπορεί! Όχι, όμως, με εκείνη την επιδερμική χρήση της φιλανθρωπίας, αλλά στη βάση της συνιστώσας που θέλει τον ξεριζωμό, τον λιμό και τη γενοκτονία, των προσφύγων και των μεταναστών –κι όχι μόνο αυτών αλλά κάθε κατατρεγμένου και ανέστιου ανθρώπου- να καταλαγιάζει σε αληθινή «κοινωνία ετεροτήτων»[3]. Τότε και μόνον τότε η χριστιανική ανθρωπολογία φαίνεται να αποκτά ουσιαστική σημασία, όταν αναφέρεται στην αρμονική συνύπαρξη[4] ανθρώπων διαφορετικής πίστης και κουλτούρας. Χρέος και αγώνας κάθε χριστιανού είναι η ταύτισή του με τον Άλλο, όσο διαφορετικός κι αν είναι πολιτισμικά και θρησκευτικά. Το παράδειγμα του παπα- Ναζάριου, Ρωμαιοκαθολικού ιερέα, στη εκπληκτική ταινία του Λουίς Μπουνιουέλ, με τίτλο Ναζαρέν, τρανταχτό: προτιμούσε να ζει σε φτωχογειτονιές του Μεξικού ταυτίζοντας τον εαυτό του με πάμφτωχους και περιθωριακούς ανθρώπους. Όπως και το παράδειγμα του αξέχαστου παπα-Στρατή Δήμου, κι αυτό τρανταχτό: ταύτιζε τον εαυτό του με κάθε πρόσφυγα και μετανάστη.

[1] ΖΙΓΚΜΟΥΝΤ ΜΠΑΟΥΜΑΝ. (2008). Ρευστοί καιροί. Η ζωή την εποχή της αβεβαιότητας. Αθήνα: Μεταίχμιο, σσ. 77, 82-83.
[2] ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΑΚΡΙΔΗΣ. (2005). «Μετανάστευση και ανοχή στη σύγχρονη Ευρώπη», στη: Σύναξη, τχ. 96 (Οκτώβριος – Δεκέμβριος), σ. 53.
[3] ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ. (2005), «Γινόμαστε περισσότερο ο εαυτός μας», στη: Σύναξη. τχ. 96 (Οκτώβριος – Δεκέμβριος), σ. 4.
[4] Για μια πανοραμική ερμηνεία της συνύπαρξης από θρησκειολογική κυρίως πλευράς, σημαντικό είναι το βιβλίο του Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ (ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΤΟΥ). (2015). Συνύπαρξη - Ειρήνη - Φύση - Φτώχεια - Τρομοκρατία - Αξίες. Θρησκειολογική θεώρηση. Αθήνα: Αρμός.

Η αιώνια ήττα μιας κοσμικής «Νίκης»

Του ΣΥΜΕΩΝ ΜΠΛΕΤΣΑ· Νομικού - Θεολόγου

Μόλις λίγες ημέρες πριν, η Εκκλησία γιόρτασε τη Δεσποτική Εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου, ένα γεγονός το οποίο σφραγίζει την επίγεια παρουσία του Κυρίου, καθώς αναλαμβανόμενος στους Ουρανούς παραδίδει την σκυτάλη της Θείας Οικονομίας στον Παράκλητο, το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Η εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου δεν είναι μονάχα το χρονικό επισφράγισμα αλλά και ο υπαρξιακός και ουσιώδης αέναος επίλογος του Μυστηρίου της Θείας Ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού. Ο Κύριος, όχι μόνο καταδέχτηκε να προσλάβει την ανθρώπινη φύση αλλά την κατέστησε και συμβασιλεύουσα δεξιά του Πατρός με την μακαρία Ανάληψή Του. Αυτό είναι, άλλωστε, και το σπουδαιότερο μήνυμα αυτής της εορτής από θεολογικής πλευράς.
Ωστόσο, διαβάζοντας κανείς ξανά και ξανά την περικοπή, διαπιστώνει πως δεν συνάγεται από το κείμενο, σε ανθρώπινο επίπεδο τουλάχιστον, ένας επαρκής λόγος, ώστε ο Κύριος να αναληφθεί. Σαρκώθηκε, κήρυξε, σταυρώθηκε και αναστήθηκε νικώντας το κράτος του θανάτου. Γιατί, εφόσον νίκησε και μάλιστα πανηγυρικά, να χρειαστεί να φύγει; Γιατί να μην μείνει ανάμεσα στους ανθρώπους, ώστε να μάθουν τα πέρατα της Οικουμένης ότι «Ανέστη Χριστός», έως ότου δεν μείνει ούτε ένας άπιστος;
Οι λόγοι στα ως άνω ερωτήματα είναι δύο. Ο πρώτος έχει να κάνει με την ελευθερία του ανθρώπου. Όπως ξέρουμε, ο άνθρωπος δημιουργήθηκε ελεύθερος και μία υποθετική παραμονή του Χριστού ανάμεσά μας θα καταστρατηγούσε αυτή την ελευθερία. Ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει τον Ιησού ως Κύριο της Ζωής και του Θανάτου, εφόσον θα τον έβλεπε αναστημένο, ενώ πριν λίγες μέρες νεκρό; Ποιος θα μπορούσε να αρνηθεί το Μυστήριο της Σάρκωσης, μπροστά σε αυτό το μέγα θαύμα; Και φυσικά η Ανάσταση του Κυρίου δεν περιορίζεται ούτε χρονικά αλλά ούτε και τοπικά. Φανταστείτε, λοιπόν, σε τι σύγχυση θα βρισκόταν ο σημερινός άνθρωπος βλέποντας τον Κύριο σε ηλικία 2025 ετών περίπου, να υπερέχει έναντι όλων των φυσικών νόμων. Θα μπορούσε να αρνηθεί κανείς τον Χριστό; Θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν τον πιστεύει και δεν τον αποδέχεται ως Θεό και Σωτήρα; Θα μπορούσε, αλλά τα επιχειρήματά του θα ανήκαν στην ίδια κατηγορία με εκείνων της επίπεδης γης. Ο Κύριος, λοιπόν, κατεχόμενος από αμέτρητη αγάπη και φιλανθρωπία για το πλάσμα Του, αναλαμβάνεται στους Ουρανούς, δίνοντας την ευκαιρία στον άνθρωπο να Τον ακολουθήσει ελεύθερα και με μόνο κριτήριο τον θείο πόθο.
Υπάρχει, ωστόσο, κι ένας ακόμη λόγος της Αναλήψεως του Χριστού σε πλήρη συνάρτηση με τον πρώτο, αλλά με ιδιαίτερη βαρύτητα και επικαιρική ζήτηση. Αυτός είναι και ο λόγος με τον οποίο θα ήθελα να ασχοληθούμε σε αυτό το άρθρο. Ο Ιησούς είναι ένας αντιήρωας της εποχής Του, αλλά και κάθε εποχής. Αποτελεί το ύψιστο και απόλυτο παράδειγμα καταλλαγής και κένωσης. Ενώ είναι Θεός, ενώ είναι ο Δημιουργός ολάκερης της κτίσης, καταδέχεται να γίνει άνθρωπος. Και υπό ποιες συνθήκες γίνεται άνθρωπος; Πως θα μπορούσε ένας Θεός να σαρκωθεί; Σύμφωνα με την μικρόνοη και πεπερασμένη λογική μας, ο Κύριος θα έπρεπε να σαρκωθεί με δόξες και τιμές, να γεννηθεί με τις καλύτερες προϋποθέσεις και να κυριαρχεί επάνω στη γη ήδη από το πρώτο λεπτό. Αυτή, ωστόσο, είναι η ανθρώπινη σκέψη, η οποία όσο λογική κι αν φαντάζει δεν έχει θεία καταβολή.
Ο Χριστός έρχεται ως αντιήρωας, γεννιέται παράδοξα μέσα σε μία σπηλιά κυνηγημένος, μεταναστεύει για να γλιτώσει τον θάνατο, μεγαλώνει φτωχικά, ενώ είναι Θεός, καταδέχεται να ακολουθήσει και μάλιστα με μεγάλη ευλάβεια όλες τις απαραίτητες διατάξεις τόσο της ιουδαϊκής θρησκείας, όσο και της κοσμικής, ρωμαϊκής εν προκειμένω, εξουσίας. Κηρύττει, θαυματουργεί, θεραπεύει αρρώστους και ανασταίνει νεκρούς. Παρόλα αυτά, δέχεται τις ύβρεις, τις ειρωνείες, τα ραπίσματα, ακόμη και τον ίδιο τον θάνατο από τους ανθρώπους που ο Ίδιος δημιούργησε. Ένας Θεός – Αντιήρωας, που ποτέ του δεν επιδίωξε την κοσμική αναγνώριση, ποτέ δεν φέρθηκε σαν άρχοντας, αλλά σαν δούλος υπηρετώντας τα πλάσματά Του. Από την αρχή της επίγειας παρουσίας Του δήλωσε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, πως η Βασιλεία του δεν είναι του κόσμου τούτου; Ναι ήρθε σε αυτόν τον κόσμο και για αυτόν τον κόσμο θυσιάστηκε και για αυτόν τον κόσμο αναστήθηκε και αυτόν τον κόσμο έσωσε. Αλλά όχι όπως εμείς νομίζουμε. Δεν ήρθε για να εξουσιάσει τον κόσμο, δεν ήρθε για να ελευθερώσει τους Ιουδαίους από τους Ρωμαίους, δεν ήρθε για να γίνει κοσμικός άρχοντας. Αυτός είναι και ο λόγος της Ανάληψης: Ο Χριστός αρνήθηκε κατηγορηματικά την ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ Του. Αρνείται να γίνει κοσμικός, γιατί ήξερε πολύ καλά, ως Θεός που ήταν, πως εάν παρέμενε αναστημένος στον κόσμο, θα εξουσίαζε τον κόσμο και οι πιστοί θα μετατρέπονταν σε οπαδοί. Γιατί, ας μην γελιόμαστε, εκκοσμίκευση δεν είναι τα κοντά γένια των ιερέων και οι οικουμενικοί διάλογοι. Εκκοσμίκευση είναι να καθίσταται η Εκκλησία μέρος και κομμάτι της πολιτικής και κοινωνικής εξουσίας. Ο Χριστός και η Νύφη Του, η Εκκλησία, είναι πέρα και έξω από κάθε τέτοια λογική.
«Εν τω κόσμω» ναι! Αλλά «ούκ εκ του κόσμου». Όπως γράφει και ο μακαριστός π. Αλέξανδρος Σμέμαν στο Ημερολόγιό του, η Εκκλησία ακροβατεί αιωνίως πάνω σε αυτό το δίπολο. Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό και προσλήφθηκε από τον Χριστό για να σωθεί και τίποτε κακό δεν υπάρχει στον κόσμο επί της αρχής. Κανείς δεν μπορεί να αντιπεί σε αυτή την πραγματικότητα. Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει πως η Εκκλησία πρέπει να εκκοσμικευτεί, πως έχει το δικαίωμα να γίνει είτε εμμέσως είτα άμεσα εξουσία. Λέγεται Αποστολική γιατί ιδρύθυκε από τους Αποστόλους και κατάγεται τρόπον τινά από αυτούς. Οι απόστολοι δεν έγιναν ποτέ εξουσία. Έζησαν και έδρασαν σε μία εξαιρετικά δύσκολη για τον Χριστιανισμό εποχή αλλά κανείς τους δεν προσπάθησε να βρει κοσμικές λύσεις για αυτό. Επένδυσαν στο ευαγγελικό μήνυμα και στην αγιοπνευματική ζωή. Δεν επιχείρησαν να προσδώσουν στο κράτος στοιχεία χριστιανικά, δεν προσπάθησαν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για να κηρύξουν, δεν προσπάθησαν να προστατευτούν από κανένα «χριστιανικό» κράτος. Άλλωστε δεν είχαν τέτοια εντολή από τον Κύριο. «Ζητείτε πρώτον την Βασιλεία των Ουρανών και ταύατα πάντα προστεθήσονται». Ο Κύριος απέρριψε εξαρχής λάθε προσπάθεια καπήλευσης Του από τις κοσμικές τάσεις, είτε αυτές προέρχονταν από την τάξη των ζηλωτών, η οποία έβλεπε στο πρόσωπο Του έναν κοινό επαναστάτη, ο οποίος θα ελευθέρωνε τους Εβραίους από την ρωμαϊκή δουλεία, είτε προέρχονταν από τους ίδιους τους μαθητές, όπως στην περίπτωση των υιών Ζεβεδδαίου.
Η «θεοκρατία» του Βυζαντίου και κυρίως η παρερμήνευσή του από σημερινούς νοσταλγούς μιας φαντασιακής Εκκλησίας, μιας φαντασιακής Εκκλησίας, μιας φαντασιακής κοινωνίας, η οποία δεν υπήρξε ποτέ, έχει δημιουργήσει την απόλυτα λανθασμένη εντύπωση μιας κοσμικής εξουσίας, στην οποία κυρίαρχο ρόλο παίζει η Εκκλησία. Κάτι τέτοιο δεν αντιβαίνει απλά και μόνο στην Εκκλησία. Κάτι τέτοιο αρνείται την Σάρκωση, αρνείται το Πάθος, αρνείται την Ανάσταση, αρνείται τον ίδιο τον Θεό. Αν ο Χριστός ήθελε να γίνει εξουσία ΚΑΙ με κοσμικούς όρους, δε θα έλεγε να αποδώσουν «τα του καίσαρος τω καίσαρι», αλλά θα ξεσήκωνε τους Ιουδαίους σε επανάσταση. Ο Απόστολος Παύλος δε θα έλεγε το «ου γαρ έχομεν ωδε μένουσαν πόλιν αλλά τη μέλουσαν επιζητούμεν» και ούτε θα καλούσε σε υπακοή στην κοσμική εξουσία. Θα ίδρυε ένα σωματείο για να προασπίζει τα συμφέροντα και τα ιδεώδη των χριστιανών.
Γιατί δεν έγιναν όλα αυτά; Γιατί η Εκκλησία δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την κοσμική δύναμη και εξουσία. Η οποιαδήποτε ανάμειξή της με την πολιτική την εκκοσμικεύει και την καθιστά έναν ηθικό οργανισμό και όχι το Σώμα του Κυρίου. Τη φέρνει στα μέτρα του κόσμου βγάζοντας την από την Βασιλεία. Τι να την κάνεις άλλωστε τη Βασιλεία όταν έχεις την εξουσία;
Δυστυχώς, κι ενώ αυτά θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητα, με μεγάλη μας λύπη, στις τελευταίες εκλογές έκανε την εμφάνισή του ένα κόμμα με την επωνυμία «Νίκη», το οποίο φάνηκε να προσπαθεί με κάθε μέσο να συνάξει τους πιστούς γύρω του, χρησιμοποιώντας είτε Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, είτε βάζοντας στους εκλογικούς καταλόγους συγγενείς αγίων. Προφανώς και κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να δημιουργήσει ένα πολιτικό κόμμα και αυτό να το εμπλουτίσει με όποιες πολιτικές ιδέες έχει καθώς και να εντάξει όποιους επιθυμεί. Μπορεί, επίσης, να είναι και Χριστιανός ένας πολιτικός και να διαπνέεται από τα νάματα της πίστης (αυτό θα ήταν ευχής έργον!). Αλλά μέχρι εκεί! Χριστιανός πολιτικός ναι! Χριστιανικό κόμμα επ’ ουδενεί. Ένα «χριστιανικό» κόμμα, δηλαδή ένα κόμμα το οποίο παίρνει την πίστη και την κατεβάζει σε μικροπολιτικό επίπεδο, διαμορφώνοντάς την σε ένα εκλογικό πρόγραμμα δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα φαρισαϊκό μόρφωμα με προτεσταντικές καταβολές και πρακτικές. Άνθρωποι οι οποίοι βλέπουν στον προτεσταντισμό και τη Δύση γενικότερα κάθε κακό, αντιγράφουν με μαθητική επιμέλεια κάθε προτεσταντικό εκκοσμικευμένο δεδομένο. Εκμεταλλεύονται την Εκκλησία, τον ίδιο τον Χριστό, για να εξυπηρετήσουν τις πολιτικές και εξουσιαστικές τους βλέψεις.
Δεν πρόκειται μονάχα για μερικούς χριστιανούς οι οποίοι πολιτεύονται και μοιραία θα εκφράσουν την πίστη τους μέσα στην πολιτική, αλλά για ένα στρατευμένο σχέδιο καπηλείας της πίστης. Ουσιαστικά, αμφισβητείται ευθέως η σωστική δύναμη του Παναγίου Πνεύματος, αφού επιχειρείται μία επίγεια αντικατάστασή Του από πολιτικούς «σωτήρες».
Οι πιστοί ανήκουν και εκφράζονται ΜΟΝΟ από την Εκκλησία και όχι από κόμματα. Τα ευαγγελικό μήνυμα είναι θεόπνευστο και βασίζεται στην απόλυτη ελευθερία που παρέχεται από τον ίδιο τον Θεό. Δεν είναι νόμοι. Ο Κύριος απέρριψε τη νομική μορφή του Λόγου Του. Ένας χριστιανικός νόμος, μία πολιτική εμπνευσμένη και βασισμένη στο ευαγγέλιο, το μετατρέπει στις νεκρές πλάκες του Μωσαϊκού Νόμου. Η Εκκλησία, όμως, είναι πέρα και πάνω από κάθε πολιτική. Αναλαμβανόμενος ο Κύριος στον ουρανό υποσχέθηκε πως θα είναι μαζί μας μέχρι τη συντέλεια του κόσμου. Αν το πιστεύουμε αυτό, αν πιστεύουμε πως είναι ανάμεσά μας, πως σε κάθε Λειτουργία τρώμε το Σώμα Του και πίνουμε το Αίμα Του, τότε πώς γίνεται να μας πιάνει πανικός για το «καντάντημα» της αγνότητας στις μέρες μας; Πώς γίνεται να αναζητούμε επίγειους σωτήρες; Πώς γίνεται να δεχτούμε κάποιους που επικαλούνται τον Παράκλητο πριν τις πολιτικές τους συγκεντρώσεις, με την προσευχή να την εκφωνεί ένας λαϊκός χωρίς καμία εκκλησιολογική αναφορά. Δεν είναι αυτό προτεσταντισμός; Δεν είναι αυτό εκκοσμίκευση; Είναι και μάλιστα στην πιο ανέντιμη μορφή.
Ας αποφασίσουμε επιτέλους τι και πως θέλουμε να είμαστε. Αν καταφάσκουμε πως ο Κύριος «εστί μεθ’ημών και ουδείς καθ’ημών» εμπιστευόμαστε τον Θεό, χωρίς άγχος και απελπισία. Αν όχι, τότε «Χριστός ουκ εγήγερται» και «ματαία η πίστις ημών». Αλλά αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει και λόγος για χριστιανική πολιτική. Αν λογίζουμε τους εαυτούς μας ως μέλη της Εκκλησίας, τότε οφείλουμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των Αποστόλων και των μαρτύρων μακριά από εξουσίες και πολιτικές πρωτοκαθεδρίες. Η Εκκλησία «πολεμουμένη νικά, επιβουλευομένη περιγίνεται, υβριζομένη λαμπροτέρα καθίσταται». Αλλιώς δε διαφέρουμε σε τίποτα από τον Μέγα Ιεροεξεταστή του Ντοστογιέφσκυ και λέμε ευθαρσώς στον Κύριο: «Κάτσε εκεί που κάθεσαι! Εμείς μια χαρά τα καταφέρνουμε και μόνοι μας». Μη γένοιτο!

Σταύρος Ζουμπουλάκης: Ό,τι πιο οπισθοδρομικό και σκοτεινό η «ΝΙΚΗ»

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ για τη «ΝΙΚΗ»


«Η ΝΙΚΗ συγκεντρώνει ό,τι πιο οπισθοδρομικό και σκοτεινό, υπάρχει στον χώρο τον εκκλησιαστικό, τον χριστιανικό, της πίστης. Απαρτίζεται από ανθρώπους που ήταν και είναι φονταμενταλιστές, αντιδυτικοί, αντιεμβολιαστές, πουτινικοί και ούτω καθεξής» τόνισε ο συγγραφέας Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Ιδρύματος Βιβλικών Μελετών Άρτος Ζωής και Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, φιλοξενούμενος στο στούντιο του Πρώτου Προγράμματος 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «Καθρέφτης» με τον Χρήστο Μιχαηλίδη.
«Υποτίθεται, ότι θέλει να εκφράσει μια γνήσια και μαχητική χριστιανική άποψη. Υποστηρίζεται από πολλούς μοναχούς και μοναστήρια του Αγίου Όρους αλλά και εκτός Αγίου Όρους, από ανθρώπους οι οποίοι -υπάρχει ένα περίεργο φαινόμενο σήμερα- μπορούν μέσα από το μοναστήρι να καθοδηγούν μεγάλο αριθμό ανθρώπων χάρη σε αυτά τα μέσα, τα λεγόμενα κοινωνικής δικτύωσης. Υπάρχουν καλόγεροι και μοναστήρια με μεγάλη επιρροή στον κόσμο και με ανθρώπους που τους ακολουθούν, δηλαδή. Κυρίως εκτός Αγίου Όρους, στον κόσμο. Και γι’ αυτό ήταν και αυτή η απρόσμενη επιτυχία της ΝΙΚΗΣ, υπήρχε αυτό το βουβό κομμάτι που καθοδηγείται από μοναχούς και ηγουμένους, τους ξέρουμε, τα ονόματά τους, δεν κρύβονται» προσέθεσε ο κ. Ζουμπουλάκης

Διαβάστε και ακούστε όλη τη συνέντευξη εδώ: «Καθρέφτης» με τον Χρήστο Μιχαηλίδη

Σταύρος Ζουμπουλάκης: Η Γυναίκα στην Εκκλησία

 

Δευτέρα 19 Ιουνίου 2023

ΝΙΚΟΣ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ. Προέλευσις και Φύσις της Θρησκείας κατά τον Μαρξισμόν



Ολόκληρο το άρθρο εδώ: NULA DIES SINE LINEA

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: Θεολογία των Θρησκειών στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό και το Ισλάμ

Δ Ε Λ Τ Ι Ο   Τ Υ Π Ο Υ

Η τελευταία εκδήλωση της σειράς «Καιρός του ποιήσαι» για φέτος θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 21 Ιουνίου 2023, ώρα 07.00 μ.μ., στην Αθήνα, στα γραφεία της Ε.Σ.Η.Ε.Α. (Ακαδημίας 20, 1ος όροφος). Θα είναι η Στρογγυλή Τράπεζα με θέμα «Θεολογία των Θρησκειών στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό και το Ισλάμ» με τη συμμετοχή του Θανάση Ν. Παπαθανασίου, εκδότη του περιοδικού Σύναξη, Αναπληρωτή Καθηγητή της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών και της Nayla Tabbara, Προέδρου του Ιδρύματος Adyan, Καθηγήτριας Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Saint Joseph της Βηρυτού (Λίβανος). Την εκδήλωση θα συντονίσει ο Παντελής Καλαϊτζίδης, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου.

Οι αύνδεσμοι: αγγλικά - https://www.youtube.com/watch?v=bHalPBH3hiM

Ο πρώτος ομιλητής θα πραγματευθεί κυρίως το ερώτημα αν έχουν δυνατότητα σωτηρίας οι πιστοί των άλλων θρησκειών και αν οι άλλες θρησκείες αποτελούν καθ’ οιονδήποτε τρόπο οδούς σωτηρίας. Το ερώτημα αυτό είναι ουσιαστικά συνομήλικο της Βιβλικής πίστης, και ζήτημα το οποίο συνάντησε η χριστιανική Εκκλησία από την πρώτη της στιγμή. Η συστηματική όμως συζήτηση ξεκίνησε μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Οι Ορθόδοξοι, με πλούσια εμπειρία, μπήκαν στη συζήτηση μία δεκαετία αργότερα, και ασχολήθηκαν συστηματικότερα από το 2010. Η οπτική η οποία εκφράζει την χριστιανική πίστη είναι η λεγόμενη «περιεκτική» (inclusivist), η οποία βεβαίως γνωρίζει πολλές διαφοροποιήσεις. Αυτό σημαίνει ότι ο Τριαδικός Θεός αναγνωρίζεται ως η παγκόσμια αλήθεια και ο μοναδικός σωτήρας, ο οποίος όμως δρα μυστικά, απελευθερωτικά και σωστικά παντού: και μέσα και έξω από την θεσμική Εκκλησία, προσκαλώντας όλους στη Βασιλεία του. Η αγάπη αναγνωρίζεται ως μετοχή στη ζωή του Θεού και αποτελεί κριτήριο για την αξιολόγηση των θρησκειών. Ο θρησκευτικώς «άλλος» είναι δέκτης της δράσης και της αγάπης του Θεού, και υπ’ αυτή την έννοια γίνεται και αγγελιοφόρος του Θεού. Χωρίς να αποσιωπώνται οι όποιες αγεφύρωτες διαφορές, το χρέος των Ορθοδόξων είναι να ενθαρρύνουν τον διάλογο ο οποίος θα ανιχνεύει τα σημάδια του Θεού σε κάθε ανθρώπινη συνάφεια.
Η δεύτερη ομιλήτρια θα εξετάσει τι λέει το Κοράνι για τις άλλες θρησκείες. Είναι μονοπάτια προς τη σωτηρία και τον Παράδεισο ή οι οπαδοί τους είναι καταδικασμένοι στις φωτιές της κόλασης; Ποιο μήνυμα έχει το Κοράνι σχετικά με την αντιμετώπιση της διαφορετικότητας; Καλεί τους μουσουλμάνους να πολεμήσουν με όσους είναι διαφορετικοί ή τους ζητά να συνυπάρξουν; Αυτά τα ερωτήματα θα προσεγγιστούν με βάση το ίδιο το Κοράνι, σε μια ανάγνωση ολιστική, χρονολογική και μέσα στα συμφραζόμενα του, με προσπάθεια ανασκευής των ερμηνειών αποκλεισμού, προκειμένου να παρουσιαστεί μια νέα ισλαμική θεολογία των θρησκειών.
Ο Θανάσης Ν. Παπαθανασίου γεννήθηκε το 1959. Είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Ιεραποστολικής, Διαπολιτισμικής Χριστιανικής Μαρτυρίας και Διαλόγου στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας. Διδάσκει στο θεολογικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Είναι διευθυντής του θεολογικού περιοδικού Σύναξη και μέλος της Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαπολιτισμικής Θεολογίας και Διαθρησκειακών Σπουδών (European Society for Intercultural Theology and Interreligious Studies). Το έργο του επικεντρώνει στην Ιεραποστολική, τις διαπολιτισμικές σπουδές και την πολιτική θεολογία. Ζει στην Αθήνα με την σύζυγό του Ελένη και τον γιο τους Αρέθα–Αλέξανδρο. Ανάμεσα στις δημοσιεύσεις του: «Χριστιανική μαρτυρία και διάλογος με ανθρώπους άλλων πεποιθήσεων: Πατερικές ενοράσεις», Sources Chrétiennes. Ελληνική και λατινική συμβολή στον ευρωπαϊκό πολιτισμό (επιμ. Σταύρος Ζουμπουλάκης & Πιέρ Σαλαμπιέ), εκδ. Άρτος Ζωής, Αθήνα 2019, σσ. 383-412. «"Μακριά απ' την παρουσία σου πού να φύγω;" (Ψαλμ. 139: 7). Μια Ορθόδοξη κατάφαση της δράσης του Θεού έξω από τα κανονικά όρια της Εκκλησίας», Σύναξη 120 (2011), σσ. 16-31. Υποτέλεια, Ιεραποστολή και Θεολογία της Απελευθέρωσης στην Άπω Ανατολή, εκδ. Red ’n’ Noir, Αθήνα 2023.
Η Nayla Tabbara είναι Πρόεδρος και συνιδρυτής του Οργανισμού Adyan «για την πολυμορφία, την αλληλεγγύη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια» που ιδρύθηκε το 2006. Είναι συμπρόεδρος του οργανισμού «Θρησκείες για την Ειρήνη» (Religions for Peace) και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Παγκόσμιου Συμβουλίου του. Έλαβε το διδακτορικό της στη Θρησκειολογία από την Ecole Pratique des Hautes Etudes (Σορβόννη, Παρίσι) και το Πανεπιστήμιο Saint Joseph (Βηρυτός) και είναι Καθηγήτρια του τμήματος Θρησκευτικών και Ισλαμικών Σπουδών στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Ως θεολόγος του Ισλάμ έχει πραγματοποιήσει δημοσιεύσεις στους τομείς της ισλαμικής θεολογίας της θρησκευτικής ποικιλομορφίας, της θεολογίας της ευπάθειας, του ισλαμικού φεμινισμού, της εξήγησης του Κορανίου, της Ισλαμικής κοινωνικής ευθύνης και του Σουφισμού, όπως επίσης και για την εκπαίδευση στη διαθρησκειακή και διαπολιτισμική πολυμορφία. Εργάζεται στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων (επίσημων και ανεπίσημων) για την πολυθρησκευτική εκπαίδευση, την συμπεριληπτική πολιτική αγωγή και την ελευθερία της θρησκείας. Από το 2011 ως το 2020, διηύθυνε το Ινστιτούτο Πολιτικής Αγωγής και Διαφορετικότητας του Ιδρύματος Adyan. Το 2019 έλαβε το Γαλλικό Βραβείο Αναγέννησης για το σύνολο της δουλειάς της και το Ειδικό Βραβείο κριτικής επιτροπής του οργανισμού Fr. Jacques Hamel, το βραβείο «Γραφές και Πνευματικότητες» και το βραβείο της Ακαδημίας Διεθνών Επιστημών για το βιβλίο της «Μια γυναικεία κατανόηση του Ισλάμ» (L’islam pensé par une femme, Bayard, 2018). Το 2022 έλαβε το Βραβείο Ibn Rushd για την Ελευθερία της Σκέψης.

Παρασκευή 16 Ιουνίου 2023

Φλόγα, φωτιά, φως και ήλιος ο ΘΕΟΣ

«Μπήκαμε στο εκκλησάκι της κορφής. Ο πάτερ Παχώμιος έξυνε με τα νύχια του τη γης, έψαχνε να βρει ίχνη από τους παλιούς τοίχους της βυζαντινής εκκλησιάς, μας έδειχνε θριαμβευτικά πέτρες πελεκημένες, τοξωτά, μικρές βυζαντινές κολονίτσες των παραθυριών, σταυρούς, γράμματα, παλιές δεξαμενές, έψαχνε μαινόμενος. Άξαφνα έσυρε μεγάλη κραυγή: είχε ανακαλύψει σ’ ένα μάρμαρο δύο βυζαντινά περιστέρια –σύμβολα του Αγίου Πνεύματος- με τα ράμφη ενωμένα. 
»Έβλεπα με δυσφορία την αγαθή αυτή ψυχή να κυριεύεται από τη στυγνή μανία να βρει, ν’ αναστυλώσει, ν’ ακινητήσει τη ζωή, όσο μπορεί, να μην αφήσει τα περασμένα να περάσουν. Απάνω στην κορυφή αυτή, όπου ο Θεός είναι φλόγα ασύλληπτη, κυματιστή, κατατρώγουσα, το πνέμα αυτής της ανασκαφής και της συντήρησης αηδίασε την καρδιά μου. 
Στράφηκα και του είπα: 
-Πάτερ Παχώμιε, πως φαντάζεσαι το Θεό; 
Ο Παχώμιος με κοίταξε ξαφνιασμένος, σκέφτηκε λίγο κι είπε: 
- Σαν Πατέρα που αγαπά τα παιδιά του. 
-Δεν ντρέπεσαι; Του φώναξα. Απάνω στο όρος Σινά τολμάς έτσι να μιλάς για το Θεό; Ο Θεός είναι πυρ καταναλίσκον! 
– Γιατί μου το λες; 
- Για ν’ αφήσεις όλα αυτά τα χαλάσματα να τα κάψει. Μη σαλεύεις τα χέρια, Παχώμιε, ενάντια στο Θεό!». ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ. (1999). Ταξιδεύοντας: Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος - Ο Μοριάς. Αθήνα: Εκδόσεις Ελένης Καζαντζάκη, σσ. 116-117.

«Μια φορά, ένα τέλος του φθινοπώρου, μου φάνηκε πως με κεραυνοβόλα ενάργεια πέρασε ο θεός, ή η βυθισμένη τούτη μνήμη, κοντά μου. Και είπα: “κατά βάθος είμαι ζήτημα φωτός”. Ήταν μια εμπειρία που πρέπει να έρχεται πραγματικά πολύ σπάνια στη ζωή μας και τη φωτίζει ολόκληρη· δεν μπορεί κανείς ρηματικά να τη μεταδώσει. Φτάνει τόσο». ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ. (1974). «Ξεστρατίσματα από τους ομηρικούς ύμνους», στο: Δοκιμές, τ. Β΄, Αθήνα: Ίκαρος, σ. 245.

«Είπες εδώ και χρόνια: / “Κατά βάθος είμαι ζήτημα φωτός”». ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ. (191998). Ποιήματα. Αθήνα: Ίκαρος, σ. 280.

«...και γαρ ο Θεός ημών πυρ καταναλίσκον». Προς Εβρ. 12,29.

«Φλόγα, φωτιά, φως και ήλιος πλημμυρίζουν το καζαντζακικό έργο». ΝΙΚΟΣ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ. (1989). Η ελληνική παράδοση στο Νίκο Καζαντζάκη. Θεσσαλονίκη: Βάνιας, σσ. 18-24.

«Η αποθέωση του φωτός, που απαντά στα κείμενα και στις τελετουργίες της Ορθοδοξίας, δεν έχει το όμοιό της στην εξέλιξη των θρησκειών». ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗΣ. (2006). Η αυτοβιογραφία του φωτός. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σ. 78.

Αιφνίδια εκδημία του Βασίλη Φανάρα, Επίκουρου Καθηγητή Βιοηθικής του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ

Δ Ε Λ Τ Ι Ο   Τ Υ Π Ο Υ


Το Διοικητικό Συμβούλιο και τα Μέλη του Πανελλήνιου Θεολογικού Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ - για την αναβάθμιση της θρησκευτικής Εκπαίδευσης» πληροφορηθήκαμε με οδύνη την αιφνίδια εκδημία του Βασίλη Φανάρα, Επίκουρου Καθηγητή Βιοηθικής του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο εκλιπών υπήρξε εκλεκτό μέλος και συνεργάτης του Συνδέσμου μας, με ουσιαστική συνεισφορά στην κοινή προσπάθεια για την αναβάθμιση του μαθήματος των Θρησκευτικών. Η συμβολή του στις θεολογικές σπουδές και στην ακαδημαϊκή έρευνα, με επίκεντρο τα σύγχρονα διλήμματα στον τομέα της Βιοηθικής, είναι αξιόλογη. Η διαδρομή του στη Δευτεροβάθμια και στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση υπήρξε γόνιμη. Αδιάλειπτη ήταν, επίσης, η διακονία και η παρουσία του στην εκκλησιαστική ζωή.
Η αδόκητη και πρόωρη απώλεια του Βασίλη Φανάρα συγκλόνισε τα μέλη της θεολογικής, της εκπαιδευτικής και της ακαδημαϊκής κοινότητας, των οποίων υπήρξε δραστήριο μέλος.
Συμμετέχουμε στο πένθος των οικείων του, ευχόμενοι να έχουν παρηγοριά και δύναμη από τον Κύριο της ζωής.
Ευχόμαστε στον μακαριστό φίλο, συνάδελφο και συνεργάτη να πορεύεται στη «Χώρα των Ζώντων», μακάριος, με τιμή και μνήμη αιώνια.

ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Χρήστος Καρακόλης· Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Γεώργιος Στριλιγκάς· Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Κρήτης.

Η ψηφοκαπηλία στους «Χαλασοχώρηδες»

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Ψάχνοντας αποκούµπι στο «κάθε πέρσι και χειρότερα», τηρώ απαρεγκλίτως το εκλογικό μου έθιμο: τις μέρες της κάλπης διαβάζω κείμενα δημοσιευμένα στα τέλη του 19ου αιώνα. Ιδού η τριάδα που με παρηγορεί με την παράδοξη ομοιοπαθητική της: ο Κωστής Παλαμάς και το διήγημα «Ενας ψηφοφόρος» (1887), ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και η «μικρά μελέτη» «Χαλασοχώρηδες» (1892), ο Εμμανουήλ Ροΐδης και το δοκίμιό του «Η πολιτική εν Ελλάδι ρητορεία» (1896).
Έπειτα από 13-14 δεκαετίες η Ελλάδα είναι η νύχτα με τη μέρα, παρά τις τραγωδίες που μεσολάβησαν: ο πόλεμος του 1897, ξορκισμένος με τον χαρακτηρισμό «ατυχής», οι Βαλκανικοί που μεγάλωσαν τη χώρα, η Μικρασιατική Καταστροφή που την ξανάπλασε με πολύ πόνο, οι Παγκόσμιοι, ο Εμφύλιος, ο «Αττίλας» στην Κύπρο. Συν τα τυραννικά καθεστώτα του Ιωάννη Μεταξά και της χούντας, νοσταλγοί των οποίων υπάρχουν και σήμερα· οι φανεροί σε φασίζουσες σέχτες, οι κρυφοί ακόμα και στη Βουλή.
Η νύχτα τότε, λοιπόν, η μέρα σήμερα. Έτσι θέλουμε να πιστεύουμε. Σ’ αυτό το πυκνότατο χρονικό διάστημα, αμέτρητοι πολιτικοί ποικίλων δογμάτων αυτοειδωλολατρεύτηκαν σαν σωτήρες, μα κατέληξαν ένα μικρό λήμμα στις εγκυκλοπαίδειες. Επίσης αμέτρητα κόμματα, με ονόματα ευρηματικά ή κοινότοπα, υποσχέθηκαν αναγεννήσεις, αναζωογονήσεις, αναπτερώσεις, μόνο που τη μνήμη τους την έσβησε ταχύτατα ο καταποτήρας Χρόνος, πάντα βιαστικός κι αχόρταγος. Υπήρξαν, σαν να λέμε, σχηματισμοί με τη σημασία τού «αχύρου του απολειπομένου κατά το αλώνισμα» που έχει η λέξη «κόμμα», παράγωγο του «κόπτω». Πολύ χειρότερα είναι τα πράγματα με όσα κόμματα πολιτεύτηκαν επιλέγοντας από τις σημασίες του «κόμματος» εκείνη του νομίσματος. Όσα χρηματίστηκαν και χρημάτισαν, διεκπεραιώνοντας τις αποστολές που τους ανέθεσαν οι χρυσοί χορηγοί τους.
Αν ξαφνικά ξεφύτρωνε ανάμεσά μας ένας Ελληνας του 1880 ή του 1890, φουστανελάς ή μη, θα τρελαινόταν από τα «αυτονόητα» και τα «κεκτημένα» μας, τα αυτοκίνητα, τα κινητά, τα κομπιούτερ μας. Τεχνολογικά, δεν μας χωρίζουν 13-14 δεκαετίες αλλά 13-14 αιώνες, και πάλι λίγα λέω, αν συνυπολογίσουμε τη νέα ευλογία - κατάρα: την τεχνητή νοημοσύνη. Ως προς την πολιτική ηθολογία, αντίθετα, ή την κομματική παθολογία, δεν απέχουμε από το 1880 παρά λίγα χρόνια.
Ο «ξένος» μας λοιπόν, ο όμαιμος ξένος, γρήγορα θα νιώσει άνετα, σχεδόν σαν σημερινός, αν τύχει να ξεφυτρώσει ανάμεσά μας μέρες εκλογών. Και η γλώσσα ίδια θα του φανεί, και στα ήθη θα βρει πολλά κοινά στοιχεία. Ιδίως αν στον καιρό του ήταν κι αυτός ένα Ελληνόπουλο ροϊδικού τύπου: «Υπό την στέγην της πατρικής του καλύβης περί ουδενός άλλου ακούει ο ελληνόπαις τους οικείους του συζητούντας, παρά περί της πιθανής εκβάσεως των εκλογών και των ωφελημάτων τα οποία δύνανται να καρπωθώσιν εκ της εξυπηρετήσεως τούτου ή εκείνου του υποψηφίου».
Ναι, δεν υπάρχουν καλύβες πια. Ως προς αυτό προκόψαμε· κάτι τσαντίρια των Τσιγγάνων μας μόνο, που μάθαμε να τους λέμε Ρομά, αλλά συνεχίζουμε να μην τους συμπεριλαμβάνουμε στο Ρωμαίικο. «Ωφελήματα» πάντως, εξατομικευμένα ή οικογενειακά, πάντα υπάρχουν. Και φενακισμός υπάρχει, μαζικός, επιστημονικός. Και εκμαυλισμός συνειδήσεων επίσης, με πολύ περισσότερα και ισχυρότερα μέσα (και Μέσα) στη διάθεση των μεσσιανικώς πολιτευομένων. Που χρησιμοποιούν σαν προσηλυτιστές τούς περιφερειακούς κομματάρχες τους, ειδικευμένους στη χρήση της παλαμικής «απόχης του ρουσφετιού». Αυτοί φέρνουν εις πέρας τη λερή δουλειά, τα ταξίματα και τους εκβιασμούς. Οι επιφανείς δεν μαγαρίζουν τα χέρια τους, και δεν χρειάζονται καν το νερό του Πιλάτου.
Οι «Χαλασοχώρηδες» δημοσιεύθηκαν το 1892 στην «Ακρόπολι» του Βλάση Γαβριηλίδη, σε συνέχειες. Τα αποκαλυπτήρια των ρουσφετολόγων υποψηφίων και των πρωτοπαλίκαρών τους καταλήγουν στην πλήρη ηθική απογύμνωσή τους. Ο Κωνσταντής ο Καλόβολος και ο Γιάννης της Χρυσάφους για να ωφεληθούν (κυρίως σε κρασί και κοψίδια) από την κατεστημένη ανηθικότητα των πολιτικάντηδων –που εξαγοράζουν ψήφους άνευ αιδούς και ενδοιασμών–, αλλά και για να την ξεμπροστιάσουν, βάζουν μπρος, με «εκλογική ορθοφροσύνη» και «πρακτική ηθική», την απλή κομπίνα τους: ο ένας θα δηλώνει πως είναι με τους «Χαλασοχώρηδες», ο άλλος με τους «Ανδρογυνοχωρίστρες»: «Ενώ άλλοι φανατίζονται και “χαλνούν την ζαχαρένια τους”, αυτοί οι δύο, “ζευγαράκι ταιριαστό”, παράδειγμα υγιούς εκλογικής φιλοσοφίας εις όλον το χωρίον, ανήκοντες εις δύο αντίπαλα και μέχρι καταστροφής πολεμούντα άλληλα στρατόπεδα, περνούν με γέλια και με χαρές, τρώγοντες, πίνοντες, ευωχούμενοι εις υγείαν όλων των υποψηφίων, ευλόγως θέτοντες την φιλίαν των υπεράνω κομμάτων. Και με τοιούτον τρόπον “το έχουν δίπορτο”. Με όποιον κόμμα νικήσει θα είναι φίλοι, αφού θα είναι ο εις. “Οποιος γάιδαρος, κι αυτοί σαμάρι”». Ο ίδιος ο Γιάννης της Χρυσάφους συνοψίζει το τερψιλαρύγγιο δόγμα του παραπέμποντας σε άλλο τετράποδο: «Το καλό αρνί τρώει από δύο προβατίνες». Ανάλογη βιοποριστική φιλοσοφία υιοθετεί μια «πεντακέφαλος εύθυμος παρέα», που «επείθετο να ψηφοφορήση μονοκούκι υπέρ του ενός κόμματος ή υπέρ του άλλου αντί προκαταβολής 210 δραχμών εις μετρητά, ενός γιουβετσίου, δύο γαλονίων οίνου και ενός παγουρίου ρακής, ως και ζεύγους τσαρουχίων περιπλέον διά τον Κώσταν τον Αγγουρον».
Τους «ψηφοκαπήλους» χλευάζει ανελέητα ο Παπαδιαμάντης. Να, σαν τον «τετραπέρατο» Μανόλη τον Πολύχρονο, που «επήρε χίλιους εκατόν ψήφους και εξώδευσε χίλια διακόσια δεκάρικα, δώδεκα χιλιαδούλες σωστές. Του ήλθε σχεδόν από ένδεκα δραχμάς, κατ’ ακριβολογίαν από δέκα και ενενήντα εν λεπτά, παρά εν κλάσμα, η ψήφος». Δεν μπόρεσα να εξακριβώσω αν η λέξη «ψηφοκάπηλος», αριστοφανικής οξύτητας και διαύγειας, είναι δημιούργημα του Σκιαθίτη. Ο Στέφανος Κουμανούδης, στη «Συναγωγή νέων λέξεων υπό των λογίων πλασθεισών από της Αλώσεως μέχρι των καθ’ ημάς χρόνων», έχει τα λήμματα «ψηφοκαπηλία» και «ψηφοκάπηλος», παραπέμπει δε στις εφημερίδες «Παλιγγενεσία» και «Ώρα», δίχως χρονολογία όμως.
Δεν έχει σημασία η πατρότητα της λέξης «ψηφοκαπηλία», αλλά το ότι η μήτρα που γέννησε την τέχνη του ρουσφετολογιού παραμένει γόνιμη, παρότι τώρα την ονομάζουμε ουδέτερα, «πελατειακό κράτος». Φυσικά, η χρηματική συναλλαγή είναι πια ντεμοντέ. Υπάρχουν πια πολύ πιο σοφιστικέ τρόποι για να αποσπαστεί η ψηφοδότρια συναίνεση. Έχουμε προκόψει, το είπαμε.

Πέμπτη 15 Ιουνίου 2023

Νομοκανονικό σημείωμα περί «Νίκης»

Τοῦ ΒΛΑΣΙΟΥ ΦΕΙΔΑ· Ὁμότιμου Καθηγητῆ Θεολογικῆς Σχολῆς ΕΚΠΑ


Ἡ κυοφορούμενη πρωτοβουλία γιά τήν ἵδρυση ἑνός ἰδιότυπου πλασματικοῦ πολιτικοῦ κόμματος στίς προγραμματισμένες ἐκλογές γιά τήν ἀνάδειξη τῆς νέας Κυβερνήσεως, στό πλαίσιο ἄλλωστε καί πολλῶν δεκάδων ἄλλων ὑποψηφίων νέων κομμάτων, ὀργανώθηκε ἀκρίτως καί βρῆκε ἰδιαίτερη ἀπήχηση, σέ σχέση μάλιστα μέ τά ἄλλα ἀσήμαντα ὑποψήφια κόμματα. Πράγματι, συγκροτήθηκε σέ ἑνα ἄγνωστο, φιλόδοξο καί ἀθόρυβο κόμμα, ὑπό τήν προκλητική μάλιστα ὀνομασία «Νίκη», ἤτοι μέ τήν προσχηματική ἐλπίδα γιά τήν νομιμοποίηση τῆς κομματικῆς του ταυτότητας, γι’ αυτό προκάλεσε εύλογες αμφιβολίες, ἀμφισβητήσεις καί ἐπικρίσεις, ἤτοι γιά τήν ἀδιαφάνεια τόσο τῶν ἀσαφῶν προοπτικῶν, ὅσο καί τῶν σαφῶν κομματικῶν τους ἐπιδιώξεων.
Ἐν τούτοις, οἱ ἀναπόφευκτες ἤ σκόπιμες διαρροές τῶν ποικίλων πραγματικῶν ἤ καί ὑποθετικῶν προθέσεων, ἔκαναν ἐντονότερες τίς ἀμφιβολίες τῆς προελεύσεως τόσο τῶν ὑποστηρικτῶν τοῦ πλασματικοῦ αὐτοῦ κομματικοῦ μορφώματος, ὅσο καί τῶν πραγματικῶν τους ἐπιδιώξεων, γι’ αὐτό συνδέθηκε ἀκρίτως καί ἐσφαλμένως μέ τήν ὑποστήριξη δῆθεν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῶν θεσμικῶν κανονικῶν της ἐκφράσεων ἤ λειτουργιῶν, ἤτοι σαφῶς ὀργανωμένων ἐκκλησιαστικῶν ὁμάδων.
Οἱ ὁμάδες ὅμως αὐτές ὀργανώθηκαν ἀθορύβως, μέ κύριους μάλιστα πόλους ὑποστηρίξεως τοῦ πλασματικοῦ αὐτοῦ κομματικοῦ μορφώματος τόσο μέ τίς ἀπαξιωμένες κατά τήν περίοδο τῆς Δικτατορίας τῶν συνταγματαρχῶν καί περιθωριοποιημένες κατά τήν περίοδο τῆς Μεταπολιτεύσεως γνωστές Θρησκευτικές ὀργανώσεις, ὅσο καί μέ τίς προσκείμενες σέ αὐτές Ἱερές Μονές ἤ Μητροπόλεις. Ἄλλωστε, ἀγωνίζονται γιά νά ἀνακτήσουν τήν ἐπιρροή τους ὄχι μόνο στον δημόσιο βίο, ἀλλά καί στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἤτοι μέ τίς σαφῶς ἀντιπατριαρχικές, ἀντιεκκλησιαστικές καί προφανῶς φιλορωσικές προλήψεις γιά νά βεβαιώνουν συνεχῶς τήν ὕπαρξη τους.
Βεβαίως, ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος ἀποδοκίμασαν ὀφειλετικῶς τήν ἀνάμειξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῶν θεσμικῶν της Ὀργάνων νά ἐμπλακοῦν αὐθαιρέτως καί ἀκρίτως σέ ξένες πρός τήν πνευματική ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας ἐπικίνδυνες συγχύσεις, μέ ἀπαράδεκτες μάλιστα κομματικές ἤ καί ἰδιοτελεῖς σκοπιμότητες. Ὡστόσο, ἀγνόησαν τήν εὔλογη προτροπή τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου νά ἀποφύγουν τήν αὐθαίρετη ἐμπλοκή τους σέ ἐπικίνδυνες συγχύσεις τῆς Ἐκκλησίας μέ τά ἐπίσημα κομματικά ὄργανα τῆς Πολιτείας, ἀφ’ ἑνός μέν γιατί παραβιάζεται ἡ κανονική τάξη τῆς Ἐκκλησίας, ἀφ’ ἑτέρου δέ γιατί προκαλεῖται μία ἀναπόφευκτη παρέμβαση τῆς Πολιτείας στά ἐκκλησιαστικά πράγματα, μέ εὐνόητες μάλιστα τίς ἐπαχθεῖς μελλοντικές συνέπειες τόσο γιά τήν κανονική ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὅσο καί γιά τίς ἀλληλέγγυες σχέσεις της μέ τήν Ἑλληνική Πολιτεία.
Ἐν τούτοις, ἡ ἐμμονή τους στήν ὑποστήριξη τοῦ πλασματικοῦ αὐτοῦ κομματικοῦ μορφώματος εἶναι ὄχι μόνο σαφῶς ἀντικανονική μέ σαφῆ ἐκκλησιαστικά κριτήρια, ἀλλά καί προφανῶς ἀντισυνταγματική, ἀφοῦ τό δημοκρατικό Σύνταγμα τοῦ 1975 καθόρισε σαφῶς τά συνταγματικά ὅρια τῶν ἀλληλέγγυων διακριτῶν ρόλων Ἐκκλησίας καί Πολιτείας στό ἄρθρο 3, παράγρ. 1, ἐδάφ. γ’. Οὕτως, ὁρίζεται καί ἡ ἐσωτερική αὐτοδιοίκησις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἤτοι ὅτι «εἶναι αὐτοκέφαλος… καί διοικεῖται ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῶν ἐν ἐνεργείᾳ Ἀρχιερέων καί τῆς ἐκ ταύτης προερομένης Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, ὡς ὁ Καταστατικός Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας ὁρίζει, τηρουμένων τῶν διατάξεων τοῦ Πατριαρχικοῦ καί Συνοδικοῦ Τόμου, τοῦ 1850 καί τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως, τοῦ 1928». Πράγματι, ἡ διέπουσα τάς σχέσεις αὐτάς καθιερωμένη ἀρχή, τονίζει ρητῶς: «Καίσαρι μέν αὐτά μόνα τά τοῦ Καίσαρος, Θεῷ δέ μόνον τά τοῦ Θεοῦ» (Ματθ. 22,21).
Ἄλλωστε, ἡ σπουδαία σχετική γνωμοδότηση τοῦ κορυφαίου συνταγματολόγου Ἀριστόβουλου Μάνεση τονίζει ὀρθῶς, ὅτι ἡ ρύθμιση τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας καί Πολιτείας «ἔχει ἤδη ἀποκρυσταλλωθῆ εἰς τό νέον Σύνταγμα τοῦ 1975 καί ἰδίως εἰς τό ἄρθρον 3, παράγρ. 1, ἐδάφ. γ’, στό ὁποῖο κατοχυρώνεται συνταγματικῶς καί ἐπισήμως ἡ αὐτοδιοίκησις τῆς Ἐκκλησίας, ὡς πρός τά καθαρῶς ἴδια αὐτῆς ζητήματα καί ὁ ἀποκλεισμός κρατικῆς ἀναμείξεως εἰς ταῦτα, εἶναι δέ εἰμή ἡ μία μόνον ὄψις τῆς νῦν ἰσχυούσης συνταγματικῆς ρυθμίσεως τῶν σχέσεων μεταξύ Κράτους καί Ἐκκλησίας…».
Ἄλλωστε, ἡ συνταγματική καθιέρωσις τῆς αὐτοδιοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας δέν ἐκτείνεται καί ἐπί θεμάτων, τά ὁποῖα σχετίζονται πρός τάς ἁρμοδιότητας τῆς Πολιτείας ἤ πρός τά θεσπιζόμενα ὑπό ταύτης δικαιώματα καί ὑποχρεὠσεις τῶν πολιτῶν. Οὕτω, τό ἰσχῦον Σύνταγμα ἀποκλείει τήν ἀνάμειξιν τῆς Ἐκκλησίας εἰς εἰδικά θέματα τῆς πολιτικῶς ὀργανωμένης κοινωνίας, πρός ρύθμισιν τῶν ὁποίων τεταγμένη εἶναι, ἐξ ὁρισμοῦ, μόνη ἡ κρατική ἐξουσία, διό καί κατακλείει, ὅτι «σαφής τυγχάνει ἡ βούλησις τοῦ συντακτικοῦ νομοθέτου, ὅπως ἡ Ἐκκλησίᾳ παύσῃ νά ὑπόκειται εἰς τήν Πολιτείαν, ἑκατέρας τούτων ἀσχολουμένης μέ τά καθ’ἑαυτήν ἴδια ζητήματα, ἀμφοτέρων δέ συνεργαζομένων ἐν ἰσοτιμίᾳ διά τά κοινά».
Ἄλλωστε, ἡ αὐθαίρετη καί προκλητική ἐμπλοκή ἀρχιερέων, κληρικῶν καί μοναχῶν γιά τήν ὑποστήριξη ἑνός σαφῶς ἀντικανονικοῦ καί προφανῶς παράνομου κομματικοῦ μορφώματος, ὑπό τόν ἀόριστο μάλιστα τίτλο «Νίκη» ἐπαναφέρει στό προσκήνιο ἀκρίτως τόσο τίς παλαιές, ὅσο καί τίς νέες ἐκκλησιαστικές συγχύσεις. Οἱ συγχύσεις αὐτές ἀπειλοῦν ὄχι μόνο τήν ἐσωτερική ἑνότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας, ἀλλά καί τόν διχασμό τοῦ εὐλαβοῦς ἑλληνικοῦ λαοῦ, μέ ἀπρόβλεπτες μάλιστα τίς ἐπαχθεῖς συνέπειες γιά τόν δημόσιο βίο ὄχι μόνο τοῦ Ἑλλαδικοῦ, ἀλλά καί τοῦ Μείζονος Ἑλληνισμοῦ.
Συνεπῶς, ἡ σαφής λοιπόν ἀντικανονική καί ἡ προφανής ἀντισυνταγματική ἐπιλογή τοῦ πλασματικοῦ αὐτοῦ κομματικοῦ μορφώματος πρέπει νά δηλωθῆ ἐγκαίρως ἡ ἀντισυνταγματικότης τῆς ἐμπλοκῆς τῶν ἑκπροσώπων τῆς Ἐκκλησίας σέ ἐσωτερικά ζητήματα τῆς Πολιτείας, ὅπως ἐπίσης καί τῆς ἐμπλοκῆς τῶν κρατικῶν ὀργάνων στήν αὐτοδιοικήση τῆς Ἐκκλησίας, ἵνα μή τό κακόν χεῖρον γένηται…

ΠΗΓΗ: ORTHODOXIA INFO

Τετάρτη 14 Ιουνίου 2023

Η ΜεΡΑ που (ίσως) έγινε ΝΙΚΗ

Της ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΚΟΥΡΗ· Συγγραφέως

Σπεύδω να καθησυχάσω τους πολλούς φίλους που με πλημμυρίζουν με αγωνιώδεις επιστολές: η εξαφάνιση του κ. Βαρουφάκη θα πρέπει να οφείλεται, όχι σε κάποιο μοιραίο γεγονός, αλλά στην έλξη που ασκεί η θερμή αγκαλιά της Νίκης. Και με αυτό δεν εννοώ κάποια εκλογική, φιλοσοφική, οικονομική ή άλλου είδους νίκη· ούτε υπονοώ συζυγικά τρίγωνα με κάποια πεντατρύφερη Νίκη. Εννοώ την πιο πρόσφατη Νίκη του πολιτικού μας σκηνικού. Εκεί πρέπει να τον αναζητήσει κανείς, εργαζόμενο και πάλι για το καλό μας. Και εξηγώ αμέσως το από πού κι ώς πού.
Όπως η θεά Αθηνά έτσι και η Νίκη μάς πετάχτηκε μες στη μέση, στα ξαφνικά. Από το κεφάλι του Διός βγήκε η μία και κάπως έτσι και η άλλη. Εδώ όμως τερματίζονται οι ομοιότητες. Δέος καταλάμβανε όποιον αντίκριζε τη θεά, έτσι όπως είχε εμφανιστεί πελώρια γυναικάρα με την αστραφτερή πανοπλία της. Η Νίκη όμως –πώς να το πω;– μας βγήκε λειψανάβατη – σαν ζυμάρι δηλαδή, που δεν του έβαλαν αρκετή μαγιά κι έτσι φούσκωσε μεν, αλλά όχι αρκετά. Και όσο για την όψη του αρχηγού της, δέος –εδώ που τα λέμε– δεν προκαλεί.
Θα μου πείτε, άλλο ο Δωδεκάθεος κι άλλο ο Χριστιανισμός. Μάλιστα, αλλά η Νίκη δεν θέλει να νικά μόνον «εν τούτω» αλλά και μ’ εκείνο· με τον σταυρό, αλλά και με το αστέρι της Βεργίνας. Γι’ αυτό τα έχει βάλει και τα δυο στο έμβλημά της. Επιπλέον, οι στόχοι της είναι αναθεωρητικοί. Οι σοφοί που παραστάθηκαν στη γέννησή της, έχοντας επισημάνει το στραβοπάτημα του «απόδοτε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ», της ανέθεσαν το ηράκλειο έργο να το αναιρέσει. Διότι προφανώς, εάν στον καιρό του Χριστού είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο με τους «συνωστισμούς», σίγουρα Εκείνος δεν θα είχε παροτρύνει τους πιστούς να ακολουθούν μεν τον θείο νόμο σε ό,τι αφορά την ψυχή τους, αλλά για όλα τα άλλα να υπακούν στους νόμους του κράτους, με πραότητα και ταπεινοφροσύνη.
Τι δηλαδή; Να μένουμε εμείς με τα χέρια σταυρωμένα, ενώ αλλότριες δυνάμεις μας ξεριζώνουν τη γλώσσα, τη μνήμη και την Ιστορία μας; Ποτέ! Το λάθος αυτό μπορεί να το είχε κάμει Εκείνος, αλλά η Νίκη θα άρπαζε τη ρομφαία και καθισμένη στα έδρανα του Κοινοβουλίου θα αγωνιζόταν μέχρι να ξαναμπούν όλα στον δρόμο τον σωστό: να κατεβούν οι φούστες και ν’ ανεβεί το φρόνημα· να γεμίσουν ορισμένες μονές και να αδειάσουν όλα τα φροντιστήρια· να περαστούν από ψιλό χτένι τα μαλλιά για ψείρες και τα σχολικά βιβλία για φθοροποιά μηνύματα· να γράφονται στο εξής οι ταυτότητες με το χέρι σε χαρτόνι· να αναγνωριστεί η Αγία Ρωσία ως ευεργέτιδα του Ελληνισμού και να διαγραφεί η άλλη Δύναμη, που υφαρπάζει αυτή τη θέση· να τρίξουμε τα δόντια μας στο ΝΑΤΟ και να αρπάξουμε τον Τούρκο από το σβέρκο· οι αρχιεπίσκοποι να λάβουν ως πρότυπο τον Παπαφλέσσα και όσοι δεν τον λάβουν, να καθαιρούνται· να φτιάξουμε έναν φράχτη για να μην έρχονται εδώ οι φθοροποιές ιδέες της Ευρωπαϊκής Ενωσης· να βρεθεί ένας χορηγός, που να ιδρύσει παντού φροντιστήρια Ελληνισμού· να κλείσει η Βουλή γιατί ζέχνει από τη βρώμα όλων συλλήβδην των πολιτευομένων, αλλά να μείνει ανοιχτή μέχρι να την ξεβρωμίσει η Νίκη, με τη βοήθεια της Παναγίας και χάρις στο ορμητικό ποτάμι της φιλοπατρίας της.
Οι σοφοί που παραστάθηκαν στη γέννησή της, έχοντας επισημάνει το στραβοπάτημα του «απόδοτε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ», της ανέθεσαν το ηράκλειο έργο να το αναιρέσει.
Τα σχέδια αυτά (έχει κι άλλα, δεν χωράνε όμως στη σελίδα), που δεν μπορεί παρά μόνον θεόπνευστα να είναι, κινδύνευαν να μείνουν πάλι ανεκτέλεστα από την έλλειψη εκείνης της μαγιάς που λέγαμε παραπάνω. Και εδώ είναι που απεικάζω παρέμβαση του κ. Βαρουφάκη και μια συμφωνία win win, που τις λένε τώρα: η Νίκη θα κερδίσει δυο πόντους και θα μπει στη Βουλή και ο κ. Βαρουφάκης θα χάσει τη ΜέΡΑ του, αλλά θα γίνει ο εκ των παρασκηνίων σύμβουλος της Νίκης, ο οποίος –χάρις σε κάποια άλλα «πουκάμισα απ’ έξω», εξίσου ευφάνταστα με τα πρώτα– θα πείσει το εκλογικό Σώμα ότι πρέπει όχι μόνον να μη μας ξανακάμουν ποτέ εμβόλια, αλλά να μας στείλουν όλους συλλήβδην να μας αφαιρέσουν από μέσα μας όλα τα εμβόλια που υπέστημεν ως παιδιά, έτσι ώστε να ανακτήσουμε τη θεόδοτη εξουσία πάνω στο σώμα μας. Και οι ιοί επίσης.

ΥΓ. Για την ευνοϊκή παρέμβαση της Θεομήτορος, η Νίκη δεν θα χρειαστεί τον κ. Βαρουφάκη, καθότι διαθέτει δικούς της διαύλους.


Αποστομωτικό είναι και το σχόλιο της κας ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΚΟΥΡΗ σε ανώνυμο αναγνώστη: ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΟΔΟΣ

Υπάρχει ζωή μετά το φροντιστήριο;

Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Πριν από πενήντα έτη συναπτά, πολλοί από τους φίλους μου της εποχής εκείνης έτρεχαν μετά το σχολείο στα φροντιστήρια, άλλος για την αρχιτεκτονική, άλλος για τη φιλοσοφική, άλλος για την ιατρική. Η αλήθεια είναι ότι το «πενήντα» το λέω με τόση βεβαιότητα διότι στο τέλος Ιουνίου είμαι καλεσμένος σε μια συνάντηση «επανεύρεσης» με τους τότε συμμαθητές μου. Αλλιώς, ο χρόνος που με χωρίζει από την εποχή εκείνη δύσκολα μπορεί να μετρηθεί. Τι τριάντα, τι σαράντα, τι πενήντα. Ώρες ώρες σκέφτομαι ότι δεν είμαι ο ίδιος άνθρωπος με αυτόν που ήταν τότε. Άλλοτε πάλι το υποσυνείδητό μου με επαναφέρει στην τάξη του. Δεν πάει πολύς καιρός από τότε που ονειρεύτηκα πως δίνω εξετάσεις γεωμετρίας και δεν ήξερα από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω. Εδώ που τα λέμε, αν και φανατικός αναγνώστης του Πλάτωνα, όποτε με μπλέκει με τους γεωμετρικούς συλλογισμούς του, το προσπερνώ και πάω παρακάτω.
Το μόνο φροντιστήριο που έκανα ήταν για τις εισαγωγικές στη Σχολή Καλών Τεχνών. Αγαπούσα τη ζωγραφική, όπως την αγαπώ ακόμη, ευτυχώς όμως και για εκείνη και για μένα, διαπίστωσα εγκαίρως πως δεν είχα ταλέντο για ζωγράφος. Έπειτα από τόσα χρόνια μπορώ να πω ότι τη ζωγραφική την υπηρετούν, αν όχι εξίσου, τουλάχιστον αποτελεσματικά, όχι μόνον οι ζωγράφοι αλλά και όσοι αγαπούν το έργο τους. Αφήνω εδώ τις αυτοβιογραφικές αναφορές και προχωρώ στο προκείμενο.
Αναλογισθείτε μόνον πόσες κυβερνήσεις έχουν αλλάξει μέσα σε αυτά τα πενήντα χρόνια, πόσοι υπουργοί Παιδείας έχουν αλλάξει και πόσες εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις» έχουν γίνει. «Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν», όπως τραγουδούσε ο Παπάζογλου. Η δύναμη των φροντιστηρίων παραμένει. Δεν είμαι εκπαιδευτικός, αλλά από ό,τι έμαθα ακόμη και φέτος τα θέματα των Πανελλαδικών δεν είχαν σχέση με την ύλη που διδασκόταν στο λύκειο, αλλά με όσα διδάσκονταν στα φροντιστήρια. Δεν ξέρω αν σε άλλη χώρα της Ευρώπης οι φροντιστές ανακοινώνουν αν τα θέματα των εξετάσεων είναι βατά ή άβατα. Αν οι «φροντιστές» έχουν τέτοιο κύρος, ώστε να μπορούν να κρίνουν τα θέματα στα οποία εξετάζονται οι πελάτες τους. Θα μου πείτε, δεν ξέρω αν σε άλλη χώρα της Ευρώπης απαγορεύεται από το Σύνταγμα η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Αλλο θέμα αυτό, θα μου πείτε.
«Εθνικό απολυτήριο». Αν δεν κάνω λάθος το προκρίνει το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ. Αντιρρήσεις: αν μετρούν οι επιδόσεις των μαθητών στα χρόνια του λυκείου τότε τα ιδιωτικά σχολεία θα προκρίνουν τους δικούς τους. Απάντηση: αν ισχύσει η αξιολόγηση την οποία έχει επιβάλει η Κεραμέως τότε μπορεί να υπάρξει έλεγχος. Αν σε ένα σχολείο βρεθούν μόνον εικοσάρια, είναι σαν να βρει η εφορία πέντε εκατομμύρια στον λογαριασμό σου. Όμως, οι ίδιοι που υπερασπίζονται το «εθνικό απολυτήριο», αντί για τη βάσανο των Πανελλαδικών, είναι οι ίδιοι που αντιστέκονται στην αξιολόγηση. Ας μη γελιόμαστε: στις Πανελλαδικές κρίνεται το έργο των φροντιστηρίων και όχι το σύστημα της μέσης εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου η θεωρία ότι οι Πανελλαδικές είναι αδιάβλητες είναι μια φαντασίωση.
Να καταργηθούν οι Πανελλαδικές; Ναι, να καταργηθούν οι Πανελλαδικές. Να τις αντικαταστήσει το «Εθνικό Απολυτήριο», όπως στη Γαλλία με το Baccalaureat ή στην Ιταλία; Ναι, να τις αντικαταστήσει. Το «αδιάβλητο» σύστημα γίνεται διαβλητό όταν είσαι υποχρεωμένος να αποστηθίσεις άπειρες σελίδες βιολογίας, για παράδειγμα. «Αδιάβλητο» το σύστημα των Πανελλαδικών; Τότε πώς γίνεται τα θέματα να τα έχεις διδαχθεί στο φροντιστήριο και όχι στην τάξη στο Λύκειο;
Πενήντα χρόνια μετά ο κόσμος άλλαξε, η Ελλάδα άλλαξε, όμως οι Πανελλαδικές δεν άλλαξαν. Θα μου πείτε, υπάρχει και ο Αριστοφάνης. Αυτός πρώτος ανέδειξε τον πατέρα της φιλοσοφίας, τον Σωκράτη, ως ιδιοκτήτη φροντιστηρίου. Είναι βαθιά η παράδοση της σχέσης φροντιστηρίων και φιλοσοφίας. Τα υπόλοιπα έπονται. Η κ. Κεραμέως κατάφερε να επιβάλει την αξιολόγηση στη μέση εκπαίδευση. Αν ξαναβρεθεί σ’ αυτήν τη θέση, όποιος κι αν βρεθεί στη θέση της, οφείλει να αναθεωρήσει το σύστημα των Πανελλαδικών. Κι αν βρεθεί αντιμέτωπος με την τάξη των φροντιστών υπάρχουν τρόποι να τους βολέψει κάπου στο Δημόσιο. Υπάρχουν ελλείψεις στα ΕΚΑΒ.

Κυριακή 11 Ιουνίου 2023

ΚΩΣΤΑΣ ΑΚΡΙΒΟΣ: Μια συνέντευξη με πολλές αλήθειες

Η συνένετυξη δόθηκε στον ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟ

Ο συγγραφέας και φιλόλογος Κώστας Ακρίβος γεννήθηκε το 1958 στις Γλαφυρές Μαγνησίας. Σπούδασε Μεσαιωνική και Νεοελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων. Από το 1983 μέχρι το 2017 δίδαξε φιλολογικά μαθήματα στο γυμνάσιο και στο λύκειο. Εκτός από αφηγηματικά βιβλία, έχει γράψει ένα θεατρικό έργο, έχει επιμεληθεί τρεις ανθολογίες και έχει πάρει μέρος στη συγγραφή σχολικών εγχειριδίων. Συνεργάστηκε με το ΕΚΕΒΙ στα προγράμματα «Λέσχες Ανάγνωσης» και «Συγγραφείς στα Σχολεία», ενώ μυθιστορήματα και διηγήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες.
Τον συναντώ ένα συννεφιασμένο μεσημέρι στο Πάρκο Ελευθερίας με αφορμή το νέο του βιβλίο «Πότε διάβολος πότε άγγελος» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Καθώς διασχίζουμε την ιστορική έκταση του πάρκου, αφήνοντας πίσω μας το άγαλμα του Βενιζέλου και προχωρώντας προς τα κτίρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ, μου εξηγεί πώς έγραψε τη δική του συναρπαστική εκδοχή για έναν εμβληματικό ήρωα της Επανάστασης του 1821. Μέσα από την ιστορία του προπάππου του, ο Κώστας Ακρίβος ανασυστήνει την εποχή της Επανάστασης και σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Γεώργιου Καραϊσκάκη.
Όση ώρα συζητάμε έχω απέναντί μου έναν φιλικό, προσηνή και ευγενή συνομιλητή, με ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ, ύφος μειλίχιο και λόγο μετρημένο και ακριβή. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που διατηρεί αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά που περιγράφουν όχι μόνο τη δυναμική ενός παραγωγικού συγγραφέα αλλά και έναν καλό εκπαιδευτικό.
Η Αθήνα γι’ αυτόν είναι ο ενδιάμεσος σταθμός, όταν το απαιτούν οι ανάγκες των βιβλίων του, αφού ο μόνιμος τόπος κατοικίας του είναι ο Βόλος. Ο ίδιος, όπως μου λέει, εμπνέεται από τις αφηγήσεις των ανθρώπων, την ιστορία αλλά και τις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο γνωστός συγγραφέας μιλά για την εποχή μας, τον ρόλο της εκπαίδευσης, τη λογοτεχνία, το παρελθόν, γεγονότα και βιώματα που τον καθόρισαν αλλά και τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.


— Πώς βιώσατε την πανδημία; Ποιο θα είναι το αποτύπωμα της;

Ως την ενδέκατη κατάρα του Φαραώ. Αναρωτιέμαι, πολλές φορές, αν τελικά θα σταματήσουμε εδώ ή αν στο άμεσο μέλλον θα εισχωρήσουμε σε μια εποχή πολλαπλών πανδημιών. Το βέβαιο είναι ότι μας στέρησε μία από τις πέντε αισθήσεις, την αφή. Πλέον, δεν μπορούμε να αγκαλιαστούμε, να ανταλλάξουμε χειραψίες ή να φιληθούμε. Συγχρόνως, έχει ενισχυθεί σημαντικά η καχυποψία έναντι των συνανθρώπων μας. Στις καθημερινές μας διαδρομές δεν παρατηρείς τον άλλον για να διακρίνεις τι είναι γοητευτικό σ’ αυτόν, μόνο σκέφτεσαι πόσο καλά φορά τη μάσκα και πόσο μακριά σου βρίσκεται, προκειμένου να μην κινδυνεύσεις.

— Τα 200 χρόνια από την Επανάσταση ήταν η αφορμή για την έκδοση του νέου σας βιβλίου;

Όχι, πρόκειται για απόρροια μιας γενεαλογικής έκπληξης. Αιτία για τη συγγραφή του βιβλίου υπήρξε μια απρόσμενη ανακάλυψη των τελευταίων ετών, που με οδήγησε στην εξερεύνηση του οικογενειακού μου δέντρου. Συγκεκριμένα, πριν από λίγο καιρό το Μεταίχμιο είχε εκδώσει το «Εγκυκλοπαιδικό Βιογραφικό Λεξικό Νεότερης Θεσσαλικής Ιστορίας». Στα λήμματα αυτού του μεγαλόπνοου έργου παρουσιάζονται πρόσωπα, τα οποία είτε γεννήθηκαν στη Θεσσαλία και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορική της εξέλιξη είτε εγκαταστάθηκαν ή έδρασαν στη Θεσσαλία. Όταν το ξεφύλλισα, στάθηκα σε έναν μακρινό μου πρόγονο από το γένος της μητέρας μου με το όνομα Μήτρος Αγραφιώτης.
Κάπως έτσι ξύπνησαν μνήμες και ενώ το ξάφνιασμά μου μεγάλωνε, ανακάλυψα ότι υπήρχε μια βαθύτερη σχέση ανάμεσα σ’ εκείνον και τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Άλλωστε, ο Μήτρος Αγραφιώτης ήταν ο νεαρός στον οποίον ο Καραϊσκάκης είχε εμπιστευτεί το ταμείο του, ενώ τον όρισε ως έναν από τους εκτελεστές της διαθήκης του. Προσπάθησα, λοιπόν, να αποδώσω όσο γίνεται την ιστορική αλήθεια. Διότι, όταν έχεις αποδείξεις, γράφεις Ιστορία, ενώ, όταν έχεις ενδείξεις, γράφεις λογοτεχνία. Είναι διαφορετικές οι προθέσεις και οι στόχοι ενός ιστορικού από τα υλικά και τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο λογοτέχνης. Επομένως, ήταν απλώς μια σύμπτωση το γεγονός ότι το βιβλίο εκδόθηκε κατά το έτος της επετείου της Ελληνικής Παλιγγενεσίας.

— Τι ανακαλύψατε κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας, που δεν γνωρίζατε;

Όταν δημιουργείς ένα μυθιστόρημα το οποίο βασίζεται σε μια υπαρκτή ιστορική προσωπικότητα απαιτείται να κάνεις διεισδυτική έρευνα, να εξετάσεις ενδελεχώς αρχεία, μελέτες, μαρτυρίες και πηγές. Δεν χωρά κανένα λάθος και καμία επινόηση. Στην προκειμένη περίπτωση, η μυθοπλασία χρειάστηκε να λειτουργήσει σαν συγκολλητική ουσία μεταξύ της ιστορίας και του οικογενειακού χρονικού της γενιάς του Αγραφιώτη. Επιπρόσθετα, έμαθα πολλά για την περίοδο εκείνη, τα οποία δεν ειλικρινά δεν γνώριζα.
Νομίζω ότι ακόμη και σήμερα, ως κοινωνία, βιώνουμε τη μυθολογία του 1821. Ίσως πρέπει κάποια στιγμή να ξύσουμε λίγο κάτω από την επιφάνεια και τα προφανή που ήδη ξέρουμε και να αξιοποιήσουμε τη φετινή επέτειο ως την ιδανική ευκαιρία. Επίσης, προσπάθησα να εξερευνήσω και όσα πίστευε η αντίπαλη πλευρά. Πώς σκέφτηκαν, τι αισθάνθηκαν αλλά και τι έγραψαν για γεγονότα όπως η Άλωση της Τριπολιτσάς. Τέλος, είχα τη δυνατότητα να μυηθώ στη ζωή του Καραϊσκάκη και να ανακαλύψω ποιος πραγματικά ήταν.

— Τι άνθρωπος ήταν ο Καραϊσκάκης λοιπόν;

Πρώτον, ήταν ένας άνθρωπος που αρρώσταινε συχνά – μάλλον έπασχε από ελονοσία. Και είναι αξιοσημείωτο ότι, παρ’ όλα τα προβλήματα που αντιμετώπιζε, κατάφερε να αναδειχτεί ηγετική φυσιογνωμία της Επανάστασης. Σκοπός της έρευνάς μου ήταν να «κατεβάσω» το εικόνισμά του από το πάνθεο των ηρώων, να το φέρω μπροστά μου, να το ξεθαμπώσω και να το προβάλω στις πραγματικές του διαστάσεις. Όταν το κατάφερα αυτό, όχι μόνο δεν το έβαλα πάλι στη θέση όπου ήταν πριν αλλά το τοποθέτησα ακόμη ψηλότερα από τους υπόλοιπους.
Για μένα, ο Καραϊσκάκης αποτελεί την πεμπτουσία ενός επαναστάτη. Ο ίδιος δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του, με αποτέλεσμα να δέχεται κάθε λογής κοροϊδίες επειδή ήταν νόθος. Όσο ζούσε χλευάστηκε, λοιδορήθηκε, συκοφαντήθηκε και πικράθηκε.
Παράλληλα, η μητέρα του ζητιάνευε και πέθανε νωρίς, αφήνοντάς τον ορφανό. Δεν είχε δικό του σπίτι, ούτε ιδιαίτερη πατρίδα. Έγινε από μικρός κλέφτης στα βουνά, ενώ η οικογένεια που δημιούργησε ζούσε στον Κάλαμο, όταν αυτός πολεμούσε για την πατρίδα. Και αναρωτιέμαι: αν δεν είχε σκοτωθεί, πού θα επέστρεφε; Ποιο θα ήταν το χωριό ή η πόλη του; Ο Καραϊσκάκης ήταν ένας κορυφαίος επαναστάτης επειδή κέρδισε τον χειρότερό του εχθρό: τον εαυτό του. Κι έτσι, από Διάβολος μεταμορφώθηκε σε Άγγελο, έχοντας μάλιστα μυθιστορηματικό τέλος.

— Σήμερα, τι είναι επαναστατικό;

Το να είμαστε ειλικρινείς απέναντι στη συνείδησή μας. Μας έχει βλάψει η ανεξέλεγκτη εγωπάθειά μας. Και διαπιστώνω διαρκώς ότι είμαστε πολύ σκληροί εγωιστές. Επομένως, επαναστατικό είναι όταν δίνεις απ’ το περίσσευμά σου, χωρίς να σκέφτεσαι ιδιοτελώς.

— Φέτος γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Είναι, άραγε, μια ευκαιρία για αναστοχασμό;

Προφανώς και είναι η πλέον κατάλληλη ευκαιρία. Ο καθένας μπορεί να εκφράζει τις διαφωνίες του για τις επετείους, αλλά κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει ότι αυτή είναι η στιγμή για να αναστοχαστούμε όσον αφορά πρόσωπα, καταστάσεις και γεγονότα που αφορούν την περίοδο που η Ελλάδα πάλευε για το ύψιστο αγαθό της ελευθερίας. Άλλωστε, αυτό είναι το μεγαλύτερο κέρδος που αποκομίζεις από μια επέτειο.

— Ως φιλόλογος σε δημόσια σχολεία της Ελλάδας για τριάντα τέσσερα χρόνια, πώς κρίνετε το επίπεδο των μαθητών στο πεδίο των ιστορικών γνώσεων;

Χωρίς να επιδιώκω να ακουστώ αφοριστικός και ισοπεδωτικός, θεωρώ ότι τα παιδιά στο σχολείο δεν μαθαίνουν κυριολεκτικά τίποτα. Καθημερινά έρχονται σε επαφή με ένα απαρχαιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα με ακανθώδη, νευραλγικά παιδαγωγικά προβλήματα, τα οποία περιλαμβάνουν τα σχολικά βιβλία, τον τρόπο διδασκαλίας αλλά και το εκπαιδευτικό προσωπικό.
Δυστυχώς, έχουμε παραμείνει αρκετά χρόνια πίσω, με αποτέλεσμα κανένα παιδί να μη βρίσκει τίποτα το ελκυστικό και το δημιουργικό στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τόσα χρόνια αντιλαμβάνομαι ότι απουσιάζει πλήρως ό,τι είναι ικανό και πρόσφορο να κερδίσει το ενδιαφέρον των μαθητών. Τα τελευταία χρόνια δίδασκα παιδιά της Α’ Γυμνασίου, αν και τις περισσότερες φορές έκανα μάθημα σε τάξεις του λυκείου, και συνειδητοποίησα ότι μπροστά μου είχα έναν διαφορετικό κόσμο. Τα παιδιά διακατέχονται από ενδιαφέροντα που δεν έχουν καμία σχέση με αυτά που τους προσφέρει το σχολείο.
Ειδικότερα, η διδασκαλία πραγματοποιείται με παραθετικά γεγονότα, πολυάριθμες ημερομηνίες, γενικές διαπιστώσεις και κρίσεις, με αποτέλεσμα να μη διατηρούν στο μυαλό τους καμία χρήσιμη πληροφορία. Το ίδιο συμβαίνει με τα μαθήματα της Ιστορίας και της λογοτεχνίας, τα οποία διδάσκονται εντελώς αποσπασματικά, χωρίς να αποκτούν ολοκληρωμένη πληροφόρηση. Αν στη λογοτεχνία, για παράδειγμα, δεν θεσπιστεί η διδασκαλία ολόκληρου βιβλίου στο γυμνάσιο και στο λύκειο και εξακολουθεί να γίνεται με αποσπάσματα από λογοτεχνικά έργα, είναι βέβαιο ότι το μάθημα θα απαξιώνεται συνεχώς.
Κάποτε η σύζυγός μου, η οποία είναι επίσης φιλόλογος, όταν αναφέρθηκε στην ετήσια εκδρομή του σχολείου, η οποία θα γινόταν στο νησί της Σκιάθου, άκουσε έναν μαθητή να λέει: «Ωραία, θα δούμε και το σπίτι του Παπακαλιάτη…». Έπαθε σοκ. Θλίβομαι, επειδή η διδασκαλία έχει αποπροσανατολιστεί από τον κεντρικό πυρήνα της και εξαιτίας της αποστήθισης ή της παπαγαλίας έχει οδηγηθεί σε εσφαλμένες κατευθύνσεις. Ποτέ δεν καταφέραμε να στείλουμε τα παιδιά μας στο βιβλιοπωλείο.

— Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι στη Γαλλία, εν μέσω lockdown, τα βιβλιοπωλεία έμειναν ανοιχτά, ενώ στην Ελλάδα είναι κλειστά, δίνοντας προτεραιότητα σε κομμωτήρια και καταστήματα περιποίησης νυχιών;

Πιθανολογώ ότι είμαστε μια κοινωνία που μάλλον έχει περισσότερο ανάγκη τον καλλωπισμό από την πνευματική καλλιέργεια. Ομολογώ, πάντως, ότι αυτή η απόφαση ίσως καταδεικνύει το στίγμα μας. Η πανδημία θεωρώ ότι ήταν ιδανική αφορμή, μέσα σε όλα τα δεινά που έχει φέρει, ώστε οι πολίτες να στραφούν στον χώρο του βιβλίου. Βέβαια, πότε υπήρχε ενιαία και στοχευμένη πολιτική για το βιβλίο; Αναμφίβολα, ζούμε σε μια χώρα από την οποία η κουλτούρα της ανάγνωσης απουσιάζει παντελώς.

— Ποιο είναι το βασικότερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας;

Το ότι ακόμα πιστεύουμε ως λαός στον από μηχανής Θεό. Κυριαρχεί η αντίληψη ότι πάντοτε κάποιος άλλος θα μας σώζει και η νοοτροπία αυτή έχει ενισχύσει σημαντικά τον οχαδερφισμό μας. Είμαστε μια κοινωνία χαμηλών προσδοκιών. Και η Εκκλησία μας αποτελεί το σούπερ-μάρκετ. Επομένως, τι μέλλον μπορεί να έχει μια τέτοια κοινωνία; Όμορφα, πολύ, τα εγκαίνια της Εθνικής Πινακοθήκης, αλλά χρειάζονται και θεμελιώδεις, πνευματικού περιεχομένου ενέργειες για να χτίσουμε το μέλλον μας, το οποίο, όπως παρατηρώ, προμηνύεται γκρίζο.

— Ποιος είναι η μεγάλη ασθένεια της παιδείας στην Ελλάδα;

Η γενικότερη αδιαφορία που επικρατεί είτε στο σχολείο είτε στους κόλπους της ελληνικής οικογένειας. Λυπάμαι, αλλά το σχολείο έχει εξελιχθεί σε πάρκινγκ μαθητών.

— Έχει αξία το επάγγελμα του δασκάλου σήμερα, σε μια περίοδο κυριαρχίας του διαδικτύου και της τεχνολογικής επανάστασης;

Όταν καταργηθεί ο δάσκαλος, αυτόματα θα καταργηθεί και η κοινωνία μας. Επίσης, δεν θεωρώ ότι η διδασκαλία είναι επάγγελμα αλλά λειτούργημα. Σκοπός του δασκάλου είναι να οξύνει τον νου των μαθητών, να διευρύνει τους ορίζοντές τους και να τους δώσει να καταλάβουν ότι στη ζωή δεν είναι μόνοι τους. Επομένως, αν ο δάσκαλος αντικατασταθεί από τη μηχανή αναζήτησης της google, χαθήκαμε. Τότε, το «1984» του Τζορτζ Όργουελ θα είναι μια πραγματικότητα.

— Τι είναι η λογοτεχνία για εσάς;

Εισήλθα στον χώρο της λογοτεχνίας όταν κέρδισα έναν διαγωνισμό διηγήματος στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Είχα γράψει ένα διήγημα του οποίου ο πυρήνας επικεντρωνόταν στην αυτοκτονία ενός φίλου μου στον στρατό. Πλέον, έχω φτάσει στο δέκατο έκτο βιβλίο και έχω αντιληφθεί ότι δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς να γράφω. Η λογοτεχνία είναι το οξυγόνο μου, αυτός ο μαγικός τρόπος για να βλέπεις τη ζωή με διαφορετική ματιά.
Η πραγματικότητα διαστέλλεται μέσω της μνήμης, της φαντασίας, της αμφισβήτησης ή της εικασίας. Και η λογοτεχνία συμβάλλει στη δημιουργία αυτής της ξεχωριστής πραγματικότητας. Επιπλέον, με γοητεύει το γεγονός ότι η λογοτεχνία ρίχνει λοξές ματιές στον κάδο της Ιστορίας και επιλέγει τον ανώνυμο, τον λησμονημένο, τον ένοχο ή τον παραμελημένο. Δηλαδή όλους όσους η επίσημη Ιστορία περνά από πάνω τους σαν οδοστρωτήρας και τους ισοπεδώνει.

— Ποια είναι η πηγή της συγγραφικής σας περιέργειας;

Ο άνθρωπος.

— Ποιους ξένους συγγραφείς ξεχωρίζετε και ποιο βιβλίο σάς καθόρισε;

Το βιβλίο που με καθόρισε, επηρέασε την κοσμοθεωρία μου και ανατρέχω σε αυτό πολύ συχνά είναι ο Μόμπι Ντικ του Αμερικανού συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ, μια περιπέτεια γεμάτη συμβολισμούς και μεταφορές. Μια αναμέτρηση ανάμεσα στις δυνάμεις της φύσης και στον άνθρωπο. Από συγγραφείς ξεχωρίζω τον Γκάμπριελ Γκαρσία Μάρκες και τον Άμος Οζ, που είχα τη χαρά να γνωρίσω από κοντά.

— Γεννηθήκατε στις Γλαφυρές Βόλου και κατοικείται στην πρωτεύουσα της Μαγνησίας. Τι σηματοδοτούν αυτοί οι τόποι για εσάς;

Οι Γλαφυρές είναι ο τόπος όπου γεννήθηκα. Τώρα, μάλιστα, που οι γονείς μου έχουν φύγει από τη ζωή, νομίζω ότι αποτελεί το μέρος των ονείρων μου. Προσωπικά, θεωρώ ότι πατρίδα μας είναι εκεί όπου ασπρίζουν τα κόκαλα των δικών μας. Από την άλλη, ο Βόλος στον οποίο κατοικώ, είναι μια όμορφη και ιστορική πόλη. Δυστυχώς, σήμερα παρατηρούμε να συμβαίνουν ορισμένα πράγματα από ανθρώπους που με τη χυδαιότητα των λόγων και των έργων τους ζημιώνουν και αμαυρώνουν το αξιοθαύμαστο παρελθόν της πόλης. Και αναφέρομαι στον εκλεγμένο δύο φορές δήμαρχο, και μάλιστα από την πρώτη Κυριακή, Αχιλλέα Μπέο. Οφείλω να πω ότι είναι μια ακατανόητη αυτοδιοικητική επιλογή για μια προοδευτική πόλη όπως ο Βόλος.

— Τι σημαίνει για έναν άνθρωπο να μεγαλώνει σε οικοτροφείο;

Φεύγοντας από το χωριό μου για να πάω στο 1ο Γυμνάσιο Αρρένων Βόλου, έπρεπε να μείνω στο εκκλησιαστικό οικοτροφείο της πόλης, τη δεκαετία του ’70. Από τα λαμπερά καλοκαίρια, την αγάπη και την ύπαιθρο βρέθηκα σε έναν εσώκλειστο κόσμο αυστηρότητας, με κανόνες, απαγορεύσεις, τιμωρίες, αυταρχικές συμπεριφορές και ταπεινώσεις. Σαν μια στρατιωτική φυλακή. Από τις πρώτες στιγμές ένιωθα ότι δεν μπορούσα να αναπνεύσω σ’ εκείνο το μέρος, αλλά έκανα υπομονή. Τελικά, η υπομονή μου διήρκεσε έξι ολόκληρα χρόνια. Από τα χρόνια αυτά εμπνεύστηκα και έγραψα το μυθιστόρημα «Γάλα Μαγνησίας».

— Αυτό το γεγονός σάς ώθησε μακριά από τη θρησκεία;

Μέσα μου, σταδιακά, έχτιζα έναν Θεό που δεν έχει καμία σχέση με τον Θεό-τιμωρό και όσα διδασκόμαστε, αλλά με έναν Θεό που στηρίζεται στην αγάπη και την επιείκεια. Νομίζω ότι όσο μεγαλώνω γίνομαι πολύ πιο ένθεος και περισσότερο άθρησκος.

— Βιώσατε την αυτοκτονία ενός φίλου σας, όπως μου είπατε, στη διάρκεια της στρατιωτικής σας θητείας. Πόσο σας επηρέασε αυτό;

Ήμουν μόλις 23 ετών φαντάρος στο Αμύνταιο της Φλώρινας. Ήταν ένα τραυματικό συμβάν εξαιτίας του οποίου συνειδητοποίησα πολύ νέος τι σημαίνει η αιφνίδια απουσία και το απρόοπτο τέλος. Εκεί που πριν από λίγη ώρα ήμασταν μαζί με τον φίλο μου στο ΚΨΜ και γελούσαμε, ξαφνικά ο άνθρωπος αυτός είχε περάσει στο στάδιο της ανυπαρξίας. Αντιλήφθηκα, λοιπόν, πώς μπορεί ένας άνθρωπος να περάσει τον φράχτη που συνδέει τη ζωή με τον θάνατο, το φως με το σκοτάδι.

— Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας;

Η στιγμή που δεν θα μπορώ να ελέγξω το σώμα και το μυαλό μου. Δηλαδή που θα αισθάνομαι φυλακισμένος στον ίδιο μου τον εαυτό. Με τρομάζει οτιδήποτε έχει να κάνει με βασανιστήρια και φυλακές, αλλά πολύ περισσότερο η φυλακή του εαυτού μου.

— Τι είναι η ευτυχία;

Δεν ανήκω σ’ εκείνους που αναζητούν την ευτυχία. Με ενδιαφέρει, κυρίως, να ανακαλύπτω τα λυτρωτικά οφέλη που σου προσφέρει η γαλήνη.

— Υπάρχει κάτι που να σας λείπει;

Ναι, σε κάποια φάση της ζωής μου μού έλειπε το ότι δεν είχαμε αποκτήσει παιδί. Ευτυχώς, το ξεπέρασα και με βοήθησε πολύ σ’ αυτό η γυναίκα μου και η λογοτεχνία. Η μοίρα, όμως, τα έφερε έτσι και με έναν πολύ δραματικό τρόπο στάθηκα κάπως τυχερός. Είχα έναν πρώτο ξάδερφο, ο οποίος λεγόταν κι αυτός Κώστας Ακρίβος. Με τη γυναίκα του είχαν αποκτήσει δύο παιδιά και ζούσαν ευτυχισμένοι. Το 2001 ο ξάδερφός μου και η γυναίκα του σκοτώνονται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Ένα κορίτσι κι ένα αγόρι από τη μια στιγμή στην άλλη μένουν ορφανά.
Αυτό αποτέλεσε, φυσικά, το σοκ της ζωής μας. Στη συνέχεια τα παιδιά προσπάθησαν να χτίσουν τις δικές τους ζωές. Τους συμπαρασταθήκαμε και ήμασταν δίπλα τους σε ό,τι κι αν χρειάζονταν. Έτσι, ο ανιψιός μου, ο Αλέξης, μεγάλωσε, παντρεύτηκε και έκανε ένα παιδί. Τότε, του ζήτησα να βαφτίσω τον γιο του, ο οποίος θα έπαιρνε το όνομα Κώστας. Και δέχτηκε. Έτσι, σήμερα είμαι πνευματικός πατέρας ενός παιδιού που φέρει το ίδιο ονοματεπώνυμο μ’ εμένα και που το υπεραγαπώ. Γι’ αυτό και το προηγούμενο βιβλίο μου το αφιέρωσα σ’ εκείνο.

— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;

Την ίδια τη ζωή, η οποία στηρίζεται σε δύο βασικούς πυλώνες: στην υγεία και στην τύχη. Αν λείψει το ένα από τα δύο, αλληλογκρεμίζονται. Άλλωστε, και οι επιβάτες του Τιτανικού, όταν ξεκίνησαν το μακρύ τους ταξίδι, έσφυζαν από υγεία.

ΠΗΓΗ: LiFO