Κράτος – Πολιτική και Πολιτικοί «οι πλάσαντες τα ερείπια»

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Όσοι έχουμε απομείνει και ακόμα διαβάζουμε κυρ Αλέξανδρο της Σκιάθου, τον «άγιον» Παπαδιαμάντην, διαπιστώνουμε ότι είναι παρών και σήμερα, εκατό και πλέον έτη μετά το θάνατό του. Ο Σαράντος Καργάκος στο βιβλίο του: Η πολιτική σκέψη του Παπαδιαμάντη, με έμφαση σημειώνει πως ο άλιος γέρων της Σκιάθου υπήρξε «οξύτατος παρατηρητής και κριτής των κοινωνικών πραγμάτων, ήταν αδύνατον να αγνοήσει την πολιτική». Η διαπίστωση, επίσης, πως ο Παπαδιαμάντης «δεν πλησίασε το λαό, ήταν ο ίδιος ο λαός κι έμεινε ως τέλος της ζωής του ένας απλός άνθρωπος του λαού, χωρίς να ντρέπεται για την ιδιότητά του αυτή», δείχνει πόσο επίκαιρος είναι ο λόγος του σήμερα, τον καιρό των θεομηνιών (πυρκαγιών και πλημμυρών), που η μια μετά την άλλη μαστίζουν πολλές περιοχές της πατρίδας μας, με το κράτος, την πολιτική και τους πολιτικούς να είναι ανίκανοι να προστατέψουν το λαό μας, να είναι οι μεγάλοι απόντες.

Τα συμβάντα των τελευταίων ημερών στη Θεσσαλία μαρτυρούν τη γελοιότητα κρατικών θεσμών, την ανικανότητα των πολιτικών μας και τη φαυλότητα του πολιτικού συστήματος. Στις δύσκολες ώρες που περνάνε συνάνθρωποί μας στη Θεσσαλία, η μόνη βοήθεια που τους παρέχεται προέρχεται από την κοινωνική αλληλεγγύη απλών ανθρώπων, ανθρώπων του λαού. Με την κοινωνική πρόνοια, ως θεσμοθετημένη μέριμνα, σ’ ένα κράτος ανύπαρκτο, να χάνεται στο γραφειοκρατικό της χαρακτήρα. Η αλληλεγγύη, λοιπόν, αυτές τις δύσκολες στιγμές είναι παρούσα στις συνειδήσεις όλων μας.

Όσο για το κράτος, την πολιτική και τους πολιτικούς μας, ο λόγος του Παπαδιαμάντη είναι τσεκουράτος:

«Εις οιωνός άριστος. Αλλά τις έβαλεν εις πράξιν την συμβουλήν του θειοτάτου αρχαίου ποιητού; Εκ της παρούσης ημών γενεάς τις ημύνθη περί πάτρης;

Ημύνθησαν περί πάτρης οι άστοργοι πολιτικοί, οι εκ περιτροπής μητρυιοί του ταλαιπώρου ωρφανισμένου Γένους, του «στειρεύοντος πριν και ητεκνωμένου δεινώς σήμερον»;

Άμυνα περί πάτρης δεν είναι αι σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι επιστρατείαι, ουδέ τα σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά. Άμυνα περί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείραντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεοκοπίας.

Τις ημύνθη περί πάτρης;

Και τι πταίει η γλαυξ, η θρηνούσα επί ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια. Και τα ερείπια τα έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται της Ελλάδος»· [το απόσπασμα από το άρθρο του Σκιαθίτη διηγηματογράφου με τίτλο: «Οιωνός», δημοσιευμένο στην κριτική έκδοση των Απάντων του, από τον Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλο, εκδ. Δόμος, τ. 5ος, σσ. 253-254].

Ενάντια στην «υμνητική» και «αποδομητική» Ιστορία

«Κατά την ταπεινή μου εκτίμηση, η Ιστορία, κι αν τίποτε άλλο δεν μπορεί να μας διδάξει, τούτο πρέπει να μας καλλιεργεί: πολιτική συνείδηση. Πολιτική θα πει να είμαι πολίτης. Και πολίτης σημαίνει να είμαι οργανικό μέλος ενός σώματος που λέγεται Πόλις. Η Πόλις ήταν το αυστηρό προγονικό μας ιδανικό. Από αυτή απέρρευσαν και η πολιτική και ο πολιτισμός, ομοίως και η πολιτεία με την έννοια του καταστατικού χάρτη υποχρεώσεων και δικαιωμάτων. Αλίμονο, αν στην αρχαιότητα κάποιος που είχε το προνόμοιο να είναι πολίτης δε σήκωνε την ευθύνη του προνομίου αυτού. Έθετε σε κίνδυνο τα υποστηλώματα της κοινωνίας, πάνω στα οποία στηρίζονται τα δικαιώματα, που τα πλείστα έχουν κατακτηθεί με αίμα. Γι’ αυτό όσοι ασχολούμαστε με την Ιστορία, ποτέ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάνουμε μάθημα ευθύνης».

ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΚΑΡΓΑΚΟΣ. (2021). Νεότερη Ελληνική Ιστορία. Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του ’21, τ. Β΄. Αθήνα: Ψυχογιός, σ. 260.

Η ελληνική γλώσσα στη διδασκαλία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και του Νεκτάριου Τέρπου

«Συχνά ο σημερινός αναγνώστης εντυπωσιάζεται απ’ όσα γράφουν ξένοι περιηγητές για τη γλωσσική κατάσταση του Ελληνισμού επί Τουρκοκρατίας. Μερικοί ομιλούν για πλήρη αφανισμό της ελληνικής, όπως βέβαια την εννοούσαν αυτοί, που ήξεραν τα ελληνικά του σχολείου τους, τα ελληνικά των βιβλίων τους. Οι γραπτές λέξεις, χωρίς την προφορά, είναι σαν αποχυμωμένο παξιμάδι. Μοιραία, η αδυναμία των αρχαιομαθών ξένων να συνεννοηθούν με τους κατοίκους του ελληνικού χώρου – και μάλιστα, σε ερασμιακή προφορά – έκανε τούς ξένους να πιστεύουν πως οι ντόπιοι δε μιλούν ελληνικά. Δηλαδή, τα δικά τους ελληνικά. Και σ’ αυτό είχαν δίκιο. Βέβαια, η ελληνική, επειδή είναι δύσκολη και απαιτητική, έχει ανάγκη οργανωμένων σχολείων και πολυετούς φοίτησης για να διατηρηθεί τουλάχιστον σ’ ένα ευπρεπές επίπεδο. Δεν είναι γλώσσα χρήσης. Γι’ αυτό ηττήθηκε κατά τη συνάντησή της με ευκολομάθητες γλώσσες που δεν είχαν πλούσιο λεξιλόγιο και μεγάλες γραμματικές απαιτήσεις. Συγκεκριμένα, στη Βαλκανική ηττήθηκε από την αλβανική, τη σλαβική και τη βλάχικη. Κι αν δεν υπήρχαν δυναμικοί κληρικοί, όπως ο Νεκτάριος Τέρπος και ο Κοσμάς ο Αιτωλός, θα είχε εξαφανιστεί παντελώς από τις βόρειες περιοχές της χώρας μας. Ωστόσο, μπορεί να έσβησαν τα πνευματικά φώτα που δίνουν λάμψη στην εθνική φυσιογνωμία, αλλ’ ο εθνικός χαρακτήρας δεν χάθηκε».

ΣΑΡΑΝΤΟΣ Ι. ΚΑΡΓΑΚΟΣ. (2021). Νεότερη Ελληνική Ιστορία. Τούρκοι και Τουρκοκρατία, τ. Α΄. Αθήνα: Ψυχογιός, σ. 261.