Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιουδαϊσμός. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιουδαϊσμός. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2024

Το τέλος του Ιουδαϊσμού

Του ΤΖΟΡΤΖΙΟ ΑΓΚΑΜΠΕΝ

Μετάφραση: Αναστάσιος Θεοφιλογιαννάκος


Δεν θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε το νόημα όσων συμβαίνουν σήμερα στο Ισραήλ, αν δεν αντιληφθούμε ότι ο Σιωνισμός αποτελεί μια διπλή άρνηση της ιστορικής πραγματικότητας του Ιουδαϊσμού. Όχι μόνο, βέβαια, επειδή ο Σιωνισμός μεταφέρει στους Εβραίους το έθνος - κράτος των Χριστιανών, αλλά και επειδή αντιπροσωπεύει το αποκορύφωμα της διαδικασίας αφομοίωσης που, από τα τέλη του 18ου αιώνα, προοδευτικά εξάλειψε την εβραϊκή ταυτότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι καθοριστικής σημασίας το γεγονός ότι, όπως έχει δείξει ο Αμνόν Ραζ - Κρακοτζκίν σε ένα εμβληματικό έργο, στη βάση της σιωνιστικής συνείδησης βρίσκεται μια άλλη άρνηση: η άρνηση της Γκαλούτ, δηλαδή της εξορίας ως κοινής αρχής όλων των ιστορικών μορφών του Ιουδαϊσμού, όπως εμείς τον γνωρίζουμε. Οι απαρχές της εβραϊκής αντίληψης για την εξορία προηγούνται της καταστροφής του Δεύτερου Ναού και είναι ήδη παρούσες στη βιβλική γραμματεία. Η εξορία συνιστά αυτή καθεαυτήν τη μορφή ύπαρξης των Εβραίων πάνω στη γη, και όλη η εβραϊκή παράδοση, από το Μισνά μέχρι το Ταλμούδ, από την αρχιτεκτονική της συναγωγής μέχρι τη μνήμη των βιβλικών γεγονότων, συλλήφθηκε και βιώθηκε υπό την προοπτική της εξορίας. Για έναν ορθόδοξο Εβραίο, ακόμα και οι Εβραίοι, που ζουν στο κράτος του Ισραήλ, βρίσκονται σε εξορία. Και το Κράτος, σύμφωνα με την Τορά, που οι Εβραίοι αναμένουν να εγκαθιδρυθεί με την έλευση του Μεσσία, δεν έχει καμία σχέση με ένα σύγχρονο εθνικό κράτος, καθώς στο επίκεντρό του βρίσκεται η ανοικοδόμηση του Ναού και η επαναφορά των θυσιών, για τις οποίες το κράτος του Ισραήλ ούτε καν θέλει να ακούσει. Και είναι καλό να μην ξεχνούμε ότι η εξορία, σύμφωνα με τον Ιουδαϊσμό, δεν είναι μόνο η ιδιαίρετη συνθήκη των Εβραίων, αλλά αφορά στη γενικότερη ατελή και ελλιπή κατάσταση του κόσμου ολόκληρου. Σύμφωνα με ορισμένους καβαλιστές, όπως ο Λούρια, η εξορία ορίζει την ίδια τη συνθήκη της θεότητας, η οποία δημιούργησε τον κόσμο εξορίζοντας τον εαυτό της από αυτόν, και αυτή η εξορία θα διαρκέσει μέχρι την έλευση του Τικκούν, δηλαδή της αποκατάστασης της αρχέγονης τάξης.
Ακριβώς αυτή η ανεπιφύλακτη αποδοχή της εξορίας, με την άρνηση που συνεπάγεται κάθε μορφή κρατικής υπόστασης στον ιστορικό χρόνο, θεμελιώνει την ανωτερότητα των Εβραίων έναντι των θρησκειών και των λαών που έχουν συμβιβαστεί με το Κράτος. Οι Εβραίοι είναι, μαζί με τους Τσιγγάνους, ο μόνος λαός που αρνήθηκε τη μορφή του κράτους, δεν διεξήγαγε πολέμους και δεν λερώθηκε ποτέ από το αίμα άλλων λαών.
Αρνούμενος ριζικά την εξορία και τη διασπορά στο όνομα ενός εθνικού κράτους, ο Σιωνισμός πρόδωσε, συνεπώς, την ίδια την ουσία του Ιουδαϊσμού. Δεν θα πρέπει τότε να εκπλησσόμαστε αν αυτή η απόρριψη και προδοσία προκάλεσε μια νέα εξορία, εκείνη των Παλαιστινίων, και οδήγησε το κράτος του Ισραήλ στο να ταυτιστεί με τις πιο ακραίες και ανελέητες μορφές του σύγχρονου έθνους - κράτους. Η πεισματική διεκδίκηση της ιστορικής αναγνώρισης, από την οποία, σύμφωνα με τους Σιωνιστές, η διασπορά είχε αποκλείσει τους Εβραίους, καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα. Αλλά αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο Ιουδαϊσμός, ο οποίος δεν πέθανε στο Άουσβιτς, γνωρίζει ίσως σήμερα το τέλος του.

⸙⸙⸙

[Αναρτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2024 στην ιστοσελίδα του εκδοτικού οίκου Quodlibet (στη στήλη Una voce). Πρώτη δημοσίευση της μετάφρασης στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Εικαστικό: Λεπτομέρεια από το έργο «Universal Ruins» (2016) του Brian Dettmer © Isabelle Arthuis, από έκθεση στο Εβραϊκό Μουσείο του Βελγίου. Δείτε τα περιεχόμενα του δέκατου τρίτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]

ΠΗΓΗ: Φρέαρ

Τετάρτη 11 Οκτωβρίου 2023

Χαμάς και Ισραήλ: βία και καταστροφικότητα

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Χαμάς και Ισραήλ ποτίζουν τον κόσμο, για ακόμα μια φορά, με πολύ δάκρυ, πολύ αίμα, πολύ μίσος, πολύ υποκρισία, πολύ πόνο. Η εποχή-μας «ωδίνησεν αδικία, συνέλαβε πόνον και έτεκεν ανομίαν» λέει ο Ψαλμωδός Δαυίδ. Ακόμα ένας πόλεμος… Έχει δίκιο ο Έριχ Φρομ:
«Η πιο σημαντική περίπτωση οργανικής επιθετικότητας είναι ο πόλεμος. Έχει γίνει της μόδας να πιστεύουμε πως ο πόλεμος προκαλείται από το καταστροφικό ένστικτο του ανθρώπου. […]
»Ακόμα και ο ίδιος ο Freud υποστήριξε μια άποψη πολύ πιο ρεαλιστική από τους οπαδούς-του. Στο περίφημο γράμμα-του στον Einstein Γιατί πόλεμος; (1933) δεν υποστήριξε πως ο πόλεμος προκαλούνταν από την ανθρώπινη καταστροφικότατα, αλλά είδε την αιτία-του στις πραγματικές συγκρούσεις ανάμεσα σε ομάδες, που πάντα λύνονται με τη βία αφού δεν υπάρχει ένα νόμος με τον οποίο –όπως στο αστικό δίκαιο- οι συγκρούσεις θα μπορούσαν να λυθούν ειρηνικά. Απέδωσε μόνο βοηθητικό ρόλο στον παράγοντα της ανθρώπινης καταστροφικότατας, γιατί αυτός διευκολύνει την προθυμία των ανθρώπων να αρχίσουν πόλεμο από τη στιγμή που θα τον αποφασίσει η κυβέρνηση. […]
»Η θέση ότι ο πόλεμος προκαλείται από την έμφυτη ανθρώπινη καταστροφικότητα είναι απλά παράλογη για τον καθένα που έχει έστω και την πιο αμυδρή γνώση της ιστορίας. […]
»Ο πόλεμος, σε κάποιο βαθμό, ανατρέπει όλες τις αξίες. Ενθαρρύνει τις βαθιά κρυμμένες ανθρώπινες παρορμήσεις, όπως ο αλτρουισμός και η αλληλεγγύη –εμποδισμένες μέχρι τότε από τις αρχές του εγωισμού και του ανταγωνισμού που δημιουργεί ο καιρός της ειρήνης στο σύγχρονο άνθρωπο- και τις κάνει να εκδηλωθούν. […]
»Για να τελειώνουμε, οι μεγαλύτεροι πόλεμοι στη σύγχρονη εποχή και οι περισσότεροι πόλεμοι ανάμεσα στα κράτη της αρχαιότητας δεν προκλήθηκαν από συσσωρευμένη επιθετικότητα αλλά από την οργανική επιθετικότητα των στρατιωτικών και πολιτικών ελίτ».


ΕΡΙΧ ΦΡΟΜ. (1977). Η ανατομία της ανθρώπινης καταστροφικότατας, μτφρ. Τζένη Μαστοράκη, τ. Α΄. Αθήνα: Μπουκουμάνη, σσ. 313-314, 319, 320.

Τρίτη 18 Αυγούστου 2020

«Μια Εβραία εναντίον των Εβραίων»

«Σήμερα είμαι της άποψης πως το κακό δεν είναι ποτέ ριζικό, αλλά μονάχα ακραίο, και ότι δεν έχει ούτε βαθύτητα ούτε κάποια δαιμονική διάσταση. Το κακό δύναται να κατακυριεύει τα πάντα και να σαρώνει τον κόσμο ολόκληρο, ακριβώς γιατί διασπείρεται σαν μύκητας. [...] Εδώ έγκειται η ρηχότητά του». - ΧΑΝΝΑ ΑΡΕΝΤ 
«Μια Εβραία εναντίον των Εβραίων»: Απλουστεύοντάς τη σε υπερβολικό βαθμό, και αυτό ακριβώς έπραξε μεγάλο τμήμα της διεθνούς εβραϊκής κοινότητας, κάπως έτσι θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς την οξύτατη πολεμική που ξέσπασε στις αρχές της δεκαετίας του '60 με αφορμή την έκδοση του Eichmann in Jerusalem: A report on the Banality of Evil της Χάννα Άρεντ. Ο παλαιός της φίλος Γκέρσομ Σόλεμ, στενός φίλος και συνεργάτης του Βάλτερ Μπένγιαμιν, σιωνιστής και μέγας ειδικός στην Καββάλα και την εβραϊκή παράδοση, αντέδρασε αμέσως με μία επιστολή οξείας κριτικής προς τη Χάννοα Άρεντ, και βεβαίως αυτή του απάντησε. Ο επιστολικός τους διάλογος είναι το αντικείμενο του παρόντος βιβλίου, με το οποίο εγκαινιάζεται η σειρά «Δύο επιστολές» των Εκδόσεων Άγρα. 
Στη νέα αυτή σειρά θα δημοσιεύονται δύο επιστολές προσωπικοτήτων, που εκφράζουν ένα ιστορικό διακύβευμα είτε στο χώρο της πολιτικής είτε της φιλοσοφίας, των τεχνών, της Ιστορίας· [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].


GERSHOM SCHOLEM – HANNAH ARENDT. (2017). Δύο επιστολές για τη ρηχότητα του κακού. Εισαγωγή – μετάφραση – σημειώσεις Παναγιώτης Τσιαμουράς. Αθήνα: Άγρα.

Κυριακή 30 Ιουνίου 2019

Ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό βιβλίο, όπου η ανάγκη του ανθρώπου να μιμηθεί τον Θεό δεν είναι καινούργια



«Αφού είχε ακολουθήσει καμιά δεκαριά διαφορετικές οδούς, κατέληξε σε κάτι προφανές: όλες οι αναγνώσεις του οδηγούσαν στο ίδιο θέμα, στον θρύλο του Γκόλεμ. Σ’ αυτό τον μύθο που κυριαρχούσε στο φαντασιακό της Δύσης και δεν είχε ποτέ πάψει να θέτει υπό αμφισβήτηση την ανθρώπινη υπόσταση του ανθρώπου. 
»Κατ’ αρχάς, είναι η ίδια η λέξη. Το “Γκόλεμ” είναι ένα βιβλικό “άπαξ λεγόμενο”. Απαντάται μια μοναδική φορά στον Ψαλμό 139 (138): 16. 
»“Με είδες κιόλας τελειωμένον, όταν ακόμα ήμουν μάζα άμορφη και στο βιβλίο σου όλες ήταν γραμμένες οι μέρες που για μένα πρόβλεπες, ακόμα πριν καμιά απ’ αυτές υπάρξει”»

PIERRE ASSOYLINE. (2017). Γκόλεμ, μτφρ. Μαρίζα Ντεκάστρο. Αθήνα: Πόλις, σσ. 95-96.