Η φιλοσοφία μάθηση θανάτου

«Ο Κικέρων λέει πως η φιλοσοφία δεν είναι άλλο από προετοιμασία θανάτου. Κι αυτό συμβαίνει επειδή η μελέτη κι ο ρεμβασμός αποσπούν κατά κάποιο τρόπο την ψυχή μας έξω από τον εαυτό μας και την απασχολούν ξεχωριστά από το σώμα, πράγμα που είναι σαν μάθηση κι ομοίωση του θανάτου ή ακόμα, επειδή η σοφία κι η λογική στον κόσμο συμπυκνώνονται τελικά σε αυτό το σημείο: να μας μαθαίνουν να μη φοβόμαστε διόλου το θάνατο. Αληθινά, είτε η λογική είναι κοροϊδία, είτε έχει για μόνο στόχο της την ικανοποίησή μας, κι όλη η προσπάθειά της πρέπει να τείνει με λίγα λόγια να μας κάνει να ζήσουμε καλά και κατά την άνεσή μας, όπως λέει η Αγία Γραφή. Όλες οι γνώμες στον κόσμο συμφωνούν σε αυτό, ότι η ηδονή είναι ο σκοπός μας, αν και, για να φτάσουν εκεί, επιλέγουν ποικίλα μέσα. Διαφορετικά θ’ απορρίπτονταν εξαρχής, γιατί ποιος θ’ άκουγε εκείνον που θα καθόριζε για σκοπό του τον πόνο και τη δυσφορία μας;»

ΜΙΣΕΛ ΝΤΕ ΜΟΝΤΑΙΝΙ. (1999). Δοκίμια. Βιβλίο Πρώτο. Εισαγωγή – Μετάφραση - Σημειώσεις Φίλιππος Δρακονταειδής. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», σ. 129.

«O tempora, o mores!», Κικέρων

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Σε καιρούς χαλεπούς, ωσάν τους σημερινούς, εξ αφορμής της μάστιγας των εκκλησιαστικών σκανδάλων, καθημερινή είναι η παρουσία των κριτικών του ήθους και του βίου ανάξιων κληρικών, μεγαλόσχημων και μικρόσχημων. Αυτή η κριτική, καθώς φαίνεται, αποκτά συχνά τον χαρακτήρα ιεροπραξίας, όταν αναφέρεται σε κληρικούς που με τις πράξεις τους προκαλούν τα χρηστά ήθη. «Ω καιροί, ω ήθη!» λοιπόν και σήμερα, με τους γνωστούς κριτικούς «παντελονάδες» - αφήνω στην άκρη τους δημοσιογράφους των κρατικών και ιδιωτικών καναλιών, γιατί και στις δύο αυτές εκδοχές της τηλεόρασης, κρατική και ιδιωτική, συντελείται ο πλέον ωμός εξευτελισμός του ανθρώπινου προσώπου - ν’ αξιώνουν τη λύτρωση της Εκκλησίας από ερωτίλους ιερείς. Ότι η Εκκλησία νοσεί βαρύτατα κανείς δεν το αμφισβητεί. Με τόλμη και γνώση συνεχώς το επισημαίνουν κορυφαίοι εκπρόσωποι των θεολογικών γραμμάτων μας. 

Τρία, όμως, ερωτήματα φαίνεται να ζητούν απάντηση: αξίζει να ασχολείται κανείς με ανήθικους και ανάξιους κληρικούς; Και αν αξίζει, γιατί να το κάνει; Για να διατυμπανίζει ότι στέρεψε η πίστη στην Εκκλησία; Η απάντηση, νομίζω, πως είναι μία και αποστομωτική: «Στέρεψε η πίστη, λένε μερικοί. Η πίστη δε στερεύει ποτέ, γιατί ποτέ δε στερεύει το άγνωστο». Αυτά γράφει ο Ζήσιμος Λορεντζάτος στα Collectanea του. Δεν χωρά καμιά παρανάγνωση στα γραφόμενά αυτού του κορυφαίου κριτικού, λογοτέχνη και συγγραφέα.

Θεολογία Γιανναρέλλη, Πανηγύρι σε ξωκκλήσι· [στο: ΕΙΡΗΝΗ ΣΙΔΕΡΗ - ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ. (2003). Θεολογία Γιανναρέλλη. Η λαϊκή ζωγράφος της Λέσβου. Μυτιλήνη, σ. 84 & ΜΑΡΙΑ ΒΑΪΝΑ, «Η ώρα της λαϊκής Ζωγράφου Θεολογίας (1905-1981). Από τη λαϊκή ζωγρφική στην παιδαγωγική», Θαλλώ, τχ. 9 (Καλοκαίρι 1997) 209].