Η ιεραποστολική δράση του Απόστολου Ανδρέα στο Βυζάντιο

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΘ. ΓΛΑΒΙΝΑΣ. (1993). Οι Δώδεκα Απόστολοι. Κατερίνη: Τέρτιος, σσ. 55-56.

Ένα δέντρο με φωτάκια...

Του ΜΑΝΟΥ ΛΑΜΠΡΑΚΗ

Υπάρχει μια απαράμιλλη γελοιότητα στο να στολίζεις χριστουγεννιάτικο δέντρο από τις αρχές Νοεμβρίου. Μια γελοιότητα που δεν κρύβεται ούτε από τα LED, ούτε από τα φιλτραρισμένα Instagram Reels που παριστάνουν ότι ζουν σε μόνιμη κατάσταση χιονισμένου Hallmark.

Όσο πιο νωρίς ανάβουν τα φωτάκια, τόσο πιο γρήγορα υπογράφεται η πολιτισμική παραίτηση μιας κοινωνίας που δεν έχει πια υπομονή για κανέναν χρόνο, για κανένα νόημα, για καμία ιστορία. Ο στολισμός γίνεται πλέον ένα αντανακλαστικό πανικού. Όχι χαράς. Πανικού μήπως και δεν προλάβουν τα καταστήματα, οι βιτρίνες, οι πολυεθνικές, να σε κατασπαράξουν εγκαίρως σε μια εποχική φρενίτιδα αγορών.

Το πιο τραγικό όμως δεν είναι η βιασύνη. Είναι η αποστείρωση. Γιατί ο στολισμός του δέντρου έχει πλέον αποκοπεί συστηματικά από οποιαδήποτε αναφορά στη φάτνη, στη γέννηση, στον Χριστό. Όχι επειδή κάποιοι θίγονται – αυτό είναι το παραμύθι των εταιρικών δελτίων τύπου. Αλλά επειδή πρέπει, πάση θυσία, να πιαστούν όλα τα κοινά: και οι πιστοί και οι αδιάφοροι και οι άθεοι και οι «πνευματικώς ουδέτεροι» και οι υπερευαίσθητοι απέναντι σε οτιδήποτε έχει θεολογικό βάρος.

Το αποτέλεσμα; Ένα δέντρο με φωτάκια. Μόνο. Μια γιορτή χωρίς εορτάζοντα. Ένα σκηνικό που επιδέχεται κάθε πιθανή ερμηνεία, αρκεί να μην απαιτεί καμία.

Η φάτνη είναι πλέον ανεπιθύμητη γιατί δεν μπορεί να καταναλωθεί από όλους το ίδιο. Δεν είναι «Universal Content». Έχει σώμα, έχει ιστορική αλήθεια, έχει Θεό που γεννιέται. Και αυτό το υπαρξιακό βάρος δεν χωρά στο Excel των εταιρικών «Holiday Campaigns». Το δέντρο όμως; Το δέντρο χωρά παντού. Είναι τέλειο: καμία δέσμευση, κανένα μήνυμα, κανένα νόημα. Μόνο αισθητικό glitter. Ένας κενός καμβάς έτοιμος να πουλήσει τα πάντα ― εκτός από αυτό που γιορτάζουμε πραγματικά.

Κι έτσι φτάσαμε στο σημείο η Ελλάδα –η χώρα όπου τα σπίτια στόλιζαν την παραμονή, εκείνη τη μία νύχτα που ο χρόνος έσκυβε προς το άγιο γεγονός– να μετατρέπεται σε διαφημιστικό παρακλάδι των πολυεθνικών. Οι παλιές τελετουργίες χρόνου και νοήματος καταπατούνται στο όνομα μιας νέας θρησκείας: της εμπορικής ουδετερότητας.

Να μην προσβάλλουμε κανέναν. Άρα να μην λέμε τίποτα.

Να μην θυμίζουμε σε κανέναν τι γιορτάζουμε.

Άρα να γιορτάζουμε το τίποτα.

Έτσι, η παράδοση που ήξερε να περιμένει, να συγκεντρώνεται, να φωτίζεται μόνο όταν έφτανε η ώρα, αντικαθίσταται από έναν ατέρμονο μήνα ψεύτικης λαμπρότητας.

Το πιο ειρωνικό; Ότι όλο αυτό βαφτίζεται «Πνεύμα Χριστουγέννων». Λες και το πνεύμα Χριστουγέννων είναι μια corporate αισθητική που πρέπει να αρχίζει από τον Οκτώβριο για να αποδώσουν τα νούμερα.

Λες και ο σταύλος της Βηθλεέμ έχει ανάγκη τα Settings των Malls.

Λες και η γέννηση του Θεού μπορεί να αντικατασταθεί από μια διακόσμηση που να μην ενοχλεί κανέναν και να συγκινεί κανέναν.

Αν υπάρχει κάτι πραγματικά ψυχρό σήμερα, δεν είναι ο Δεκέμβριος. Είναι αυτή η τρομοκρατική εμμονή με την καθολική ουδετερότητα.

Και κάπως έτσι, το χριστουγεννιάτικο δέντρο –ένα όμορφο, συμβολικό αντικείμενο όταν συνοδεύει τη φάτνη– έχει μετατραπεί στο τέλειο μνημείο της εποχής μας: φωτεινό, υπερφωτισμένο, εντελώς κενό.

Ένα αντικείμενο που μπορεί να αγαπηθεί από όλους επειδή δεν τολμά να πει τίποτα.

Κι όσο η φάτνη διώχνεται στην άκρη, τόσο το δέντρο φωτίζει μια αλήθεια που κανείς δεν θέλει να παραδεχτεί: ότι γιορτάζουμε πια χωρίς να ξέρουμε τι γιορτάζουμε. Ότι στολίζουμε χωρίς να ξέρουμε γιατί στολίζουμε. Και ότι η πρόωρη λάμψη είναι απλώς η πρόωρη ομολογία του πολιτισμικού μας σκοταδισμού.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ευχαριστώ τον συνάδελφο Γιώργο Κουτλή που μοιράστηκε μαζί μου τις ωραίες σκέψεις του Μάνου Λαμπράκη, θεατρικού συγγραφέα, δραματουργού και μεταφραστή.

Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος χαρακτήρισε μία Αυτοκρατορία. Σήμερα, τι ακριβώς θα εορτάσουμε;

Του ΜΑΝΩΛΗ ΒΑΡΔΗ

Η άνοδος του Αρειανισμού στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία επιταχύνθηκε σημαντικά επειδή το κράτος βρήκε στις θέσεις του έναν βολικό σύμμαχο. Η ευελιξία και η προθυμία του Αρειανισμού να συμβιβαστεί με την αυτοκρατορική εξουσία του προσέδωσαν το προνόμιο μιας ασφαλούς και εύκολης λύσης για την κυβέρνηση, η οποία επιθυμούσε να επεκτείνει τον έλεγχό της και σε θέματα πίστης. Αυτή η συμμαχία μεταξύ της ρωμαϊκής εξουσίας και της αίρεσης οδήγησε σε μια συστηματική και ευρεία αντίθεση έναντι της Ορθοδοξίας.

Ο Αρειανισμός τραβούσε ιδιαίτερα την προσοχή των νέων αξιωματούχων της αυλής. Η αντίληψή τους για τον Χριστό ως έναν ουράνιο «αντιπρόσωπο» του Θεού, αντιστοιχούσε τέλεια με την κοσμική πραγματικότητα: ένας ανώτερος αξιωματούχος, που κάθεται στους πρόδρομους του Αυτοκράτορα και ασκεί την εξουσία του σε μια απομακρυσμένη επαρχία, εκπροσωπώντας τον ίδιο τον Κωνστάντιο Β΄ (P. Brown, Ο κόσμος της Ύστερης Αρχαιότητας, 150-750 μ. Χ., μτφρ. Ε. Σταμπόγλη, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1998, σ. 96.)

Με την επιλογή του να υποστηρίξει την αίρεση, ο Κωνστάντιος Β΄ [Ο Κωνστάντιος Β΄ (Flavius Iulius Constantius, 317-361 μ.Χ.) ήταν Ρωμαίος Αυτοκράτορας. Ως γιος του Μέγα Κωνσταντίνου και συναυτοκράτορας μαζί με τα αδέλφια του, κυβέρνησε το ανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας και, μετά από εμφύλιες συρράξεις, έγινε ο μόνος Αυτοκράτορας για τα τελευταία τρία χρόνια της ζωής του], έδειξε ξεκάθαρα ποιο ήταν το διακύβευμα: ευνοούσε ουσιαστικά τη θεολογική γραμμή των λόγιων απολογητών της προηγούμενης περιόδου, η οποία βρισκόταν σε αντιδιαστολή με το πνευματικό μοντέλο του Μ. Αθανασίου. Το τελευταίο εδράζονταν στον αυξανόμενο θρησκευτικό ενθουσιασμό των μοναχών της Αιγύπτου. Παράλληλα, για τον μέσο επίσκοπο της εποχής του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η επικράτηση του Χριστιανισμού συνεπαγόταν κατ’ εξοχήν τη νίκη του αυστηρού μονοθεϊσμού έναντι της πολυθεΐας, μιας πίστης για την οποία οι μάρτυρες είχαν προσφέρει τη ζωή τους στον έναν και ύψιστο Θεό.

Η αυτοκρατορία επιζητούσε την ιδεολογική της ενότητα και ταυτότητα. Η παράδοση της σύγκλησης των Οικουμενικών Συνόδων ξεκίνησε από τους Αυτοκράτορες, καθώς εξυπηρετούσε τον βασικό σκοπό της Εκκλησίας: την «εκκλησιοποίηση», δηλαδή τη μεταμόρφωση ολόκληρου του κόσμου (και κατ’ επέκταση, του κράτους) εν Χριστώ. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, στους πρώτους αιώνες η προεδρία των Συνόδων αναγνωριζόταν τυπικά στον Αυτοκράτορα ή στους αντιπροσώπους του. Ωστόσο, αυτοί ασκούσαν το καθήκον τους μόνο «προς ευκοσμίαν» (Π. Μπούμη, Κανονικόν Δίκαιον, Αθήνα 2002, σ. 182)– δηλαδή, για τον συντονισμό και την ομαλή διεξαγωγή των εργασιών – κατέχοντας μια τιμητική και όχι αποφασιστική θέση.

Σύμφωνα με τον Βλάσιο Φειδά (Εκκλησιαστική Ιστορία Α΄, Αθήναι 1994, σσ. 430-431), ο Μέγας Κωνσταντίνος γνώριζε πολύ καλά ότι το τελευταίο λόγο στις Συνόδους είχε η συνέλευση των επισκόπων και όχι εκείνος, ακολουθώντας το πρότυπο του αυτοκρατορικού «εκκλήτου» (συμβουλευτικού σώματος). Το βάρος της απόφασης έπεφτε στους επισκόπους, που ψήφιζαν είτε με πλειοψηφία είτε ομόφωνα. Ο Φειδάς υποστηρίζει ότι ο Αυτοκράτορας είχε απλώς την αίσθηση ότι «συμμετείχε» στις εργασίες· γι’ αυτό ακριβώς οι πηγές της εποχής αναφέρονται στην «παρουσία» του, και όχι με όρους που θα υπέδειχναν ρόλο προέδρου ή ηγέτη, όπως «προκαθήμενος» ή «προεξάρχων».

Προσοχή όμως! Και αυτό δεν θα πρέπει να το ξεχνάνε οι αντιπρόσωποι των Εκκλησιών που θα «εορτάσουν» μαζί στο Ιζνίκ (Νίκαια) την 1.700η επέτειο της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (325 μ.Χ.), ο Μ. Κωνσταντίνος χαρακτηρίζει τον εαυτό του «Επίσκοπο» των εκτός της Εκκλησίας. Ομολογούν το ίδιο οι πολιτικοί ηγέτες του χριστιανικού κόσμου;

Και τότε, άλλωστε, ο Μ. Κωνσταντίνος δεν ήταν πολύ σχετικός με τα δόγματα. Θυμίζουμε πως μετά τη νικηφόρα είσοδό του στη Νικομήδεια τον Σεπτέμβριο του 324, ο αυτοκράτορας αντιμετώπισε μια άσχημη έκπληξη. Οι ανατολικές επαρχίες βυθίζονταν σε ένα πλήρες σχίσμα, που είχε ξεσπάσει μετά τη ρήξη ανάμεσα στον Άρειο, ιερέα της Αλεξάνδρειας, και στον επίσκοπό του, Αλέξανδρο. Η διαμάχη είχε οδηγήσει σε αμοιβαίους αφορισμούς και είχε διαιρέσει τους πιστούς. Η κατάσταση ανησύχησε τον Αυτοκράτορα, ο οποίος ανέβαλε αμέσως το προγραμματισμένο ταξίδι του στις νέες κτήσεις και παρέμεινε στη Νικομήδεια, αποφασισμένος να αποκαταστήσει την ενότητα με κάθε μέσο.

Σύμφωνα με επίσημες αναφορές, η φωτιά της διχόνοιας είχε ήδη απλωθεί από την Αίγυπτο και τη Λιβύη έως τη Θηβαΐδα και απειλούσε να κατακαύσει κι άλλες επαρχίες. Ωστόσο, αυτό που ο Κωνσταντίνος θεωρούσε πιο θλιβερό, όπως εξέφρασε σε επίσημη επιστολή του, ήταν το γεγονός ότι μια τόσο τεράστια διαμάχη είχε ξεσπάσει από μια φαινομενικά ασήμαντη αιτία. Κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης μεταξύ κληρικών, ο Επίσκοπος Αλέξανδρος είχε θέσει ένα ερώτημα σχετικά με την ερμηνεία μιας συγκεκριμένης θεολογικής λεπτομέρειας. Ο Άρειος, με αυτό που ο Αυτοκράτορας θεώρησε ως απερισκεψία, απάντησε με μια γνώμη που θα ήταν καλύτερα να είχε κρατήσει για τον εαυτό του. Αυτή η απλή ανταλλαγή αποτέλεσε τη σπίθα που πυροδότησε τον αφορισμό, τη διχόνοια και τον τελικό διαχωρισμό του λαού. Η άποψη του Κωνσταντίνου ότι η κρίση προκλήθηκε από ένα «ασήμαντο» ζήτημα αποκαλύπτει την έλλειψη βαθιάς θεολογικής κατανόησής του, χαρακτηρίζοντάς τον ως άπειρο σε τέτοια ζητήματα (I. Ortiz de Urbina, Nicée et Constantinople. Histoire des Conciles Oecuméniques (G. Dumeige). Paris: Editions de l’ Orlante, 1963, σ. 23).

ΠΗΓΗ: manolisgvardis

Γειωμένη Νοήμων Αριστερά και Ιστορικός Συντηρητισμός

Hypothesis

Η κηδεία του Σαββόπουλου συνοδεύτηκε από μια αναπόφευκτη πολιτική περιπλοκή: οι παρουσίες και οι απουσίες των πολιτικών της κεντρικής σκηνής ανέδειξαν βαθύτερες και ουσιαστικότερες διαφορές.

Τα επίδικα είναι γνωστά: Η πολιτική στροφή του Σαββόπουλου γύρω στο ’90 δημιούργησε ρήγματα στο κοινό του. Όμως, αυτή καθεαυτή η κηδεία είχε μια ορατή αναντιστοιχία. Ο λαός στο Πρώτο Νεκροταφείο – ήταν οι εκδρομείς του ’60. Αυτός ο λαός ήταν ένας αδιαίρετος κόσμος που παρακολουθούσε τον Σαββόπουλο από την αρχή, σε όλες του τις μετατοπίσεις. Ο λαός χαρακτηρίζεται κυρίως πολιτιστικά. Ας τον ονομάσουμε συμβατικά Γειωμένη και Νοήμονα Αριστερά.Οι επίσημοι πολιτικοί της κυβέρνησης, που παρευρέθηκαν, ήταν πολιτιστικά «έξω από τα νερά τους». Η επίσημη Αριστερά, αντί να επιτείνει την ορατή αμηχανία των κυβερνητικών, άφησε τα πράγματα στην τύχη τους. Με την απουσία της επέφερε τα γνωστά αποτελέσματα: όψιμες και ανώφελες αυτοκριτικές για την αποχή.

Όμως, πριν από τον Σαββόπουλο, υπήρξε ένας άλλος που είχε τη δυνατότητα να συμπυκνώσει αισθητικά και ιδεολογικά έναν διαμετρικά αντίθετο πόλο. Αυτός ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος.

Ο Χριστόδουλος μπορούσε να συσπειρώσει όλη την ελληνική συντήρηση με το ιστορικό της βάθος: ένα πλήρες αισθητικό-ιδεολογικό ρεύμα, που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε Ιστορικό Συντηρητισμό.

Έχουμε, λοιπόν, δύο διακριτά πολιτιστικά και αισθητικά ρεύματα: τη Γειωμένη Νοήμονα Αριστερά και τον Ιστορικό Συντηρητισμό. Τα δύο ρεύματα δεν είναι συμπληρωματικά ή πολωμένα σ΄ έναν άξονα. Έχουν διαφορετικές συντεταγμένες, αν τις εντάξουμε σ’ ένα πολιτικό φόντο τριών διαστάσεων. Και τα δύο ρεύματα έχουν ρόλο στα σημερινά τεκταινόμενα, αλλά αντιμετωπίζουν και σοβαρό ζήτημα συνέχειας.

Ο κατακερματισμός και η ενίσχυση ενός ρευστού αστερισμού στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, τόσο εντός της όσο και εκτός της, δεν είναι παρά η έκφραση της απουσίας ενός φυσικού ηγέτη τύπου Χριστόδουλου. Χωρίς αυτόν, ο Ιστορικός Συντηρητισμός είναι καταδικασμένος σε διάσπαση.

Ομοίως, η ώσμωση του Σημιτικού ΠΑΣΟΚ εντός της Νέας Δημοκρατίας και η καταφανής αδυναμία της Κεντροαριστεράς να συσπειρωθεί γύρω από ένα ευρύτερο συμβολικό και αισθητικό συμβάν, επιτείνει τη θραύση. Η κατάσταση αναπαρίσταται με τη θλιβερή εικόνα των άδειων καθισμάτων στη Μητρόπολη. Ενώ σύσσωμη η Γειωμένη, Νοήμων Αριστερά έδωσε το παρών στην κηδεία, οι ηγεσίες της ήταν κυριολεκτικά εκτός τόπου και χρόνου.

Τα δύο αυτά αισθητικά-ιδεολογικά ρεύματα παραμένουν σε αναζήτηση ηγέτη. Και τελικά, αυτό που φαίνεται πως θα νικήσει θα είναι ο κεντροδεξιός τεχνοκρατισμός του Μητσοτάκη. Αυτός, παρότι αναπόφευκτα μαραζώνει μέσα σε μια παλαιοδεξιά πλατφόρμα με παρακολουθήσεις, διαγραφές, μυστικά κονδύλια ΟΠΕΚΕΠΕ, μεγάλα ενεργειακά έργα, και ελιγμούς, φαίνεται ικανός να διατηρεί, προς το παρόν, την ηγεμονία του.

ΠΗΓΗ: Hypothesis

Πρωινό με την Κική Δημουλά!

«Σαν μια φωλιά η ποίηση. Χτισμένη σε αιχμηρό ύψος, ώστε να είναι δυσπρόσιτη στην αρπαχτική περιέργεια να θέλει κανείς να δει καθαρά το εντός της επωνομαζόμενο. Την αποτελεσματική προστασία τής απόκρυψης την παρέχει η αφαίρεση. Η τέχνη επαγρυπνά. Δια της ελλειπτικότητας. Ισορρoπώντας στο ένα της πόδι. Γράφοντας αφαιρούμε».

ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ. (2010). Ο Φιλοπαίγνων Μύθος. Αθήνα: Ίκαρος, σ. 13.

...η συνολική πολιτική ζωή στην Ελλάδα κυμαίνεται μεταξύ ενός ποδοσφαιρικού αγώνα και μιας κατιγκοειδούς οικογενειακής τραγωδίας...

«Νομίζω ότι υπάρχει ένα κοινό στην Ελλάδα που έχει ανοιχτά τ' αυτιά του. Παρ' όλο που η συνολική πολιτική ζωή στην Ελλάδα κυμαίνεται μεταξύ ενός ποδοσφαιρικού αγώνα και μιας κατιγκοειδούς οικογενειακής τραγωδίας. Η Ελλάδα δεν είναι μια πολιτική κοινωνία, αλλά ένα είδος τεράστιας οικογένειας, που μέσα της επικρατούν υστερικές κραυγές του τύπου: “Τι μου έκανες, εγώ που σου είχα δώσει τόσα” κ.λπ.». ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ

ΠΗΓΗ: LiFO

A Matter of Time!!!

ΠΗΓΗ: taigan7

Γνωστική τεμεπελία και αφασία

Πολύς ο εθισμός και η εξάρτηση από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Στα σχολειά υλοποιούνται επιμορφωτικά σεμινάρια. Συμμετέχουμε σχεδόν όλοι οι εκπαιδευτικοί. Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει μπει για τα καλά στον σχεδιασμό μαθημάτων. Η διδακτική της καινοτομίας έχει γίνει κάτι σαν φετίχ. Σε λίγα λεπτά της ώρας όλα είναι έτοιμα, για να διδάξουμε Αρχαία Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσική, Θρησκευτικά... Στον χορό της φετιχιστικής διδακτικής καινοτομίας με βοηθό την Τεχνητή Νοημοσύνη έχουν μπει και οι μαθητές. Γνωστική τεμπελιά και αφασία, χαρακτηρίζει ένας φίλος όλο αυτό το οικοδόμημα που με επιμέλεια έχει στηθεί.

Κι όμως, ευτυχώς, ύπαρχει και η αντίσταση: 

Η εικόνα έχει εκτοπίσει τη σκέψη, η διαφήμιση έχει αντικαταστήσει τα συστήματα ιδεών, η εντύπωση νίκησε το επιχείρημα, 

λέει ο Γάλλος διανοούμενος Ρεζίζ Ντεμπρέ.

Αν... κάποτε... συζητήσουμε σοβαρά για την Παιδεία...

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΛΗΝΟΣ. (1971). Το βασικό πρόβλημα της Παιδείας, στο: Εκλεκτές Σελίδες. Αθήνα: Στοχαστής, σσ. 81-82.

SADE: I Never Thought I'd See the Day!!!

ΠΗΓΗ: Sade

SADE: Η διαφορά έγκειται στο νόημα της μουσικής!!!

ΠΗΓΗ: Sade

SADE: Στη φωτεινή λάμψη του γαλάζιου!!!

ΠΗΓΗ: Sade

«Ποιο το μέλλον της θεολογικής επιστήμης;»

Εξαιρετικά ενδιαφέρον ο διάλογος που τον Οκτώβριο έγινε στο ORTHODOXIA INFO, με θέμα: «Ποιο το μέλλον της θεολογικής επιστήμης;» Τέσσερεις πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, στις δύο Θεολογικές Σχολές, δίνουν την δική τους απάντηση: ORTHODOXIA INFO

Μέση Εκπαίδευση: ο Μεγάλος Ασθενής

Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Αν και δεν είμαι, ούτε υπήρξα ποτέ, εκπαιδευτικός, προσπαθώ να μπω στη θέση του καθηγητή που μπαίνει σε μια τάξη εφήβων, η οποία είναι «κατ’ αρχήν» αδιάφορη για την παρουσία της εκεί μέσα. Επιεικώς το λέω το «αδιάφορη» – μάλλον περί ευφημισμού πρόκειται. Αντιμετωπίζουν, ως επί το πλείστον, την τάξη ως καταναγκασμό. Έχουν αναγκασθεί να αφήσουν το κινητό, δεν τους επιτρέπεται να μιλούν με τον διπλανό τους και υποχρεώνονται να ακούν για τρία ολόκληρα τέταρτα της ώρας πράγματα που αισθάνονται ότι δεν τους αφορούν. Στην καλύτερη περίπτωση θα αναγκασθούν να αποστηθίσουν όσα περισσότερα αντέχει το μυαλό τους που συνήθως είναι αλλού, για να μπορούν να τα επαναλάβουν όταν έρθει η ώρα να εξετασθούν. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις βέβαια, όμως παραμένουν εξαιρέσεις. Έχω την εντύπωση, αν όχι τη βεβαιότητα, πως ο ίδιος ο εκπαιδευτικός έχει συμβιβασθεί με τη συνθήκη της αδιαφορίας. Σ’ αυτήν να προσθέσουμε και τα δικά του προσωπικά προβλήματα, το ενοίκιο, την αμοιβή του που δεν του φτάνει για να βγάλει τον μήνα και την έλλειψη σεβασμού ακόμη και από τους γονείς των αδιάφορων μαθητών του. Έχει κι αυτός το μυαλό του αλλού. Οπότε αποστηθίζει και ο ίδιος τη διδακτέα ύλη που βρίσκεται αποθηκευμένη σε κακογραμμένα βιβλία για να υπηρετήσει τη συνθήκη. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις βέβαια. Όμως παραμένουν εξαιρέσεις.

Θυμάμαι την τελευταία φορά που είχα συναντήσει έναν αγαπημένο μου φιλόλογο από τον γυμνάσιο, τον Κρίτωνα Πανηγύρη. Του είπα ότι δεν έχει περάσει μέρα στη ζωή μου χωρίς να σκεφτώ αυτό που κάποτε μου είχε πει: «Τάκη, κάποτε είπαν στον Βίκτωρα Ουγκώ, δάσκαλε να ευλογείς την πένα σου. Κι αυτός τους είχε απαντήσει τη γομολάστιχά μου ευλογώ που διορθώνει τα λάθη μου». Ο άνθρωπος συγκινήθηκε και μου εξομολογήθηκε ότι αυτό που του λείπει περισσότερο από τη δουλειά του –είχε φτάσει πια στο τέλος της σταδιοδρομίας του– είναι η επαφή με τους μαθητές του. «Ξέρεις πόσες φορές προσπάθησα να τους ανοιχτώ κι αντιμετώπισα ένα τείχος; Κουράστηκα πια να προσπαθώ».

Είναι η μεγάλη ασθένεια της Μέσης Εκπαίδευσης. Η διάρρηξη της σχέσης ανάμεσα στον διδάσκοντα και τον διδασκόμενο, αυτή που κάνει την τάξη «τάξη». Από εκεί ξεκινά η έλλειψη πειθαρχίας, η αγένεια, και με μερικά ακόμη ψυχολογικά βήματα μπορούμε να φτάσουμε ώς την έξαρση της εφηβικής βίας. Οφείλουμε να συνυπολογίσουμε και το γεγονός ότι η προοδευτική ομίχλη ισχύει και στις ενδοοικογενειακές σχέσεις. Μεγαλώνουμε παιδιά αδιάφορα όχι μόνον για τη γνώση αλλά και για την πειθαρχία που τους υποβάλλει το ενδιαφέρον για τη γνώση.

Γράφοντάς τα όλ’ αυτά σκέφτομαι πόσες φορές έχω επιχειρηματολογήσει απ’ αυτήν εδώ τη στήλη για τη σημασία που έχει η πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση για τη διανοητική διαμόρφωση του ατόμου, τον πυρήνα της κοινωνικής του συμπεριφοράς. Και πόση σημασία έχουν για τη διανοητική διαμόρφωση οι δραστηριότητες που ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης έχει παραμερίσει ως ξεπερασμένες. Οι παλαιότεροι έλεγαν ότι πας στο σχολείο για να μάθεις γράμματα, να μάθεις γραφή και ανάγνωση. Ακόμη και η καλλιγραφία είχε κάποτε σημασία στο δημοτικό. Σήμερα δεν ξέρω αν καν διδάσκεται. Κι αν θέλουμε να ξεκινήσουμε από κάπου για να θεραπεύσουμε τον Μεγάλο Ασθενή, τη Μέση Εκπαίδευση, από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε. Λέω τώρα.

Επιμένω, σε πείσμα των καιρών και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, ότι οποιαδήποτε προοδευτική μεταρρύθμιση στη Μέση Εκπαίδευση πρέπει να ξεκινήσει από την ανάγνωση της λογοτεχνίας και την τόνωση των κλασικών σπουδών. Αν πάσχουμε στην κατανόηση κειμένου αυτό το οφείλουμε στην έλλειψη αυτών των δύο εργαλείων. Από την άλλη σκέφτομαι με ποιον τρόπο μπορείς να σπάσεις το φράγμα της αδιαφορίας του μαθητή ώστε να τον κάνεις να ενδιαφερθεί για τον «Επιτάφιο» του Περικλή. Να του πεις ότι ο Θουκυδίδης ενώ μιλάει για πράγματα και πρόσωπα ενός άλλου κόσμου, μας μεταφέρει σκέψεις που αφορούν και τον δικό μας; Να του πεις ότι ο ιστορικός μπορεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις τι συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία και ότι το δίκαιο του ισχυρού είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης την οποία ο πολιτισμός προσπαθεί να δαμάσει; Δεν φτάνει να του το πεις. Πρέπει να τον πείσεις κιόλας για να κινήσεις το ενδιαφέρον του. Και για να τον πείσεις πρέπει να έχεις πεισθεί κι εσύ ο ίδιος που όμως είσαι κι εσύ παιδί ενός δασκάλου που δεν κατάφερε να σε πείσει. Δούλεψαν πολλές γενιές για να φτάσουμε στη σημερινή αδιάφορη γενιά.

Παρ’ όλα αυτά οφείλουμε να μην καταθέσουμε τα όπλα. Πριν αποφασίσουμε ότι η ασθένεια είναι ανίατη πρέπει να την διαγνώσουμε. Και δυστυχώς το μυαλό μας είναι αλλού.

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

«Το υποκείμενο γεννιέται στον τόπο του Άλλου»

«“Το υποκείμενο γεννιέται στον τόπο του Άλλου”. Αυτή η διαπίστωση του Lacan δεν συντάχθηκε για να διευκρινίσει ή να παραπέμψει στο οντολογικό πρόβλημα της φιλοσοφίας. Είναι ενταγμένη στο πλαίσιο της ψυχαναλυτικής ερμηνευτικής. Ωστόσο δεν παύει να αποτελεί γλωσσική πρόταση ικανή να λειτουργήσει και σε διαφορετική προοπτική ανθρωπολογικής ανάλυσης.

»Ότι ονομάζουμε ανθρώπινο λογικό υποκείμενο (υπαρκτική αυτεπίγνωση ή εαυτό του κάθε ανθρώπου) είναι συνάρτηση της βιολογικής ατομικότητας και των ψυχοσωματικών ενεργειών – λειτουργιών της. Αλλά συνάρτηση όχι αποκλειστική. Το λογικό υποκείμενο είναι αποκλειστική συνάρτηση της αναφορικότητάς του, της δυνατότητας να συγκροτεί σχέση».

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ. (1999). Το ρητό και το άρρητο. Τα γλωσσικά όρια ρεαλισμού της μεταφυσικής. Αθήνα: Ίκαρος, σ. 183.

Agamben και Heidegger

Του ΜΑΝΩΛΗ ΒΑΡΔΗ

[Αναρωτιέται ο Agamben] «Γιατί δεν υπήρχαν διαμαρτυρίες και αντίθεση, όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις καταστάσεις;» τον Μάρτιο του 2020 σε ένα σύντομο κείμενο με τίτλο «Σκέψεις για την Πανούκλα» [με αφορμή τα lockdown λόγω Covid]. Ο λόγος ήταν ότι «οι άνθρωποι δεν πιστεύουν πλέον σε τίποτα άλλο εκτός από μια γυμνή βιολογική ύπαρξη». Για να σώσουν το τομάρι τους, ήταν έτοιμοι να μετατραπούν στην ίδια την «γυμνή ζωή» που ο Agamben θεωρούσε από καιρό ως την απόλυτη υποβάθμιση. Πώς φτάσαμε εδώ; Οι ιστορικοί θα μπορούσαν να απαντήσουν στο ερώτημα εξετάζοντας μεγάλα γεγονότα, δυνάμεις και προσωπικότητες, αλλά ο Agamben είναι φιλόσοφος και πιστεύει ότι το πεπρωμένο μας σφυρηλατείται πρώτα απ’ όλα από ιδέες. Μερικές φορές αυτά είναι τα είδη ιδεών που διερεύνησε ο Χάιντεγκερ – οι έννοιες των σπερματικών στοχαστών. Ο Homo Sacer ξεκινά εξετάζοντας τη χρήση από τον Αριστοτέλη δύο διαφορετικών ελληνικών λέξεων για τη «ζωή»: τη ζωή, την οποία ο Agamben λέει ότι «εξέφραζε το απλό γεγονός της ζωής που είναι κοινό σε όλα τα ζωντανά όντα» και τον βίο, «που υποδείκνυε τη μορφή ή τον τρόπο ζωής που αρμόζει σε ένα άτομο ή μια ομάδα». Ως ζωή, θα μπορούσε κανείς να πει, τρώμε και αναπαραγόμαστε και γερνάμε. Ως «βίος», εξετάζουμε, διαφωνούμε και ψηφίζουμε. Για τον Αριστοτέλη, ο βίος ήταν ανώτερος από τη ζωή με τον ίδιο τρόπο που η πόλη είναι ανώτερη από το νοικοκυριό, αλλά στο σύγχρονο κόσμο, υποστηρίζει ο Agamben, τα όρια μεταξύ αυτών των ειδών ζωής έχουν εξαφανιστεί, με καταστροφικά αποτελέσματα. Το «αποφασιστικό γεγονός της νεωτερικότητας», γράφει, ήταν «η είσοδος της ζωής στη σφαίρα της πόλης – η πολιτικοποίηση της γυμνής ζωής ως τέτοιας». Αυτή ήταν η προέλευση της βιοπολιτικής του Φουκώ, στην οποία το κράτος επεκτείνει ριζικά την εξουσία του πάνω στις ζωές και τα σώματά μας. «Τοποθετώντας τη βιολογική ζωή στο επίκεντρο των υπολογισμών του», γράφει ο Αγκάμπεν, «το σύγχρονο Κράτος δεν κάνει τίποτα άλλο από το να φέρνει στο φως τον μυστικό δεσμό που ενώνει την εξουσία και τη γυμνή ζωή» (Adam Kirsch, The Apolitical Life, The New York Review of Books, December 2025).

Και τώρα για να δούμε, πόσο κοντά είναι η πολιτικοποίηση της ιδιωτικής ζωής (γάμοι ομοφύλων, ευθανασία, κ.α.) με την παρέμβαση του σύγχρονου κράτους. Γιατί άραγε, στην περίπτωση του lockdown δεν έγιναν σοβαρές και μαζικές διαμαρτυρίες από τα ροζ κινήματα της εποχής (παρά μόνο από τους υβριζόμενους ως «ψεκασμένους»); Γιατί, τελικά, αυτά τα κινήματα είναι οι εμπροσθοφυλακές αυτής της βιοπολιτικής του κράτους. Η κρεβατοκάμαρα στη δημόσια ατζέντα, λοιπόν. Πώς θα σώσουμε (προφυλάξουμε, διακοσμήσουμε, εκτονώσουμε, χαλαρώσουμε) το «τομάρι» μας…

ΠΗΓΗ: manolisgvardis

Τέσσερεις εικόνες για το Πολυτεχνείο

ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ. (2017). «Ομιλία για το Πολυτεχνείο σε μαθητές Λυκείου», στο: Για το Σχολείο. Αθήνα: Πόλις, σσ. 173-177.

Διαμαρτυρία Θεολογικού Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ» για τους ελάχιστους διορισμούς Αναπληρωτών Θεολόγων

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός» για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα με λύπη διαπιστώνει και διαμαρτύρεται έντονα για την ισχνή κάλυψη των λειτουργικών κενών θεολόγων στα σχολεία της επικράτειας.

Έχουν ήδη προηγηθεί δύο φάσεις προσλήψεων αναπληρωτών, δηλαδή εκπαιδευτικών που έρχονται να καλύψουν πραγματικά κενά και ανάγκες στα σχολεία. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για το τρέχον σχολικό έτος, τα καταγεγραμμένα λειτουργικά κενά θεολόγων (ΠΕ01) στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ανέρχονται σε περίπου 240, ενώ με τους τελευταίους διορισμούς (τρίτη φάση) καλύφθηκαν μόλις 17 θέσεις! Την ίδια στιγμή, με τροποποίηση στον ν. 4823/2021, που ήρθε με νεότερο νόμο (ν. 5224/2025), καταργούνται 200 οργανικές θέσεις του κλάδου ΠΕ01 Θεολόγων. Η επιλογή αυτή, σε συνδυασμό με τα δεκάδες λειτουργικά κενά που παραμένουν ακάλυπτα, αποτυπώνει μια συνολικότερη τάση υποβάθμισης της θεολογικής εκπαίδευσης στο δημόσιο σχολείο.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες δεν λαμβάνουν θρησκευτική εκπαίδευση και, από ό,τι φαίνεται, κινδυνεύουν να μη διδαχθούν καθόλου Θρησκευτικά τη φετινή χρονιά από θεολόγο καθηγητή.

Από την άλλη μεριά, κρίνοντας από τον αριθμό των διορισθέντων αναπληρωτών φιλολόγων (815 προσλήψεις), υπάρχει σοβαρή πιθανότητα το Υπουργείο Παιδείας να επιχειρεί να καλύψει, πέραν των πολλών κενών των φιλολογικών μαθημάτων, και εκείνα των Θρησκευτικών με φιλολόγους μέσω δεύτερης ανάθεσης. Μια τέτοια πρακτική υποβαθμίζει αντικειμενικά τη σημασία και την ποιότητα του μαθήματος, το οποίο μετατρέπεται σε «μάθημα-πάρεργο» και όχι σε ουσιαστικό πεδίο θεολογικού και παιδαγωγικού διαλόγου. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι, σε ορισμένα σχολεία, καταφεύγουν σε ιδιότυπες «λύσεις», μετατρέποντας το μάθημα των Θρησκευτικών σε μονόωρο σε κάποιες τάξεις, με τον μοναδικό υπηρετούντα θεολόγο, προκειμένου να μη μείνουν οι μαθητές εντελώς χωρίς διδασκαλία του μαθήματος, πράγμα που υποβαθμίζει τόσο την εκπαιδευτική διαδικασία όσο και το ίδιο το μάθημα.

Τα σχολεία δεν μπορούν να λειτουργούν με προχειρότητες και ημίμετρα. Οι εκπαιδευτικοί δεν είμαστε «πολυεργαλεία» για να καλύπτουμε κάθε ανάγκη και κάθε έλλειψη. Όταν ο ίδιος εκπαιδευτικός αναλαμβάνει, πέρα από το βασικό του αντικείμενο, και άλλα μαθήματα, το τίμημα το πληρώνει τελικά ο μαθητής, με υποβαθμισμένη ποιότητα διδασκαλίας.

Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι ένα μάθημα που απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς θεολόγους – ειδικά στους καιρούς μας – υψηλό επίπεδο γνώσεων, κατάρτιση και διδακτικά εργαλεία τέτοια, ώστε να καθιστούν το μάθημα ελκυστικό και χρήσιμο στους μαθητές του σήμερα. Επιπλέον, είναι ένα μάθημα ταυτοτικό, που σημαίνει ότι ο μαθητής δεν λαμβάνει μόνο γνώσεις, αλλά και βοηθείται να διαμορφώσει κριτικά την προσωπική του στάση, τις αξίες και τον τρόπο που στέκεται απέναντι στον Θεό, στον άλλο και στον κόσμο· να διαμορφώσει, με άλλα λόγια, την προσωπική του ταυτότητα σε έναν κόσμο που αλλάζει γρήγορα και που τον γεμίζει με ανασφάλεια και άγχος.

Το Υπουργείο Παιδείας, αντί να διορίσει – ως οφείλει – θεολόγους και στα Δημοτικά σχολεία, όπου το μάθημα των Θρησκευτικών είτε δεν διδάσκεται είτε διδάσκεται ανεπαρκώς, καθώς συχνά επαφίεται στην προσωπική προαίρεση, τον χρόνο και την αξιολόγηση του κάθε δασκάλου, αφήνει και τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης χωρίς τους ειδικούς και αρμόδιους να διδάξουν το μάθημα.

Διαμαρτυρόμαστε έντονα γι’ αυτό και ζητούμε από την Υπουργό, κ. Ζαχαράκη, να επανεξετάσει τις προτεραιότητες και τα κριτήρια διορισμών αναπληρωτών εκπαιδευτικών. Ένα μάθημα Θρησκευτικών χωρίς τον ειδικό καθηγητή του είναι ένα λειψό μάθημα και, εντέλει, ανενεργό. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από εμάς. Ζητούμε την άμεση κάλυψη όλων των λειτουργικών κενών με θεολόγους και τη διαμόρφωση ενός σταθερού και συνεκτικού πλαισίου θρησκευτικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες, με σεβασμό στο Σύνταγμα, στην εκπαιδευτική νομοθεσία και στις σύγχρονες παιδαγωγικές ανάγκες.

Εκ μέρους του Δ.Σ.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Πέτρος Παναγιωτόπουλος

Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ

Ο επιστολογράφος Νίκος Καζαντζάκης

Εφ. ΠΑΤΡΙΣ (Παρασκευή, 14 Νοεμβρίου 2025).

Εδώ λίστα επιστολών: ΜΟΥΣΕΙΟ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Ρασοφόροι «Ρασπούτιν»

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Στη συνέντευξή του στο OPEN ο εκπρόσωπος Τύπου της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κιλκισίου Βαρθολομαίος, για τα φαινόμενα κληρικών «Ρασπούτιν», κάνει ένα τρανταχτό λάθος. Με τη νοοτροπία «στρίβειν δια του αρραβώνος» προσπαθεί να απαλλάξει την Εκκλησία από περιστατικά ρασοφόρων που σκανδαλίζουν όχι μόνο το Σώμα-της αλλά κι ολάκερη την κοινωνία. Δεν είναι «δεμένα τα χέρια της Εκκλησίας», όπως υποστηρίζει. Απεναντίας γνωρίζει πολύ καλά τη δράση ετούτης της «φαιάς πανούκλας», η οποία δρα όχι μόνον εκτός αλλά και εντός των τειχών-της κι έχει πάρει διαστάσεις επερχόμενου νέου Μεσαίωνα. Αντιλαμβάνεται τους κινδύνους για το μέλλον της Εκκλησίας. Ως διδαχή και πράξη ζωής, η Εκκλησία, οδηγό οφείλει να έχει την ελπίδα για έναν μεταμορφωμένο κόσμο. Αν στην Πολιτεία εναπόκειται η επίλυση προβλημάτων του ζητήματος της αντιποίησης αρχής, στην Εκκλησία εναπόκειται η τεράστια ευθύνη να ελέγξει και να καταγγείλει φαινόμενα ρασοφόρων τύπου «Ρασπούτιν». Δυστυχώς δεν το τολμά, γιατί κι απ’ αυτούς έχει τα οφέλη-της. Ας μην κρύβεται πίσω από το δάχτυλό της. Αν τολμούσε να αλλάξει τη θλιβερή αυτή πραγματικότητα, θα προχωρούσε και στον επαναευαγγελισμό του λαού-της, ο οποίος σ’ έναν κόσμο διάλυσης και διάσπασης αναζητά ελπίδα, ειρήνη και αγάπη.

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Άρτα. Mονή Παναγίας Παρηγορίτισσας

Μαρτύριο η αδέσμευτη πολιτική στάση

Στο σημερινό πολιτικό διαφθαρμένο πολιτικό σκηνικό, το να κρατάς αξιοπρεπή πολιτική στάση, είναι μαρτύριο. Ιδιαίτερα όταν είσαι δημοσιογράφος. Στο Slpress, πράγματι αδέσμευτη δημοσιογραφία, διαβάζω τα σχόλια της Κόμπρας· είναι αιχμηρά και διασκεδαστικά κάποιες φορές. Ελέγχουν την άνομη εξουσία. Πρόκειται για την αντίσταση της πένας ενάντια στην τυραννία κυβερνώντων και μη κυβερνώντων. Α.Ι.Κ.

ΠΗΓΗ: SLpress

Tony Hadley!!!

Απολαυστικός ο Tony Hadley!!! Συναυλία στο Tones Teatro Natura, εφέτος, στις 4 Ιουλίου. 1:15:08 Only When You Leave!!!

ΠΗΓΗ: CM_Orchestra

Διαδρομές με τον κ. Βαγγέλη

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν παιδεία και δεν παύουν να διψούν για παιδεία. Περπατούν ανάμεσά μας αλλά δεν τους προσέχουμε. Κι αν τύχει και τους γνωρίσουμε από κοντά, μας αποκαλύπτουν έναν αξιοζήλευτο πνευματικό κόσμο τον οποίο κατέχουν πάρα πολύ καλά. Η προσωπικότητα και ο λόγος τους στέκεται ενάντια στη μιζέρια και τα προβλήματα του παρόντος. Η συζήτηση και ο διάλογος μαζί τους δεν είναι μια ανώδυνη εμπειρία, που τη βαριέσαι. Απεναντίας φέρνει τα πάνω κάτω. 

Σε μια εποχή μεγάλων ανακατατάξεων σε πολλά επίπεδα, εποχή αφουγκρασμού και προετοιμασίας για μεγάλες αλλαγές στην πορεία της ανθρωπότητας προς το άγνωστο μέλλον, ο κ. Βαγγέλης –γι’ αυτόν γράφονται αυτές οι σκέψεις μου- με την παιδεία του, εδώ και λίγους μήνες που τον γνωρίζω, πιστεύω ακράδαντα, ότι είναι εκείνος ο τύπος του ανθρώπου που μέχρι σήμερα η διαδρομή του έχει προσφέρει πάρα πολλά στο πολιτισμικό πεδίο μιας μικρής κοινωνίας όπως είναι η Μυτιλήνη. 

Τον ευχαριστώ που στη Λέσχη Ανάγνωσης μας μαθαίνει πως να οξύνουμε τα αισθητήρια της ψυχής μας και πως με τις προτάσεις του για διάβασμα: Έλιοτ, Καμύ, Πάουντ, Λορεντζάτου, και τόσων άλλων συγγραφέων που, κι εγώ ακατάπαυστα διαβάζω, μας κάνει να εξανθρωπιζόμαστε περισσότερο.

Ευθύμιος Βαρλάμης. Συκιές

Τσιμεντωμένα μυαλά

ΠΗΓΗ: The Smiths

«Χασαπόσκυλα»

Είναι κοινή η διαπίστωση πως η πατρίδα μας διέρχεται μία παρατεταμένη κρίση του πολιτικού βίου της η οποία οφείλεται σε απουσία οράματος, με συνέπειες που οδηγούν σε εθνικά και κοινωνικά αδιέξοδα. Δύο αποσπάσματα, άκρως επίκαιρα, για το σημερινό «Ελλαδιστάν» – «Ελλαδέξ» των πολιτικών, κυβερνώντων και μη κυβερνώντων -τα «χασαπόσκυλα» καταπώς έλεγε ο «άγιος» Μακρυγιάννης- νομίζω ότι είναι σημαντικά. Το πρώτο προέρχεται από τη γραφίδα του Κωνσταντίνου Τσάτσου και το δεύτερο από τη γραφίδα του Γιώργου Σεφέρη. Ο πρώτος γράφει για την απουσία πολιτικής δεοντολογίας, ενώ ο δεύτερος επικρίνει τις παθογένειες του «Ελλαδιστάν» - «Ελλαδέξ» της εποχής που ζούσε οι οποίες, βέβαια, ισχύουν μέχρι σήμερα: απώλεια εθνικής κυριαρχίας, οικονομική υποδούλωση, δημογραφική κατάρρευση, αναξιοκρατία, έλλειψη εμπιστοσύνης στη δικαιοσύνης. Α.Ι.Κ.

«Κάτω από τους σκληρούς και ακίνητους νομικούς τύπους υπάρχει το πέλαγος των πραγμάτων. Από το πέλαγος αυτό αναδύονται δύο δυνάμεις που καταλαμβάνουν την εξουσία και καθορίζουν οι ιδέες κάθε φορά τον νομικό τύπο κατά τον οποίο θέλουν η εξουσία τους να διαμορφώνεται· έναν τύπο που συνήθως ανταποκρίνεται σχετικά, αλλά κάποτε και ελάχιστα, προς τις πραγματικές δυνάμεις που ορίζουν την πολιτική κοινωνία.

»Στην πραγματικότητα δεν εξουσιάζει ποτέ μόνος ένας και ποτέ όλοι. Εξουσιάζουν πάντα λιγώτεροι ή περισσότεροι που συμπίπτουν άλλοτε περισσότερο, άλλοτε λιγώτερο, με τους τύποις εξουσιαστές. Οι μερικοί αυτοί που εξουσιάζουν όταν είναι περισσότεροι, πλησιάζουν την πολιτεία στον τύπο της δημοκρατίας, όταν είναι λιγώτεροι την απομακρύνουν από αυτήν και την πλησιάζουν στον τύπο είτε της μοναρχίας είτε της ολιγαρχίας. Παρεμβάλλεται όμως και ο νομικός τύπος της πολιτείας. Όταν ο τύπος είναι δημοκρατικός τότε αποκτούν κάποια σχετική επιρροή, δηλαδή μετέχουν κατά κάποιον τρόπο οι περισσότεροι, οι πολλοί, στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας και πλησιάζει έτσι περισσότερο και η ουσία προς τη δημοκρατία. Όταν ο τύπος είναι μοναρχικός, τότε αποκτά επιρροή κυρίως ένα πρόσωπο, ο μονάρχης, ο τύραννος, ο δικτάτωρ, χωρίς βέβαια να παύη να είναι η πολιτεία ουσιαστικά ολιγαρχική. Έτσι έχομε πάντα στην ιστορία ολιγαρχίες που άλλοτε είναι «μοναρχίζουσες» και άλλοτε «δημοκρατίζουσες» και άλλοτε τέλος μένουν στη μέση, πολιτείες των λίγων» · [τηρείται η ορθογραφία του συγγραφέα].

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΤΣΟΣ. (2000). Πολιτική: Θεωρία Πολιτικής Δεοντολογίας, τ. Α΄. Αθήνα: Οι Εκδόσεις των Φίλων.

«Αποκαρδιωμένος όπως πάντα ύστερα από κάτι τέτοια, μολονότι τα είδα τόσες και τόσες φορές, όπου η βλακεία, η εγωπάθεια, η μωρία και η γενική αναπηρία της ηγετικής τάξης στη σημερινή Ελλάδα σε φέρνει στην ανάγκη να ξεράσεις. Γιατί; Γιατί είμαι δεμένος με αυτό τον τόπο και μολονότι δεν έχω καμιά απολύτως φιλοδοξία για πολιτική δράση, μου φαίνεται σαν ένα είδος ακρωτηριασμού να πω ξαφνικά να σας χέσω και να αποξενωθώ από όλα αυτά. Γιατί είμαι βέβαιος πως τούτοι οι ελεεινοί δεν αντιπροσωπεύουν τη ζωντανή Ελλάδα, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε και υπάρχουν άγνωστοι, πολλοί που δεν ξέρουν, αλλά που αξίζουν, που σε φωνάζουν».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ. (1985). Πολιτικό Ημερολόγιο: 1945-1947, 1949, 1952, τ. Β΄, Αθήνα: Ίκαρος.

ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ: Για την επίθεση που γίνεται στην κα Καρυστιανού και το κίνημα των Τεμπών

Του Ρούντι Ρινάλντι

Τις τελευταίες μέρες ξετυλίγεται μια συντονισμένη και ενορχηστρωμένη επίθεση (που θα έχει συνέχεια) ενάντια στην κα Καρυστιανού και το κίνημα των Τεμπών. Ορισμένες επισημάνσεις:

Πρώτη επισήμανση∙ κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα στην πολιτική, στην πολιτικοποίηση και εφόσον θέλει στην ίδρυση φορέα ή κόμματος. Η επίθεση που γίνεται στην κα Καρυστιανού είναι απαράδεκτη και σκοπεύει να την περιγράψει απλά ως πρόσωπο που θέλει απλά να εκμεταλλευτεί το έγκλημα των Τεμπών για προσωπική της ανάδειξη και κατηγορείται ότι έχει πολιτικές φιλοδοξίες αντί να πενθεί. Στην ουσία θέλουν να της στερήσουν την συμμετοχή της (με όποιο τρόπο εκείνη επιλέξει) στην πολιτική διαδικασία. Σε λίγο μπορεί να φθάσουν να την κατηγορήσουν ότι αυτή φταίει για το έγκλημα των Τεμπών…

Δεύτερη επισήμανση∙ η επίθεση που πραγματοποιείται έχει δύο πηγές: α) όλα τα κόμματα που προετοιμάζονται για τις επόμενες εκλογές (συστημικά, μεγάλα, μικρά, ριζοσπαστικά, αριστερά, επίσημα και μη) μοιάζουν να συμφωνούν στο ότι ένα κόμμα γύρω από την κα Καρυστιανού θα ήταν μια δυσάρεστη γι’ αυτούς κατάσταση. Υπάρχουν και εκείνοι που δεν θέλουν -για μικροπολιτικούς λόγους και λόγους υπολογισμού ποσοστών- μια παρουσία ενός φορέα υπό την κα Καρυστιανού στις επόμενες εκλογές – αν και φροντίζουν ήδη να έχουν «άρωμα» Τεμπών στα ψηφοδέλτιά τους· β) και κυριότερη πηγή το συστημικό κράτος στο σύνολό του∙ το σύστημα (κυβέρνηση, ολιγαρχικές ελίτ, συστημικά κόμματα, δικαστική εξουσία, ΜΜΕ) εχθρεύονται το κίνημα των Τεμπών, νοιώθουν απειλή από την αδιαμεσολάβητη ακηδεμόνευτη έκφρασή του. Δεν θέλουν επουδενί την ύπαρξη ενός μεγάλου πολιτικού και κοινωνικού εγχειρήματος στην χώρα που δεν θα ελέγχεται από αυτούς και που θα δίνει φωνή και έκφραση σε αυτούς που δεν έχουν φωνή, σε όσους συστηματικά αποκλείονται, σε όσους νοιώθουν αηδία με το υπάρχον πολιτικό σύστημα και τον εξαπλωνόμενο μεταπρατισμό / διάλυση της χώρας, το ξεπούλημα και την εκτεταμένη φτωχοποίηση.

Τρίτη επισήμανση∙ η γενικότερη συγκυρία, ο συσχετισμός δύναμης, ο βαθμός συγκρότησης και συνείδησης του λαϊκού παράγοντα, οι μεγάλες οπισθοχωρήσεις, οι συχνές παλινωδίες και διαψεύσεις από κόμματα και ηγεσίες, αλλά και η σημαντική έλλειψη ενός εναλλακτικού προγράμματος για το Υπαρξιακό Πρόβλημα της χώρας, ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΕΠΑΤΗΜΕΝΗ ΤΟΥ «ΚΟΜΜΑΤΟΣ» (κατά τα γνωστά) και της βεβιασμένης συμμετοχής σε εκλογικές διαδικασίες (και πάλι κατά τα γνωστά και τετριμμένα). Αυτό που χρειαζόμαστε επειγόντως είναι Πολιτική (με κεφαλαίο Π) Κίνημα (με γείωση στην κοινωνία) και Διαδικασίες Συμμετοχής. Η πραγματική δύναμη του κινήματος των Τεμπών βρίσκεται στην ισχυρή μαζική εξωκοινοβουλευτική παρουσία και ενδυνάμωση. Συμμετοχή στην Πολιτική Διαδικασία με όρους συγκρότησης και παρουσίας ενός μεγάλου πραγματικού κινήματος. Αυτή έχει μείνει πίσω για μήνες, εκεί πρέπει να επικεντρωθεί κάθε ουσιαστική προσπάθεια.

Τέταρτη επισήμανση∙ το σύστημα και ο πολιτικός κόσμος θέλει να τελειώνει με τον «πονοκέφαλο» των Τεμπών. Θέλει να απαξιώσει συμβολικά πρόσωπα και φυσικές ηγεσίες, θέλει να διαλύσει το κίνημα των Τεμπών και την δυναμική του, θέλει όσο πλησιάζει η δίκη να το έχει ξεδοντιάσει, διασπάσει, συκοφαντήσει. Αυτό δεν πρέπει να περάσει.

ΠΗΓΗ: ΓΕΡΟΜΟΡΙΑΣ

Spandau Ballet: Once More

ΠΗΓΗ: mercuryrecordsuk

Gary Kemp and Tony Hadley - Spantau Ballet!!!

ΠΗΓΗ: BBC Radio 4

ΠΗΓΗ: Spandau Ballet

Σάμιουελ Μπέκετ, ο δαιδαλώδης

Μονολογώντας με το στόμα των χαρακτήρων του για την ανθρώπινη μοίρα, ο Ιρλανδός νομπελίστας Σ. Μπέκετ παίζει για μια ακόμη φορά με τη ζωή, τον θάνατο και τις λέξεις. Οι «Συριγμοί», ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του, είναι οι φωνές που ψιθυρίζει το υποσυνείδητό μας, όταν απομονωμένο  βρίσκεται σε εγρήγορση.

Ήταν κάποτε ο Παρατηρητής, εκεί στην Προξένου Κορομηλά, στη Μητέρα Θεσσαλονίκη. Α.Ι.Κ.

«Ο αέρας είναι τόσο μολυσμένος, που φαίνεται ότι μόνο αυτός μπορεί να επιζήσει εδώ, αυτός που ποτέ δεν ανάσαινε τον άλλον, τον αληθινά ζωογόνο, ή ότι τον ανάπνευσε πριν από τόσο πολύ καιρό, που ισοδυναμεί με το ποτέ. Και ένας τέτοιος αληθινός αέρας, αν έφτανε βαρύς σ’ αυτό το μέρος θα αποδεικνυόταν μάλλον θανάσιμος, έπειτα από λίγες ανάσες. Όμως η αλλαγή από τον ένα στον άλλον θα είναι, αναμφίβολα, ήπια, όταν θα έρθει η ώρα, και σταδιακή, αφού ο άνθρωπος τραβάει κοντύτερα και ολοένα κοντύτερα προς την ανοιχτή έκταση. Και ίσως ακόμη και τώρα ο αέρας να είναι λιγότερο μολυσμένος, από τότε που ξεκίνησε, τότε που έξαφνα κατάλαβε πως είχε ξεκινήσει. Όπως και να ‘ναι λίγο λίγο η ιστορία του αρχίζει να παίρνει σχήμα, με, αν όχι τις καλές και τις κακές ημέρες του, τουλάχιστον κάποιες διαστίξεις από περιστάσεις, που πέρασαν, σωστά ή λαθεμένα, σαν εξέχουσες, όπως η πιο ίση στενωπός, η πλέον ηχηρή πτώση, η πιο μακρόχρονη κατάρρευση, το πλέον απότομο κατέβασμα, οι περισσότερες αλληλοδιάδοχες στροφές σε ένα τμήμα του δρόμου, η μεγαλύτερη κούραση, το μεγαλύτερο διάλειμμα, η μεγαλύτερη – εκτός από τους ήχους του σώματος που κινείται – σιωπή».

ΣΑΜΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ. (1992). Συριγμοί, μτφρ. Θανάσης Γεωργιάδης. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σσ. 16-17.

Καλό Μεσημεριανό Τραπέζι!!!

ΠΗΓΗ: Marc Gosselin

Αλέξανδρος Δελμούζος (1880 - 1956): ο εθνικός ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

Νέα Εστία, τχ. 750, τ. ΞΔ (1η Ιουνίου – 31 Δεκεμβρίου 1958).

Drive - Heartbeat City

ΠΗΓΗ: TheCarsOfficial

ΠΗΓΗ: TheCarsOfficial

Εικόνες και μουσική της χρυσής δεκαετίας του '80, νύχτες Νοεμβρίου στη βροχερή τότε Μητέρα Θεσσαλονίκη!!! Α.Ι.Κ.

Ο Καζαντζάκης του Χρυσόστομου Σταμούλη

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Στις μέρες μας εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι που ζουν με τα μάτια τους ανοιχτά. Πρόκειται για εκείνους τους ανθρώπους του πνεύματος που κατανικούν την απογοήτευση. Συχνά εποπτεύουν την περιρρέουσα πραγματικότητα και αναρωτιούνται για το που, τελικά, τραβάει ο πολιτισμός μας. Ένας τέτοιος πνευματικός άνθρωπος ήταν ο Χρυσόστομος Σταμούλης, που εφέτος τον Αύγουστο αδόκητα έφυγε από τα ζωή σε ηλικία 61 ετών. Ο Χρυσόστομος έκανε πράξη τη σύζευξη Θεολογίας και Λογοτεχνίας. Όπως και ο αλησμόνητος δάσκαλός του Νίκος Ματσούκας· και δάσκαλος όσων αποφοιτήσαμε από τη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης. Στο συγγραφικό έργο του Χρυσόστομου τα γραπτά του Νίκου Καζαντζάκη κατέχουν σημαντική θέση. Σήμερα, ογδόντα χρόνια (1945) μετά την πρώτη ολοκληρωμένη έκδοση της Ασκητικής, ο Χρυσόστομος μας έχει αφήσει μια άκρως σημαντική προσέγγισή της. Με θεολογική ματιά εξηγεί γιατί ο υπότιτλός της Salvatores Dei, «τουτέστιν Σωτήρες του Θεού» έχει αναφορά στην πατερική γραμματεία, κυρίως στον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας. Ένα μελέτημά του, «υστερόγραφο», με τίτλο «Ο άνθρωπος που έσωσε τον Θεό. Ένα σχόλιο στην Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη», στο βιβλίο του «Έρως και Θάνατος» σχολιάζει γιατί στην «κλασική χριστιανική σωτηριολογία», που γνωρίζει «πως τον άνθρωπο τον σώζει ο Θεός», το αντίθετο, ο άνθρωπος θα μπορούσε να σώσει το Θεό, δεν είναι «σκανδαλισμός». Υποστηρίζει ότι, οι «Χαιρετισμοί» του αγίου Κυρίλλου στη Θεοτόκο «ούτε λίγο ούτε πολύ λένε πως η Θεοτόκος αγιάζει την Αγία Τριάδα», συμβάν ξεκάθαρο μιας και ο «αποδιδόμενος από τον Κύριλλο αγιασμός της Τριάδος στη Θεοτόκο, σαφώς και αναφέρεται στο γεγονός της εκ μέρους της υπουργίας της σάρκωσης». Τι γράφει ο άγιος Κύριλλος; Το εξής: «Χαίροις, η τον αχώρητον χωρήσασα εν μήτρα αγία παρθενική· δι’ ης Τριάς αγιάζεται· δι’ ης σταυρός τίμιος ονομάζεται, και προσκυνείται εις πάσαν την οικουμένη…». Εδώ, να σημειώσω κι αυτό που αναφέρει ο Παύλος Ευδοκίμοφ στο βιβλίο του «Η γυναίκα και η σωτηρία του κόσμου»: «αν ο Χριστός σώζει τον κόσμο, η Θεοτόκος είναι εκείνη που τον προστατεύει και εισάγει μέσα στην “απανθρωπία” του την τρυφερότητα της χάριτος». 

Για τον Σταμούλη ο Καζαντζάκης δεν είναι ο μόνος λογοτέχνης που έχει διάθεση να δείξει πως ο άνθρωπος σώζει τον Θεό. Την ίδια θέση συναντάμε στους ποιητές Γιώργο Θέμελη και Τάσο Λειβαδίτη. Ο μεγάλος Κρητικός «αποδεικνύει  την τραγικότητα μιας υπάρξεως που παλεύει να σώσει τον Θεό, προκειμένου να σωθεί από αυτόν». Στο ερώτημα που ο Σταμούλης θέτει, «τι έχουμε να αντιπαραθέσουμε εμείς σήμερα σε τούτη τη φλεγόμενη ύπαρξη», απαντά το εξής εκπληκτικό: «εάν τουλάχιστον είμαστε ειλικρινείς και θέλουμε να σώσουμε ότι μπορεί να σωθεί, οφείλουμε τουλάχιστον να πούμε, στεκάμενοι με σεβασμό μπροστά στον ανθρώπινο πόνο, στο δράμα ενός ολόκληρου πολιτισμού, πως ο Κρητικός δεν πάει να κάνει τον Θεό. Δεν πρόκειται, όπως πολλοί υποστηρίζουν, για μια προσπάθεια κατάληψης της θέσης του Θεού, αλλά για μια αναζήτηση της θέσης του ανθρώπου. Μια πάλη απέναντι στον οποιονδήποτε απάνθρωπο και ως εκ τούτου βέβαιο θεοκεντρισμό, που αφήνοντας τον άνθρωπο έξω από τον φράχτη του Θεού, αγνοεί πως η αληθινή του υπόσταση, εφόσον θέλει να αληθεύει, δεν μπορεί παρά να είναι βαθιά ανθρώπινη. Ή καλύτερα, λυτρωτικά θεανθρώπινη. Μια υπόσταση ανοικτή στο θαύμα και στην ελπίδα, ανοχύρωτη πόλη μπροστά στην προσδοκία, που παλεύει να πιστέψει ότι: “Στις πιο κρίσιμες στιγμές ο Έρωτας συναρπάζει και σμίγει με βία τους ανθρώπους, οχτρούς και φίλους, καλούς και κακούς, είναι μια πνοή ανώτερή τους, ανεξάρτητη από την επιθυμία κι από τα έργα τους. Είναι η πνοή του Θεού, η αναπνοή του, απάνω στη γης”».

Ο Χρυσόστομος Σταμούλης δεν παραβιάζει το αιώνιο μυστήριο της σωτηρίας του ανθρώπου. Με φωτισμένη συνείδηση καταθέτει τίμια την πίστη στον Θεό, στον άνθρωπο και στη ζωή. Για την Ορθόδοξη Θεολογία, η πρώτη κίνηση του ανθρώπου, που έχει συνείδηση της υπάρξεώς του είναι να γνωρίσει και να φιλιωθεί με τον Θεό. Πρόκειται για ερωτική και μεθυστική σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, άνοιγμα του εαυτού του προς Αυτόν.  

Οι Άγιοι Ακίνδυνοι του Ξενοφώντα Μαυραγάνη

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Γιορτή των Αγίων Ακινδύνων σήμερα. Άγιοι του 4ου αιώνα με καταγωγή από την Περσία. Το ένδοξο μαρτύριό τους περιγράφεται με λεπτομέρειες στα Συναξάρια και υμνείται σε ασματικές Ακολουθίες. Τα ονόματά τους: Ακίνδυνος, Αφθόνιος, Πηγάσιος, Ελπιδοφόρος και Ανεμπόδιστος. Εδώ, στη Λέσβο, τιμούνται ιδιαίτερα. Τέσσερεις ιεροί ναοί βρίσκονται σε χωριά (Μιστεγνά, Ερεσό, Βαρειά, Μυχού) κι ένας ακόμα στη Μυτιλήνη (παραπλεύρως του Αγίου Θεράποντα).

Πέραν της τιμής τους από την Εκκλησία, οι Άγιοι Ακίνδυνοι έχουν και την τιμητική τους στη Λογοτεχνία. Αναδημοσιεύω ένα ωραίο διήγημα του αξέχαστου Ξενοφώντα Μαυραγάνη. Γνώρισα τον Ξενοφώντα το 2000, όταν εγκαταστάθηκα στη Μυτιλήνη. Διάβαζα τα άρθρα του στον τοπικό Τύπο. Κοφτερός ο λόγος του. Σαν το ψαλίδι που δεν μασάει το ύφασμα, σαν το ξυράφι του Όκκαμ. Η κριτική που ασκούσε στα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα έφερνε στο προσκήνιο γόνιμο προβληματισμό, γεννούσε προσδοκίες για ένα καλύτερο πολιτικό και κοινωνικό αύριο, με άξονα το πολιτισμό μιας πατρίδας, με οικουμενικά χαρακτηριστικά. Του είχα κολλήσει το προσωνύμιο «λόγιος του Πλωμαρίου» μιας και η καταγωγή του ήταν απ' αυτή την ιστορική κωμόπολη. Ωστόσο, είχε και το αγέρα των Θεσσαλονικιού, αφού για μεγάλα χρονικά διαστήματα ζούσε σ' αυτή και εργάζονταν ως δικηγόρος. 

Ξεχωριστό και το λογοτεχνικό έργο του Ξενοφώντα. Τα διηγήματά του δείχνουν έναν άριστο χειριστή της ελληνικής γλώσσας. Διαβάζονται ευχάριστα. Έχουν το χάρισμα να συναρθρώνουν μέσα από πολλούς καθρέφτες και αντηχεία, ιστορίες ανθρώπων, παραδοσιακών και σύγχρονων.

Ο Ξενοφώντας έφυγε από τη ζωή τον Μάρτιο του 2023. Πιστεύω ότι στα 83 του χρόνια, τα αποτυπώματα που άφησε σε τόπους που αγάπησε κι ερωτεύτηκε, έχουν αφήσει σπόρους με καρπό για τις επόμενες γενιές. Ο Ξενοφώντας, σ’ όσους ήταν γνωστός, ήταν ένας πληθωρικός, ανοιχτός και χαμογελαστός άνθρωπος. Αγαπούσε τη ζωή και βάδιζε στην κόψη του ξυραφιού, μακριά από συμβιβασμούς και βεβαιότητες. Ο Θεός να αναπαύει την ψυχή του.