Συντακτική και συνταγματική εξουσία ως σχέση μεταξύ της βίας που θέτει το δίκαιο και βίας που το συντηρεί

«Δεν υφίσταται ίσως σημείο στο οποίο το παράδοξο της κυριαρχίας να φωτίζεται τόσο άπλετα όσο στο ζήτημα της συντακτικής εξουσίας και της σχέσης της με τη συντεταγμένη εξουσία», γράφει ο Giorgio Agamben, στο βιβλίο του Homo Sacer. Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή. Για να τεκμηριώσει τη θέση του παραπέμπει στον Γάλλο συνταγματολόγο George Burdeau και στο βιβλίο του Το καθεστώς της εξουσίας στο κράτος. Αντιγράφω το παράθεμα: «ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό είναι γιατί, αν προτιθέμεθα να αποδώσουμε το πραγματικό νόημά της στη διάκριση μεταξύ της συνταγματικής εξουσίας και της συντεταγμένης εξουσίας, είμαστε υποχρεωμένοι να τις τοποθετήσουμε σε δύο διαφορετικά επίπεδα. Οι συντεταγμένες εξουσίες υφίστανται μόνο μέσα στο κράτος: δεδομένου ότι δεν μπορούν να διαχωριστούν από μια προκαθορισμένη συνταγματική τάξη, χρειάζονται ένα κρατικό πλαίσιο του οποίου την πραγματικότητα καταδεικνύουν. Αντιθέτως, η συντακτική εξουσία τοποθετείται έξω από το κράτος· δεν του οφείλει απολύτως τίποτα, υπάρχει και δίχως αυτό, είναι η ακένωτη πηγή». Εξού και η «αδυναμία να οικοδομηθεί με αρμονικό τρόπο η σχέση μεταξύ των δύο εξουσιών, η οποία εκδηλώνεται, ιδιαιτέρως, όχι μόνο όταν πρόκειται να κατανοήσουμε τη δικαιϊκή φύση της δικτατορίας και της κατάστασης εξαίρεσης, αλλά και σχετικά με την αναθεωρητική εξουσία, η οποία συχνά προβλέπεται και από το ίδιο το κείμενο των συνταγμάτων», συμπληρώνει ο Agamben και, παράλληλα, υιοθετεί την κριτική που κάνει σε αυτή την τάση ο Walter Benjamin στο βιβλίο του Για μια κριτική της βίας. Αντιγράφω και ετούτο το παράθεμα: «όσο μειώνεται η συνειδητοποίηση της λανθάνουσας παρουσίας της βίας εντός ενός νομικού θεσμού, τόσο αυτός παρακμάζει. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν σήμερα τα κοινοβούλια. Παρουσιάζουν τους γνωστούς αξιολύπητους θεατρινισμούς γιατί δεν διατήρησαν τη συνείδηση των επαναστατικών δυνάμεων στις οποίες οφείλουν την ύπαρξή τους… κι αυτό γιατί τους λείπει η αίσθηση της νομοθετικής βίας που εμπεριέχουν. Είναι επόμενο, λοιπόν, να μην παίρνουν αποφάσεις αντάξιες τέτοιας βίας, αλλά, μέσα σε συμβιβαστικά πλαίσια, να χειρίζονται μ’  ένα δήθεν μη βίαιο τρόπο τις πολιτικές υποθέσεις».

GIORGIO AGAMBEN. (2018). Homo Sacer. Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή, μτφρ. Παναγιώτης Τσαμουράς, επίμετρο Φιλήμων Παιονίδης. Αθήνα: Έρμα, σσ. 73-74.