«Η απουσία, είναι ο Θεός»

«[…] Έξω από τον χώρο της αμοιβαίας ερωτικής σχέσης, «ο Θεός είναι η απουσία». Η θεολογία της εκκλησιαστικής εμπειρίας θα μπορούσε να δικαιώσει τον ορισμό του Sartre, που συνοψίζει την τραγική εμπειρική αναζήτηση του Θεού από τον δυτικό άνθρωπο, μετά τον “θάνατο του Θεού” των οντικών κατηγοριών: “Η απουσία, είναι ο Θεός”[1]– ναι, αλλά μια απουσία “προσωπική”, που θα πει, ένα εγγονός και μια εμπειρία βεβαιότητας για την ύπαρξη του Θεού. Μόνο μέσα στα όρια της προσωπικής σχέσης είναι δυνατή η εμπειρία της απουσίας· η απουσία είναι πάντοτε εμπειρία στέρησης μιας προσωπικής αμεσότητας, που προϋποθέτει την πραγματικότητα ή τη δυνατότητα της σχέσης. 

Αυτή η εμπειρική αίσθηση απώλειας της προσωπικής αμεσότητας, η οδύνη της προσωπικής απουσίας του Θεού, διαφαίνεται κάποτε στα κείμενα του Sartre[2], όπως και άλλων χαρακτηριστικών εκπροσώπων της σύγχρονης Δύσης, που αρνούνται να εξαντλήσουν την αλήθεια του Θεού στη διανοητική απλώς σύλληψη[3]. Κάποιες φορές, η επίγνωση της προσωπικής απουσίας μπορεί να φτάσει και στην αμεσότητα ενός ερωτικού γεγονότος. Γράφει ο Sartre: “Ας με κολάσει εκατό, χίλιες φορές, αρκεί να υπάρχει”[4]. Μόνο μια ερωτική στέρηση είναι δυνατό να αδιαφορεί για οποιοδήποτε τίμημα, προκειμένου να ανταλλάξει την οδύνη της απουσίας με τη βεβαιότητα και την αμεσότητα της προσωπικής παρουσίας […]».

[1] Βλέπεις αυτό το κενό πάνω από τα κεφάλια μας; Είναι ο Θεός. Βλέπεις αυτή τη σχισμή στην πόρτα; Είναι ο Θεός. Βλέπεις αυτή την τρύπα στη γη; Είναι πάλι ο Θεός. Η σιωπή, είναι ο Θεός. Η απουσία, είναι ο Θεός. Le Diable et le Bon Dieu, X, IV. 

[2] Περπατώ μέσα στη νύχτα σου: δος μου το χέρι. Πες: η νύχτα είσαι συ, ε; Η νύχτα, η σπαραχτική απουσία του σύμπαντος: Γιατί είσαι αυτός που είναι παρών μέσα στην παγκόσμια απουσία, αυτός που ακούγεται όταν είναι απόλυτη η σιγή, αυτός που τον βλέπουμε όταν δεν φαίνεται πια τίποτα. Le Diable et le Bon Dieu, VIII-IX, II. 

[3] Είναι, λοιπόν, τόσο οδυνηρά αδύνατο να συλλάβει κανείς το Θεό με τις αισθήσεις; Γιατί να κρύβεται σε μια ομίχλη από μισοειπωμένες υποσχέσεις και αόρατα θαύματα;… Θέλω γνώση, όχι πίστη, όχι υποθέσεις. Γνώση. Θέλω ο Θεός να μου απλώσει το χέρι του, να μου αποκαλυφθεί και να μου μιλήσει… Ingmar Bergman, Η έβδομη σφραγίδα – Σενάριο, ελληνική έκδοση «Γαλαξίας» αρ. 14, σσ. 110-111. 

[4] Le Diable et le Bon Dieu, X, IV. – Βλ. Χρήστου Γιανναρά, «Η θεολογία της κόλασης», στο βιβλίο: Η κρίση της προφητείας, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1981, σσ. 153κ.ε. 

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ. (⁴1987). Το Πρόσωπο και ο Έρως. Αθήνα: Δόμος, σσ. 101-102.