Αγίου Κοσμά του Αιτωλού σύντομες βιογραφίες από δύο λογίους της εποχής του, τον Καισάριο Δαπόντε και τον Σέργο Μακραίο

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Σήμερα 24 Αυγούστου μνημονεύομε Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, τον Ισαπόστολο. «Νέο Πρόδρομο» τον χαρακτηρίζει ο κορυφαίος ιστορικός Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, στον τέταρτο τόμο της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού (Θεσσαλονίκη 1973), που στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς του Ελληνισμού στον Ασιάτη δυνάστη (18ος αιώνας), περπάτησε ακόμη και τις πιο απόμερες γωνιές της πατρίδας μας, κυρίως στη Δυτική Ελλάδα και με το απλό κήρυγμά του εισέδυσε στα μύχια της ψυχής κάθε απλού υπόδουλου Έλληνα, ενθουσιάζοντάς τον και συγκινώντας τον βαθύτατα, ούτως ώστε να πετύχει ο αγώνας για διαφωτισμό και απελευθέρωση του Γένους από τους Τούρκους. Οι Διδαχές του, διακόσια σαράντα ένα χρόνια από το θάνατό του (24 Αυγούστου 1779), εξακολουθούν να είναι όχι μόνο επίκαιρες αλλά κι ένα επαναστατικό και καινοτόμο μάθημα Ιστορίας και Θρησκευτικών για τα σημερινά σχολιαρόπαιδα: πρόκειται για σημάδια αντίστασης στην με ραγδαίους ρυθμούς αλλοτρίωση που βιώνουν τα ίδια, οι οικογένειές τους και οι δάσκαλοί τους. 

Οι παρακάτω μικρές βιογραφίες γράφτηκαν από τον Καισάριο Δαπόντε (Σκόπελος 1714 - Μονή Ξηροποτάμου· Άγιον Όρος 1784), σημαντικό Έλληνα ποιητή και χρονογράφο του 18ου αιώνα και από τον Σέργιο Μακραίο (Φουρνά Αγράφων 1734/1740 – Κωνσταντινούπολη 1819) διδάσκαλο - σχολάρχη της Μεγάλης του Γένους Σχολής, συγγραφέα διδακτικών και εκκλησιαστικών έργων. Παρότι και στις δύο υπάρχουν δύο λαθάκια – ο Δαπόντες γράφει ότι ο Άγιος Κοσμάς αποκεφαλίστηκε ενώ απαγχονίστηκε, τον χαρακτηρίζει όμως άγιο, και ο Μακραίος ως ημερομηνία θανάτου του γράφει την 25η Αυγούστου 1779 αντί την 24η – νομίζω πως ως μαρτυρίες καταδεικνύουν πόσο σημαντική ήταν η προσωπικότητα και η δράση του Πατροκοσμά.

Η συνέχεια εδώ: Nulla Dies Sine Linea