Η Φιλοσοφία είναι η ερώτηση μέσα στην ερώτηση

«Δάσκαλος: Μέσα στη νεανική υπερβολή σου – που δεν ξέρω αν είναι τελικά υπερβολή – έχεις μια ειδική ικανότητα να δίνεις “σχήμα” σε κάποιες ασχημάτιστες ακόμα ιδέες και σκέψεις οι οποίες ξεπηδάνε αυθόρμητα στην κουβέντα μας. Ενώ συνοψίζεις επίσης πολύ καλά τα όσα έχουμε πει, όπως έκανες λίγο πριν – και το σημείωσα – με τον μαθηματικό χαρακτήρα των φυσικών νόμων, τον άλλο ακρογωνιαίο λίθο της Νέας Φυσικής που μας παρέδωσε ο Γαλιλαίος. Διερωτώμαι όμως: γιατί μας παίρνει τόση ώρα για να καταλήξουμε σε κάτι που μπορείς να το διατυπώσεις πολύ πιο σύντομα και απλά; Δεν είναι περίεργο αυτό; 

Μαθητής: Δάσκαλε, νομίζω ότι με ελέγχετε τώρα. Θέλετε μάλλον να σας μιλήσω για την αγαπημένη σας “μαιευτική μέθοδο” – άλλο ένα πολύτιμο στοιχείο της ελληνικής κληρονομιάς μας – που κι εγώ τελικά την έχω αγαπήσει. Παίρνει λίγο περισσότερο χρόνο, αλλά μόνο έτσι μπορείς πραγματικά να καταλάβεις κάτι. Γιατί το βασικό – το λέω τώρα σαν να είμαι εσείς – το βασικό λοιπόν δεν είναι να καταλάβεις την απάντηση, αλλά να καταλάβεις την ερώτηση. Πιο σπουδαίες είναι οι ερωτήσεις, όχι οι απαντήσεις. Σωστά το είπα; 

Δάσκαλος: Σωστότατα. Πάρε τώρα και το “σκονάκι“ σου όπως πάντα. 

Μαθητής: Ευχαριστώ, δάσκαλε. Πόσο χρόνο μου δίνετε; 

Δάσκαλος: Μια εβδομάδα είναι αρκετή; 

Μαθητής: Να τις κάνουμε δύο; 

Δάσκαλος: Εντάξει. Πάλι εδώ λοιπόν σε δύο εβδομάδες. 

Μαθητής (φεύγει μονολογώντας): Είδες; Βρήκα πάλι τον μπελά μου. Έτσι κάνει πάντα. Στο τέλος κάθε συζήτησης μου δίνει μια λίστα με ερωτήσεις που εγώ πια θα πρέπει να απαντήσω την επόμενη φορά. Διότι, λέει, μια συζήτηση δεν αξίζει τον κόπο αν δεν δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα από όσα απάντησε. Αλλιώς γιατί την κάναμε; Έτσι, λέει, προοδεύει ο κόσμος. Μέχρι που φτάνω να αναρωτιέμαι μερικές φορές: και τι κερδίσαμε λοιπόν προοδεύοντας ακαταπαύστως επί τόσους αιώνες; Θα ήταν ευχαριστημένος ο Γαλιλαίος αν έβλεπε τα αποτελέσματα της μικρής – έτσι νόμιζε – βομβίτσας που έβαλε στα θεμέλια του παλαιού κόσμου; Αλλά τι κατάφερα τώρα; Να προσθέσω μια ακόμα ερώτηση στη λίστα του δασκάλου μου. Τελικά, το θέμα είναι να μην “προσβληθείς” από αυτή τη νόσο. Δεν υπάρχει θεραπεία. 

Ρίχνει μια κλεφτή ματιά στο σκονάκι φεύγοντας και συνεχίζει μονολογώντας: “Τι ωραία ερωτήματα, δεν υπάρχει θεραπεία, τι ωραία ερωτήματα…”».

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΡΑΧΑΝΑΣ. (2014). Το φάντασμα της όπερας. Η επιστήμη στον πολιτισμό μας. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σσ. 66-67.