Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ
ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Έξοδος στην Κοινωνία και τη Ζωή. 3/1987.
Σε πρόσφατο άρθρο του Η Ε.Ε. ως εξαγωγέας σκουπιδιών, ρύπων και μεταναστών ο Παντελής Μπουκάλας, συγγραφέας και δημοσιογράφος -με τα γραφόμενά του να έχουν σταθερή αξία- διερωτάται:
«Σε πόσους κόσμους χωρίζεται άραγε ο Κόσμος, ο πλανήτης μας δηλαδή, όχι το Σύμπαν που προσδιορίζει ο διεθνής όρος «Cosmos»; Σε τρεις, πρώτο, δεύτερο και τρίτο; Ανεπτυγμένο, αναπτυσσόμενο και υπανάπτυκτο; Ή μήπως σε δύο, κυρίαρχο και κυριαρχούμενο, ηγεμονεύοντα και ηγεμονευόμενο, ή πολιτισμένο και «απολίτιστο», όπως διατείνονται όσοι στη Δύση φρονούν ότι το ανθρώπινο είδος πλάστηκε για να υπηρετεί τον Λευκό Αφέντη, και δη τον χριστιανό; Να υπηρετεί, εν ολίγοις, τις πρώην και τις νυν αυτοκρατορίες, που μοιράζουν τη Γη σε ζώνες επιρροής, ευεργετώντας μια στο τόσο τους προθυμότερους των προθύμων και ασκώντας την εξουσία τους με τη λογική και την ηθική της αποικιοκρατικής εποχής, πλην με ρητορική δημοκρατίας και δικαιοσύνης;»
Σαφέστατα πρόκειται για ερωτήματα που ανέκαθεν βασάνιζαν και συνεχίζουν να βασανίζουν και τη θεολογική σκέψη: πολλά, άλλωστε, είναι τα βιβλία – μακρύς ο κατάλογος- που μιλούν για μια νέα θέαση του κόσμου, ενάντια στην κοινωνική αδικία.
Το συγκεκριμένο άρθρο μού θύμισε το βιβλίο Θρησκευτικών της Γ΄ Λυκείου, των Μάριου Π. Μπέγζου και Θανάση Ν. Παπαθανασίου, Θέματα Χριστιανικής Ηθικής, το οποίο επί πολλά έτη διδάχθηκε σε τελειόφοιτους λυκειόπαιδες. Όσοι θεολόγοι το δίδαξαν θα θυμούνται την ωραία ενότητα: «Το κοινωνικό πρόβλημα». Σ’ αυτή, το κείμενο που εισήγαγε τους μαθητές και τις μαθήτριες στη θεολογική οπτική γύρω από τις κοινωνικές ανισότητες είχε παρόμοιο με του Παντελή Μπουκάλα τίτλο: «Πόσοι “κόσμοι” είναι ο σύγχρονος κόσμος;» Ασχέτως κι αν ο Παντελής Μπουκάλας και οι δύο καλοί συνάδελφοι διαφοροποιούνται στο πόσοι είναι σήμερα οι «κόσμοι» του σύγχρονου κόσμου που ζούμε, εκείνο που έχει μέγιστη σημασία είναι ότι παραμένει ζητούμενο η αποκατάσταση των πολλών ρωγμών που υπάρχουν ανάμεσα στον αναπτυσσόμενο δυτικό και τον υπανάπτυκτο κόσμο. Παραθέτω αυτούσιο το κείμενο του Θανάση Ν. Παπαθανασίου, για να έχουμε σαφή εικόνα για το πώς στη θεολογική και εκκλησιαστική γλώσσα, όταν συζητάμε για την κοινωνική αδικία στοχεύουμε στην επίλυση και όχι στην επικάλυψή της.
«Συχνά, για να αναφερθούμε στη σύγχρονη πραγματικότητα, χρησιμοποιούμε την έκφραση “ο κόσμος μας”. Κι όμως, αν παρακολουθήσουμε δημοσιεύματα και μελέτες κοινωνιολογικές και οικονομικές, θα δούμε ότι γίνεται λόγος για “τρίτο” και για “τέταρτο κόσμο”! Οι όροι αυτοί σηματοδοτούν σε παγκόσμια κλίμακα το σημερινό κοινωνικό πρόβλημα, το ζήτημα, δηλαδή, της δίκαιης κατανομής των υλικών αγαθών και των μέσων παραγωγής, καθώς και της δυνατότητας του κάθε ανθρώπου να απολαμβάνει τα υλικά αγαθά με ασφάλεια και ειρήνη. Αν παραδοσιακά ως “πρώτος” και “δεύτερος” κόσμος υπονοούνται η Ανατολή και η Δύση, τότε “τρίτος” κόσμος είναι οι αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, αυτές που, μετά από αιώνες αποικιοκρατίας, μαστίζονται από την πείνα, τη φτώχεια, τις επιδημίες, τον αναλφαβητισμό, έχοντας οικονομίες εξαρτημένες από δυτικά κεφάλαια. Και “τέταρτος κόσμοςˮ είναι εκείνες οι ομάδες πληθυσμού των αναπτυγμένων δυτικών κρατών, οι οποίες ωθούνται στο περιθώριο της ζωής. Είναι οι άνεργοι και οι άστεγοι, τεράστιες νησίδες εξαθλίωσης μέσα σε ωκεανούς ευμάρειας και καταναλωτισμού. Αυτή είναι, με λίγα λόγια, η κατάσταση σήμερα. Μια ανθρωπότητα δύο ή και περισσότερων ταχυτήτων. Η ανισότητα δεσπόζει και αυτό που για τους ευημερούντες είναι περίσσευμα, για τους εξαθλιωμένους είναι έλλειψη. Ποια θέση καλείται να πάρει η Εκκλησία απέναντι σ’ αυτό το πρόβλημα; Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες της παράδοσής της, που θα μπορούσαν να εμπνεύσουν λύσεις και να δώσουν προσανατολισμούς και διέξοδο;»
Στην ίδια σχεδόν τροχιά κινείται και ο Παντελής Μπουκάλας:
«Ναι, δύο οι κόσμοι: ο κόσμος που ζει και ο κόσμος που απλώς επιβιώνει. Και τέτοιος κόσμος, φτωχός και ζορισμένος, υπάρχει πολύς και μέσα σε χώρες ανεπτυγμένες. Δεν κατοικεί μόνο στα «τριτοκοσμικά» κράτη της Αφρικής και της Ασίας. Και δεν τολμάει καν να ονειρευτεί μιαν άσπρη μέρα, γιατί τα πάντα τον εξαναγκάζουν να δηλώσει υποταγή στην κορυφαία θεότητα των καιρών μας, την ΤΙΝΑ. Όχι, δεν πρόκειται για παραφθορά του ονόματος της Αθηνάς, αλλά για το αρκτικόλεξο There Is No Alternative. Δεν υπάρχει εναλλακτική. Η Ιστορία τελείωσε με τη στέψη του νεοφιλελεύθερου πολιτισμού ως μοναδικής ρεαλιστικής εκδοχής διαχείρισης των ανθρωπίνων. Αυτό ήταν το πεπρωμένο, η μοίρα, η ειμαρμένη. Μην το πολεμάτε. Ηρεμήστε πια. Παραιτηθείτε. Νομοτελειακά, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιητικής ΤΙΝΑ διαμορφώθηκαν ο κόσμος πομπός και ο κόσμος δέκτης, κι αυτό πρέπει να μείνει εσαεί απαρασάλευτο. Ο κόσμος που εκπέμπει, πέμπει και εξάγει (δόγματα, κανόνες, διαταγές, στρατεύματα, αλλά και «αγαθά», και ρύπους βέβαια, μια και οφείλει να συνεχίζει την πρόοδό του) και ο κόσμος που εισάγει, δέχεται και οφείλει να ανέχεται».
Και οι δύο, πάντως, συγγραφείς δείχνουν την αγωνία τους για τη σημερινή κατάσταση του ανθρώπου ενώπιον της κοινωνικής αδικίας και των κοινωνικών ανισοτήτων. Είναι, άλλωστε, ένας τρόπος για αγώνα για το τι λογής δικαιοσύνη μπορεί να υπάρξει ώστε όλοι οι άνθρωποι ετούτου του κόσμου να μπορούν να απολαμβάνουν τα αγαθά που προσφέρει ο Θεός, στην πράξη κι όχι βασιζόμενα μόνο σε θεωρητικές αρχές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου