Τοῦ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ι. ΜΠΕΚΡΙΔΑΚΗ· Μ.Α. Θρησκειολογίας τοῦ Ἐθνικοῦ καὶ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καὶ Θεολόγος Ἐκπαιδευτικός.
Ἡ παροῦσα πολιτισμικὴ φάση, ποὺ κοινωνιολογικὰ περιγράφεται ὡς μετα-νεωτερική, εἶναι πρὶν ἀπὸ ὅλα καὶ πάνω ἀπὸ ὅλα μία περίοδος μεταβατικὴ καὶ μεθοριακή. Σὲ κάθε τομέα τῆς ἀνθρώπινης σκέψης καὶ δράσης ἐπικρατοῦν πλουραλισμὸς καὶ σχετικισμός, ρευστότητα καὶ ἀσάφεια, καθὼς ραγδαῖες ἀνακατατάξεις λαμβάνουν χώρα διαρκῶς καὶ σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα, κλονίζοντας τὶς παλαιὲς βεβαιότητες. Ὁ σημαντικώτερος καταλύτης τῶν ἐξελίξεων σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο δὲν εἶναι πιὰ ἡ πολιτική, οὔτε κἂν ἡ οἰκονομία, ὅπως συνέβαινε μέχρι τώρα, ἀλλὰ ἡ τεχνοεπιστήμη (technoscience), μὲ αἰχμὴ τοῦ δόρατος τὴν κυβερνητική, στὴ στενὴ συνύφανσή της μὲ τὴ βιολογία.
Ὁ δυτικὸς πολιτισμός, στὴν παροῦσα μεταμοντέρνα ὑπερτεχνολογικὴ φάση του, ἔχει ὁρισμένα εἰδοποιὰ γνωρίσματα, τὰ ὁποῖα συνθέτουν τὴν ὑβριδικὴ καὶ μεταιχμιακή του ταυτότητα. Κατ’ ἀρχάς, εἶναι ἐξάπαντος μετα-πολιτικὸς καὶ μετα-καπιταλιστικός. Αὐτὸς παρεμπιπτόντως εἶναι καὶ ὁ λόγος ποὺ τὰ ἄλλοτε κραταιὰ νεωτερικὰ ἰδεολογικὰ ἀφηγήματα τοῦ μαρξισμοῦ ἀφ’ ἑνὸς καὶ τοῦ φιλελευθερισμοῦ ἀφ’ ἑτέρου ἔχουν περιπέσει σὲ ἔσχατη ἀνυποληψία καὶ οἱ δυτικὲς κοινωνίες κινοῦνται πλέον στὴ διακεκαυμένη ζώνη ἑνὸς ἰδιότυπου μετα-δημοκρατικοῦ τεχνοολοκληρωτισμοῦ. Κατὰ τρόπο εὐθέως ἀνάλογο, εἶναι πολιτισμὸς μετα-θρησκευτικὸς καὶ εἰδικώτερα μετα-χριστιανικός. Πολὺ σχηματικά, αὐτὰ σημαίνουν ὅτι ἡ Ἐκκλησία, ὡς θεσμικὸς φορέας καὶ ὡς γραφειοκρατικὸς μηχανισμὸς ἔχει ἀπολέσει τὸ κῦρος της, ἡ χριστιανικὴ μεταφυσικὴ κληρονομιὰ ἔχει ἀπαξιωθεῖ καὶ ἡ πίστη ἔχει καταστεῖ ὑπόθεση αὐστηρὰ ἰδιωτική. Ἐν τούτοις –καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ θεμελιακὸ θρησκευτικὸ παράδοξο τῶν καιρῶν μας– ὁ μεταμοντέρνος πολιτισμὸς εἶναι ταυτόχρονα καὶ ἕνας πολιτισμὸς μετα-εκκοσμικευμένος, ὑπὸ τὴν ἔννοια ὅτι προϋποθέτει ὄχι τὴν ἐξαφάνιση τοῦ Ἱεροῦ, ἀλλὰ τὴν εὐρεῖα ἀπορρύθμιση καὶ ἀναδιάταξη τοῦ ἱεροφανειακοῦ τοπίου. Ἡ ρευστότητα ποὺ ἐπικρατεῖ ἐκεῖ ὀφείλεται σὲ μεγάλο βαθμὸ στὴ διάχυση, μέσῳ τοῦ καταναλωτικοῦ θεάματος (spectacle) καὶ τῆς μαζικῆς κουλτούρας (pop culture), μιᾶς ἐξατομικευμένης ναρκισσιστικῆς πνευματικότητας μὲ ἀποκρυφιστικὸ χαρακτῆρα. Ἐντὸς τοῦ πλαισίου αὐτοῦ, ὡς σημαντικώτερο νέο πεδίο φανέρωσης τῆς ἱερότητας ἀναδεικνύεται ἐκεῖνο τῆς τεχνοεπιστήμης. Οἱ σκέψεις ποὺ ἀκολουθοῦν φιλοδοξοῦν νὰ φωτίσουν κάπως τὴν ἐξέλιξη αὐτή.
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στην academia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου