Το εκκλησιαστικό ήθος

Του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΔΟΥΜΟΥΖΗ· Θεολόγου ΑΠΘ - MSc Θεολογίας ΑΠΘ - Κοινωνιολόγου

Παρακάτω δημοσιεύω την ομιλία του καλού συναδέλφου Γρηγόριου Δουμούζη. Η εν λόγω ομιλία προέρχεται από το Κυριακάτικο κήρυγμα που κάνει ο αγαπητός Γρηγόρης στον ιερό ναό του Αγίου Συμεών Μυτιλήνης. Ο Γρηγόρης είναι νέος θεολόγος, απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Ανήκει στη νέα γενιά θεολόγων. Αρκετοί συνάδελφοι αυτής της γενιάς έχουν πολύ καλές θεολογικές και εκκλησιαστικές βάσεις. Ο Γρηγόρης είναι ένας από αυτούς. Θεωρώ απαραίτητο το γεγονός, σε άξιους θεολόγους αλλά και σε άξιες θεολογίνες, να δίνεται χώρος γραπτής και ομιλητικής έκφρασης. Δεν είναι όμορφο, εμείς οι μεγαλύτεροι θεολόγοι, να τους φράζουμε το δρόμο. Είμαι σίγουρος πως, έχουν πάρα πολλά να προσφέροουν τόσο στη θεολογία όσο και στην Εκκλησία. Υ.Γ. Οι ομιλίες του Γρηγόρη δημοσιεύονται κάθε εβδομάδα στην εφ. Τα Νέα της Λέσβου. Α.Ι.Κ.

Στο αποστολικό ανάγνωσμα (Ρωμ. ιε΄ 1-7) της Κυριακής Ζ΄ Ματθαίου ο απόστολος Παύλος στέλνει μια επιστολή προς τους Ρωμαίους, ώστε να διαμορφώσει ένα εκκλησιαστικό και πνευματικό ήθος στους πιστούς της εποχής του. Αυτά τα λόγια του Παύλου που αφορούν τους χριστιανούς, δηλαδή το «σώμα» της Εκκλησίας, έχουν διαχρονική και αιώνια αξία, αφορούν και εμάς. Ο απόστολος κάνει λόγο για πραγματικά προβλήματα και ανάγκες των πιστών.

Στην αρχή, μας δίνει κατεύθυνση στη ζωή μας και στις σχέσεις μας. Είναι άξονας και πορεία ζωής αυτό που λέει. Γράφει ο απόστολος: «Εμείς οι δυνατοί τα ασθενήματα των αδυνάτων βαστάζειν». Τι σημαίνει; Είναι απλό: «Εσείς που είστε δυνατοί στην πίστη, ν’ ανέχεστε αυτούς που είναι αδύναμοι στην πίστη». Τα πράγματα είναι τελείως ξεκάθαρα. Πολλές φορές έχουμε απορίες και μπερδευόμαστε. Έρχεται ο απόστολος Παύλος και τα ξεκαθαρίζει. Μας λέει: «Εσείς που το "παίζετε" εκκλησιαστικοί άνθρωποι, αποδείξτε το. Ποια είναι η απόδειξη; Αυτός που δεν είναι και πολύ πιστός, αυτός που η ζωή του είναι μπερδεμένη, να τον ανέχεστε και να τον αγκαλιάζετε».

Άραγε, κάνουμε κάτι τέτοιο; Εμάς μας αρέσει αρκετές φορές να ερμηνεύουμε την αλήθεια της Εκκλησίας με τα δικά μας μυαλά και τη δική μας εμπάθεια, βγάζοντας δικά μας συμπεράσματα. Μας αρέσει να διακρίνουμε τους ανθρώπους, λέγοντας: «Εσύ είσαι κολασμένος, εγώ είμαι σωσμένος. Εσύ είσαι κακός, εγώ είμαι καλός». Δηλαδή, βγάζουμε κάτι απ’ το μυαλό μας, που μας ξεχωρίζει απ’ τον άλλον και φτιάχνουμε τις δικές μας οχυρώσεις. Μπορεί να είμαστε ευγενικοί, να κοινωνάμε κάθε Κυριακή, να μιλάμε με όλους, αλλά μέσα μας να έχουμε βάλει χίλιες «ταμπέλες» για τον άλλον άνθρωπο. Χαμογελάμε, αλλά μέσα μας έχουμε λογισμούς για τον πλησίον.

Τι συμβαίνει τότε; Μια μεγάλη «πληγή»: Η «απώλεια της ενότητας» μέσα στην Εκκλησία. Εμάς, λοιπόν, που κακώς ερμηνεύουμε με την εμπαθή διάθεσή μας την αλήθεια της Εκκλησίας, ο απόστολος Παύλος έρχεται και μας βάζει «στη θέση μας»: «Εμείς οι δυνατοί τα ασθενήματα των αδυνάτων βαστάζειν». Τι λέει παρακάτω; «Να μην κάνουμε εκείνα που αρέσουν στον εαυτό μας, όπως έκανε και ο Χριστός». Τι έκανε ο Χριστός; Ήρθε, «βγήκε απ’ τον εαυτό Του», έλαβε μορφή «δούλου» και μας χάρισε τη σωτηρία.

Αυτό χρειάζεται να κάνουμε και εμείς. Η «χριστιανική» μας ιδιότητα απ’ αυτό αποδεικνύεται: Αν είμαστε έτοιμοι να «βγούμε απ’ τον εαυτό μας». Οι κανόνες της Εκκλησίας είναι χρήσιμοι, εφόσον μας δίνουν αυτή τη δυνατότητα και μας βοηθούν να «βγαίνουμε απ’ τον εαυτό μας» και να μην νοιαζόμαστε μόνο για τα δικά μας, αλλά και για του άλλου. Να μην θεωρώ ότι είμαι κέντρο του κόσμου. Καμιά φορά παρεξηγούμε την πνευματική ζωή και αντί να δούμε πως η ουσία της είναι να «βγω απ’ το θέλημά μου», εμείς σιγά-σιγά «οικοδομούμε» έναν πνευματικό ναρκισσισμό πως κάτι ξεχωριστό είμαι απ’ τον άλλον. Αυτό συμβαίνει επειδή μπορεί να μην κάνω μεγάλες αμαρτίες, να πηγαίνω στην εκκλησία, να κοινωνώ δυο-τρεις φορές την εβδομάδα, να έχω έναν προορατικό γέροντα και, έτσι, νομίζω πως κάποιος είμαι. Έφτιαξα μια ιδέα για τον εαυτό μου, που το βασικό γνώρισμα είναι ένα: Δεν ανέχομαι να με κρίνεις.

Ταυτόχρονα, προσπαθώ να καθοδηγήσω τους ανθρώπους, με αποτέλεσμα να τους «πνίγω», αφού παραβιάζω την ελευθερία τους. Μάλιστα, αν τυχόν κάποιος με κρίνει, διαλύομαι και εκνευρίζομαι. Γιατί; Γιατί θέλω να είμαι το κέντρο του κόσμου. Τι γίνεται τότε; Δεν μπορώ να συναναστραφώ με κανέναν. Είναι συνηθισμένος ο τύπος του χριστιανού σήμερα, ο οποίος μπορεί να είναι «άγιος» και «ηθικός», αλλά δεν μπορεί να συνεννοηθεί με κανέναν. Ο λόγος; Διότι η πνευματική του ζωή δεν είναι για να βρει τον Χριστό, αλλά για να εξυψωθεί ο ίδιος και να φτιάξει ένα είδωλο του εαυτού του.

Ο απόστολος Παύλος, όμως, τα γκρεμίζει όλα αυτά και λέει: «Πώς θ’ αποδείξετε ότι είστε δυνατοί στην πίστη; Αν ανέχεστε τους αδύναμους στην πίστη». Αν το κάναμε αυτό, δεν θα ήταν απλώς εμπειρία ζωής, δεν θα ελκύαμε απλώς τη χάρη του Θεού, αλλά, ταυτόχρονα, θα ελκύαμε και πολλούς ανθρώπους κοντά στο Θεό. Έχουμε ευθύνη γι’ αυτό το πράγμα οι χριστιανοί σήμερα. Αν οι άνθρωποι δεν αγαπούν και δεν έχουν καλή γνώμη για την Εκκλησία, είμαστε υπεύθυνοι εμείς για την εικόνα που παρουσιάζουμε για την Εκκλησία. Μια εικόνα μίζερη και εχθρική. Δεν μπήκαμε σ’ αυτή την πορεία που μας θέτει ο απόστολος Παύλος. Μια πορεία εκκλησιαστική η οποία μας κάνει να αισθανόμαστε ότι είμαστε μέλη του ίδιου «σώματος» του Χριστού και πάσχουμε για κάθε μέλος.

Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε πως δεν μπορεί να πονάει το χέρι σου και να αδιαφορείς για το κεφάλι σου. Όλοι συμμετέχουμε. Αυτή είναι η εμπειρία της αληθινής πνευματικής ζωής, που ανατρέπει όποιο θρησκευτικό σύστημα έχουμε «πλάσει» στο μυαλό μας, ακόμη κι αν ξέρουμε απ’ έξω όλους τους κανόνες της Εκκλησίας. Οι κανόνες είναι χρήσιμοι, εφόσον ερμηνεύονται σωστά. Απόδειξη ότι ερμηνεύονται σωστά, είναι ότι μέσα στην καρδιά μας χωρά όλος ο κόσμος. Αγκαλιάζουμε τον πλανεμένο και τον χαμένο. Πονάει η ψυχή μας γι’ αυτό. Αυτό «μαλακώνει» την καρδιά μας, αποκτούμε λεπτότητα και δεν ανεχόμαστε να χαθεί κανένας αδελφός μας. Έτσι πραγματικά είναι χρήσιμοι οι κανόνες. Οτιδήποτε άλλο «οικοδομεί» την πτώση μας και την απομάκρυνση απ’ το Θεό.

Κλείνοντας, όπως λένε οι Άγιοι Πατέρες μας, ο «υγιής» πνευματικά άνθρωπος είναι ο «στρόγγυλος» άνθρωπος. Αυτός ο οποίος μπορεί και «κυλά» προς όλους και κάνει με όλους. Ο «άρρωστος» άνθρωπος είναι ο «τετράγωνος. Είναι στατικός και δεν μπορεί να συνεννοηθεί με κανέναν και απομονώνεται στην κόλαση της «αυτό-δικαίωσης» και της μοναξιάς του.