«Η Αγνότητα των Όπλων»

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Εκατό τουλάχιστον είναι οι νεκροί Παλαιστίνιοι όταν εχθές ο ισραηλινός στρατός βομβάρδισε το σχολείο Αλ-Ταμπαΐν στην συνοικία Αλ-Νταράζ στα ανατολικά της Γάζας. Σύμφωνα με πολλά ειδησεογραφικά πρακτορεία το σχολείο φιλοξενούσε εκτοπισμένους κατοίκους. Από την πλευρά του ο ισραηλινός στρατός υποστήριξε ότι το σχολείο περιείχε ένα «λειτουργικό στρατιωτικό στρατηγείο» της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς.

Η Χαμάς, οργάνωση φονταμενταλιστική και τρομοκρατική, σε καμιά περίπτωση δεν είναι μια οργάνωση που ένας δημοκρατικός και ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να τρέφει συμπάθεια. Όμως, όσο κι αν κανείς διαφωνεί μαζί της, δεν μπορεί να μην ταχθεί με το μέρος του απλού παλαιστινιακού λαού που, φυλακισμένος, στοιβάζεται στη Γάζα, δίχως νερό και δίχως στοιχειώδεις συνθήκες ζωής. Το παλαιστινιακό ζήτημα είναι γνωστό ότι δεν είναι ένα περιορισμένο και αυτόνομο ζήτημα. Αφορά, κυρίως, τους Άραβες αλλά, αφορά και ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα. Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, που από πέρυσι λαμβάνει χώρα στη Μέση Ανατολή, δεν μπορεί να κριθεί μονοδιάστατα. Ένα πολύ μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης -κι εδώ στην Ελλάδα- τάσσεται στο πλευρό του Ισραήλ. Ενώ από την άλλη πλευρά ακούγονται, αλήθεια, παράδοξες οι διαμαρτυρίες ενάντια στο Ισραήλ για την γενοκτονία που υφίσταται ο παλαιστινιακός λαός. Δεν ξεχνώ την ερώτηση μιας μαθήτριά μου: «πως είναι δυνατόν ένας λαός που υπέστη γενοκτονία από τους ναζί, ο ίδιος να ακολουθεί την ίδια με αυτούς τακτική;»

Μια αθέατη σε πολλούς διάσταση της σχέσης του Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους, μπορεί ο αναγνώστης να βρει στο βιβλίο του Ισραέλ Σαχάκ, Εβραϊκή Ιστορία - Εβραϊκή Θρησκεία: Το βάρος τριών χιλιάδων χρόνων. Το βιβλίο εκδόθηκε το 2008 από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις σε μετάφραση της Κατερίνας Φαμελιάδου, με μεταφραστικές παρατηρήσεις του Δημήτρη Μπέλου, πρόλογο των Γκολ Βιντάλ και Έντουαρντ Σαΐντ, και με εισαγωγή -  επιμέλεια του Γιώργου Καραμπελιά. Για το συγγραφέα Ισραέλ Σαχάκ, παραπέμπω στον πρόλογο του βιβλίου, ο οποίος είναι αναδημοσιευμένος και στο περιοδικό Άρδην (τ. 71, Αύγουστος - Οκτώβριος 2008): Λίγα λόγια για τον Ισραέλ Σαχάκ Ενδεικτικά παραθέτω ένα απόσπασμα: «Ένα μεγάλο μέρος των κειμένων του είναι αφιερωμένο στην αποκάλυψη της προπαγάνδας και των ψευδών της. Το Ισραήλ αποτελεί παγκόσμια εξαίρεση ως προς την ανεκτικότητα που επιδεικνύεται απέναντί του: Οι δημοσιογράφοι δεν βλέπουν, ή δεν γράφουν την αλήθεια, γιατί είτε φοβούνται ότι θα τους βάλουν στη μαύρη λίστα ή, επειδή φοβούνται πιθανά αντίποινα. Προσωπικότητες του χώρου της πολιτικής, της διανόησης και του πολιτισμού, ειδικά στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, υμνούν το Ισραήλ και επιδεικνύουν προς αυτό μια τέτοια απλοχεριά που καμιά άλλη χώρα δεν έχει γνωρίσει σε παγκό­σμιο επίπεδο, παρ’ όλο που αυτές οι προσωπικότητες έχουν επίγνωση της αδικίας που συντελείται. Γι’ αυτή δεν λένε τίποτε. Το αποτέλεσμα είναι ένα ιδε­ολογικό προπέτασμα καπνού που ο Σαχάκ, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, προσπάθησε να διαλύσει. Θύμα και επιζών του ολοκαυτώματος ο ίδιος, γνωρίζει τι είναι αντισημιτισμός. Όμως, σε αντίθεση με πολλούς άλλους, δεν ε­πιτρέπει στη φρίκη του ολοκαυτώματος να καλύψει τα εγκλήματα που, εν ο­νόματι του εβραϊκού λαού το Ισραήλ διέπραξε εναντίων των Παλαιστινίων. Γι’ αυτόν ο πόνος δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο κάποιων συγκεκριμένων θυ­μάτων και μόνον. Θα έπρεπε μάλλον να αποτελεί –αλλά αυτό σπάνια επιτυγχάνεται– μια αφετηρία για τον εξανθρωπισμό του θύματος, που θα αναλάμβανε την αποστολή να μην επιτρέψει την επανάληψη παρόμοιων φρικαλεοτήτων επί άλλων θυμάτων. Ο Σαχάκ ικέτεψε τους συμπατριώτες του να μη λησμονήσουν πως το γεγονός ότι υπήρξαν θύματα του αντισημιτισμού και ότι υπέφεραν δεν τους δίνει το δικαίωμα να κάνουν ό,τι θέλουν. Δεν εκπλήσσει λοιπόν το ότι δεν είναι και πο­λύ λαοφιλής, διότι με τα κείμενά του απαξίωνε ηθικά τους νόμους και τις πρα­κτικές του Ισραήλ προς τους Παλαιστίνιους».

Στο 5ο κεφάλαιο του βιβλίου του ο Σαχάκ κάνει λόγο για τον φόνο και τη γενοκτονία. Σ΄ αυτό ο συγγραφέας παραθέτει δύο επιστολές, ενός στρατιώτη ονόματι Μοσέ προς τον ραβίνο Σιμών Βάιζερ. Στην πρώτη επιστολή του ο νεαρός στρατιώτης γράφει: «Σε μια από τις συζητήσεις στην ομάδα μας, ήρθε το θέμα της “αγνότητας των όπλων” και συζητήσαμε αν επιτρέπεται να σκοτώνει κανείς άοπλους άνδρες – ή γυναίκες και παιδιά; Ή ίσως θα έπρεπε να εκδικούμεθα τους Άραβες; Και τότε, ο καθένας απάντησε σύμφωνα με τη δική του αντίληψη. Δεν μπορούσα να φτάσω σε μια καθαρή απόφαση, αν πρέπει να αντιμετωπίζονται οι Άραβες σαν Αμαληκίτες, πράγμα που σημαίνει ότι επιτρέπεται να τους φονεύει κανείς [sic] μέχρις ότου η ανάμνησή τους να χαθεί κάτω από τον ουρανό, ή ενδεχομένως πρέπει να κάνει κανείς όπως σε έναν δίκαιο πόλεμο κατά τον οποίο σκοτώνει μόνο στρατιώτες. Ένα δεύτερο πρόβλημα που έχω είναι αν μου επιτρέπεται να βάζω τον εαυτό μου σε κίνδυνο αφήνοντας μια γυναίκα να μείνει ζωντανή. Γιατί υπήρξαν περιπτώσεις στις οποίες γυναίκες πέταξαν χειροβομβίδες. Ή, μπορώ να δώσω νερό σε ένα Άραβα που σηκώνει τα χέρια; Γιατί ίσως πρέπει να φοβάμαι ότι θέλει μόνο να με ξεγελάσει για να με σκοτώσει, και τέτοια πράγματα έχουν συμβεί». Να σημειώσω εδώ ότι, στην αναφορά του στους Αμαληκίτες, εχθρικού λαού των Ισραηλιτών, ο στρατιώτης στηρίζεται σε αναφορές βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης, του Δευτερονομίου και του Βασιλειών Α΄.

Η απάντηση του ραβίνου Σιμών Βάιζερ στον στρατιώτη Μοσέ έχει αναφορές στο Ταλμούδ. Γράφει: «Τα μη εβραϊκά έθνη έχουν μια συνήθεια σύμφωνα με την οποία ο πόλεμος έχει τους δικούς του κανόνες, όπως οι κανόνες ενός παιχνιδιού, όπως οι κανόνες του ποδοσφαίρου ή του μπάσκετ. Όμως, σύμφωνα με τις ρήσεις των σοφών μας, ευλογημένη η μνήμη τους […] ο πόλεμος για μας δεν είναι ένα παιχνίδι αλλά μια ζωτική ανάγκη, και μόνο με αυτόν τον κανόνα πρέπει να αποφασίζουμε πώς να τον διεξάγομε. Από τη μια μεριά […] μαθαίνομε ότι, αν ένας Εβραίος δολοφονεί έναν μη Εβραίο θεωρείται δολοφόνος και, πέρα από το γεγονός ότι κανένα δικαστήριο δεν έχει δικαίωμα να τον τιμωρήσει, η σοβαρότητα της πράξης είναι ίδια με τη σοβαρότητα οποιουδήποτε άλλου φόνου. Αλλά βρίσκομε ακριβώς στις ίδιες αυθεντίες αλλού […] ότι ο Ραβίνος Σίμων να λέγει: “Τον καλύτερο γκόυ, σκότωσέ τον· το καλύτερο φίδι, σύντριψε το κεφάλι του”». Ο όρος «γκόυ» αναφέρεται σε μη εβραϊκό έθνος. Να θυμίσω εδώ τις δηλώσεις ενός άλλου ραβίνου, του Οβάντα Γιόσεφ που, στο Σαββατιάτικο εβδομαδιαίο κήρυγμά του, το 2017, έλεγε πως οι «μη Εβραίοι υπάρχουν για να υπηρετούν τους Εβραίους, οι γκόυ γεννήθηκαν μόνο για να μας εξυπηρετούν. Χωρίς αυτό, δεν έχουν καμία θέση στον κόσμο. Μόνο για να εξυπηρετήσουν τον λαό του Ισραήλ».

Ο νεαρός, όμως, στρατιώτης Μοσέ, δεν χάνει την ευκαιρία και ανταπαντά στον ραβίνο Σίμωνα Βάιζερ, γράφοντας τα εξής αποκαλυπτικά: «Σε καιρό πολέμου, όχι μόνο έχω την άδεια αλλά και την εντολή να σκοτώνω κάθε Άραβα άντρα ή γυναίκα που τυχαίνει να συναντήσω, αν υπάρχει λόγος να πιστεύω ότι ενισχύουν τον πόλεμο εναντίον μας, άμεσα ή έμμεσα. Και όσο με αφορά, οφείλω να τους φονεύω ακόμα και αν αυτό θα μπορούσε να επιφέρει μπλεξίματα με τον στρατιωτικό νόμο. Νομίζω ότι αυτό το θέμα της αγνότητας των όπλων θα έπρεπε να αναλυθεί στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τουλάχιστον στα θρησκευτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, ώστε να μπορούν να έχουν μια θέση πάνω στο ζήτημα και έτσι να μην αεροβατούν και πλατειάζουν πάνω σε θέματα “λογικής”, ιδιαίτερα δε σχετικά μ’ αυτό το ζήτημα· και πρέπει να εξηγείται ο κανόνας όπως θα πρέπει να ακολουθείται στην πράξη. Γιατί, λυπάμαι που το λέω, έχω δει διαφορετικούς τύπους “λογικής” εδώ, ακόμα και μεταξύ των θρησκευόμενων συντρόφων. Ελπίζω ότι θα δραστηριοποιηθείτε σε αυτό το ζήτημα, έτσι ώστε τα παιδιά μας να μάθουν την γραμμή των προγόνων τους καθαρά και με ακρίβεια». Οι επιστολές δημοσιεύθηκαν στην επετηρίδα Niv Hammidrashiyyah Yearbook του Midrashiyyat No’am, 1974, σσ. 29-31. Η εν λόγω επετηρίδα είναι στα εβραϊκά, στα αγγλικά και στα γαλλικά.

Σ’ έναν κόσμο -όχι μόνο από ισραηλιτικής πλευράς- γενικευμένης ιδεοληπτικής πολεμοχαρούς καθημερινότητας, με έντονες θρησκευτικές αποχρώσεις, θα πρέπει να σκύψουμε με προσοχή και να παλέψουμε για το αυτονόητο: την αγάπη που είναι «θεμέλιο της ειρηνικής συνυπάρξεως», όπως σοφά, χρόνια τώρα, διακηρύττει ο Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος. Στις επόμενες γενιές οφείλουμε να αφήσουμε ελπιδοφόρα την κληρονομιά αξιοποίησης των ειρηνόφιλων στρωμάτων και κινημάτων.