Η Ιστορία ως επιπτύχωση

Στο δοκίμιο αυτό επιχειρείται μια ανατομία του ιστοριογραφικού λόγου καθώς και της εσωσχολικής και εξωσχολικής διδασκαλίας του, σε μια προσπάθεια να έρθουν στο προσκήνιο οι αγνοημένες καταναλωτικές τους διαστάσεις.

Με οδηγό τη σύγχρονη Φιλοσοφία της Ιστορίας, αρχικά εξετάζουμε τη θεωρία αλλά και τη διαδικασία της υιοθέτησης ενός δογματικού καταναλωτισμού από την ιστορική, και όχι μόνο, εκπαίδευση. Στη συνέχεια αναλύουμε τη βουλιμικότητα της ίδιας της ιστοριογραφίας, όπως καταγράφεται από την εποχή των Annales (1929), με την εκπληκτική «έκρηξη της ιστορίας», τον «πανιστορισμό», Κατόπιν μελετούμε τις επιπτώσεις αυτού του φαινομένου στη σύγχρονη υδροκεφαλική Διδακτική της Ιστορίας, καταλήγοντας στη διερεύνηση των όρων για μια ιστοριογραφική και διδακτική οικολογία. Τέλος, στο επίμετρο του βιβλίου και στο πλαίσιο μιας εναλλακτικής προσέγγισης, θα ανιχνευτούν οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ μύθου και ιστορίας, αλλά και ανάμεσα στην ιδεολογία και την ιστορία, θα αναλυθεί το στερεότυπο σύνθημα της «ιδεολογικής χρήσης της ιστορίας» καθώς και ο εν γένει φιλοπόλεμος χαρακτήρας της ιστοριογραφίας.

Η έκκληση για μια δεξίωση της Μυθιστορίας στη θέση του συνήθως εμπειριστικού ιστοριογραφικού λόγου θα αποτελέσει το τελικό πρόταγμα αυτού του δοκιμίου· [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].

«Η νεωτερικότητα μας κληροδότησε το διάσημο, μαχητικό και στρατευμένο δίπτυχο “μυθοποίηση - απομυθοποίηση”, όπου τη μυθοποίηση συγκροτούν οι παραδοσιακές αφηγήσεις τους, και την απομυθοποίηση οι επιθετικές αναιρέσεις τους, αποδίδοντας σε αυτό έναν οριστικό, τελεσίδικο χαρακτήρα (όπως πολύ συχνά συμβαίνει στην απομυθοποιητική ιστοριογραφία). Θεωρούμε όμως ότι είναι ανάγκη να συμπεριληφθεί αυτό το δίπτυχο μέσα σε ένα ευρύτερο τρίπτυχο, όπου τη μυθοποίηση ακολουθεί η απο-μυθοποίησή της, αλλά εκείνην, αναπόδραστα, η διηνεκής ανα-μυθοποίηση […] Περαιτέρω όμως, η συναίνεση στην ανα-μυθοποίηση θα σηματοδοτούσε και την αναγκαιότητα της διερεύνησης του καθεστώτος της επι-μυθοποίησης κάθε είδους λόγου, και συνεπώς του ιστοριογραφικού, δηλαδή του εγγενώς μυθοπλαστικού χαρακτήρα του».

ΑΝΤΩΝΗΣ Λ. ΣΜΥΡΝΑΙΟΣ. (2020). Η Ιστορία ως επιπτύχωση. Από μια Ιστοριογραφία βουλιμική σε μια υδροκεφαλική Διδακτική της Ιστορίας. Αθήνα: Γρηγόρη, σσ. 202, 208.