Νέα κούρσα χωρίς οδοδείκτες

Της ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ

«Η τεχνητή νοημοσύνη είναι αριστερή συνωμοσία. Τα ρομπότ εκπαιδεύονται από αριστερούς (Δημοκρατικούς) μηχανικούς ώστε να λένε ψέματα και να παραποιούν κατά το δοκούν την Ιστορία», είπε ο Έλον Μασκ σε συνέντευξή του στον Τάκερ Κάρλσον, αμφιλεγόμενο παρουσιαστή του αδιόρθωτου Fox News, το οποίο, πριν ακόμη «κρυώσουν» τα 787,5 εκατ. δολάρια που κατέβαλε στην εταιρεία ηλεκτρονικής καταμέτρησης ψήφων Dominion για τα fake news περί νοθείας των εκλογικών αποτελεσμάτων το 2020, έριξε στο κοινό του νέα συνωμοσιολογική τροφή.

Οι επιστήμονες φρικιούν μπρος στις επερχόμενες επαληθεύσεις των κινδύνων από τη χωρίς ρυθμιστικό πλαίσιο ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, χίλιοι εξ αυτών ζήτησαν εξάμηνη παύση της εκπαίδευσης μηχανών πιο ισχυρών από το GPT-4, και ο Έλον Μασκ εκμεταλλεύεται τον συναγερμό για το δικό του συμφέρον. Επωφελείται της καχυποψίας των ανθρώπων απέναντι στην απρόβλεπτη θεά που μεταμορφώνεται γοργά, της ανάγκης τους να μην απολέσουν τον έλεγχο των πραγμάτων, ώστε να φυτέψει τη δική του, βολική στην κούρσα του ανταγωνισμού, «αλήθεια». Διότι ο Έλον Μασκ, αφεντικό του Twitter, που μείωσε τον έλεγχο περιεχομένου με συνέπεια την αύξηση των ρατσιστικών, σεξιστικών, ομοφοβικών tweets, ιδρυτής της Tesla, της SpaceX, της Neuralink, που διερευνά την εμφύτευση μικροτσίπ στον ανθρώπινο εγκέφαλο, κ.ά. εταιρειών, αναπτύσσει ο ίδιος συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και προϊόν ανταγωνιστικό του ChatGPT, το TruthGPT.

Και αντί να ασχοληθεί με την ηθική βάση μιας τεχνητής νοημοσύνης απαλλαγμένης από αλγοριθμικές προκαταλήψεις και στρατιές ρομπότ ψεύδους, με την υπεύθυνη διαχείριση συστημάτων που αυτονομούνται ξεπερνώντας τους ανθρώπους, σπέρνει υστερόβουλα τον πανικό με κορώνες περί της δυνατότητας της Τ.Ν., (όχι της δικής του, αλλά της OpenAI, της Microsoft και της Google) να αφανίσει τον ανθρώπινο πολιτισμό. Έτσι είναι οι επηρμένοι ακραίοι. Για να κυριαρχήσουν, χτίζουν ένα σύμπαν σύγχυσης και τρόμου που παραλύει τον νου και εγκλωβίζει κοινωνικές δυνάμεις στον ανορθολογισμό και στην τερατολογία. Όμως ο φόβος δεν αφήνει χώρο να εγκατασταθεί η νέα κανονικότητα με τις ευκαιρίες και τις απειλές της, να ωριμάσει η απόκριση στο ChatGPT, το Midjourney και το DALL-E (σύνθεση εικόνας εκ του μηδενός), το Synthesia (σύνθεση βίντεο), το Bard, το Bing, το Edge και τόσα άλλα.

Διότι η Τ.Ν., έχει εισχωρήσει στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Επιστήμονες τη χρησιμοποιούν για να υλοποιήσουν έργα που αδυνατούσαν πριν να φανταστούν, να σχεδιάσουν με αλγορίθμους νέα μόρια ή να κατασκευάσουν υπερπροηγμένα υλικά και συσκευές. Για να καταρτίσουν προγράμματα που απαιτούν γνώσεις τις οποίες δεν έχουν, να ταξινομήσουν ασκαρδαμυκτί αρχεία, να εκπονήσουν άκοπα εργασίες, να συντάξουν εντός λεπτών νομικά έγγραφα, να συγγράψουν τάχιστα διπλωματικές και βιβλία, να διασκεδάζουν συνομιλώντας με ένα ρομπότ, που έχει για αυτούς τις πιο αναπάντεχες απαντήσεις.

Ναι, οι συναρπαστικές και μαζί τρομακτικές δυνατότητες της Τ.Ν., θα συγκρουστούν με τη συλλογική μας νοημοσύνη, και ο κόσμος μας θα αλλάξει όχι μόνο σε ό,τι αφορά την καθημερινή ύλη, αλλά και τη φιλοσοφία ζωής, τις ατραπούς σκέψης, την αναζήτηση απαντήσεων στα μεγάλα άφθαρτα υπαρξιακά ερωτήματα.

Όμως η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι πιο ζωντανή από τη ζωή, πιο βαθιά από το ανθρώπινο πνεύμα. Αδυνατεί, λένε, να παράγει ολότελα νέες ιδέες. Microsoft και Google ενσωματώνουν στις μηχανές αναζήτησης ξαδέλφια του ChatGPT, ώστε να μετατρέψουν το «γκουγκλάρισμα» σε συνομιλία με έναν παντογνώστη chatbot-θεό. Όμως, ακόμη, με βάση τις στατιστικές κανονικότητες και τα υπάρχοντα δεδομένα. Και έχει, η Τ.Ν, και αφανή σκοτεινά πρόσωπα. Δεν είναι μόνο τα deepfakes, τα ψεύτικα βίντεο ή οι πορνογραφικές εικόνες ανυποψίαστων υπαρκτών ανθρώπων, είναι και η υπόγεια μαζική χειραγώγηση. Μπορεί να υψώσει την εργασία στα ουράνια, αλλά και να οικοδομήσει νέες γραφειοκρατίες, όπως γύρω από τη διάκριση ανθρώπινων και επινοημένων έργων. Να εκτινάξει την παραγωγικότητα αλλά και τους ρύπους – εκπομπές 5 τόνων CO2 αναλογούν ετησίως σε έναν άνθρωπο, 284 τόνων στην εκπαίδευση ενός μεγάλου νευρωνικού δικτύου. Είναι πλάστης αλλά και δαίμονας χωρίς πλαίσιο και εποπτεία. Και θέλουν χρόνο οι κοινωνίες να προετοιμαστούν, οι θεσμοί να προσαρμοστούν. Μηχανές και άνθρωποι δεν συνοδοιπορούν. Στο μεταξύ, ακούμε μόνο το «προσοχή στο κενό». Δεν έπεσε ακόμη η άγκυρα στην ανθρώπινη ουσία.

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Αυτό που τρέφει τη βία

Της ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ

Δεν είναι μόνο οι συχνοί βανδαλισμοί σχολείων. Προ ημερών, ομάδα κουκουλοφόρων βανδάλισε σε ώρα μαθήματος ένα ΕΠΑΛ και δύο ΓΕΛ στον Βόλο. Δεν είναι μόνο οι αδιάκοποι ξυλοδαρμοί και οι ληστείες εφήβων από συμμορίες ανηλίκων. Πιο πρόσφατη η επίθεση με μαχαίρι σε 15χρονο στη Νέα Σμύρνη. Είναι η υποβόσκουσα νεανική υποκουλτούρα επιθετικότητας που αρχίζει με τον εκφοβισμό συμμαθητών και καθηγητών στο σχολείο και, υπό συνθήκες, καταλήγει στο έγκλημα: στον ομαδικό βιασμό (υπόθεση του 15χρονου στο Ίλιον) ή στον φόνο – Άλκη Καμπανού, Ελένης Τοπαλούδη. Ένα υπόγειο νήμα μοιάζει να συνδέει τα φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους περιστατικά καθημερινής και ακραίας βίας, μειώνοντας αποστάσεις και σβήνοντας κόκκινες γραμμές. Πολλές από τις αιτίες είναι κοινές. Μια καθόλου εύκολη παραδοχή, καθώς απαιτεί κάτι περισσότερο από τη θλίψη, τον θυμό και, εντέλει, τη δήλωση αδυναμίας.

Στις υλιστικές ανταγωνιστικές κοινωνίες, με εξασθενημένους τους θεσμούς που χαλιναγωγούσαν την υπερχειλίζουσα νεανική ορμή, είναι βαθιά εγκατεστημένη η εμπορία του φανατισμού, η παράδοση της οπαδικής μισαλλοδοξίας. Και συνεχώς πλουτίζεται ο καμβάς όπου εκτρέφεται η βία. Αυξανόμενες πιέσεις σε ένα συνεχώς μεταλλασσόμενο ανθρώπινο τοπίο, αίσθηση στασιμότητας ή απομάκρυνσης από μια ζωή που φάνταζε προσιτή. Αίσθημα διάψευσης ή αποτυχίας. Τραυματισμένη ανδρική ταυτότητα, κοινωνική ανωριμότητα, νοσηρές φαντασιώσεις εξουσίας και κυριαρχίας, εγωκεντρισμός, σεξισμός, ρατσισμός, εξτρεμισμός. Δυνατή η φωνή της συνωμοσιολογίας και των άκρων στη Βαβέλ των κοινωνικών δικτύων, συρρικνωμένα όσα θα έπρεπε να έχουν τη μέγιστη σημασία.

Κι όσο οι βίαιες πράξεις εισχωρούν στην καθημερινότητα χωρίς να τη διαταράσσουν, δίχως να ακολουθεί μετά το «γιατί», το «τι κάνουμε», τόσο φθίνει το όριο που διαχωρίζει τον νταή από τον δολοφόνο. Οι ενήλικες θύλακοι κάθε μορφής έριδας εξακολουθούν να τροφοδοτούν έχθρες. Δεν υπάρχουν οργανωμένοι θεσμοί αποτροπής των εφήβων από ολισθήματα στο σκοτάδι. Δεν υφίστανται σταθεροί μηχανισμοί ανίχνευσης των στρεβλώσεων, στήριξης – με θερινή απασχόληση, υγιή σχόλη, ελκυστικά σχέδια ατομικής επιτυχίας. Απουσιάζει η θέληση των αρμοδίων για επανεκκίνηση δράσεων μετά αδιέξοδα και αποτυχίες. Διότι η μάχη ενάντια στις παραφυάδες της βαρβαρότητας θέλει να είναι αδιάκοπη, καθημερινή. Δεν είναι. Κι αυτό, η απάθεια, η φθίνουσα ικανότητα για διάδοση της πραότητας των ηθών φοβίζει ίσως περισσότερο από την ισχύ της βίας.

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ