Η επαφή με την καρδιά μας

Του Γρηγόρη Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου

Στο αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής (Β΄ Τιμ. δ΄ 5-8), ο απόστολος Παύλος δίνει ορισμένες πνευματικές συμβουλές στον Τιμόθεο. Αξίζει κανείς να διεισδύσει στο βαθύ νόημα των τριών πρώτων φράσεων του αναγνώσματος, μιας και έχουν ένα διαχρονικό κύρος και μας «αγγίζουν» όλους.

Ξεκινώντας, λοιπόν, ο απόστολος Παύλος, λέει στον Τιμόθεο: «Νῆφε ἐν πᾶσι». Τι σημαίνει αυτό; «Να είσαι σώφρων σ’ όλα. Έχε πνευματική αντίληψη και εγρήγορση, ώστε να γνωρίζεις σε ποια κατάσταση βρίσκεσαι. Να έχεις επαφή με τον εαυτό σου. Να έχεις επίγνωση της πραγματικότητάς σου». Αυτά όλα είναι πάρα πολύ σημαντικά και θεμελιώδη για την πνευματική ζωή του κάθε ανθρώπου. Ο λόγος; Γιατί το μεγάλο πρόβλημα της πνευματικής μας ζωής, αλλά και γενικότερα της ζωής μας, είναι ότι ζούμε χωρίς να έχουμε επαφή με την καρδιά μας.

Ζούμε, ουσιαστικά, χωρίς να έχουμε επίγνωση για το ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και πού πάμε. Με τι κριτήρια ζούμε; Πώς αξιολογούμε τη ζωή μας; Πώς εκτιμούμε τον εαυτό μας; Δεν ξέρουμε πολλές φορές κυριολεκτικά τι μας γίνεται. Επομένως, το «νῆφε ἐν πᾶσι» που απευθύνει ο απόστολος Παύλος τόσο στον Τιμόθεο, όσο και σ’ όλους εμάς, σημαίνει: «Απόκτησε επίγνωση, βρες τον εαυτό σου, ανακάλυψε ποιο είναι το μέτρο της ζωής σου και δες πού βαδίζεις». Χωρίς γνώση του λόγου της ύπαρξής μας ζούμε σε μια σύγχυση και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα στη ζωή μας. Δεν μπορούμε να σχετιστούμε με κανέναν άνθρωπο, δεν έχουμε ανάπαυση και ειρήνη.

Όμως, η «εξέταση» του εαυτού μας δεν θα γίνει μ’ έναν τρόπο άρρωστο και ψυχαναγκαστικό, αλλά θα γίνει μέσα σ’ ένα κλίμα ησυχίας, σιωπής και προσευχής. Θα εισέλθουμε στην καρδιά μας και θ’ ακούσουμε σε τι ρυθμούς χτυπάει. Έτσι, θα μάθουμε ποιοι είμαστε, πώς ζούμε και γιατί ζούμε έτσι. Είναι αυτό που λένε οι Πατέρες μας: «Πρόσεχε σεαυτῷ». Πρόσεχε τον εαυτό σου και αξιολόγησε τα πάντα που σου έδωσε ο Θεός.

Στη συνέχεια, η δεύτερη συμβουλή που δίνει ο απόστολος, είναι η λέξη «κακοπάθησον». Σίγουρα, φαίνεται να είναι μια αρνητική λέξη. Θα πει κάποιος: «Να κακοπαθήσω; Ο κόσμος θέλει να καλοπερνάει». Το «κακοπάθησον» που χρησιμοποιείται εδώ, έχει τη σημασία μιας πνευματικής κίνησης του ανθρώπου που στρέφεται εναντίον του εγωισμού του και της φιλαυτίας του. Αν βρούμε το νόημα της ζωής, δεν είναι «κακοπάθηση» το να «βγω απ’ τον εαυτό μου». Αντιθέτως, είναι η απόλυτη ελευθερία και χαρά. Αυτό σημαίνει πως στον άνθρωπο που βρήκε το λόγο ύπαρξής του και τη χαρά του Χριστού, δεν υπάρχει η έννοια της «κακοπάθειας». Υπάρχει μόνο η έννοια της «ειρήνης», της «χαράς» και της «ζωής».

Η «κακοπάθεια» φαίνεται σε μας κάτι αρνητικό, επειδή είμαστε «εγκλωβισμένοι» στον εγωισμό μας. Μας φαίνεται πολύ δυσάρεστο ν’ αποβάλουμε τον «παλαιό» άνθρωπο από πάνω μας. Είναι πολύ δύσκολο να «βγούμε απ’ τον εαυτό μας» και τις εγωκεντρικές μας επιδιώξεις. Αυτή, όμως, η «κακοπάθεια» έχει προοπτική το φως του Θεού και την πραγματική χαρά. Στην ουσία, δεν είναι κακοπάθεια, αλλά είναι ελευθερία. Δυστυχώς, υπάρχει μια λανθασμένη αντίληψη ότι μέσα στην Εκκλησία υπάρχουμε οι άνθρωποι για να βασανιζόμαστε. Να γεμίζουμε ενοχές και να τυραννούμε τον εαυτό μας. Αυτό είναι μια λανθασμένη αντίληψη. Η πραγματικότητα είναι ότι αγωνιζόμαστε να ζήσουμε, να ειρηνεύσουμε και να έχουμε φως. Αυτή είναι η έννοια της «κακοπάθειας».

Ο απόστολος Παύλος, μετέπειτα, λέει κάτι ακόμη: «Τήν διακονίαν σου πληροφόρησον». Αυτό σημαίνει: «Εκτέλεσε ολοκληρωτικά τη διακονία που έχεις». Άλλο πρόβλημα κι αυτό. Σήμερα δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε τα χαρίσματα που έχει ο καθένας και που μας έδωσε ο Θεός, τα οποία οφείλουμε να τα αξιοποιήσουμε ολοκληρωτικά. Είναι σημαντικό να βρει ο άνθρωπος τα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός και την ιδιαίτερη κλίση του. Γνωρίζουμε ότι μέσα στην πνευματική ζωή ο άνθρωπος προσλαμβάνεται ως «εικόνα Θεού». Αυτό σημαίνει πως ο κάθε άνθρωπος έχει μια ομορφιά μέσα του και μια αξία. Έχουμε «χρέος» αυτά να τα βρούμε.

Η «εγρήγορση» και η «κακοπάθεια», που αναφέρθηκαν παραπάνω, σ’ αυτό ωφελούν: Να βρούμε την κρυμμένη ομορφιά που έχουμε μέσα μας και να την «ενεργοποιήσουμε». Μην πάει χαμένος ο χρόνος μας. Η κάθε στιγμή είναι πολύτιμη. Η κάθε ευκαιρία που μας δίνεται, η συνάντησή μας με κάθε άνθρωπο είναι μια ευλογία και μια αποκάλυψη του Θεού. Αυτό είναι σημαντικό. Ν’ αφήνουμε το Θεό να λειτουργεί αποκαλυπτικά στη ζωή μας. Αν ο άνθρωπος δεν βρει την κλίση του και το χάρισμά του, δύσκολα αναπαύεται. Δύσκολα έχει ελευθερία και ειρήνη μέσα του. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό να τα ανακαλύψουμε.

Με ποια προοπτική; Μας το λέει ο απόστολος Παύλος: «Ἔργον ποίησον εὐαγγελιστοῦ». Δημιουργείται η απορία: «Μα τι; Ευαγγελιστές είμαστε; Ποια έννοια μπορεί να έχει αυτό για μας;». Κατ’ αρχάς, τι σημαίνει «ευαγγέλιο»; Σημαίνει την «καλή είδηση», την «καλή αγγελία». Άρα, η έκφραση «ἔργον εὐαγγελιστοῦ» σημαίνει πως η ζωή μας ολόκληρη ν’ αποκαλύπτει την καλή είδηση. Ποια είδηση; Ότι ο Θεός είναι παρών στη ζωή μας. Ότι ο Θεός είναι έλεος, αγάπη και ελευθερία. Αυτή την καλή είδηση να μεταδίδουμε σε κάθε άνθρωπο. Ο χριστιανός οφείλει να είναι ευωδία Χριστού. Να μην είναι τυραννία για τον πλησίον του.

Ο άνθρωπος που έχει πορευτεί σ’ αυτή την πορεία που σκιαγραφεί ο απόστολος Παύλος, τα έχει βρει με τον εαυτό του και είναι μια παρηγοριά στον κόσμο. Χωρίς να λέει τίποτα, αποκαλύπτει αυτό το μήνυμα του ευαγγελίου: Ότι είναι εγγύς ο Κύριος. Ότι είναι για κάθε άνθρωπο ο Χριστός, σαρκώθηκε για κάθε άνθρωπο, σταυρώθηκε για κάθε άνθρωπο και για τη σωτηρία του καθενός. Αν δεν μπούμε σ’ αυτή την πορεία που προτείνει ο απόστολος Παύλος, θα είμαστε ένας «περιφερόμενος θάνατος», που απλώς μεταδίδουμε μελαγχολία και κατάθλιψη στον κόσμο.

Το μεγαλύτερο πράγμα που μπορεί να προσφέρει ο άνθρωπος του Θεού, είναι αυτή η ελπίδα, αυτή η καλή είδηση: Ότι δεν είναι μακριά ο Θεός. Λέει σ’ όλους: «Και εγώ είμαι σαν εσάς. Με τα κενά μου, τις πτώσεις μου και τα ελαττώματά μου. Όμως, άφησα το Θεό να «εργαστεί» μέσα μου.Έτσι, μ’ έκανε πετυχημένο η χάρις του Θεού. Μεταμορφώθηκα σε φως και ελπίδα». Αυτό θα το ζήσουμε, εφόσον ακολουθήσουμε αυτή την πρόταση που κάνει στον Τιμόθεο ο Παύλος. «Νῆφε ἐν πᾶσι, κακοπάθησον, τήν διακονίαν σου πληροφόρησον».

†Ἀναστάσιος Ἀρχιεπίσκοπος Tιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Ἀλβανίας. ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 2024: «Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί»

†Ἀναστάσιος

Ἀρχιεπίσκοπος Tιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Ἀλβανίας

«Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί» (Α΄ Τιμ. 3:16 )

«Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε·

Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν, ἀπαντήσατε».

Κεντρική αλήθεια και σταθερός άξονας σκέψεως και ζωής όλων των πιστών Χριστιανών παραμένει η ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού, ότι: «…ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ιω. 1:14). Ὁπως σταθερἀ ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως, πιστεύουμε στον Ιησού Χριστό «τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων·… Τὸν δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα». Κατά την υπέροχη σύνοψη του Μ. Αθανασίου «Αὐτὸς γὰρ ἐνηνθρώπησεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν». Τα Χριστούγεννα φανερώνουν δύο φάσεις της Θείας Οικονομίας: πρώτον την έλευση του Υιού και Λόγου του Θεού στην ιστορία της ανθρωπότητος, δεύτερον τον σκοπό της, που είναι η κατά χάριν θέωση του ανθρώπου∙ επίσης ότι ο μόνος τρόπος της πραγματοποιήσεως αυτού του σκοπού είναι ο δρόμος της αγάπης.

Ο σαρκωθείς Χριστός, ο αληθής «ἄρχων εἰρήνης», δεν «ἐφανερώθη ἐν σαρκί» ως εξουσιαστής με ανθρώπινη δύναμη, γνώση και ισχύ. Ο άπειρος και απρόσιτος Θεός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση στην πληρότητά της, επισημαίνοντας την απέραντη αξία του ανθρώπου. Αυτό που καταξιώνει το κάθε ανθρώπινο πρόσωπο δεν είναι η καταγωγή, η φυλή, οι γνώσεις, οι ικανότητές του, αλλά το γεγονός ότι είναι άνθρωπος.

Ο προσδιορισμός «ἐν σαρκί» περιλαμβάνει οτιδήποτε υλικό και πνευματικό, το οποίο συνιστά τον άνθρωπο. Στο πρόσωπο του Χριστού περιχωρείται η θεία και η ανθρώπινη φύση ατρέπτως. Πρόκειται για ένα Γεγονός που αποτελεί τη βάση της χριστιανικής αποκαλύψεως, που στηρίζει κάθε χριστιανική αξία και πρόταση.

***

Τα Χριστούγεννα διαλαλούν πασίχαρα ότι «Οὕτως (τόσο πολύ, με αυτόν τον τρόπο) γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ιω.3:16). Και ακόμη ότι ο Υιός του Θεού σαρκούμενος φανερώνει το μυστήριο του Τριαδικού Θεού. Η κορυφαία αυτή δεσποτική εορτή της του Θεού Γεννήσεως φωτίζει την καρδιά με γαλήνη, παρηγοριά, αισιοδοξία, διάθεση γενναιοδωρίας. Κυρίως, όμως, αποκαλύπτει ότι ο Θεός είναι αγάπη. Η χριστιανική αγάπη δεν είναι μια αόριστη συναισθηματική έξαρση, αλλά μια στάση ζωής με εκφράσεις στην καθημερινότητα. Πρόκειται για ένα θείο φως που λάμπει στην όλη ύπαρξη. Τις ακτίνες του εκφραστικά τις προσδιορίζει ο Απόστολος Παύλος: «Η αγάπη μακροθυμεί, επιζητεί το καλό. H αγάπη δεν φθονεί. H αγάπη δεν κομπάζει, δεν επαίρεται, δεν φέρεται άπρεπα, δεν επιδιώκει το δικό της συμφέρον, δεν παροξύνεται, δεν μνησικακεί, δεν χαίρεται με την αδικία, αλλά συγχαίρει με την αλήθεια. Πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει». (Α΄Κορ. 13:4-7).

Ο Δημιουργός και Κύριος του σύμπαντος, δεν είναι μια απρόσωπη ενέργεια, σοφία, δύναμη, που προσεγγίζεται με διανοητικές ικανότητες του εγκεφάλου. Είναι Θεός προσωπικός που αγαπά και αποκαλύπτεται στον άνθρωπο, ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή σχέση μαζί του. Μια σχέση που εξυψώνει ολόκληρη την ανθρώπινη ύπαρξη.

Ο Θεός, στον οποίο έχουμε στηρίξει τη ζωή μας, δεν εγκατέλειψε την ανθρωπότητα, που ταλαιπωρείται από τον εγωισμό και την εχθρότητα. Παραμένει ο Εμμανουήλ, «ὁ Θεός μεθ’ ἡμῶν», χαρίζοντας νόημα και πληρότητα στη ζωή. Με την ταπείνωση, η οποία συνυφαίνεται πάντα με την αγάπη, αντιτάσσεται στην αλαζονεία, στην παντοτινή ρίζα κάθε κακού, στην πλεονεξία, επιθετικότητα, φονικές συγκρούσεις, ολέθριες συρράξεις. Στην ιδιότυπη σκληρή εποχή μας, που σε πολλές περιοχές λυσσομανά το μίσος και η βία, οι χριστιανοί, πιστοί στον φανερωθέντα εν σαρκί Άρχοντα της ειρήνης, πάντοτε να αντιστεκόμαστε, με όλες μας τις δυνάμεις ψυχικές και σωματικές, όπου και όσο μπορούμε.

Η Εκκλησία δεν περιορίζεται σε απλούς συλλογισμούς∙ εορτάζει με τρόπο δοξαστικό αυτά τα γεγονότα και με ύμνους τα υπομνηματίζει. «Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε. Χριστός ἐξ οὐρανῶν, ἀπαντήσατε. Χριστός ἐπί γῆς, ὑψώθητε». Όσοι πιστοί οφείλουμε αυτές τις εορταστικές ημέρες να υψωθούμε σε μια ζωή δοξολογίας και αγάπης.

Αδελφοί μου, υπενθυμίζω: Ό,τι πιο ωραίο είναι να αγαπάς, έστω κι αν κουράστηκες, όσο κι αν πονάς. Ό,τι πιο υπέροχο είναι ν’ αγαπάς, να αγαπάς αληθινά «ἐν Χριστῷ». «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει, καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α΄Ιω. 4:16).

Ευλογημένα Χριστούγεννα, με ειρήνη και ελπίδα το νέο έτος 2025.

ΠΗΓΗ: Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία Αλβανίας

Η ευλογία του πόνου

Του Γρηγόριου Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου

Γνωρίζουμε πως ο Χριστός νίκησε το θάνατο. Ένα τέτοιο περιστατικό έχουμε και στο Eυαγγέλιο της Κυριακής (Λκ. ζ΄ 11-16) με την ανάσταση του νέου ο οποίος είχε κοιμηθεί. Αυτό δείχνει ότι ο Κύριος είναι εξουσιαστής της ζωής και του θανάτου. Ο θάνατος είναι ένα «παιχνίδι στα χέρια» του Θεού. Μετά τον σταυρό και την ανάσταση του Χριστού δεν είναι φοβερός ο θάνατος στον άνθρωπο. Φοβερή είναι η απομάκρυνση απ’ το Θεό, δηλαδή, ο πνευματικός θάνατος.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι με την παρουσία του Κυρίου μας δίνεται μια άλλη διάσταση στη ζωή μας. Μας αποκαλύπτεται μια άλλη στάση ζωής. Για τον χριστιανό θάνατος είναι ο «χωρισμός απ’ το Θεό». Είναι η αδυναμία να κοινωνούμε της αγάπης του Θεού και των ανθρώπων. Χωρίς αμφιβολία, ο Κύριος δίνει την αγάπη Του σε όλους. Εμείς, όμως, εμποδίζουμε τον εαυτό μας απ’ το να κοινωνεί αυτής της αγάπης, φτιάχνοντας άλλους θεούς.

Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε πως η πνευματική ζωή έχει τη δική της επιστήμη και τον δικό της τρόπο. Η πνευματική ζωή δεν είναι μια διαδικασία εξωτερικής τήρησης κάποιων νόμων και κανόνων, αλλά είναι η«ενεργοποίηση» της καρδιάς μας. «Ενεργοποίηση» της καρδιάς μας σημαίνει βάζω προτεραιότητα της ζωής μου τον Χριστό, γιατί Αυτός είναι η ζωή μου. Μάλιστα, επειδή Αυτός είναι η ζωή μου, μου μαθαίνει να βάζω προτεραιότητα στη ζωή μου κάθε άλλον άνθρωπο μετά τον εαυτό μου, αφού ο κάθε αδερφός μου είναι «εικόνα Θεού». Αυτό είναι αγάπη.

Εμείς όταν ακούμε για αγάπη και λέμε ότι ο άνθρωπος «δεν ζει χωρίς αγάπη», φανταζόμαστε ότι δεν ζει ο άνθρωπος χωρίς να λάβει αγάπη. Όχι. Πνευματικά ο άνθρωπος δεν ζει χωρίς αγάπη σημαίνει πως δεν μπορεί να ζει χωρίς να «βγαίνει απ’ τον εαυτό του» και να δίνει αγάπη ανεξαιρέτως σ’ όλους. Αυτή είναι η πραγματική ζωή. Αν δεν συμβαίνει αυτό, ο άνθρωπος βρίσκεται σε πνευματικό θάνατο που είναι χειρότερος του βιολογικού. Γιατί; Διότι ο βιολογικός θάνατος είναι το «πέρασμα» στην αιωνιότητα και στην όντως ζωή, όπου πρόσωπο με πρόσωπο αντικρίζουμε το φως και τη δόξα του Κυρίου μας. Μετέχουμε χωρίς εμπόδια στην αγάπη Του.

Ο Απόστολος Παύλος κάθε Κυριακή μάς επισημαίνει ένα λόγο πνευματικό που εντάσσεται μέσα σ’ αυτό που είπαμε: Στην επιστήμη της πνευματικής ζωής. Ο Απόστολος Παύλος δέχθηκε μεγάλες αποκαλύψεις, άκουσε «άρρητα ρήματα», ανέβηκε μέχρι «τρίτου ουρανού». Δηλαδή, βρέθηκε σε υψηλή πνευματική κατάσταση. Είχε μια άμεση εμπειρία προσωπικής σχέσης με το Θεό. Φυσικά, πάντα ελλοχεύει ένας κίνδυνος, εξαιτίας της ανωριμότητάς μας. Τα χαρίσματα και τα δώρα είναι «δίκοπο μαχαίρι», επειδή είμαστε ανώριμοι και μπορεί να μας καταστρέψουν.

Γι’ αυτό το λόγο, ο Κύριος, για να «καρποφορήσει» αυτό το «δώρο» των αποκαλύψεων που κάνει σε κάθε άνθρωπο, μας δίνει τους πειρασμούς – τις δυσκολίες. Πολλές φορές έρχονται τέτοιοι πειρασμοί στη ζωή μας που παρακαλούμε πολύ θερμά τον Κύριο, γιατί από μόνοι μας δεν μπορούμε να τους ξεπεράσουμε. Η δύναμη του Κυρίου μας παρουσιάζεται και φανερώνεται ολοκληρωμένη και τελεία, όταν εμείς δεν μπορούμε τίποτα να κάνουμε. Όταν, δηλαδή, γίνεται κάτι στη ζωή μας που εμείς δεν μπορούσαμε να φανταστούμε καν ότι θα βρίσκαμε στη ζωή μας, με αποτέλεσμα να καταστεί σαφές ότι όλα είναι του Θεού και της χάριτός Του και τίποτα απ’ τη δική μας δύναμη και αξία.

Ουσιαστικά, με στόχο να διασφαλιστεί αυτό το «δώρο» και το χάρισμα, επιτρέπει ο Κύριος τους πειρασμούς για να μην οδηγηθεί ο άνθρωπος στην υπερηφάνεια. Τότε, όπως διαβάζουμε σ’ ένα άλλο σημείο απ’ τον Απόστολο Παύλο, έρχεται ο Κύριος και μας λέει τον εξής πνευματικό λόγο: «H γaρ δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται». Δυστυχώς ή ευτυχώς, άνθρωπος ο οποίος δεν ζει στην αδυναμία και στον πόνο, δεν ολοκληρώνεται. Όσο προσπαθούμε και αγωνιζόμαστε να πάνε τα πράγματα μόνο καλά στη ζωή μας, αρνούμαστε αυτή την πνευματική ολοκλήρωση και τελειότητα. Θα συμβεί αυτό που έλεγε ένας απ’ τους μεγαλύτερους λογοτέχνες, ο Τολστόι: «Ύστερα από μια ανούσια ζωή, έρχεται και ένας ανόητος θάνατος».

Ο πόνος είναι συνυφασμένος με τη χάρη και την εμπειρία της αγάπης του Θεού. Πονάμε σωματικά, αλλά βιώνουμε κάτι πολύ βαθύτερο: Τη νίκη του θανάτου με την εμπειρία της αιωνιότητας. Αυτό ακριβώς βίωσε και η χήρα της Ναΐμ της ευαγγελικής περικοπής που θ’ ακούσουμε την Κυριακή. Άλλωστε, ο ίδιος ο Χριστός δεν απέφυγε τον πόνο. Δεν προσπάθησε να ξεφύγει απ’ τον Σταυρό. Δεν προσπάθησε να λιποτακτήσει απ’ την πραγματικότητα της ζωής. Δεν απέστρεψε το πρόσωπό Του απ’ τους ανθρώπους που υπέφεραν, για να μην Του χαλάσουν την ατομική ηρεμία και τη θετική Του διάθεση. Το σημαντικότερο: Ο Χριστός δεν έκρυψε, ούτε φίμωσε τα συναισθήματά Του.

Στη ζωή μας σε κάθε άνθρωπο ανοίγεται μια πρόκληση και ένα δίλημμα: Θα επιλέξουμε την ικανοποίηση του εαυτού μας σε οποιαδήποτε μορφή ή θα επιλέξουμε την οδό της αλήθειας, την εμπειρία της όντως ζωής που είναι σταυρός και ανάσταση, που είναι εμπειρία πόνου και χάριτος; Μια χαρμολύπη εσωτερική που μας αποκαλύπτει η πραγματική ζωή. Ας μη βλέπουμε το «γιατί» του πόνου, αλλά το «πώς» θα τον μεταμορφώσουμε. Αυτή η γνώση είναι ανατροπή στην κοσμική λογική, που λέει: «Πρέπει να περνάμε ΜΟΝΟ καλά. Αν ο Θεός μάς αγαπάει, πρέπει να μας τακτοποιεί τα πράγματα όπως πρέπει. Αν κάποιος μας αγαπάει, πρέπει να μας ικανοποιεί τα θελήματα». Στο ευαγγέλιο, όμως, έχουμε έναν άλλον λόγο.

Άρα, είναι στο χέρι μας: Θα επιλέξουμε τη βόλεψη του εαυτού μας και θ’ αρνηθούμε τη χάρη ή με οποιοδήποτε προσωπικό κόστος θα επιλέξουμε τη χάρη; Αυτό είναι το υπαρξιακό δίλημμα. Χρειάζεται να το απαντήσουμε. Αν δεν είμαστε θαρραλέοι και δεν έχουμε ανδρείο φρόνημα, τότε, δεν μπορούμε να μιλάμε για πνευματική ζωή. Να είμαστε σίγουροι για ένα πράγμα: Όταν κάνουμε αυτά που μπορούμε, ο Θεός θα κάνει αυτά που δεν μπορούμε.

Το ήθος του Θεού

Του Γρηγόρη Δουμούζη· Θεολόγου - MSc Θεολογίας ΑΠΘ - Κοινωνιολόγου

Ο απόστολος Παύλος στο αποστολικό ανάγνωσμα (Προς Τιμόθεον Α' 2: 1 – 7), της Κυριακής Ι΄ - Αρχὴ της Ινδίκτου, μάς συμβουλεύει να κάνουμε δεήσεις και προσευχές. Μιλάει για την έννοια και τη δύναμη της προσευχής. Αναφέρει: «Να προσευχόμαστε για τους άρχοντες και τους βασιλείς, ώστε να φωτίζονται απ’ το Θεό και να κάνουν πράγματα ωφέλιμα για το λαό. Έτσι, οι άνθρωποι θα ζουν ειρηνικό βίο». Αυτός ο ειρηνικός τρόπος ζωής μάς βοηθάει στην πνευματική ανάπτυξη.

Σαφώς, μπορεί να έρθουν δύσκολες στιγμές, αλλά και αυτές μπορούμε να τις δούμε με πνευματικό τρόπο, για να έχουμε ωφέλεια. Εμείς, επειδή έτσι είμαστε απ’ τη φύση μας οι άνθρωποι, δεν επιθυμούμε τη δυσκολία στη ζωή μας. Όμως, ο πυρήνας της πνευματικής μας ζωής είναι ο «σταυρός», μέσα απ’ τον οποίο ο άνθρωπος εξελίσσεται.

Λέει παρακάτω ο απόστολος Παύλος: «Ο Θεός θέλει όλοι οι άνθρωποι να σωθούν. Γι’ αυτό έγινε ο Θεός άνθρωπος και πρόσφερε τη ζωή του για όλους μας». Ουσιαστικά, σ’ αυτό το σημείο ο απόστολος Παύλος μάς παραδίδει ένα ήθος ζωής. Γράφει το εξής: «Μπορεί να είναι κακοί άνθρωποι οι άρχοντες. Ο καθένας μας μπορεί να μην είναι σωστός. Όμως, αυτό δε νομιμοποιεί την σκληροκαρδία μας». Τι αποκαλύπτει αυτό σ’ εμάς; Ότι έχουμε έναν τέτοιο Θεό, με τέτοια αγάπη και τέτοιο ήθος. Ποιο ήθος; Θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι αδιακρίτως.

Αυτό το ήθος θέλει να μας μεταδώσει. Εμείς μπορεί με κάποιον άνθρωπο να έχουμε μια διαπροσωπική δυσκολία και μια έχθρα. Έρχεται ο εγωισμός μας και μας λέει: «Μα έχω δίκιο. Αυτός ο άνθρωπος δεν είναι σωστός. Πρέπει να τιμωρηθεί». Ο καθένας κατανοεί και μετράει τη δικαιοσύνη με τα δικά του κριτήρια. Διακρίνουμε τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς. Ο απόστολος Παύλος, όμως, λέει κάτι άλλο: «Δε θα σας πω πολλά πράγματα. Σκεφτείτε μόνο ένα: ο Θεός θέλει όλοι οι άνθρωποι να σωθούν». Οι εγκληματίες, οι άπιστοι, οι αιρετικοί και όλοι. Αν ο ίδιος ο Θεός δεν κάνει διακρίσεις και τους θέλει όλους κοντά Του, τίθεται ένα απλό ερώτημα: «Εμείς ποια λογική χρειάζεται να έχουμε; Ποιο μέτρο κρίσεως; Ποια δικαιοσύνη να επιλέξουμε;».

Μη ξεχνάμε πως όλα αυτά τα λέει ένας άνθρωπος, ο απόστολος Παύλος, που προσωπικά έπαθε και έμαθε. Τι έπαθε και έμαθε; Ήταν ένας διώκτης και βλάσφημος. Την ώρα της αμαρτίας του τον πιάνει ο Θεός και τον κάνει δικό Του. Τι άλλο έκανε ο Θεός; Έγινε άνθρωπος. Δεν μένει «κλεισμένος» στον εαυτό Του, αλλά πάνω απ’ όλα βάζει προτεραιότητα τα παιδιά Του, βάζει όλους εμάς. Αν είχαμε ένα τέτοιο ήθος και το είχαμε κάνει στάση ζωής, άραγε, ποιο πολιτισμό θα είχαμε σήμερα; Μπορεί να «κατοικήσει» στην καρδιά μας έχθρα, ένταση και σύγκρουση;

Μόνο ο άνθρωπος που πραγματικά έχει «δίψα» και πόθο για το Θεό, μπορεί να συνειδητοποιήσει ποιος είναι πραγματικά ο Θεός: Είναι Αυτός που έχει μια τέτοια αγάπη, που θέλει όλοι να σωθούν. Ας θέσουμε απλά ερωτήματα: «Είμαστε «ζυμωμένοι» μ’ αυτό το ήθος; Έχουμε μέσα μας αρχή ζωής αυτό τον «πλούτο» αγάπης, «ανοίγματος» και αποδοχής του άλλου ανθρώπου, όποιος κι αν είναι; Ποιου άλλου; Του γνωστού; Του άγνωστου; Του πιστού; Του άπιστου;». Τι λέει ο Θεός; Δεν λέει να σωθεί μια μερίδα ορθόδοξων χριστιανών, δεν λέει κάποιοι καλοί άνθρωποι που πάνε εκκλησία. Δεν κάνει διακρίσεις ο Θεός. Τι λέει; «Όλοι να σωθούν και να έρθουν σε επίγνωση αλήθειας».

Αυτό είναι και το δικό μας «χρέος». Δεν είναι μέριμνά μας να δικαιώσουμε το Θεό. Δεν θέλει δικαίωση ο Θεός. Μια είναι η δικαίωση του Θεού: Όλοι να σωθούμε. Το πιστεύουμε αυτό; Αν το πιστεύουμε, να ρωτήσουμε την καρδιά μας πώς λειτουργεί στην καθημερινότητά μας. Κινούμαστε μ’ αυτό το ήθος; Σήμερα, δυστυχώς, δεν έχουμε πνευματική εγρήγορση να ελέγχουμε και να προστατεύουμε την καρδιά μας. Κάνουμε, άραγε, έλεγχο στην καρδιά μας; Δεν κάνουμε. Τι σημαίνει «έλεγχος της καρδιάς μου»; Όχι να κάθομαι και να σχολιάζω τι σκέφτηκα, αν είμαι καλός ή κακός. Ποια είναι η «εγρήγορση»; Η προσευχή. Η προσευχή είναι ο αγώνας που κάνω να βρω το «βάπτισμά» μου. Τι σημαίνει αυτό; Να βρω το νόημα της ζωής.

Η προσευχή είναι ο μόνος τρόπος για να έρθει σ’ επαφή ο άνθρωπος με την πραγματικότητά του και την καρδιά του. Μπορεί και καταλαβαίνει τι είναι «ψεύτικο» και τι «αληθινό». Αν μέσα στην καρδιά του έχει ζωή ή θάνατο. Ουσιαστικά, η προσευχή είναι ένα «καθρέπτισμα» της υπάρξεώς μας, ώστε να ξέρουμε τι μας γίνεται. Όσο απομακρύνεται ο άνθρωπος απ’ την προσευχή, τόσο ψεύδεται και ζει μέσα στην απάτη, ακόμη και αν κάνει κάποιο σπουδαίο έργο και είναι καλός και ηθικός. Ο άνθρωπος εκπίπτει στην κατάσταση της λήθης και ξεχνά μέσα του τι γίνεται και ποιος είναι.

Σήμερα οι περισσότεροι, εντός και εκτός Εκκλησίας, ζούμε αυτό το ψέμα. Ο καθένας μας κυκλοφορεί με μια «μάσκα», μιας και πιστέψαμε πως αυτός είναι ο εαυτός μας. Παρουσιάζουμε μια εικόνα του «καλού ανθρώπου», του «φιλάνθρωπου» και του «δίκαιου». Αυτά όλα είναι εντελώς ανούσια. Το κυρίαρχο είναι μέσα μας να δούμε τι συμβαίνει και ποια είναι η αλήθεια μας. Αυτό θέλει και απαιτεί η καρδιά μας: Tην αλήθεια, το φως και την ανάσταση. Θέλει τη «γεύση» του Θεού. Ένας τρόπος «γεύσης» του Θεού είναι η «τιμή του αδελφού μας» και η αποδοχή του καθενός ανεξαιρέτως. Πόθος της ζωής μας να είναι η ανάπαυση του πλησίον μας.

Επομένως, πολύ απλά: Eάν θέλουμε να δούμε σε ποια πνευματική κατάσταση βρισκόμαστε, ένα ερώτημα να θέτουμε στον εαυτό μας και τίποτα άλλο: «Υπάρχει κάποιος στην καρδιά μας που δεν συμπαθούμε; Υπάρχει κάποιος στην καρδιά μας για τον οποίο νιώθουμε αδιαφορία; Υπάρχει κάποιος άνθρωπος, πιστός ή μη, που δεν επιθυμούμε τη σωτηρία του;». Αυτό είναι το κριτήριο για να δούμε αν η καρδιά μου είναι «ζωντανή» και ανήκει στον Χριστό ή είμαι «κλεισμένος» στον εαυτό μου.

Όλα αυτά μεταφέρει ο απόστολος Παύλος, έχοντας σαν βάση την προσευχή. Η βάση της προσευχής είναι η μετάνοια και η συντριβή. Δηλαδή, η προσωπική αναζήτηση του Θεού. Αναζητώ το Θεό, συντρίβομαι, μαθαίνω να προσεύχομαι και αποκτώ καρδιά. Αποκτώ το ήθος του Θεού. Ποιο; Να ποθώ τη σωτηρία όλων των ανθρώπων.

Το εκκλησιαστικό ήθος

Του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΔΟΥΜΟΥΖΗ· Θεολόγου ΑΠΘ - MSc Θεολογίας ΑΠΘ - Κοινωνιολόγου

Παρακάτω δημοσιεύω την ομιλία του καλού συναδέλφου Γρηγόριου Δουμούζη. Η εν λόγω ομιλία προέρχεται από το Κυριακάτικο κήρυγμα που κάνει ο αγαπητός Γρηγόρης στον ιερό ναό του Αγίου Συμεών Μυτιλήνης. Ο Γρηγόρης είναι νέος θεολόγος, απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Ανήκει στη νέα γενιά θεολόγων. Αρκετοί συνάδελφοι αυτής της γενιάς έχουν πολύ καλές θεολογικές και εκκλησιαστικές βάσεις. Ο Γρηγόρης είναι ένας από αυτούς. Θεωρώ απαραίτητο το γεγονός, σε άξιους θεολόγους αλλά και σε άξιες θεολογίνες, να δίνεται χώρος γραπτής και ομιλητικής έκφρασης. Δεν είναι όμορφο, εμείς οι μεγαλύτεροι θεολόγοι, να τους φράζουμε το δρόμο. Είμαι σίγουρος πως, έχουν πάρα πολλά να προσφέροουν τόσο στη θεολογία όσο και στην Εκκλησία. Υ.Γ. Οι ομιλίες του Γρηγόρη δημοσιεύονται κάθε εβδομάδα στην εφ. Τα Νέα της Λέσβου. Α.Ι.Κ.

Στο αποστολικό ανάγνωσμα (Ρωμ. ιε΄ 1-7) της Κυριακής Ζ΄ Ματθαίου ο απόστολος Παύλος στέλνει μια επιστολή προς τους Ρωμαίους, ώστε να διαμορφώσει ένα εκκλησιαστικό και πνευματικό ήθος στους πιστούς της εποχής του. Αυτά τα λόγια του Παύλου που αφορούν τους χριστιανούς, δηλαδή το «σώμα» της Εκκλησίας, έχουν διαχρονική και αιώνια αξία, αφορούν και εμάς. Ο απόστολος κάνει λόγο για πραγματικά προβλήματα και ανάγκες των πιστών.

Στην αρχή, μας δίνει κατεύθυνση στη ζωή μας και στις σχέσεις μας. Είναι άξονας και πορεία ζωής αυτό που λέει. Γράφει ο απόστολος: «Εμείς οι δυνατοί τα ασθενήματα των αδυνάτων βαστάζειν». Τι σημαίνει; Είναι απλό: «Εσείς που είστε δυνατοί στην πίστη, ν’ ανέχεστε αυτούς που είναι αδύναμοι στην πίστη». Τα πράγματα είναι τελείως ξεκάθαρα. Πολλές φορές έχουμε απορίες και μπερδευόμαστε. Έρχεται ο απόστολος Παύλος και τα ξεκαθαρίζει. Μας λέει: «Εσείς που το "παίζετε" εκκλησιαστικοί άνθρωποι, αποδείξτε το. Ποια είναι η απόδειξη; Αυτός που δεν είναι και πολύ πιστός, αυτός που η ζωή του είναι μπερδεμένη, να τον ανέχεστε και να τον αγκαλιάζετε».

Άραγε, κάνουμε κάτι τέτοιο; Εμάς μας αρέσει αρκετές φορές να ερμηνεύουμε την αλήθεια της Εκκλησίας με τα δικά μας μυαλά και τη δική μας εμπάθεια, βγάζοντας δικά μας συμπεράσματα. Μας αρέσει να διακρίνουμε τους ανθρώπους, λέγοντας: «Εσύ είσαι κολασμένος, εγώ είμαι σωσμένος. Εσύ είσαι κακός, εγώ είμαι καλός». Δηλαδή, βγάζουμε κάτι απ’ το μυαλό μας, που μας ξεχωρίζει απ’ τον άλλον και φτιάχνουμε τις δικές μας οχυρώσεις. Μπορεί να είμαστε ευγενικοί, να κοινωνάμε κάθε Κυριακή, να μιλάμε με όλους, αλλά μέσα μας να έχουμε βάλει χίλιες «ταμπέλες» για τον άλλον άνθρωπο. Χαμογελάμε, αλλά μέσα μας έχουμε λογισμούς για τον πλησίον.

Τι συμβαίνει τότε; Μια μεγάλη «πληγή»: Η «απώλεια της ενότητας» μέσα στην Εκκλησία. Εμάς, λοιπόν, που κακώς ερμηνεύουμε με την εμπαθή διάθεσή μας την αλήθεια της Εκκλησίας, ο απόστολος Παύλος έρχεται και μας βάζει «στη θέση μας»: «Εμείς οι δυνατοί τα ασθενήματα των αδυνάτων βαστάζειν». Τι λέει παρακάτω; «Να μην κάνουμε εκείνα που αρέσουν στον εαυτό μας, όπως έκανε και ο Χριστός». Τι έκανε ο Χριστός; Ήρθε, «βγήκε απ’ τον εαυτό Του», έλαβε μορφή «δούλου» και μας χάρισε τη σωτηρία.

Αυτό χρειάζεται να κάνουμε και εμείς. Η «χριστιανική» μας ιδιότητα απ’ αυτό αποδεικνύεται: Αν είμαστε έτοιμοι να «βγούμε απ’ τον εαυτό μας». Οι κανόνες της Εκκλησίας είναι χρήσιμοι, εφόσον μας δίνουν αυτή τη δυνατότητα και μας βοηθούν να «βγαίνουμε απ’ τον εαυτό μας» και να μην νοιαζόμαστε μόνο για τα δικά μας, αλλά και για του άλλου. Να μην θεωρώ ότι είμαι κέντρο του κόσμου. Καμιά φορά παρεξηγούμε την πνευματική ζωή και αντί να δούμε πως η ουσία της είναι να «βγω απ’ το θέλημά μου», εμείς σιγά-σιγά «οικοδομούμε» έναν πνευματικό ναρκισσισμό πως κάτι ξεχωριστό είμαι απ’ τον άλλον. Αυτό συμβαίνει επειδή μπορεί να μην κάνω μεγάλες αμαρτίες, να πηγαίνω στην εκκλησία, να κοινωνώ δυο-τρεις φορές την εβδομάδα, να έχω έναν προορατικό γέροντα και, έτσι, νομίζω πως κάποιος είμαι. Έφτιαξα μια ιδέα για τον εαυτό μου, που το βασικό γνώρισμα είναι ένα: Δεν ανέχομαι να με κρίνεις.

Ταυτόχρονα, προσπαθώ να καθοδηγήσω τους ανθρώπους, με αποτέλεσμα να τους «πνίγω», αφού παραβιάζω την ελευθερία τους. Μάλιστα, αν τυχόν κάποιος με κρίνει, διαλύομαι και εκνευρίζομαι. Γιατί; Γιατί θέλω να είμαι το κέντρο του κόσμου. Τι γίνεται τότε; Δεν μπορώ να συναναστραφώ με κανέναν. Είναι συνηθισμένος ο τύπος του χριστιανού σήμερα, ο οποίος μπορεί να είναι «άγιος» και «ηθικός», αλλά δεν μπορεί να συνεννοηθεί με κανέναν. Ο λόγος; Διότι η πνευματική του ζωή δεν είναι για να βρει τον Χριστό, αλλά για να εξυψωθεί ο ίδιος και να φτιάξει ένα είδωλο του εαυτού του.

Ο απόστολος Παύλος, όμως, τα γκρεμίζει όλα αυτά και λέει: «Πώς θ’ αποδείξετε ότι είστε δυνατοί στην πίστη; Αν ανέχεστε τους αδύναμους στην πίστη». Αν το κάναμε αυτό, δεν θα ήταν απλώς εμπειρία ζωής, δεν θα ελκύαμε απλώς τη χάρη του Θεού, αλλά, ταυτόχρονα, θα ελκύαμε και πολλούς ανθρώπους κοντά στο Θεό. Έχουμε ευθύνη γι’ αυτό το πράγμα οι χριστιανοί σήμερα. Αν οι άνθρωποι δεν αγαπούν και δεν έχουν καλή γνώμη για την Εκκλησία, είμαστε υπεύθυνοι εμείς για την εικόνα που παρουσιάζουμε για την Εκκλησία. Μια εικόνα μίζερη και εχθρική. Δεν μπήκαμε σ’ αυτή την πορεία που μας θέτει ο απόστολος Παύλος. Μια πορεία εκκλησιαστική η οποία μας κάνει να αισθανόμαστε ότι είμαστε μέλη του ίδιου «σώματος» του Χριστού και πάσχουμε για κάθε μέλος.

Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε πως δεν μπορεί να πονάει το χέρι σου και να αδιαφορείς για το κεφάλι σου. Όλοι συμμετέχουμε. Αυτή είναι η εμπειρία της αληθινής πνευματικής ζωής, που ανατρέπει όποιο θρησκευτικό σύστημα έχουμε «πλάσει» στο μυαλό μας, ακόμη κι αν ξέρουμε απ’ έξω όλους τους κανόνες της Εκκλησίας. Οι κανόνες είναι χρήσιμοι, εφόσον ερμηνεύονται σωστά. Απόδειξη ότι ερμηνεύονται σωστά, είναι ότι μέσα στην καρδιά μας χωρά όλος ο κόσμος. Αγκαλιάζουμε τον πλανεμένο και τον χαμένο. Πονάει η ψυχή μας γι’ αυτό. Αυτό «μαλακώνει» την καρδιά μας, αποκτούμε λεπτότητα και δεν ανεχόμαστε να χαθεί κανένας αδελφός μας. Έτσι πραγματικά είναι χρήσιμοι οι κανόνες. Οτιδήποτε άλλο «οικοδομεί» την πτώση μας και την απομάκρυνση απ’ το Θεό.

Κλείνοντας, όπως λένε οι Άγιοι Πατέρες μας, ο «υγιής» πνευματικά άνθρωπος είναι ο «στρόγγυλος» άνθρωπος. Αυτός ο οποίος μπορεί και «κυλά» προς όλους και κάνει με όλους. Ο «άρρωστος» άνθρωπος είναι ο «τετράγωνος. Είναι στατικός και δεν μπορεί να συνεννοηθεί με κανέναν και απομονώνεται στην κόλαση της «αυτό-δικαίωσης» και της μοναξιάς του.

Φλόγα, φωτιά, φως και ήλιος ο ΘΕΟΣ

«Μπήκαμε στο εκκλησάκι της κορφής. Ο πάτερ Παχώμιος έξυνε με τα νύχια του τη γης, έψαχνε να βρει ίχνη από τους παλιούς τοίχους της βυζαντινής εκκλησιάς, μας έδειχνε θριαμβευτικά πέτρες πελεκημένες, τοξωτά, μικρές βυζαντινές κολονίτσες των παραθυριών, σταυρούς, γράμματα, παλιές δεξαμενές, έψαχνε μαινόμενος. Άξαφνα έσυρε μεγάλη κραυγή: είχε ανακαλύψει σ’ ένα μάρμαρο δύο βυζαντινά περιστέρια –σύμβολα του Αγίου Πνεύματος- με τα ράμφη ενωμένα. 

»Έβλεπα με δυσφορία την αγαθή αυτή ψυχή να κυριεύεται από τη στυγνή μανία να βρει, ν’ αναστυλώσει, ν’ ακινητήσει τη ζωή, όσο μπορεί, να μην αφήσει τα περασμένα να περάσουν. Απάνω στην κορυφή αυτή, όπου ο Θεός είναι φλόγα ασύλληπτη, κυματιστή, κατατρώγουσα, το πνέμα αυτής της ανασκαφής και της συντήρησης αηδίασε την καρδιά μου. 

Στράφηκα και του είπα: 

-Πάτερ Παχώμιε, πως φαντάζεσαι το Θεό; 

Ο Παχώμιος με κοίταξε ξαφνιασμένος, σκέφτηκε λίγο κι είπε: 

- Σαν Πατέρα που αγαπά τα παιδιά του. 

-Δεν ντρέπεσαι; Του φώναξα. Απάνω στο όρος Σινά τολμάς έτσι να μιλάς για το Θεό; Ο Θεός είναι πυρ καταναλίσκον! 

– Γιατί μου το λες; 

- Για ν’ αφήσεις όλα αυτά τα χαλάσματα να τα κάψει. Μη σαλεύεις τα χέρια, Παχώμιε, ενάντια στο Θεό!». ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ. (1999). Ταξιδεύοντας: Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος - Ο Μοριάς. Αθήνα: Εκδόσεις Ελένης Καζαντζάκη, σσ. 116-117.

«Μια φορά, ένα τέλος του φθινοπώρου, μου φάνηκε πως με κεραυνοβόλα ενάργεια πέρασε ο θεός, ή η βυθισμένη τούτη μνήμη, κοντά μου. Και είπα: “κατά βάθος είμαι ζήτημα φωτός”. Ήταν μια εμπειρία που πρέπει να έρχεται πραγματικά πολύ σπάνια στη ζωή μας και τη φωτίζει ολόκληρη· δεν μπορεί κανείς ρηματικά να τη μεταδώσει. Φτάνει τόσο». ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ. (1974). «Ξεστρατίσματα από τους ομηρικούς ύμνους», στο: Δοκιμές, τ. Β΄. Αθήνα: Ίκαρος, σ. 245.

«Είπες εδώ και χρόνια: / “Κατά βάθος είμαι ζήτημα φωτός”». ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ. (¹⁹1998). Ποιήματα. Αθήνα: Ίκαρος, σ. 280.

«...και γαρ ο Θεός ημών πυρ καταναλίσκον». Προς Εβρ. 12,29.

«Φλόγα, φωτιά, φως και ήλιος πλημμυρίζουν το καζαντζακικό έργο». ΝΙΚΟΣ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ. (1989). Η ελληνική παράδοση στο Νίκο Καζαντζάκη. Θεσσαλονίκη: Βάνιας, σσ. 18-24.

«Η αποθέωση του φωτός, που απαντά στα κείμενα και στις τελετουργίες της Ορθοδοξίας, δεν έχει το όμοιό της στην εξέλιξη των θρησκειών». ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗΣ. (2006). Η αυτοβιογραφία του φωτός. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σ. 78.

Η ανευλάβεια της εξουσιαστικότητας, του κέρδους και της δύναμης· Χαιρετισμός στο Συνέδριο της Βιβλικής Εταιρίας, με θέμα: «Βίβλος και Περιβαλλοντική Κρίση»

Του ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΑΜΟΥΛΗ

Σεβασμιώτατοι.

Αξιότιμε κ. Διευθυντά.

Σεβαστοί πατέρες.

Κυρίες και κύριοι σύνεδροι.

Είναι ξεχωριστή η χαρά μου, καθώς μου δίνεται η δυνατότητα, εκπροσωπώντας τη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, να χαιρετίσω το άκρως ενδιαφέρον και εξόχως επίκαιρο συνέδριό σας, με γενικό θέμα: «Βίβλος και περιβαλλοντική κρίση».

Συχνά οι άνθρωποι λένε πως η φύση εκδικείται. Έτσι βρίσκουν έναν ακόμη λόγο για να τη βιάσουν με μεγαλύτερη μανία. «Η φύση», όμως, παρατηρεί με περισσή ευαισθησία ο σπουδαίος λαϊκός μας συνθέτης Σταύρος Κουγιουμτζής «δεν εκδικείται, δεν έχει τέτοια πάθη. Εμείς τη βιάζουμε. Εμείς τη σκοτώνουμε. Εκείνη, αν και βαριά τραυματισμένη, αγωνίζεται να μας κρατήσει στη ζωή. Στο θαύμα». Και είναι σαφές, πως με μια τέτοια αποστροφή ο Σταύρος Κουγιουμτζής μας θέτει ενώπιον των ευθυνών μας. Μια αποστροφή, που αντλεί, συνειδητά ή ασυνείδητα, από τη διδασκαλία του αποστόλου Παύλου, έτσι όπως αυτή αποκαλύπτεται στην Προς Ρωμαίους Επιστολή, όπου με ωραιότητα και απόλυτη καθαρότητα περιγράφεται ο μελλοντικός νέος κόσμος. Ένας κόσμος την ευθύνη της πορείας του οποίου έχει κυρίως και κατεξοχήν ο άνθρωπος. Διαβάζουμε σχετικά: «Πιστεύω πραγματικά πως όσα υποφέρουμε τώρα δεν ισοσταθμίζουν τη δόξα που μας επιφυλάσσει ο Θεός στο μέλλον. Γιατί όλη η κτίση προσμένει με λαχτάρα πότε θα φανερωθεί η δόξα των παιδιών του Θεού. Ξέρετε, βέβαια, πως η κτίση υποτάχτηκε κι αυτή στη φθορά, όχι γιατί έφταιγε αλλά γιατί έτσι θέλησε αυτός που την υπέταξε. Έχει όμως πάντοτε την ελπίδα, κι αυτή ακόμα η κτίση, πως θ’ απελευθερωθεί από την υποδούλωσή της στη φθορά, και θα μετάσχει στην ελευθερία που θ’ απολαμβάνουν τα δοξασμένα παιδιά του Θεού». Και εάν εδώ η αποστροφή του Παύλου αφορά στην οντολογική κατάσταση της κτίσεως και όχι στην φθορά που προσθέτει πάνω της η αυθαιρεσία και κυρίως η πλεονεξία του ανθρώπου, στα πατερικά μας κείμενα, θα ανακαλύψουμε πως η επιβάρυνση της κτίσεως, αυτό που κυρίως ονομάζουμε οικολογικό πρόβλημα, ξεκινά να απασχολεί την Εκκλησία -χωρίς βεβαίως τη σχετική ορολογία που εισάγεται στους νεότερους χρόνους-, ήδη από τους πρώτους αιώνες της ζωής της. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, όμως, στο κέντρο βρίσκεται η ενώπιον της κτίσεως ευθύνη του ανθρώπου. Η ευθύνη προστασίας του άλλου του σπιτιού, του άλλου μας σώματος, που όπως πολύ εύστοχα λέγει ο συνθέτης παρότι βαριά τραυματισμένο προσπαθεί να μας κρατήσει στη ζωή, τουτέστιν στο θαύμα. Κατά Γρηγόριο Παλαμά, αλλά και το σύνολο σχεδόν της πατερικής θεολογίας, ο άνθρωπος φτιάχτηκε εξαρχής για τον Χριστό, όπως, άλλωστε, και ο κόσμος ολόκληρος, αλλά ακόμη και αυτοί οι άγγελοι φτιάχτηκαν εξαρχής, πριν από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο. Γεγονός που σημαίνει πως με το συγκεκριμένο σχήμα τα βήματα είναι διαδοχικά, η πορεία εξελικτική· ο άνθρωπος αποτελεί την ανακεφαλαίωση ολόκληρης της νοητής και αισθητής δημιουργίας και ο Χριστός την ανακεφαλαίωση του κτιστού ανθρώπου. Έτσι, ο Χριστός, προσλαμβάνοντας την ανθρώπινη φύση, αποδεικνύεται η αρχή και το τέλος όχι μόνον των ανθρώπων, αλλά των πάντων. Ο άνθρωπος δεν προσφέρει στον Θεό μόνον τον εαυτό του, αλλά βρισκόμενος ολάκερος μέσα στο θαύμα, ζώντας το θαύμα, προσφέρει «δι’ εαυτού παν είδος κτίσεως… ίνα και το της εικόνος απηκριβωμένον η». Και τούτο εξαιτίας της διπλής φύσης, τούτης της ανθρώπινης φύσης, που ενώνει στον εαυτό της το αισθητό και το πνευματικό.

Είναι σαφές, συνεπώς, πως η ευθύνη αυτή συνοδευόμενη από την αγία ευαισθησία, έτσι όπως αυτή φανερώνεται στους βίους των αγίων που αποκαλύπτουν παντού και πάντα Χριστό, είναι η μόνη έξοδος κινδύνου από την καταστροφική περιπέτεια στην οποία μας έχει οδηγήσει η ανευλάβεια της εξουσιαστικότητας, του κέρδους και της δύναμης που κατασπαράζει τον σύγχρονό μας πολιτισμό, από τον οποίο οφείλουμε να μην εξαιρούμε την Εκκλησία. Είναι η μόνη έξοδος από τον κόσμο της βίας, αλλά μαζί και η μόνη είσοδος στον νέο κόσμο του Θεού.

Αγαπητέ κ. Χατζηγιάννη,

Εύχομαι από καρδιάς οι εργασίες σας να είναι καρποφόρες και να αποκαλύπτουν παντού και πάντα την αγάπη της σαρκώσεως, την αγάπη του μυστηρίου της ενανθρωπήσεως του Θεού, την αγάπη του Χριστού, που δεν εισηγείται τον νέο κόσμο, αλλά είναι ο νέος κόσμος.

ΠΗΓΗ: ANTIDOSIS

Η αιώνια ήττα μιας κοσμικής «Νίκης»

Του ΣΥΜΕΩΝ ΜΠΛΕΤΣΑ· Νομικού - Θεολόγου

Μόλις λίγες ημέρες πριν, η Εκκλησία γιόρτασε τη Δεσποτική Εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου, ένα γεγονός το οποίο σφραγίζει την επίγεια παρουσία του Κυρίου, καθώς αναλαμβανόμενος στους Ουρανούς παραδίδει την σκυτάλη της Θείας Οικονομίας στον Παράκλητο, το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Η εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου δεν είναι μονάχα το χρονικό επισφράγισμα αλλά και ο υπαρξιακός και ουσιώδης αέναος επίλογος του Μυστηρίου της Θείας Ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού. Ο Κύριος, όχι μόνο καταδέχτηκε να προσλάβει την ανθρώπινη φύση αλλά την κατέστησε και συμβασιλεύουσα δεξιά του Πατρός με την μακαρία Ανάληψή Του. Αυτό είναι, άλλωστε, και το σπουδαιότερο μήνυμα αυτής της εορτής από θεολογικής πλευράς.

Ωστόσο, διαβάζοντας κανείς ξανά και ξανά την περικοπή, διαπιστώνει πως δεν συνάγεται από το κείμενο, σε ανθρώπινο επίπεδο τουλάχιστον, ένας επαρκής λόγος, ώστε ο Κύριος να αναληφθεί. Σαρκώθηκε, κήρυξε, σταυρώθηκε και αναστήθηκε νικώντας το κράτος του θανάτου. Γιατί, εφόσον νίκησε και μάλιστα πανηγυρικά, να χρειαστεί να φύγει; Γιατί να μην μείνει ανάμεσα στους ανθρώπους, ώστε να μάθουν τα πέρατα της Οικουμένης ότι «Ανέστη Χριστός», έως ότου δεν μείνει ούτε ένας άπιστος;

Οι λόγοι στα ως άνω ερωτήματα είναι δύο. Ο πρώτος έχει να κάνει με την ελευθερία του ανθρώπου. Όπως ξέρουμε, ο άνθρωπος δημιουργήθηκε ελεύθερος και μία υποθετική παραμονή του Χριστού ανάμεσά μας θα καταστρατηγούσε αυτή την ελευθερία. Ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει τον Ιησού ως Κύριο της Ζωής και του Θανάτου, εφόσον θα τον έβλεπε αναστημένο, ενώ πριν λίγες μέρες νεκρό; Ποιος θα μπορούσε να αρνηθεί το Μυστήριο της Σάρκωσης, μπροστά σε αυτό το μέγα θαύμα; Και φυσικά η Ανάσταση του Κυρίου δεν περιορίζεται ούτε χρονικά αλλά ούτε και τοπικά. Φανταστείτε, λοιπόν, σε τι σύγχυση θα βρισκόταν ο σημερινός άνθρωπος βλέποντας τον Κύριο σε ηλικία 2025 ετών περίπου, να υπερέχει έναντι όλων των φυσικών νόμων. Θα μπορούσε να αρνηθεί κανείς τον Χριστό; Θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν τον πιστεύει και δεν τον αποδέχεται ως Θεό και Σωτήρα; Θα μπορούσε, αλλά τα επιχειρήματά του θα ανήκαν στην ίδια κατηγορία με εκείνων της επίπεδης γης. Ο Κύριος, λοιπόν, κατεχόμενος από αμέτρητη αγάπη και φιλανθρωπία για το πλάσμα Του, αναλαμβάνεται στους Ουρανούς, δίνοντας την ευκαιρία στον άνθρωπο να Τον ακολουθήσει ελεύθερα και με μόνο κριτήριο τον θείο πόθο.

Υπάρχει, ωστόσο, κι ένας ακόμη λόγος της Αναλήψεως του Χριστού σε πλήρη συνάρτηση με τον πρώτο, αλλά με ιδιαίτερη βαρύτητα και επικαιρική ζήτηση. Αυτός είναι και ο λόγος με τον οποίο θα ήθελα να ασχοληθούμε σε αυτό το άρθρο. Ο Ιησούς είναι ένας αντιήρωας της εποχής Του, αλλά και κάθε εποχής. Αποτελεί το ύψιστο και απόλυτο παράδειγμα καταλλαγής και κένωσης. Ενώ είναι Θεός, ενώ είναι ο Δημιουργός ολάκερης της κτίσης, καταδέχεται να γίνει άνθρωπος. Και υπό ποιες συνθήκες γίνεται άνθρωπος; Πως θα μπορούσε ένας Θεός να σαρκωθεί; Σύμφωνα με την μικρόνοη και πεπερασμένη λογική μας, ο Κύριος θα έπρεπε να σαρκωθεί με δόξες και τιμές, να γεννηθεί με τις καλύτερες προϋποθέσεις και να κυριαρχεί επάνω στη γη ήδη από το πρώτο λεπτό. Αυτή, ωστόσο, είναι η ανθρώπινη σκέψη, η οποία όσο λογική κι αν φαντάζει δεν έχει θεία καταβολή.

Ο Χριστός έρχεται ως αντιήρωας, γεννιέται παράδοξα μέσα σε μία σπηλιά κυνηγημένος, μεταναστεύει για να γλιτώσει τον θάνατο, μεγαλώνει φτωχικά, ενώ είναι Θεός, καταδέχεται να ακολουθήσει και μάλιστα με μεγάλη ευλάβεια όλες τις απαραίτητες διατάξεις τόσο της ιουδαϊκής θρησκείας, όσο και της κοσμικής, ρωμαϊκής εν προκειμένω, εξουσίας. Κηρύττει, θαυματουργεί, θεραπεύει αρρώστους και ανασταίνει νεκρούς. Παρόλα αυτά, δέχεται τις ύβρεις, τις ειρωνείες, τα ραπίσματα, ακόμη και τον ίδιο τον θάνατο από τους ανθρώπους που ο Ίδιος δημιούργησε. Ένας Θεός – Αντιήρωας, που ποτέ του δεν επιδίωξε την κοσμική αναγνώριση, ποτέ δεν φέρθηκε σαν άρχοντας, αλλά σαν δούλος υπηρετώντας τα πλάσματά Του. Από την αρχή της επίγειας παρουσίας Του δήλωσε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, πως η Βασιλεία του δεν είναι του κόσμου τούτου; Ναι ήρθε σε αυτόν τον κόσμο και για αυτόν τον κόσμο θυσιάστηκε και για αυτόν τον κόσμο αναστήθηκε και αυτόν τον κόσμο έσωσε. Αλλά όχι όπως εμείς νομίζουμε. Δεν ήρθε για να εξουσιάσει τον κόσμο, δεν ήρθε για να ελευθερώσει τους Ιουδαίους από τους Ρωμαίους, δεν ήρθε για να γίνει κοσμικός άρχοντας. Αυτός είναι και ο λόγος της Ανάληψης: Ο Χριστός αρνήθηκε κατηγορηματικά την ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ Του. Αρνείται να γίνει κοσμικός, γιατί ήξερε πολύ καλά, ως Θεός που ήταν, πως εάν παρέμενε αναστημένος στον κόσμο, θα εξουσίαζε τον κόσμο και οι πιστοί θα μετατρέπονταν σε οπαδοί. Γιατί, ας μην γελιόμαστε, εκκοσμίκευση δεν είναι τα κοντά γένια των ιερέων και οι οικουμενικοί διάλογοι. Εκκοσμίκευση είναι να καθίσταται η Εκκλησία μέρος και κομμάτι της πολιτικής και κοινωνικής εξουσίας. Ο Χριστός και η Νύφη Του, η Εκκλησία, είναι πέρα και έξω από κάθε τέτοια λογική.

«Εν τω κόσμω» ναι! Αλλά «ούκ εκ του κόσμου». Όπως γράφει και ο μακαριστός π. Αλέξανδρος Σμέμαν στο Ημερολόγιό του, η Εκκλησία ακροβατεί αιωνίως πάνω σε αυτό το δίπολο. Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό και προσλήφθηκε από τον Χριστό για να σωθεί και τίποτε κακό δεν υπάρχει στον κόσμο επί της αρχής. Κανείς δεν μπορεί να αντιπεί σε αυτή την πραγματικότητα. Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει πως η Εκκλησία πρέπει να εκκοσμικευτεί, πως έχει το δικαίωμα να γίνει είτε εμμέσως είτα άμεσα εξουσία. Λέγεται Αποστολική γιατί ιδρύθυκε από τους Αποστόλους και κατάγεται τρόπον τινά από αυτούς. Οι απόστολοι δεν έγιναν ποτέ εξουσία. Έζησαν και έδρασαν σε μία εξαιρετικά δύσκολη για τον Χριστιανισμό εποχή αλλά κανείς τους δεν προσπάθησε να βρει κοσμικές λύσεις για αυτό. Επένδυσαν στο ευαγγελικό μήνυμα και στην αγιοπνευματική ζωή. Δεν επιχείρησαν να προσδώσουν στο κράτος στοιχεία χριστιανικά, δεν προσπάθησαν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για να κηρύξουν, δεν προσπάθησαν να προστατευτούν από κανένα «χριστιανικό» κράτος. Άλλωστε δεν είχαν τέτοια εντολή από τον Κύριο. «Ζητείτε πρώτον την Βασιλεία των Ουρανών και ταύατα πάντα προστεθήσονται». Ο Κύριος απέρριψε εξαρχής λάθε προσπάθεια καπήλευσης Του από τις κοσμικές τάσεις, είτε αυτές προέρχονταν από την τάξη των ζηλωτών, η οποία έβλεπε στο πρόσωπο Του έναν κοινό επαναστάτη, ο οποίος θα ελευθέρωνε τους Εβραίους από την ρωμαϊκή δουλεία, είτε προέρχονταν από τους ίδιους τους μαθητές, όπως στην περίπτωση των υιών Ζεβεδδαίου.

Η «θεοκρατία» του Βυζαντίου και κυρίως η παρερμήνευσή του από σημερινούς νοσταλγούς μιας φαντασιακής Εκκλησίας, μιας φαντασιακής Εκκλησίας, μιας φαντασιακής κοινωνίας, η οποία δεν υπήρξε ποτέ, έχει δημιουργήσει την απόλυτα λανθασμένη εντύπωση μιας κοσμικής εξουσίας, στην οποία κυρίαρχο ρόλο παίζει η Εκκλησία. Κάτι τέτοιο δεν αντιβαίνει απλά και μόνο στην Εκκλησία. Κάτι τέτοιο αρνείται την Σάρκωση, αρνείται το Πάθος, αρνείται την Ανάσταση, αρνείται τον ίδιο τον Θεό. Αν ο Χριστός ήθελε να γίνει εξουσία ΚΑΙ με κοσμικούς όρους, δε θα έλεγε να αποδώσουν «τα του καίσαρος τω καίσαρι», αλλά θα ξεσήκωνε τους Ιουδαίους σε επανάσταση. Ο Απόστολος Παύλος δε θα έλεγε το «ου γαρ έχομεν ωδε μένουσαν πόλιν αλλά τη μέλουσαν επιζητούμεν» και ούτε θα καλούσε σε υπακοή στην κοσμική εξουσία. Θα ίδρυε ένα σωματείο για να προασπίζει τα συμφέροντα και τα ιδεώδη των χριστιανών.

Γιατί δεν έγιναν όλα αυτά; Γιατί η Εκκλησία δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την κοσμική δύναμη και εξουσία. Η οποιαδήποτε ανάμειξή της με την πολιτική την εκκοσμικεύει και την καθιστά έναν ηθικό οργανισμό και όχι το Σώμα του Κυρίου. Τη φέρνει στα μέτρα του κόσμου βγάζοντας την από την Βασιλεία. Τι να την κάνεις άλλωστε τη Βασιλεία όταν έχεις την εξουσία;

Δυστυχώς, κι ενώ αυτά θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητα, με μεγάλη μας λύπη, στις τελευταίες εκλογές έκανε την εμφάνισή του ένα κόμμα με την επωνυμία «Νίκη», το οποίο φάνηκε να προσπαθεί με κάθε μέσο να συνάξει τους πιστούς γύρω του, χρησιμοποιώντας είτε Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, είτε βάζοντας στους εκλογικούς καταλόγους συγγενείς αγίων. Προφανώς και κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να δημιουργήσει ένα πολιτικό κόμμα και αυτό να το εμπλουτίσει με όποιες πολιτικές ιδέες έχει καθώς και να εντάξει όποιους επιθυμεί. Μπορεί, επίσης, να είναι και Χριστιανός ένας πολιτικός και να διαπνέεται από τα νάματα της πίστης (αυτό θα ήταν ευχής έργον!). Αλλά μέχρι εκεί! Χριστιανός πολιτικός ναι! Χριστιανικό κόμμα επ’ ουδενεί. Ένα «χριστιανικό» κόμμα, δηλαδή ένα κόμμα το οποίο παίρνει την πίστη και την κατεβάζει σε μικροπολιτικό επίπεδο, διαμορφώνοντάς την σε ένα εκλογικό πρόγραμμα δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα φαρισαϊκό μόρφωμα με προτεσταντικές καταβολές και πρακτικές. Άνθρωποι οι οποίοι βλέπουν στον προτεσταντισμό και τη Δύση γενικότερα κάθε κακό, αντιγράφουν με μαθητική επιμέλεια κάθε προτεσταντικό εκκοσμικευμένο δεδομένο. Εκμεταλλεύονται την Εκκλησία, τον ίδιο τον Χριστό, για να εξυπηρετήσουν τις πολιτικές και εξουσιαστικές τους βλέψεις.

Δεν πρόκειται μονάχα για μερικούς χριστιανούς οι οποίοι πολιτεύονται και μοιραία θα εκφράσουν την πίστη τους μέσα στην πολιτική, αλλά για ένα στρατευμένο σχέδιο καπηλείας της πίστης. Ουσιαστικά, αμφισβητείται ευθέως η σωστική δύναμη του Παναγίου Πνεύματος, αφού επιχειρείται μία επίγεια αντικατάστασή Του από πολιτικούς «σωτήρες».

Οι πιστοί ανήκουν και εκφράζονται ΜΟΝΟ από την Εκκλησία και όχι από κόμματα. Τα ευαγγελικό μήνυμα είναι θεόπνευστο και βασίζεται στην απόλυτη ελευθερία που παρέχεται από τον ίδιο τον Θεό. Δεν είναι νόμοι. Ο Κύριος απέρριψε τη νομική μορφή του Λόγου Του. Ένας χριστιανικός νόμος, μία πολιτική εμπνευσμένη και βασισμένη στο ευαγγέλιο, το μετατρέπει στις νεκρές πλάκες του Μωσαϊκού Νόμου. Η Εκκλησία, όμως, είναι πέρα και πάνω από κάθε πολιτική. Αναλαμβανόμενος ο Κύριος στον ουρανό υποσχέθηκε πως θα είναι μαζί μας μέχρι τη συντέλεια του κόσμου. Αν το πιστεύουμε αυτό, αν πιστεύουμε πως είναι ανάμεσά μας, πως σε κάθε Λειτουργία τρώμε το Σώμα Του και πίνουμε το Αίμα Του, τότε πώς γίνεται να μας πιάνει πανικός για το «καντάντημα» της αγνότητας στις μέρες μας; Πώς γίνεται να αναζητούμε επίγειους σωτήρες; Πώς γίνεται να δεχτούμε κάποιους που επικαλούνται τον Παράκλητο πριν τις πολιτικές τους συγκεντρώσεις, με την προσευχή να την εκφωνεί ένας λαϊκός χωρίς καμία εκκλησιολογική αναφορά. Δεν είναι αυτό προτεσταντισμός; Δεν είναι αυτό εκκοσμίκευση; Είναι και μάλιστα στην πιο ανέντιμη μορφή.

Ας αποφασίσουμε επιτέλους τι και πως θέλουμε να είμαστε. Αν καταφάσκουμε πως ο Κύριος «εστί μεθ’ημών και ουδείς καθ’ημών» εμπιστευόμαστε τον Θεό, χωρίς άγχος και απελπισία. Αν όχι, τότε «Χριστός ουκ εγήγερται» και «ματαία η πίστις ημών». Αλλά αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει και λόγος για χριστιανική πολιτική. Αν λογίζουμε τους εαυτούς μας ως μέλη της Εκκλησίας, τότε οφείλουμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των Αποστόλων και των μαρτύρων μακριά από εξουσίες και πολιτικές πρωτοκαθεδρίες. Η Εκκλησία «πολεμουμένη νικά, επιβουλευομένη περιγίνεται, υβριζομένη λαμπροτέρα καθίσταται». Αλλιώς δε διαφέρουμε σε τίποτα από τον Μέγα Ιεροεξεταστή του Ντοστογιέφσκυ και λέμε ευθαρσώς στον Κύριο: «Κάτσε εκεί που κάθεσαι! Εμείς μια χαρά τα καταφέρνουμε και μόνοι μας». Μη γένοιτο!

ΠΗΓΗ: ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ

Το νέο Ιστολόγιο της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών: «Πολυμερώς και Πολυτρόπως: Θεολογία, Εκκλησία και Κοινωνία σε Διάλογο»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Η Ακαδημία μας, από τις 24 Φεβρουαρίου, εγκαινίασε μια νέα σημαντική δράση: το Ιστολόγιο «Πολυμέρως και Πολυτρόπως: Θεολογία, Εκκλησία και Κοινωνία σε Διάλογο» ( https://www.polymerwsvolos.org ), με στόχο αφενός την επαφή με ένα ευρύτερο ακροατήριο και αφετέρου τον διάλογο με μια όλο και μεγαλύτερη μερίδα της σύγχρονης διανόησης. Τα θέματα που ήδη άγγιξε το Ιστολόγιο, και που φιλοδοξεί να αναπτύξει περισσότερο στο μέλλον, αφορούν όχι μόνο την αμιγή Θεολογία αλλά και την σχέση της με την πολιτική, την κοινωνιολογία και την κοινωνική ανθρωπολογία, την ιστορία, τις καλές τέχνες κ.λπ., ενώ ένα τμήμα της δραστηριότητας του Ιστολογίου συσχετίζεται με διαλέξεις, εκδόσεις, συνέδρια και άλλες δραστηριότητες από το περαιτέρω πρόγραμμα της Ακαδημίας.

Το Ιστολόγιο συνάντησε ήδη θετική υποδοχή, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, όπως έδειξε και η δημοσιότητα που έλαβε το ιδρυτικό κείμενο του Διευθυντή της Ακαδημίας, Δρ. Παντελή Καλαϊτζίδη «Γιατί Πολυμερώς και Πολυτρόπως;» και η εν συνεχεία μετάφρασή του στα αγγλικά (https://publicorthodoxy.org/2021/03/26/theological-pluralism-dialogical-ethos/) και σε άλλες γλώσσες (ρωσικά, σερβικά, βουλγαρικά, γεωργιανά και ρουμανικά).

Το Ιστολόγιο έχει δημοσιεύσει μέχρι στιγμής δεκατέσσερα (14) κείμενα από ισάριθμους συγγραφείς, τα οποία μπορείτε να διατρέξετε μέσω της παρακάτω λίστας.

Το Ιστολόγιο επιμελείται ο νέος συνεργάτης της Ακαδημίας Δρ. Γιάννης Καμίνης, και το υποστηρίζει τεχνικά ο Παναγιώτης Θεοδοσίου ΜSc.

Οι λίβελοι κατά του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστασίου (Γιαννουλάτου)

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 

Οι επιθέσεις που τις τελευταίες ημέρες δέχεται ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιος (Γιαννουλάτος) από κάποια γραφεία επί αιρέσεων και παραθρησκειών, ουδεμία αξία μπορούν να έχουν. Διαβάζοντας κανείς τους λιβέλους που γράφονται εναντίον του Μακαριωτάτου Αναστασίου και έχοντας γεγυμνασμένα εκκλησιαστικά και θεολογικά κριτήρια καταλήγει στο εξής απλό συμπέρασμα: «η αχαριστία είναι μεγάλη αμαρτία. Για μένα είναι θανάσιμο αμάρτημα. Ο αχάριστος με τίποτε δεν ευχαριστιέται. Για όλα γκρινιάζει, όλα του φταίνε», (όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης). 

Το να αρέσκεται κανείς και συχνά πυκνά να γράφει λιβέλους κατά πάντων, αναζητώντας παντού εχθρούς της Ορθοδοξίας, φρονώ ότι μοιραία κάπου αυτό τον οδηγεί στην απομόνωση από το Σώμα της Εκκλησίας. Βέβαια, αυτό δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Ολίγον προς το άμεσο παρελθόν να ανατρέξει κανείς, δεν είναι οι λίγες φορές που στον εκκλησιαστικό και θεολογικό χώρο θα συναντήσει αντίστοιχες τάσεις. Και μόνο το Αλφαβητάρι της Πίστης του Χρήστου Γιανναρά να διαβάσει, θα καταλάβει τι συμβαίνει με ετούτες τις ομάδες αμυντόρων της Ορθοδοξίας. 

Πάντως η Ιερά Αρχιεπισκοπή Τιράνων ορθώς έπραξε και απάντησε, υπερασπιζόμενη τον ποιμενάρχη της (εδώ). Γιατί ολόκληρη η ζωή και το έργο του Αρχιεπισκόπου της κ. Αναστασίου, με τον καλύτερο τρόπο αποτελεί εφαρμογή του Παύλειου λόγου: «είμαι ελεύθερος, χωρίς εξάρτηση από κανέναν· κι όμως έκανα τον εαυτό μου σκλάβο όλων για να κερδίσω όσο το δυνατό πιο πολλούς. Ανάμεσα στους Ιουδαίους συμπεριφέρθηκα σαν Ιουδαίος για να τους κερδίσω στο Χριστό· κι ενώ εγώ ο ίδιος δεν είμαι πια κάτω από την αυθεντία του νόμου, ανάμεσα σ’ αυτούς που είναι συμπεριφέρθηκα σαν να ήμουν και εγώ, για να τους κερδίσω για το Χριστό. Παρόμοια, όταν βρισκόμουν μ’ αυτούς που αγνοούν το νόμο του Μωυσή, για να τους κερδίσω ζούσα κι εγώ σαν ξένος προς το νόμο, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπακούω στο νόμο του Θεού, αφού είμαι δεμένος με το νόμο του Χριστού. Με όσους έχουν πίστη αδύνατη, έγινα το ίδιο, για να κερδίσω τους αδύνατους στην πίστη. Για τους πάντες έγινα τα πάντα, έτσι ώστε με κάθε τρόπο να σώσω μερικούς. Κι όλα αυτά τα κάνω για το Ευαγγέλιο ώστε να μπορέσω και εγώ να συμμετάσχω στα αγαθά του», (Α΄ Κορ. 9, 19-23).