Από τη Ζιζέλ στο Κούρσκ

Του ΜΑΝΩΛΗ ΒΑΡΔΗ

«Είναι ενδεικτικό της ψυχολογικής τους κατάστασης το γεγονός ότι συχνά μετατρέπονται σε θύματα της δικής τους προπαγάνδας. Διαβάζεις σε συστημικά Μίντια από κατά τα άλλα σοβαρούς δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς, διπλωμάτες και στρατιωτικούς ότι η γραμμή του μετώπου έχει ελάχιστα αλλάξει κι ότι σε λίγες ημέρες οι Ουκρανοί κατέλαβαν περισσότερο έδαφος στο Κουρσκ από όσο έχουν καταλάβει οι Ρώσοι στο Ντονμπάς από την αρχή του χρόνου» (πηγή)

Τις προάλλες άκουγα από την εκπομπή Bookfly του Δημήτρη Τρίκα στο ραδιοφωνικό 3ο Πρόγραμμα για τη δύναμη της προπαγάνδας στους πολέμους. Πολλά παραδείγματα κατατέθηκαν στη συνέντευξη από διάφορους σύγχρονους πολέμους- δεν άκουσες όμως κάτι για τη δυτική προπαγάνδα στο Ουκρανικό. Αντίθετα, παίζει πολύ η Γάζα και τα εγκλήματα των Ισραηλινών. Κλασικές αριστερόστροφες αντιδράσεις, θα έλεγε κανείς. Δεν τους επιτρέπει να καταλάβουν πως η επίθεση στην Πολτάβα των Ρώσων εξαύλωσε δεκάδες δυτικούς μισθοφόρους, ενώ τα ΜΜΕ στην Ελλάδα τραύλιζαν στην αρχή για αθώα παιδιά και μετά… σιώπησαν. Δεν είναι πολύ δύσκολο στην εποχή μας να καταλάβεις τι διαδραματίζεται επί του πεδίου. Δύσκολο είναι να δει κανείς στρατηγικές και βαθύτερες συναρτήσεις. Μπορεί όμως να καταλάβει πως, τελικά, πέτυχαν οι Ρώσοι, π.χ., τον στόχο τους στο επιμελητειακό κέντρο στην Πολτάβα. Αρκεί να είναι κάποιος στοιχειωδώς ψύχραιμος και να τσεκάρει αντιδράσεις των Μέσων από εδώ και απο εκεί. Προφανώς, επειδή (θεωρούν ότι) οι μάζες είναι ηλίθιες, και επειδκή είναι και οι δημοσιογράφοι ηλίθιοι, μας προκύπτουν οι ειδήσεις κατ’ αυτό τον τρόπο. H απουσία ιδεολογικής συγκρότησης και ένα κατ’ ουσία ιδεολόγημα περί κοινού ευρωπαϊκού πολιτισμού (την πλήρωσε από αυτό και ο μακαρίτης Γιανναράς) δεν επιτρέπουν να δει κανείς τη συνάρτηση της βιασθείσας κατ’ εξακολούθηση Ζιζέλ (Πελικότ) στη Γαλλία με τον υπαρξιακό πόλεμο στα σιτάρια του Κουρσκ. Ο δυτικός άνθρωπος παραδομένος εδώ και πολλές γενιές στη διεστραμμένη ηδονή του δίνει μάχες οπισθοφυλακών δι’ αντιπροσώπου στη μακρινή Ουκρανία. Προσπαθεί να καλύψει το εσωτερικό του μέτωπο με κάθε τρόπο. Νομοτελειακά θα πεθάνει. Ενδιάμεσα μπορεί να μας θάψει.

ΠΗΓΗ: manolisgvardis

Πουτινολατρία και αρχετυπικοί «σωτήρες»

Του ΙΩΑΝΝΗ ΣΑΪΝΗ

Η πουτινολατρεία που βιώνουμε καθημερινά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και σε μεγάλα μέσα μαζικής -κυριολεκτικώς- ενημέρωσης, αποτέλεσε το έναυσμα μιας διογκούμενης συζήτησης σχετικά με τα αίτια αυτής της στάσης μιας μεγάλης μερίδας του ελληνικού πληθυσμού.

Είναι προφανές πως οι πουτινολάτρες εντοπίζονται κυρίως στα τρία άκρα του ιδεολογικού φάσματος, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες: ακροαριστερά, ακροδεξιά και χριστιανοψεκασμένοι.

Για να κατανοήσουμε τη λίγο - πολύ κοινή στάση των τριών αυτών άκρων, το πρώτο που πρέπει να αναζητήσουμε είναι η πιθανή ύπαρξη μιας κοινής αφετηρίας σκέψης. Για πολλούς κάτι τέτοιο, ιδιαίτερα για τους ίδιους τους οπαδούς των παραπάνω πολιτικών θέσεων, ηχεί ως μία παραδοξότητα. Και όμως, η αφετηρία και των τριών στάσεων είναι κοινή και δεν είναι άλλη από την πίστη τους πως η ανθρώπινη φύση είναι βαθιά διεφθαρμένη και πως προορισμός και των τριών είναι να την αλλάξουν. Με άλλα λόγια, και οι τρεις θεωρούν πως πρέπει να μας σώσουν από τον κακό μας εαυτό, από την κακή μας φύση.

Η Αριστερά, με τη λογική της εξόντωσης των καπιταλιστών και των «συνοδοιπόρων», τονίζοντας πως ο καπιταλισμός είναι η αιτία όλων των κακών. Καταργώντας τον καπιταλισμό, μας σώζουν από τον κακό μας εαυτό, την πλεονεξία, τις κάθε είδους αντιπαραθέσεις, τον ατομικισμό, και συνεπώς τους πολέμους, τη φτώχεια και τη δυστυχία.

Η ακροδεξιά, εξοντώνοντας κάθε αντίθετη άποψη, καθοδηγώντας κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, απομονώνοντας κάθε «υποδεέστερη» φυλή ή ράτσα, πυροβολώντας, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, μετανάστες και πρόσφυγες, μας εξασφαλίζει ηρεμία, δουλειά, τάξη και ασφάλεια.

Οι χριστιανοψεκασμένοι, ζώντας μέσα σε ένα περιβάλλον παραμόρφωσης του ίδιου του Ευαγγελίου, θεωρούν πως πρέπει να μας σώσουν από την ηθική μας κατάπτωση, πως είναι δυνατόν να εξαφανίσουν από τον κόσμο τούτο, την αδικία, τη φτώχεια, τον πόνο και τη δυστυχία, ακόμα και τους γκέι (!), αρκεί να εξαφανίσουν τους δολοφόνους, τους κλέφτες, τους λωποδύτες και τους «ανήθικους» του κόσμου τούτου.

Και πώς σχετίζονται όλα αυτά με τον Πούτιν;

Η αλήθεια είναι πως, όλα τα παραπάνω, σχετίζονται περισσότερο με τη Δημοκρατία και τη Δύση και λιγότερο με τον Πούτιν. Και οι τρεις έχουν πρόβλημα με τη Δημοκρατία. Όλα τα υπόλοιπα ευφάνταστα επιχειρήματά τους είναι προφάσεις εν αμαρτίαις. Το μεγάλο τους πρόβλημα είναι η Δημοκρατία. Γιατί; Γιατί η Δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα που καταφάσκει στην ανθρώπινη φύση. Σε αυτήν τη φύση που, όλοι οι «σωτήρες» μας, μισούν και θέλουν να αλλάξουν.

Η Δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα που αποδέχεται πως, δολοφόνοι, κλέφτες, λωποδύτες και «ανήθικοι» θα υπάρχουν πάντα. Στον αιώνα τον άπαντα. Και τι απαντά σε αυτό το φαινόμενο, αφού το αποδέχεται ως φυσικό νόμο; Απαντά με νόμους και διαδικασίες, με συμβούλια, κοινοβούλια και συζητήσεις. Πιστεύει πως θα εξαλείψει φυσικούς νόμους με αυτούς τους τρόπους και με αυτούς τους θεσμούς; Όχι βέβαια. Πιστεύει όμως πως μπορεί να τους χειριστεί, ώστε να κάνει τη ζωή μας πιο υποφερτή. Και, δυστυχώς για τους εχθρούς της, τα έχει καταφέρει καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο σύστημα. Μα η Δημοκρατία δεν έχει προβλήματα; Και βέβαια έχει. Πολλά και διάφορα. Γι’ αυτό η Δημοκρατία ήταν, είναι και θα είναι πάντα κουτσή, στραβή και προβληματική. Αυτή είναι η φύση της Δημοκρατίας. Η Δημοκρατία δεν είναι στατική, ποτέ δεν μπορεί να τελειοποιηθεί. Αν η Δημοκρατία πίστευε κάτι τέτοιο, τότε θα εξέπιπτε στη λογική των αντιπάλων της. Θ’ αναγκαζόταν να πιστέψει στη δυνατότητα αλλαγής της ανθρώπινης φύσης. Και τότε, θα έπρεπε να επιλέξει έναν από τους παραπάνω τρεις δρόμους, τον φασισμό, τον κομμουνισμό ή τη θεοκρατία. Δηλαδή θα έπρεπε ν’ αποφασίσει να αυτοκαταργηθεί. Τέτοια χάρη δεν κάνει η Δημοκρατία σε κανέναν, προς λύπη των εχθρών της.

Και πού κολλάει ο Πούτιν σε όλ’ αυτά;

Μα ο Πούτιν, για καθεμιά από τις προαναφερθείσες εκδοχές «σωτηρίας», είναι ο αρχετυπικός ηγέτης που επιτίθεται στη Δημοκρατία, σε αυτή την κακιά, στραβή και κουτσή Δημοκρατία. Αυτό από μόνο του αρκεί, για όλους τους «σωτήρες» μας, γιατί αυτή η Δημοκρατία διέψευσε τις φαντασιώσεις αυτών των «σωτήρων», εξασφαλίζοντας στους πολίτες της επίπεδο ζωής και ελευθερίας που δεν το είχε ποτέ πριν, ούτε καν ονειρευτεί, το ανθρώπινο γένος. Και αυτό, χωρίς να αλλάξει ή να επιχειρήσει να αλλάξει την ανθρώπινη φύση. Γι΄ αυτό και την μισούν.

Συνεπώς, η κομμουνιστική εκδοχή του «σωτήρα» κάνει τα γλυκά μάτια στον Πούτιν, γιατί δεν μπορεί να συγχωρέσει στη Δημοκρατία πως εξασφάλισε επίπεδο ζωής πολύ ανώτερο από κάθε κομμουνιστική κοινωνία που είχαν «περιγράψει» ή είχαν «οικοδομήσει». Ο Πούτιν είναι επίσης ο ομογάλακτος αδερφός τους, που έκανε πράξη αυτό που και οι ίδιοι έχουν πάντα στο μυαλό τους: Να «κοινωνικοποιήσουν» κάθε δραστηριότητα και μετά να την απαλλοτριώσουν προσωπικά. Αντικειμενικά, ο Πούτιν είναι ένα πετυχημένο «στέλεχός» τους. Δευτερευόντως, η επίθεση αυτή στην κουτσή, στραβή προσπάθεια εκδημοκρατισμού της Ουκρανίας θεωρούν πως θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες και νέες ευκαιρίες για τους ίδιους στη λογική της ανατροπής τους. Γι’ αυτό μισούν τους πρόσφυγες εξ Ουκρανίας και «αγαπούν» τους πρόσφυγες από χώρες του Τρίτου Κόσμου. Έχοντας χάσει κατά κράτος στο εσωτερικό των Δημοκρατιών και διαψευσθεί πανηγυρικά στις προβλέψεις τους, πως η εξαθλίωση, μετά τη βιομηχανική επανάσταση, θα ήταν τέτοια, ώστε οι εργάτες δεν θα είχαν τίποτε περισσότερο να χάσουν εκτός από τις αλυσίδες τους, έπρεπε να αναπροσαρμόσουν την τακτική τους. Εγκατέλειψαν λοιπόν την ενασχόλησή τους με το «επαναστατικό υποκείμενο» της Δύσης, την εργατική τάξη δηλαδή, και αποφάσισαν να προσεταιρισθούν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες από τρίτες χώρες, ως το νέο «επαναστατικό υποκείμενο». Στο πλαίσιο αυτό, δεν υπάρχει χώρος για να επιδείξουν κατανόηση απέναντι σε Ουκρανούς πρόσφυγες. Αυτοί είναι φιλοδυτικοί, θέλουν να γίνουν ένα με την Ευρώπη, δεν έρχονται απλώς για να γλυτώσουν από τον πόλεμο, αλλά γιατί ήθελαν και θέλουν να κάνουν και τη χώρα τους μέλος της ΕΕ. Δεν μπορούν λοιπόν αυτοί να είναι το «υποκείμενο» της ανατροπής των ευρωπαϊκών δημοκρατιών. Και, συνεπώς, πρέπει να συκοφαντηθούν ως ακροδεξιοί, ναζί και οπισθοδρομικοί.

Για ένα ακροδεξιό μυαλό τα πράγματα είναι πιο απλά. Και μόνο στη θέα ενός ανανήψαντα κομμουνιστή, που διατηρεί όμως τον αυταρχισμό του, μπορούν να φτάσουν σε έκσταση και ονείρωξη. Άλλωστε, τα περισσότερα στελέχη και αρχηγοί τους στο παρελθόν την ίδια πολιτική καταγωγή είχαν. Λάτρεις της δύναμης και της επιβολής του δυνατού επί του αδυνάτου –η αντιστροφή δηλαδή της κομμουνιστικής ουτοπίας στα μικρά τους μυαλουδάκια- ο ανανήψας καγκεμπίτης γίνεται ο Αρχηγός - Σωτήρας, ο νέος Φύρερ, που επιτίθεται στις «παρηκμασμένες» αστικές δημοκρατίες. Γι’ αυτό και «δεν μασάνε», όταν άλλοι τους θυμίζουν πως ιδεολογικά τους αδέρφια υπάρχουν και στη μεριά των Ουκρανών. Ξέρουν πως ορίτζιναλ ναζί είναι οι ναζί που έχουν ταυτιστεί με τον Πούτιν. Πού ακούστηκε ναζί να πηγαίνουν με τον αδύναμο ή να θέλουν να μπουν στην ΕΕ των «παρηκμασμένων» και «ανήθικων» δυτικών δημοκρατιών; Αυτοί οι ναζί, είναι ναζί γιαλαντζί.

Οι χριστιανοψεκασμένοι, βαθιά νυχτωμένοι σχετικά με το νόημα της ίδιας της χριστιανικής διδασκαλίας, άσχετοι με οποιαδήποτε χριστιανική κατανόηση της αλήθειας του Ευαγγελίου, έχουν την εντύπωση πως, με τη βία, μπορούν να επιβάλουν τη «Βασιλεία του Θεού» στη γη. Στα μάτια τους, ο ανανήψας καγκεμπίτης είναι το «δώρο του Θεού» στην οικουμένη. Είναι τέτοια η πνευματική τους τύφλωση και τόσο απύθμενη η άγνοιά τους για την Πολιτική και την Ιστορία (ακόμη και την Ιστορία της ίδιας της Εκκλησίας τους), που στο πρόσωπο του Πούτιν βλέπουν τον «Ορθόδοξο» ελευθερωτή της Δύσης από τις «διαστροφές» της. Συνηθισμένοι να υπακούουν σε γεροντάδες, ημιμαθείς και αδιάκριτους, για κάθε προσωπική τους υπόθεση, εξασφαλίζουν τώρα τη ναρκισσιστική τους χαλάρωση και ασφάλεια και στο επίπεδο της πολιτικής, εναποθέτοντας το μέλλον τους σ’ έναν Γέροντα - Αρχηγό - Πολέμαρχο, φασίστα και δολοφόνο, μόνο και μόνο γιατί ανάβει κερί στην Παναγιά και ισχυρίζεται πως είναι Ορθόδοξος.

Λέγοντας αυτά, παραβλέπουμε τις ευθύνες των δυτικών δημοκρατιών για τον πόνο και τα δάκρυα που χύνονται στον κόσμο τούτο; Όχι βέβαια. Αλλά αυτή είναι μία συζήτηση που αφορά τους θιασώτες της Δημοκρατίας και όχι τους εχθρούς της. Και οι θιασώτες της Δημοκρατίας ξέρουν να περιορίζουν τον πόνο και το δάκρυ μέσα από αργόσυρτες διαδικασίες, χωρίς ν’ αυταπατώνται πως υπάρχει «Τελική Λύση», όπως πιστεύουν, όλοι ανεξαιρέτως, οι εχθροί της. Προς επίρρωση της αληθείας αυτής της θέσης, οι εχθροί της Δημοκρατίας ας μελετήσουν τα πεπραγμένα τους ως υποστηρικτές μιας «Τελικής Λύσης», είτε φασιστικής, είτε κομμουνιστικής, είτε θεοκρατικής. Και εάν έχουν, έστω και στοιχειώδη, τσίπα πάνω τους, ας σιωπήσουν, έστω και για λίγο, ώστε να αφουγκραστούμε τον πόνο των θυμάτων τους.

ΠΗΓΗ: ΑΡΔΗΝ

ΒΑΘΙΑ ΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΡΙΑΜΒΕΥΤΙΚΗ ΑΝΑΒΙΩΣΗ. Τι συνέβη στην Ρωσικη Ορθόδοξη Εκκλησία;

Δ Ε Λ Τ Ι Ο   Τ Υ Π Ο Υ 

 

«Ο Πατριάρχης Κύριλλος δεν καταδίκασε τον πόλεμο στην Ουκρανία και δεν κάλεσε τον πρόεδρο Πούτιν να τον τερματίσει. Πώς μπόρεσε να συμβεί κάτι τέτοιο; Από πού προήλθε μια τόσο πεισματική σιωπή, αντίθετη στην κοινή λογική, αλλά και στη χριστιανική συνείδηση;»

Αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα θα τεθούν στην έκτη διάλεξη του φετινού κύκλου «Καιρός του ποιήσαι» της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη, 14 Απριλίου 2022, στις 7:00 μ.μ., με ομιλητή τον Σεργκέι Τσαπνίν, ανεξάρτητο Ρώσο Ορθόδοξο δημοσιογράφο.

Η διάλεξη θα δοθεί διαδικτυακά, προσβάσιμη μέσω της πλατφόρμας Zoom στη διεύθυνση https://us06web.zoom.us/j/86362078832

Η διάλεξη θα δοθεί στα ρωσικά με ταυτόχρονη μετάφραση στα ελληνικά και στα αγγλικά. Ο ακριβής τίτλος είναι «Βαθιά κρίση μετά τη θριαμβευτική αναβίωση. Τι συνέβη στην Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία;».

Η διάλεξη θα επικεντρωθεί σε αυτό που μοιάζει να είναι η τελευταία συγχορδία μιας φωτεινής αλλά αμφιλεγόμενης περιόδου στην ιστορία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτή η περίοδος ξεκίνησε ως μια ενθουσιώδης θρησκευτική αναβίωση, αλλά τελειώνει τριάντα χρόνια αργότερα με μια δραματική πτώση της αξιοπιστίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και με σκληρή κριτική εναντίον της, ακόμη και με την κατηγορία ότι η Εκκλησία αυτή έχει γίνει ένα από τα συστατικά της μετα-σοβιετικής πολιτικής θρησκείας.

Ο Σεργκέι Τσαπνίν (Sergei Chapnin, γ. 1968) είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού «Дары» («Δώρα»), ενός περιοδικού για τον σύγχρονο χριστιανικό πολιτισμό, και επιμελητής εκθέσεων σύγχρονης χριστιανικής τέχνης. Παλαιότερα ήταν αρχισυντάκτης της Εφημερίδας του Πατριαρχείου Μόσχας και αναπληρωτής αρχισυντάκτης του Εκδοτικού Οίκου του Πατριαρχείου Μόσχας (2009-2015). Είναι επίσης μέλος της Ερευνητικής Ομάδας «Η Θεολογία μετά τα Γκουλάγκ» και συμετείχε ως επιστημονικός συνεργάτης στο ερευνητικό πρόγραμμα «Διαμάχες μετά την Εκκοσμίκευση» (Post-Secular Conflicts) του Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ στην Αυστρία (2016-2021).

ΠΗΓΗ: ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΟΛΟΥ

Είναι ο Πούτιν πραγματικά Χριστιανός;

Των SARAH RICCARDI-SWARTZ και ROBERT SALER

Είναι ο Πούτιν πραγματικά Χριστιανός;[*] Για την κατανόηση αυτής της σύγκρουσης είναι αναγκαίο να απαντήσουμε σε μια σειρά από ερωτήματα.

Η αιματηρή στρατιωτική εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία έφερε στο προσκήνιο μια σειρά από ερωτήματα που σχετίζονται με τις μακροχρόνιες θρησκευτικές του διασυνδέσεις και ώθησε πολλούς μελετητές και δημοσιογράφους να αμφισβητήσουν την πολυδιαφημισμένη «ευσέβειά» του καί τη φαινομενικά βαθιά αφοσίωσή του στην ρωσική ορθόδοξη πνευματικότητα, η οποία εκφράζεται συχνά μέσα από τους στενούς του δεσμούς με το μετα-σοβιετικό Ρωσικό Πατριαρχείο. Από θρησκειολογικής άποψη, τίθεται συχνά το ερώτημα αν και κατά πόσον οι κατηγορίες της ειλικρινούς και αυθεντικής θρησκευτικής πίστης είναι κατάλληλες για την ανάλυση σύνθετων κινήτρων και ενεργειών των εκάστοτε πιστών.

Όταν οι θρησκευόμενοι είναι δημόσια πρόσωπα με παγκόσμιες γεωπολιτικές επιδιώξεις, η ταξινόμηση της αληθούς θρησκευτικής υποκειμενικότητας συχνά παραχωρεί τη θέση της σε ένα είδος πνευματικής αγυρτείας ή κίβδηλων θρησκευτικών προθέσεων που κατασκευάστηκαν μόνο και μόνο για να κερδίσουν την εύνοια των πιστών κάποιας θρησκευτικής κοινότητας. Στόχος μας εδώ, δεν είναι να επιχειρηματολογήσουμε για την προσωπική πίστη του Πούτιν· επιδιώκουμε περισσότερο να προβληματιστούμε σχετικά με τους τρόπους, με τους οποίους οι ατομικές θρησκευτικές πρακτικές και πεποιθήσεις πολλές φορές αναλύονται με βάση κατηγορίες που τυπικά βρίσκουν αρχή και τέλος σε δυτικές αντιλήψεις αναφορικά με το τι θεωρείται ορθή και ολόψυχη πνευματικότητα. Με άλλα λόγια επιθυμούμε να υποβάλλουμε στη βάσανο της κριτικής την αμφισβήτηση της θρησκευτικότητας του Πούτιν.

Είτε πρόκειται για θρησκευτικούς ηγέτες στις Ηνωμένες Πολιτείες, που καλούν εκλεγμένους αξιωματούχους να λογοδοτήσουν για υποτιθέμενες αναντιστοιχίες μεταξύ των διακηρυγμένων θρησκευτικών τους πεποιθήσεων και των νομοθετικών τους προτεραιοτήτων (όπως για παράδειγμα «αν ο Ντόναλντ Τραμπ είναι χριστιανός, πως είναι δυνατόν να τάσσεται υπέρ του κλειδώματος παιδιών μέσα σε κλουβιά;») είτε για διαφωνίες σχετικά με το αν η χριστιανική εθνικιστική ρητορική αφορά πραγματικά το φύλο, τη σεξουαλικότητα ή τη φυλή, η αντίληψη ότι η θρησκευτική ειλικρίνεια ενός συγκεκριμένου πολιτικού παράγοντα οφείλει να είναι ευδιάκριτη και σε αντιστοιχία με τις πράξεις του είναι δύσκολο να καταρριφθεί.

Πιθανόν αυτό να συνδέεται με την πεποίθηση ότι η αυθεντική και καθαρή πίστη μπορεί κατά κάποιον τρόπο να χρησιμεύσει ως ανάχωμα στις απροκάλυπτες πολιτικές φιλοδοξίες, ακόμα κι αν οι ειδικοί μελετητές μας προειδοποιούν επίσης ότι η αντιμετώπιση μιας συγκεκριμένης θρησκείας ως ενός sui generis φαινομένου που δεν έχει μολυνθεί από την πολιτική, αποτελεί κι αυτό μια μορφή συσκοτισμού παρά αποσαφήνισης. Η θρησκευτική έκφραση, με άλλα λόγια, εξαρτάται βαθιά από πολιτικές, πολιτισμικές και υλικές, τουτέστιν «κοσμικές» συνθήκες.

Στην περίπτωση της τωρινής σύγκρουσης μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, ορισμένοι μελετητές έχουν υποστηρίξει ότι η τελευταία προσπάθεια του Πούτιν να καταστρέψει την Ουκρανία είναι ένας ιερός πόλεμος και ότι ο Ρώσος πρόεδρος αντιλαμβάνεται τον ιμπεριαλιστικό του ρόλο στην παγκόσμιο πολιτική ως σχεδόν θεϊκά εμπνευσμένο ή εντεταλμένο. Κάπως παράδοξα, ωστόσο, όταν οι ατομικές πεποιθήσεις του Πούτιν τοποθετούνται σε αυτό το δημόσιο πλαίσιο συχνά περνιέται για θρησκευτικά υποκινούμενος, όχι όμως για πραγματικά πιστός· θεωρείται κακός και απατεώνας. Αυτές οι ανακολουθίες παραπέμπουν στον τρόπο με τον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ αξιολογήθηκε από τους μελετητές και τα Μέσα Ενημέρωσης την τελευταία δεκαετία, και συνήθως όσοι γράφουν για τους δυο πολιτικούς δεν έχουν διερευνήσει πλήρως τις ψυχο-κοινωνικές διαστάσεις της θρησκευτικότητάς τους.

Φαίνεται ότι έχουμε συνηθίσει να πιστεύουμε πως εκείνοι που είναι πιο αδιαπραγμάτευτοι σχετικά με την ιερότητα των εθνικιστικών αιτημάτων αποτελούν, με κυνικό τρόπο, οι ίδιοι, τους λιγότερο αυθεντικά θρησκευόμενους. Ενδεχομένως αυτό να συμβαίνει στην περίπτωση του Τραμπ, αλλά αν επιλέξουμε αμέσως το πλαίσιο του παράγοντα κακής πίστης, όπως πολλοί κάνουν με τον Πούτιν, χάνουμε από το εποπτικό μας πεδίο τους πιθανούς παράγοντες που, συμβάλλοντας μέσω της προσωπικής πίστης, καθορίζουν τις πολιτικές του πράξεις. Αν δεν λάβουμε σοβαρά υπόψιν το πώς η θρησκεία συνδέεται προσωπικά και διαμορφώνει το περίγραμμα της ατζέντας του Πούτιν για την οικοδόμηση ενός κοσμοειδώλου, τότε χάνουμε το ιστορικό και θεολογικό υπόβαθρο που χρησιμοποιεί για να ενισχύσει τις αξιώσεις της πολιτικής του εξουσίας.

H περίπτωση της σχέσης του Βλαντίμιρ Πούτιν με τη μετα-σοβιετική Ρωσική Ορθοδοξία καταδεικνύει τόσο τον πειρασμό να αξιολογήσουμε τις θρησκευτικές του ενέργειες με αυτούς τους όρους ειλικρίνειας και αυθεντικότητας –«είναι ο Πούτιν πραγματικά Χριστιανός ή χρησιμοποιεί απλώς μια θρησκευτική ρητορική για να κερδίσει την υποστήριξη της Εκκλησίας στα σχέδια και τις φιλοδοξίες του;»– όσο και τα όρια αυτού του εγχειρήματος. Περιττό να σημειώσουμε ότι κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζεται την εσωτερική ψυχοσύνθεση του άλλου, πολύ περισσότερο μάλιστα στην περίπτωση του Πούτιν, ο οποίος ως γνωστόν είναι ο πλέον αδιαφανής όσον αφορά τα πραγματικά κίνητρα και τις πεποιθήσεις του.

Από την άλλη μεριά, οι υπέρμαχοι του Πούτιν υποστηρίζουν ότι οι δημόσιες πράξεις ευλαβείας – συμπεριλαμβανομένων των καταδύσεων χωρίς μπλούζα στα ευλογημένα πλην όμως παγωμένα νερά της Ρωσίας κατά την εορτή των Θεοφανίων, των προσκυνημάτων του σε προορισμούς όπως το Άγιον Όρος και των θρυλούμενων τακτικών εξομολογήσεων του σε κάποιον πνευματικό – είναι επαρκή δείγματα μιας προσωπικής ευσέβειας που τον καθιστά κατάλληλο πολιτικό αλλά και άξιο πνευματικό κληρονόμο πολλών από τους Ρώσους τσάρους. Μέσα απ’ αυτά τις πράξεις επιτελεστικής ευσέβειας, ο Πούτιν συνδέει τον εαυτό του θεολογικά και πολιτικά με τη δύναμη της ρωσικής ορθόδοξης ιστορίας και τη μοναδική σχέση της με την κρατική, σχεδόν πάντα μονοπρόσωπη, αυταρχική εξουσία. Σε τμήματα της Ρωσικής Εκκλησίας και των Δυτικών θαυμαστών της, οι μονάρχες θεωρούνται συχνά άγιοι και εγκόσμιοι προστάτες της Χριστιανοσύνης αλλά και της ορθής σχέσης της τελευταίας με την πολιτική εξουσία.

Βέβαια, ο πόλεμος που διεξάγει ο Πούτιν στην Ουκρανία, με τις ρωσικές βόμβες να πλήττουν αδιάκριτα οικίες αμάχων, νοσοκομεία και χώρους λατρείας, οδηγεί τα Δυτικά Μέσα Ενημέρωσης να αναρωτηθούν πως είναι δυνατόν κάποιος που προβάλλει συστηματικά τον εαυτό του ως χριστιανό να μπορεί να εγκρίνει μια τέτοιου είδους καταστροφική εκστρατεία. Πέρα από τον έτσι κι αλλιώς προβληματικό συλλογισμό ότι όποιος είναι αυθεντικά θρησκευόμενος οφείλει εξ ανάγκης να είναι και καλός, θα μπορούσαμε με τη σειρά μας να αναρωτηθούμε τι σηματοδοτεί με όρους ειλικρινούς θρησκευτικότητας η επί χρόνια πολιτική του Πούτιν για την αμφισβήτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία. Σε τελική ανάλυση, έχουμε την τάση να αναγνωρίζουμε τις βαθιές θρησκευτικές πεποιθήσεις διάφορων Αμερικανών δημοσίων προσώπων, όπως για παράδειγμα ο πρώην αντιπρόεδρος Μάικ Πενς, οι οποίοι συχνά υποστηρίζουν πολλές θέσεις από την αντζέντα εναντίωσης προς τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως ακριβώς κάνει και ο Πούτιν.

Δεδομένης της αντίθεσης μεταξύ την επιτελεστικής ευσέβειας του Πούτιν από τη μια πλευρά και των πολιτικών προκατάληψης και διακρίσεων που εφαρμόζει στη Ρωσία από την άλλη, είναι φυσικό όσοι προβληματίζονται για τις ενέργειές του (συμπεριλαμβανομένης της εισβολής στην Ουκρανία) να αμφισβητούν το αφήγημα για την προσωπική του ευλάβεια και να υιοθετούν μια περισσότερο σκεπτικιστική προσέγγιση, που ερμηνεύει την θρησκευτικότητα του απλά ως ένα κυνικό τέχνασμα για να ξεγελάσει τη Ρωσική Εκκλησία που υπέστη ένα αληθινό τραύμα κάτω από τη σοβιετική καταπίεση. Ωστόσο, μια τέτοια προσέγγιση είναι κατά βάση ουσιοκρατική. Προβαίνει σε υποθετικές ερμηνείες της προσωπική θρησκευτικότητας που πολλές φορές παραμένουν αδιευκρίνιστες ακόμα και για τον ίδιο τον πιστό. Επιπλέον, η χρήση ενός Δυτικά (παθητικά Προτεσταντικού) εννοιολογικού πλαισίου για την κατανόηση της Ορθόδοξης θρησκευτικότητας επαναφέρει ξεπερασμένα οριενταλιστικά υποθετικά σχήματα αναφορικά την πολιτική επιτήδευση του μη Δυτικού Χριστιανισμού.

Το Δυτικό φαντασιακό χαρακτηρίζεται από καχυποψία απέναντι σε επικλήσεις στο θρησκευτικό συναίσθημα, τύπου Elmer Gantry, για πολιτικά οφέλη. Αυτό, βέβαια, λαμβάνει χώρα σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί από μια γενική τάση του Προτεσταντισμού, όσο εκκοσμικευμένος κι αν είναι, να αξιολογεί την ένταση και την αληθοφάνεια της θρησκευτικότητας ανάλογα με την ειλικρίνεια του πιστού.

Αυτή η τάση για κριτική, ωστόσο, τίθεται υπό αμφισβήτηση, όταν αναλογιστούμε ότι κατά τις τελευταίες δεκαετίες, και ιδιαίτερα μετά την περεστρόικα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία (ΡΟΕ) έχει διαμορφώσει ένα εξαιρετικά περίπλοκο μείγμα πολιτικής, θρησκείας, αυτοκρατορικής νοσταλγίας και φονικής στρατιωτικής δύναμη στο όνομα της αναβίωσης της «Αγίας Ρωσίας» ή, ακόμα πιο ανησυχητικά, ενός πολυεθνικού «Ρωσικού Κόσμου».

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, σε πολλές από τις εκφάνσεις της, έχει συμβάλλει ενεργά στη διαμόρφωση του οράματος του Πούτιν για παγκόσμια κυριαρχία. Ο Πατριάρχης Κύριλλος δεν είναι απλά ένας πρόθυμος συμμέτοχος στην διακρατική επέκταση της ρωσικής επιρροής και δύναμης μέσα από τον πολιτισμό και την Ορθοδοξία αλλά πολύ περισσότερο ένας συν-εμπνευστής αυτού του παγκοσμίων διαστάσεων Ρωσικού κοσμοειδώλου πίστης και πολιτικής.

Το ζήτημα όμως υπερβαίνει τα στενά όρια της ίδιας της εκκλησιαστικής ιεραρχίας. Από τους ιερείς που ευλογούν και υποστηρίζουν ενεργά την ανάπτυξη ενός πυρηνικού οπλοστασίου μέχρι την επίκληση του δημοφιλούς αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ για να λειτουργήσει ως στρατιωτική αποτρεπτική «ασπίδα» γύρω από τα εδαφικά συμφέροντα της Ρωσίας, και την πλέον πρόσφατη προθυμία του Πατριαρχείου της Μόσχας να παρουσιάσει την εισβολή στην Ουκρανία με όρους ιερού πολέμου κατά των διεφθαρμένων δυνάμεων της άθεης εκκοσμίκευσης του Δυτικού κόσμου, η Ρωσική Εκκλησία έχει συμμετάσχει ενεργά στην κατασκευή ενός μύθου τερατωδών διαστάσεων. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο της οπλοποιημένης πίστης, τα όρια μεταξύ του «θρησκευτικού» και του «πολιτικού» είναι σχεδόν αδύνατο να διακριθούν επειδή στην πραγματικότητα οι δυο αυτές κατηγορίες είναι αλληλένδετες σε τέτοιο βαθμό ώστε να γίνουν αδιαχώριστες.

Η ανάμειξη πίστης και πολιτικής, καλώς ή κακώς, αποτελεί μέρος της ιστορίας του Ορθόδοξου Χριστιανισμού (Βυζαντινή Συναλληλία, Εθνικισμός, Μοναρχία). Υπό μια οπτική, πρόκειται για μια σύζευξη αντιθέτων που έχει καταφέρει να επιβιώσει σε συνθήκες πολιτικών διευκολύνσεων, θρησκευτικής ελευθερίας, κοινωνικής καταπίεσης ή ακόμα και πνευματικής περιθωριοποίησης. Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τη σύγχρονη προσήλωση του Πούτιν στην εξουσία χωρίς να λάβουμε υπόψιν μας τους τρόπους με τους οποία η Ρωσική Ορθοδοξία και πολιτική εξουσία συμπορεύτηκαν μέσα από διαλεκτικές εντάσεις σε ιστορικό βάθος, τόσο κατά την προ-επαναστατική εποχή, όσο και κατά την Σοβιετική περίοδο αλλά και την μετα-Σοβιετική πραγματικότητα.

Δεν μπορούμε επίσης να κατανοήσουμε την τρέχουσα κρίση χωρίς να λάβουμε υπόψιν μας τους τρόπους με τους οποίους η εθνικιστική κοσμοθεωρία του Πούτιν έχει διαμορφωθεί από την Ορθοδοξία, μια έκφραση της χριστιανική πίστης που παλεύει με τον δαίμονα του εθνικισμού εδώ και αιώνες. Ο Πούτιν και η Ρωσική Εκκλησία εμπλέκονται σε μια θεο-πολιτική σχέση εξάρτησης και αλληλεπίδρασης. Το να υποθέσουμε ότι κάποιος από τους δυο είναι ανειλικρινής ως προς τους θρησκευτικούς του στόχους, σημαίνει ότι δεν κατανοούμε πλήρως και σε όλες του τις διαστάσεις το αυτοκρατορικής κοσμοαντίληψης σχέδιο της Ρωσικής Ορθοδοξίας εν γένει.

Ενώ οι Δυτικοί σχολιαστές της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας θα πρέπει να αντισταθούν στον πειρασμό να την αντιμετωπίσουν ως κάτι το εξωτικό, υπερτονίζονταν υπάρχουσες διαφορές με άλλες πιο οικείες μορφές του Χριστιανικού εθνικισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, η αλήθεια είναι ότι οι όποιες σοβαρές διακρίσεις μεταξύ αυθεντικής και καθαρής πίστης από τη μια μεριά και κυνικής πολιτικής χειραγώγησης από την άλλη (ή ως επακόλουθο μεταξύ ειλικρινούς θρησκευτικής πεποίθησης και πραγματιστικής οικειοποίησης της για πολιτικούς σκοπούς), προδίδουν ένα είδος χαρακτηριστικά Προτεσταντικού τύπου ιεράρχησης της πίστης έναντι της δράσης, της πεποίθησης έναντι της τελετουργίας, της καθαρής Εκκλησίας έναντι της πολιτικής εμπλοκής. Στην περίπτωση της Ρωσίας και των εκκλησιαστικών και πολιτικών ιεραρχιών της, αυτού του είδους οι διχοτομικές προσεγγίσεις περίσσοτερο συσκοτίζουν παρά φωτίζουν.

Το ενδιαφέρον στοιχείο σχετικά με τη Ρωσική Εκκλησία και την ενεργή συνενοχή της με την ατζέντα του Πούτιν στην Ουκρανία, σε σημείο που ενδεχομένως να θυμίζει τις αναδυόμενες και ενισχυόμενες μορφές Λευκού Χριστιανικού Εθνικισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, είναι ότι για να αντιληφθούμε τι ακριβώς συμβαίνει πρέπει να ξεπεράσουμε οποιαδήποτε προκατειλημμένη καθαρότητα της θρησκευτικής έκφρασης ή τις κατηγορίες που χρησιμοποιούμε για να την περιγράψουμε, για να κατανοήσουμε πόσο αλληλένδετες είναι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, η πολιτική και η αυτοκρατορία στην παγκόσμια γεωπολιτική.

Δεν μπορούμε να ξέρουμε τελικά, αν ο Πούτιν είναι πραγματικός ή ειλικρινής πιστός χριστιανός, επειδή οι κατηγορίες για την ανάλυση της πίστης καταρρέουν μπροστά στην πολύπλοκη μετα-σοβιετική Ρωσική Ορθόδοξη εμπειρία. Κι ενώ συνήθως μέχρι τώρα τα ερωτήματα σχετικά με τη σημασία της πίστεως είναι απλώς ακαδημαϊκά και δεν γίνονται ζητήματα ζωής και θανάτου, οι μέρες που αυτό θα συμβεί βρίσκονται ακριβώς μπροστά μας.

[*] Η Sarah Riccardi-Swartz είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο «Κέντρο για τη Μελέτη Θρησκείας και Συγκρούσεων» του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αριζόνα στις ΗΠΑ ενώ ταυτόχρονα συνεργάζεται και στο ερευνητικό πρόγραμμα «Ορθοδοξία και Ανθρώπινα Δικαιώματα» του Κέντρου Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Fordham, και ο Robert Saler είναι Καθηγητής Θρησκείας και Πολιτισμού στο Χριστιανικό Θεολογικό Σεμινάριο στην Ινδιανάπολη των ΗΠΑ. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Religion Dispatches και μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Δρ. Νίκο Κουρεμένο. H φωτογραφία αποτωπώνει μια από τις αμέτρητες εκδηλώσεις προσωπικής ευσέβειας του Ρώσου προέδρου μπροστά στο φωτογραφικό φακό.

ΠΗΓΗ: Πολυμερώς και Πολυτρόπως

Ο Διονύσης Σαββόπουλος για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία

 

Οι Έλληνες της Μαριούπολης. Ιστορίες πολιτισμού και πολέμου

 

ΠΗΓΗ: Nikos Valkanos

Ο Άγγελος της εν Μόσχα Εκκλησίας… έπεσε

Του ΑΝΔΡΕΑ ΛΟΥΔΑΡΟΥ

Την Παρασκευή το απόγευμα ο Πατριάρχης της Μόσχας θα σταθεί μπροστά από το εικόνισμα της Παναγίας για να ψάλλει την Α΄ Στάση των Χαιρετισμών. Την ώρα που σε ολόκληρο τον κόσμο θα ακούγονται τα ουρλιαχτά των θυμάτων της θηριωδίας που συντελείται υπό τις ευλογίες του στην Ουκρανία, εκείνος φορώντας τα λαμπερά του άμφια θα προσποιείται τον πιστό Oρθόδοξο Xριστιανό. Τον προασπιστή της πίστεως για την ακρίβεια. Θα απαγγείλει όμορφους στίχους όπως το «Χαίρε, κλίμαξ επουράνιε, δι’ ής κατέβη ο Θεός·» ενώ μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά του, στην Ουκρανία, μάνες θρηνούν τα παιδιά τους, μάνες θάβουν τις κόρες και τα νεογέννητα ή αγέννητα εγγόνια τους, μάνες βγάζουν αίμα αντί για δάκρυα από τα μάτια.

Κι όλα αυτά γιατί σε αντίθεση με την Θεοτόκο, ο ίδιος έχει ευλογήσει την «κλίμακα» από την οποία «κατεβαίνει» ο όλεθρος κι ο θάνατος. Το απόλυτο μαύρο σκοτάδι, το έρεβος.

Το ερώτημα λοιπόν είναι απλό. Με τι θράσος αυτός ο άνθρωπος θα σταθεί απέναντι από την εικόνα της Θεοτόκου να ψάλλει αυτά τα λόγια όταν ο ίδιος έχει ευλογήσει αυτήν την αιματοχυσία;

Πως θα ψάλλει προς την Θεοτόκο το «Χαίρε, δι’ ης ηνοίχθη Παράδεισος» όταν δι αυτού και δια των ευλογιών του ηνοίχθη Κόλαση; Οι βόμβες και οι ρουκέτες που ισοπέδωσαν το νοσοκομείο στη Μαριούπολη ήταν ποτισμένες με τον αγιασμό του.

1.500 ψυχές χάθηκαν σήμερα στη Μαριούπολη. Γυναίκες και παιδιά οι περισσότεροι. Ποιο ήταν το αμάρτημα τους Αγιώτατε Πατριάρχα της Μόσχας;

Το αμάρτημα του Κυρίλλου και των ανθρώπων του δεν είναι απλά πως δεν λέει τίποτα ενάντια σε αυτόν τον άδικο πόλεμο. Δεν είναι απλά το ότι βρίσκει απίστευτες αιτιάσεις για να τον δικαιολογήσει. Το μεγαλύτερο αμάρτημα του είναι πως όλα αυτά τα χρόνια που κυβερνά την χώρα του ο συγκεκριμένος άνθρωπος, κι έβλεπε που την πάει και τι σκοπούς είχε, όχι μόνο δεν δημιούργησε τα απαραίτητα πνευματικά «αντισώματα» στον τόπο του ώστε κανείς ηγέτης να μην μπορεί να ξεκινήσει μια τέτοια αιματοχυσία αλλά συμμετείχε ενεργά στην οικοδόμηση αυτού του εκτρώματος, αυτού του θηρίου που σήμερα κατασπαράζει την Ουκρανία και τραβάει ολόκληρο τον κόσμο στο σκοτάδι.

Αρνούμαι να γενικεύσω πως αυτό είναι η Ρωσία αλλά σίγουρα αυτό το οποίο πρεσβεύει ο Κύριλλος δεν είναι Εκκλησία. Εγώ κι ο Πατριάρχης της Μόσχας είναι βέβαιο πως δεν πιστεύουμε στον ίδιο Θεό. Μπορεί να κάνουμε τον Σταυρό μας με τον ίδιο τρόπο, να λέμε στους ναούς το ίδιο Πιστεύω, μπορεί να έχουμε τους ίδιους Αγίους αλλά στα δικά μου μάτια (και παρακαλώ συγχωρήστε μου το πρώτο πρόσωπο) το μόνο κοινό που έχει αυτός ο άνθρωπος με την Πίστη μου είναι η Κόλαση. Γιατί όλα όσα πρεσβεύει κι όλα όσα στηρίζει είναι αυτά που στη δική μου Πίστη περιγράφονται στην Κόλαση.

Ο Κύριλλος και οι άνθρωποι του επέλεξαν πριν λίγο καιρό να διακόψουν την Κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Εκκλησία της Ελλάδος, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Κύπρου. Τότε όλοι ή τουλάχιστον αρκετοί είπαμε πως πρέπει να διατηρηθούν χαμηλά οι τόνοι ώστε να βρεθεί ο τρόπος να επιστρέψουν, γιατί δεν γίνεται για ένα διοικητικό ζήτημα να διασπαστεί η Ορθοδοξία.

Πλέον όμως τα γεγονότα μας ξεπερνούν. Ο Κύριλλος έχει διακόψει πλέον όχι απλά την Κοινωνία αλλά κάθε σχέση με αυτό που ονομάζεται Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ακόμη κι ένας τυφλός θα μπορούσε να δει ότι ο Άγγελος της Μόσχας έχει πέσει… είναι έκπτωτος.

Οι φωτογραφίες που ακολουθούν είναι από το μαρτύριο των γυναικόπαιδων στην Μαριούπολη σήμερα. Είναι σκληρές εικόνες αλλά κάποτε πρέπει να δουμε την αλήθεια στα μάτια μπάς και ελευθερωθούμε κάποτε. Μου τις έστειλε ενας Ουκρανός ιερέας ο π. Σεργκέι Γκόρμπικ που αυτην την στιγμή που εγω σας γράφω εκείνος είναι με τους στρατιώτες στη Λβιβ. Τις έστειλε ένας άλλος κληρικός από τη Μαριούπολη… Τη Μαριούπολη… την πόλη της Μαρίας. Αυτής της Μαρίας στην οποία ξεδιάντροπα θα απευθύνει το «Χαίρε» ο έκπτωτος Άγγελος της Μόσχας.

ΠΗΓΗ: ORTHODOXIA INFO

Την ΟΔΗΣΣΟ και τα μάτια μας…

«Η Οδησσός», χαλκογραφία· στο: Μαρίνος Παπαδόπουλος – Βρετός, Ημερολόγιον δια το έτος 1861 μετά εγκονογραφιών, σ. 24.

Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου για την εισβολή και τον πόλεμο στην Ουκρανία

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Με αισθήματα βαθύτατης θλίψης και αποτροπιασμού η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου παρακολουθεί την τραγωδία που διαδραματίζεται στην Ουκρανία. Χωρίς να είναι ο πρώτος και μοναδικός πόλεμος που συνιστά ωμή παραβίαση κάθε έννοιας δικαίου και που στερείται από κάθε ηθική νομιμοποίηση, ο συγκεκριμένος αυτή τη στιγμή απαιτεί από μας την ηθική του καταδίκη όχι μόνο για τα απάνθρωπα αποτελέσματά του, αλλά και γιατί σ’ ένα μεγάλο βαθμό αρθρώνεται θεωρητικά πάνω στη θεολογικώς καταδικαστέα ιδεολογία του «Ρωσικού κόσμου», αποτελώντας έναν ακόμη πικρό καρπό του απολυταρχικού καθεστώτος της Ρωσίας. Τις ημέρες αυτές οι βόμβες του ισχυρού βεβηλώνουν τα γενέθλια χώματα της Σλαβικής Ορθοδοξίας και τα ύδατα του ποταμού Δνείπερου, όπου βαπτίσθηκαν πριν από χίλια και πλέον χρόνια οι Ρως. Τα όπλα στέλνουν στο θάνατο αθώους, δημιουργούν πόνο, ορφάνια και τεράστια κύματα προσφύγων.

Διατηρώντας από μακρού χρόνου στενές σχέσεις με ουκρανικά ακαδημαϊκά ιδρύματα, θεολόγους, κληρικούς και πιστούς, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών αγωνιά για αγαπημένα της πρόσωπα προς τα οποία εκφράζει την αμέριστη αλληλεγγύη και συμπαράστασή της. Εξ ίσου αλληλέγγυα στέκεται η Ακαδημία και προς τις διωκόμενες φωνές εντός της Ρωσίας, προερχόμενες από κληρικούς και λαϊκούς, που με τόλμη, χριστιανική αυταπάρνηση και προσωπική διακινδύνευση καταγγέλλουν το έγκλημα που συντελείται στην Ουκρανία. Οι φωνές αυτές υπενθυμίζουν ότι η Ρωσία είναι χώρα αμέτρητων αγίων και μεγάλων μορφών της θεολογίας, της τέχνης και των γραμμάτων, χωρίς τις οποίες ο ευρωπαϊκός πολιτισμός θα ήταν αδιανόητος. Η πατρίδα τους αξίζει ένα καλύτερο, δημοκρατικότερο και γνήσια χριστιανικότερο μέλλον.

Η Ακαδημία προσεύχεται για την άμεση κατάπαυση του πυρός και την ειρήνευση. Όντας το πρώτο θεολογικό ίδρυμα της Ελλάδος που δεξιώθηκε Ουκρανούς κληρικούς και θεολόγους της νεοσύστατης Αγιωτάτης Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας, εκφράζει την αγάπη και τη συναντίληψή της προς τον Μακαριώτατο Προκαθήμενό της κύριο Επιφάνιο, αλλά και προς τους αδελφούς της εν Ουκρανία παρουσίας του Πατριαρχείου της Μόσχας, καθώς και προς κάθε εν γένει διωκόμενο ή κινδυνεύοντα, καθώς καθήκον μιας άξιας του ονόματος χριστιανικής θεολογίας είναι, πέρα από γεωπολιτικούς υπολογισμούς και συγκρούσεις, να στέκεται στο πλευρό του κάθε αδύναμου. Με βάση αυτό το σκεπτικό δηλώνει ότι θα συνεχίσει να στηρίζει θεολογικά, εκπαιδευτικά, αλλά και επικοινωνιακά, με τις μικρές της δυνάμεις τη χειμαζόμενη από τον πάνοπλο, και κατά κόσμον υπέρτερο εισβολέα, Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Είθε η επίγνωση του κοινού κινδύνου να οδηγήσει στην υπέρβαση των σχισμάτων και στην εμβάθυνση της ενότητας της ουκρανικής Ορθοδοξίας.

Συνάμα, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου καλεί τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Μόσχας κ. Κύριλλο να αρθεί, έστω και τώρα, στο ύψος των περιστάσεων, όχι μόνο ασκώντας την επιρροή του στον Ρώσο Πρόεδρο για τον άμεσο τερματισμό του πολέμου, αλλά και εν γένει ασκώντας την προφητική λειτουργία που αυτονοήτως αναμένει κανείς από τον Πρωθιεράρχη Εκκλησίας με ιστορία πλήθους αγίων που αντιτάχθηκαν αποφασιστικά στην αδικία και την τυραννία. Οι καιροί ου μενετοί.

Εξάλλου, μπροστά στην ασύλληπτων διαστάσεων παγκόσμια αυτή κρίση αναμένουμε από τη Ρωσική Εκκλησία να σταματήσει τις ενέργειες που διχάζουν τον ορθόδοξο κόσμο, στις οποίες πρωτοστατεί ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίων, με τη συστηματική πολεμική εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωσνταντινουπόλεως, την πέρα από κάθε έννοια Kανονικού Δικαίου εισβολή στο κανονικό έδαφος του παλαίφατου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, καθώς και τη θεολογικά προβληματική υπεράσπιση της θεωρίας του δίκαιου πολέμου. Μια Εκκλησία μαρτύρων και φιλάνθρωπης μαρτυρίας οφείλει να ανθίσταται στην πολιτική της εργαλειοποίηση, να δίνει τη μαρτυρία της συμφιλίωσης και της καταλλαγής. Σε αντίθετη περίπτωση δυσφημείται στα μάτια όλου του κόσμου το ορθόδοξο ήθος και διασπάται, ίσως ανεπανόρθωτα, η ενότητα της Εκκλησίας και η κοινή μαρτυρία της Ορθοδοξίας στην οικουμένη.

Είθε η αρχή της πορείας της ορθόδοξης χριστιανοσύνης προς τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και το Πάσχα, προς την κορύφωση της συνάντησης με τον Εσταυρωμένο και Αναστάντα Κύριο της Ζωής, να επισπεύσει και το τέλος της ανίερης πανηγύρεως του θανάτου στα χώματα της Ουκρανίας, που βάφονται με το αίμα αδελφών.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η φωτογραφία προέρχεται από τα περίχωρα του Κιέβου, την 1η Μαρτίου, και είναι του φωτογράφου Εφραίμ Λουκάτσκι (Associated Press).

Ο εμπόλεμος Πατριάρχης Ρωσίας Κύριλλος

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Ο Πατριάρχης της Μόσχας Κύριλλος δικαιολόγησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η βάση της είναι ηθική, «μεταξύ αγιότητας και αμαρτίας», υποστηρίζει. Στυγερότατε Πατριάρχα Ρωσίας δικαιολογείτε έναν κόσμο σφαγείο και ηφαίστειο. Για ακόμη μια φορά, στη μακραίωνη ανθρώπινη Ιστορία, ο Θεός είναι Ο εμπόλεμος Θεός, Ο Θεός είναι φανατικός. Λογής λογής φονταμενταλιστές και εθνικιστές, στο πρόσωπο του Πατριάρχη των Ρως «αισθάνονται ότι μάχονται ενάντια σε δυνάμεις, οι οποίες απειλούν τις πιο ιερές αξίες τους», «δεν σταμάτησαν ακόμα και μετά το φασισμό, το μπολσεβικισμό, το ναζισμό» να πολεμούν τους αμαρτωλούς ετούτου του κόσμου. Το βιβλίο του Αλέξανδρου Μασσαβέτα Η Τρίτη Ρώμη: Η Μόσχα και ο θρόνος της Ορθοδοξίας, όποιος κι όποια το διαβάσει, (ιδιαίτερα τα κεφάλαια 7. «Η ιστορία είναι το μέλλον»: Η Ορθόδοξη Εκκλησία στον ρωσικό εθνικισμό και κρατική πολιτική & 9. Ουκρανία: Η νέμεση της «Τρίτης Ρώμης» και του «ρωσικού κόσμου») θα καταλάβει γιατί Κύριλλος και Πούτιν πάνε χεράκι χεράκι. Ο Ντοστιγιέβσκη, πάντως, έβαλε τον Ιβάν Καραμαζώφ να λέει ότι γι’ αυτόν αποτελεί μυστήριο το ότι κάποιος μπορεί να αγαπά τον πλησίον του!

Βία και Μονοθεϊσμός. Η κατάρα του Κάιν

Γράφει ο ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Στα τόσα που ακούγονται στις μέρες μας για τον πόλεμο στην Ουκρανία, την αδελφοκτονία, τη βία και πως με αυτή διαπλέκεται η πολιτική, ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει το βιβλίο της Ρετζίνα Σβαρτζ, Βία και Μονοθεϊσμός. Η κατάρα του Κάιν. Όποιος το διαβάσει θα μείνει έκπληκτος από την επιβλητική και βαθύτατη έρευνα των βιβλικών πηγών, την οποία με συνέπεια επιχειρεί η εν λόγω συγγραφέας, Καθηγήτρια της Αγγλικής Φιλολογίας στο Northwestern University.

 

Υπό το πρίσμα ανάλυσης της έννοιας του Θεού, στην οποία στηρίζονται όλες οι πίστεις, αλλά και υπό το πρίσμα της τυπικής έννοιας της θρησκείας, όπως αυτή την ορίζουν οι κοινωνικές επιστήμες (Φιλοσοφία, Θρησκειολογία, Κοινωνική Ανθρωπολογία, Ψυχανάλυση, Ιστορία) - και που ουκ ολίγοι από το χώρο της πολιτικής όλο και περισσότερο στις μέρες μας επικαλούνται - η συγγραφέας με διεισδυτική ματιά ανιχνεύει στη Βίβλο και στην περίπτωση του Κάιν, την έννοια της ταυτότητας που γεννιέται μέσα από τη βία, υπό την εξής όμως προϋπόθεση: «όχι επειδή η Βίβλος υποστηρίζει τη βία, αλλά λόγω του τεράστιου πολιτισμικού βάρους που απέκτησε μέσω των ερμηνειών και της διάδοσής της, κυρίως στο χριστιανικό κόσμο και από κει στην εκκοσμικευμένη σκέψη και στους θεσμούς, όπου διαμορφώθηκαν οι σύγχρονες έννοιες της συλλογικής ταυτότητας», (σ. 22).

Για να τεκμηριώσει αυτή τη θέση της, η συγγραφέας επικαλείται μια σειρά από βιβλικές αφηγήσεις, τις ερμηνεύει, με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να κάμει ένα πανοραμικό ταξίδι σε άγνωστες πτυχές του ανθρώπινου πολιτισμού.

Πρόκειται για ένα βιβλίο άκρως επίκαιρο, μολονότι κυκλοφόρησε πριν εικοσιδύο χρόνα: μια επιβλητική έρευνα των βιβλικών πηγών, της εθνικής σύγκρουσης, του φυλετικού μίσους και του πολιτισμικού διαχωρισμού. Γραμμένο σε αυστηρό ακαδημαϊκό ύφος, χαρακτηρίζεται για την τολμηρότητα και την πρωτοτυπία του. Με την ιδιαίτερη, βέβαια, φροντίδα των εκδόσεων φιλίστωρ και την πολύ καλή μετάφραση του Φώτη Τερζάκη, προσφέρεται σε εκλεκτό και απαιτητικό αναγνωστικό κοινό.

Ιδιαίτερα αφοπλιστικό το παρακάτω απόσπασμα: «στην πραγματικότητα, τίποτα δεν μπορούμε να κατέχουμε παρά τη δυναστευτική επιθυμία μας για κάτι τέτοιο (ή ακριβώς λόγω αυτού, δεδομένου ότι η επιθυμία κινητοποιείται από την έλλειψη). Τα αντικείμενα της κατοχής μπορεί να τ’ αρπάξουν και άλλοι. Ενδεχομένως τα ίδια ν’ αντιστέκονται – μπορεί να καταστραφούν, να φιλλορροήσουν ή να πεθάνουν – έτσι που παρά τις επίμονες προσπάθειες κάποιου να ιδιοποιηθεί γη, κατοικίες, γυναίκες ή φορητή περιουσία, κατά κάποιον τρόπο αυτά ανθίστανται επίμονα στην άλωσή τους. Η γη επιφυλάσσει ιδιαίτερες απογοητεύσεις σ’ εκείνους που την κατέχουν, επειδή οι εδαφικές τους διεκδικήσεις καταλήγουν να γίνουν αργά ή γρήγορα απλώς δικαιώματα προσωρινού νομέα. Και αν η επιθυμία κατοχής του εδάφους έχει ως αφετηρία της την επιθυμία κατοχής των προϊόντων της γης, η γη ενδέχεται πάντα να αρνηθεί να συνεργαστεί. Μπορεί να γίνει πεισματικά “στείρα” (ένας όρος που χρησιμοποιείται και για τις γυναίκες, οι οποίες κατέχονται παρομοίως ως μέσα παραγωγής). Κι έτσι, καθώς η γη ανθίσταται τόσο στη μόνιμη κατάκτηση όσο και στην εξασφαλισμένη παροχή των καρπών της, το μόνο που καμαρώνει ο νικητής είναι το ψεύδος της κατοχής της στο πρόσωπο αυτών που τη διεκδικούν», (σ. 65).

Πόλεμος

«Δεδομένου ότι ο πόλεμος ποτέ δεν έλειψε από την ιστορία, θα πρέπει να παραδεχθούμε τον πόλεμο όχι ως προσωρινό, αλλά ως μόνιμο χαρακτηριστικό της ιστορικής ζωής. Δεν είναι ο πόλεμος ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ δύο περιόδων ειρήνης. Ούτε η ειρήνη είναι ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ δύο πολέμων. Η ιστορική ζωή είναι πότε πολεμική, πότε ειρηνική. “Πόλεμος και ειρήνη” είναι δύο τρόποι ζωής. Κάτι βαθύτερο είχε αντιληφθεί ο Τολστόι και τιτλοφόρησε έτσι το γνωστό αριστούργημά του».

ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΕΛΕΒΙΤΣΗ. (1993). «Ο πόλεμος», στο: Δοκίμια Ιδεών. Αθήνα: Δωδώνη, σ. 71.

Αλμπέρ Καμύ: επίκαιρος και «προφήτης»

«Αν σχηματοποιήσουμε χονδρικά τα πράγματα, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι σήμερα η Δύση ισχυρίζεται πως δίνει προβάδισμα στην ελευθερία πριν από τη δικαιοσύνη. Η Ανατολή, ότι δίνει προβάδισμα στη δικαιοσύνη, πριν από την ελευθερία». Albert Camus, Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μια συζήτηση στην Αθήνα, 1955.

«Ο πόλεμος ήταν εκεί, σαν ένα αποκρουστικό σύννεφο, γεμάτο σκοτεινές απειλές, όμως κανείς δεν μπορούσε να εμποδίσει την εμφάνιση των ακρίδων ή τις καταστροφικές θύελλες που ξεσπούσαν στ’ αλγερινά υψίπεδα». Αλμπέρ Καμύ, Ο πρώτος άνθρωπος.

«Ο άνθρωπος είναι πανταχού παρών με τις κραυγές του, τον πόνο και τις απειλές του». Αλμπέρ Καμύ, Το καλοκαίρι.

«Πάνω σε μια γη που γνωρίζει ότι μόνη, χωρίς Θεό, ο άνθρωπος θα προσθέσει στα εγκλήματα του παραλόγου τα εγκλήματα της λογικής, καθ’ οδόν προς τη βασιλεία των ανθρώπων. Στο "επαναστατώ, άρα υπάρχουμε" προσθέτει, αναλογιζόμενος θαυμαστά σχέδια, καθώς και τον θάνατο της ίδιας της εξέγερσης: "Και υπάρχουμε μόνοι"». Αλμπέρ Καμύ, Ο επαναστατημένος άνθρωπος.

Γκάντι ή Πούτιν;

Ο Πατριάρχης της Μόσχας Κύριλλος δικαιολόγησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η βάση της είναι ηθική, «μεταξύ αγιότητας και αμαρτίας», υποστηρίζει. Στυγερότατε Πατριάρχα Ρωσίας δικαιολογείτε έναν κόσμο σφαγείο και ηφαίστειο. Για ακόμη μια φορά, στη μακραίωνη ανθρώπινη Ιστορία, ο Θεός είναι Ο εμπόλεμος Θεός, Ο Θεός είναι φανατικός. Λογής λογής φονταμενταλιστές και εθνικιστές, στο πρόσωπο του Πατριάρχη των Ρως «αισθάνονται ότι μάχονται ενάντια σε δυνάμεις, οι οποίες απειλούν τις πιο ιερές αξίες τους», «δεν σταμάτησαν ακόμα και μετά το φασισμό, το μπολσεβικισμό, το ναζισμό» να πολεμούν τους αμαρτωλούς ετούτου του κόσμου. Το βιβλίο του Αλέξανδρου Μασσαβέτα Η Τρίτη Ρώμη: Η Μόσχα και ο θρόνος της Ορθοδοξίας, όποιος κι όποια το διαβάσει, (ιδιαίτερα τα κεφάλαια 7. «Η ιστορία είναι το μέλλον»: Η Ορθόδοξη Εκκλησία στον ρωσικό εθνικισμό και κρατική πολιτική & 9. Ουκρανία: Η νέμεση της «Τρίτης Ρώμης» και του «ρωσικού κόσμου») θα καταλάβει γιατί Κύριλλος και Πούτιν πάνε χεράκι χεράκι. Ο Ντοστιγιέβσκη, πάντως, έβαλε τον Ιβάν Καραμαζώφ να λέει ότι γι’ αυτόν αποτελεί μυστήριο το ότι κάποιος μπορεί να αγαπά τον πλησίον του!

Όταν ο Πούτιν εκδικείται την Ιστορία του. Η επέμβαση στην Ουκρανία ως ακύρωση του ρωσικού πολιτισμού

Γράφει ο Ασσάαντ Ελίας Καττάν[*]

Τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, τα πολεμικά αεροσκάφη του νέου Ρώσσου αυτοκράτορα πλήττουν το όμορφο Κίεβο και οι σειρήνες συναγερμού ηχούν απ’ άκρη σε άκρη στην ουκρανική πρωτεύουσα. «Ποιος πίστεψε στο κήρυγμά μας» επιβεβαιώνει ο προφητικός λόγος του Ησαΐα: τα αεροπλάνα του Βλαδίμηρου Πούτιν βομβαρδίζουν το Κίεβο, όχι την Τιφλίδα, το Γιερεβάν, το Βερολίνο, το Παρίσι ή την Κωνσταντινούπολη και φυσικά ούτε τη Νέα Υόρκη. Ο Πούτιν θέλει να εκδικηθεί τους Ουκρανούς… και την Ιστορία του. Καταστρέφει το λίκνο της ίδιας της Ιστορίας του και όχι το λίκνο του Δυτικoύ Πολιτισμού που τόσο πολύ του προκαλεί απέχθεια και ναυτία. Καταστρέφει το αρχαίο Κίεβο και την ξακουστή Λαύρα των Σπηλαίων, της οποίας η ίδρυση ανάγεται τον 11ο αιώνα και θεωρείται ως γενέθλιος και ιερός τόπος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας· εκεί, τα λείψανα των αγίων αναδύουν αδιάκοπα την ευωδία του μύρου, την ευλογία του οποίου λαμβάνουν χιλιάδες προσκυνητές κάθε μέρα. Καταστρέφει το Κίεβο, περήφανο για τον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας που παραπέμπει στο πνεύμα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Σλαβικού Χριστιανισμού, που έχει τις ρίζες του στο πολιτισμικό περιβάλλον του Βυζαντίου, και πιο συγκεκριμένα της Κωνσταντινούπολης, στις γενναιόδωρες όχθες του Βοσπόρου και τις αχτίνες του ήλιου που χορεύουν πάνω στους παφλασμούς των κυμμάτων.

Στο Κίεβο εξυφάνθηκαν οι απαρχές του πολιτισμού του ρωσικού λαού. Εκεί, χάρη στη φροντίδα και τη μέριμνα Ελλήνων μοναχών και των ευλογημένων μαθητών τους, οι Ρώσοι άρχισαν να θέτουν τα θεμέλια του πολιτισμού τους: βιβλία, μνημεία, ιερές εικόνες λουσμένες στο φως των χρωματισμών τους όπου φανερώνεται το νόημα. Κατά συνέπεια, η επίθεση που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες από τον επικεφαλής του Κρεμλίνου ενάντια στη γειτονική του χώρα και το «μαλακό του υπογάστριο», όπως αρέσκονται οι αδαείς να το αποκαλούν, δεν θα πρέπει να αξιολογείται μόνο με βάση πολιτικές και οικονομικές ερμηνείες, αλλά λαμβάνει ταυτόχρονα και ιδιαίτερου βάθους πολιτισμικές συνδηλώσεις. Πράγματι, η καταστροφή των ριζών δεν είναι μια υπόθεση παροδική, όπως ακριβώς δεν αποτελεί απλά και μόνο το μοιραίο αποτέλεσμα αναπόφευκτων πολέμων.

Αναφέρεται συχνά ότι εκείνοι που κατέστρεψαν τη Βηρυτό στις αρχές του εμφυλίου πολέμου (1975-1990) ήταν οι κάτοικοι της υπαίθρου που μισούσαν την εξαίσια εκείνη πόλη λόγω του πλούτου, της λάμψης και του ξέφρενου ρυθμού της, χαρακτηριστικά που προκαλούσαν αμηχανία και σύγχυση σε κάποιους κατοίκους της υπαίθρου. Λέγεται επίσης ότι το Παρίσι σώθηκε ακριβώς από την ομορφιά του, όταν ένας αξιωματικών των Ναζί αρνήθηκε να εκτελέσει τη διαταγή του Φύρερ να κάψει «την πόλη που κοιμόταν στον κήπο της φιλαρέσκειάς της» όταν άρχισαν να διαφαίνονται στον ορίζοντα τα σημάδια της ναζιστικής ήττας. Είναι βέβαια θεμιτό να αναρωτηθούμε και για κείνους που θέλησαν να εκδικηθούν την Χόμς και τη Χάμα και τις άλλες πόλεις της πατρίδας του Χαμ και φρόντισαν να παραμορφώσουν τις γειτονιές και να σπείρουν την καταστροφή στις προγονικές οδούς.

Όσο για τον νέο αυτοκράτορα, εκδικείται στις μέρες μας τις πηγές της ίδιας του της Ιστορίας, καταστρέφει τις γεωγραφικές συντεταγμένες όπου εκκολάφθηκε ο πολιτισμός του λαού του κι αυτό παρά το γεγονός ότι διεξάγει πόλεμο ενάντια στην Ουκρανία στο όνομα του ρωσικού εθνικισμού· πρόκειται, ωστόσο, για έναν εθνικισμό διογκωμένο, όπου συναντιούνται οι φιλοδοξίες για την αναβίωση της Τσαρικής Αυτοκρατορίας με την αλαζονεία της Σοβιετικής Ιδεολογίας, στην υπηρεσία της οποίας ο Πούτιν αφιέρωσε το ένα τέταρτο του βίου του. Είναι προφανές ότι δεν είχε διαβάσει ιστορία. Οι αθεράπευτα ανόητοι δεν διαβάζουν. Κι αν διάβασε κάτι από την Ιστορία του έθνους του, το μίσος τον εμπόδισε να αποδώσει φόρο τιμής σε όλους εκείνους του Ουκρανούς που σφυρηλάτησαν τη ρωσική ταυτότητα για την οποία ο ίδιος είναι περήφανος σήμερα· είχε την εντύπωση ότι με την αμετροεπή προσκόλληση σ’ αυτή την ταυτότητα θα μπορούσε να προσδώσει στη Ρωσία τη δόξα του αυτοκρατορικού της παρελθόντος και να ταΐσει με ψωμί τους φτωχούς της.

Καθώς ο αυτοκράτορας ανακοίνωσε, μέσα στην ψευδαίσθηση του μεγαλείου του, την εισβολή στην Ουκρανία και εκμεταλλεύτηκε τις δυνατότητες του τεράστιου στρατού του, απειλητικός και εκφοβιστικός, έμοιαζε με κάποιον που έχει νοσταλγία για τις περασμένες εποχές που γέννησαν τη Σοβιετική Ένωση και έδωσε σε μια χούφτα τυράννους την ευκαιρία να περιφρονήσουν την ελευθερία των ανθρώπων και να ποδοπατήσουν τα όνειρά τους από το Ιρκούτσκ μέχρι την Καμπούλ. Ξέχασε ότι το τείχος του Βερολίνου έχει μετατραπεί πλέον σε τουριστικό αξιοθέατο κι ότι η Ιστορία δεν γυρίζει πίσω. Αλλά το πιο σημαντικό στην περίπτωση του νέου τυράννου, είναι ότι εμφανίζεται ως ο πρώτος τύραννος της Ιστορίας, ο οποίος διεξάγει ένα πόλεμο ενάντια στην ίδια του την Ιστορία, τον πολιτισμό και τελικά ενάντια στον ίδιο του τον εαυτό και αυτό καταστρέφοντας την αρχαιότερη πόλη στην Ιστορία του ρωσικού λαού, έστω κι αν αυτή είναι σήμερα η πρωτεύουσα της Ουκρανίας.

ΠΗΓΗ: πολυμερώς και πολυτρόπως

[*] Ο Ασσάαντ Ελίας Καττάν (Assaad Elias Kattan) είναι Ορθόδοξος Θεολόγος με καταγωγή από τον Λίβανο και Καθηγητής στην έδρα της Ορθόδοξης Θεολογίας στο Κέντρο Θρησκειολογικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Münster στη Γερμανία. Η μετάφραση από τα γαλλικά του εν λόγω κειμένου έγινε από τον διαχειριστή του ιστολογίου: πολυμερώς και πολυρόπως. Το εικαστικό αποτελεί λεπτομέρεια από τον πίνακα: «To Βάπτισμα του Κιέβου» (1883) του Ρώσου καλλιτέχνη Klavdy Lebedev (1852-1916) που βρίσκεται στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης

Ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος για τον πόλεμο στην Ουκρανία

«Η χριστιανική συνείδηση καταδικάζει κάθε μορφή βιαιοπραγίας, παρακινώντας επίμονα τον καθένα στο μέτρο των δυνατοτήτων του να συνεισφέρει στην ειρήνευση και την καταλλαγή στην πολύπαθη Ουκρανία και όπου γης».

Αναστάσιος (Γιαννουλάτος) Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας.

Για τους διχτάτορες του 21ου αιώνα

«Η ζωή δεν μπαίνει σε προκαθορισμένα σχέδια. Και όταν μπαίνει (στα κοινωνικά συστήματα, λόγου χάρη), ο άνθρωπος χάνει την ελευθερία του. Τυπικά παραδείγματα ο κομμουνισμός, ο εθνικοσοσιαλισμός, ο φασισμός, οι τρεις ολοκληρωτισμοί του 20ού αιώνα, που εξασφάλιζαν στους ανθρώπους κατοικία, παιδεία, δουλειά, νοσοσκομείο, ηλεχτρισμό, σύνταξη, με αντάλλαγμα την ελευθερία τους ή να λεν αυτοί – οι διχτάτορες – στους ανθρώπους πώς να ζουν».

ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ. (2009). Collectanea. Αθήνα: Δόμος, σ. 655 [1124].

Τα σύκα, σύκα και τη σκάφη, σκάφη

Γράφει ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ Χ. ΝΤΡΙΝΙΑΣ

Δεν ξέρω σε ποια άλλη χώρα του λεγόμενου αναπτυγμένου κόσμου η χαιρεκακία για την τύχη της Ουκρανίας έχει φτάσει σε τέτοιο ύψος όσο στην Ελλάδα. Από το ΚΚΕ και τον αριστερισμό μέχρι τον «ψεκασμένο» πατριωτισμό (δεξιάς και αριστερής καταγωγής), άλλοι κρυφά και άλλοι φανερά, άλλοι υποκριτικά και άλλοι ευθέως, είτε καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «οι Ουκρανοί τα ‘θελαν και τα ‘παθαν» είτε ότι «ο μάγκας Πούτιν τους σάρωσε και αυτούς και τη Δύση». Χειρότεροι όλων οι περίφημοι «ισαποστάκηδες» και «ναιμεναλλάδες». Τους ακούμε βαθυστόχαστα να αποφαίνονται: «πόλεμος μεταξύ ιμπεριαλισμών», «τα ίδια έγιναν και στη Σερβία από τη Δύση», «η ελεγχόμενη από την ακροδεξιά Ουκρανία» και άλλα χαριτωμένα, για να μην πάρουν ξάστερη θέση υπέρ του αμυνόμενου. Για να τελειώνουμε με την υποκρισία.

Δεν έχουμε ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Ούτε αμερικάνικη γάτα δεν πολεμάει στην Ουκρανία απέναντι στους Ρώσους. Το σύνολο σχεδόν των όπλων που χρησιμοποιεί ο ουκρανικός στρατός είναι σοβιετικής και μετασοβιετικής καταγωγής, με εξαίρεση κάποια αντιαρματικά και υψηλής τεχνολογίας εξαρτήματα επικοινωνιών που παραχωρήθηκαν από τη Δύση (τη Βρετανία κυρίως).

Δεν έχουμε πόλεμο δια αντιπροσώπων που είναι η κύρια μορφή των ένοπλων ψυχροπολεμικών συγκρούσεων. Έχουμε μια ιμπεριαλιστική / αυτοκρατορική δύναμη που επιτίθεται αυτοπροσώπως και ολοκληρωτικά σε ένα μη-φιλικό σε αυτήν, και αδύναμο, ανεξάρτητο κράτος.

Δεν έχουμε μια «δημοκρατία» που επιτίθεται σε μια «φασιστική» χώρα, αλλά μια ρεπλίκα του νεο-τσαρισμού που επιτίθεται σε μια ρεπλίκα αστικής δημοκρατίας, σαν τις πολλές που ανθούν στο μετασοβιετικό χώρο.

Δεν έχουμε την υπεράσπιση εθνικού χώρου εκ μέρους των Ρώσων, αλλά την ξεκάθαρη αναβίωση της μεγαλορώσικης επεκτατικής πολιτικής και των θεωριών του «ζωτικού χώρου».

Οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις της Δύσης στη Σερβία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, με στόχο την απόσχιση εδαφών ή την εγκατάσταση κυβερνήσεων-μαριονέτα, με τίποτα δεν μας εμποδίζουν να καταγγέλλουμε τις ευθέως αντίστοιχες πρακτικές των Ρώσων. Τα «Βιετνάμ» δεν θα μας τυφλώσουν για να κάνουμε ότι δεν βλέπουμε τις «Τσεχοσλοβακίες», όπως έκαναν οι πατεράδες και οι μανάδες μας.

Η εγκληματική υπεροψία και απληστία των Δυτικών, μαζί με την ολέθρια ανικανότητα των ηγετών της Ε.Ε., που αρνήθηκαν στη Ρωσία τις δεκαετίες του ’90 και ’00 την ισότιμη συμμετοχή της σε ένα ισότιμο πανευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας, δεν μας κάνει τυφλούς ώστε να μην βλέπουμε ότι η υποχώρηση της αμερικάνικης πλανητικής ηγεμονίας συνοδεύεται από τη διαμόρφωση ενός δεσποτικού ευρασιατικού ανταγωνιστικού πόλου (Κίνα, Ρωσία, Τουρκία κ.ά.) εξίσου επικίνδυνου, και καταπιεστικού για τα συμφέροντα των μικρών λαών. Ή, μήπως, δεν καταλαβαίνουμε ότι τα οικονομικά έμπεδα της στρατιωτικής εισβολής έχουν οργανωθεί από την πανίσχυρη οικονομικά Κίνα, ώστε να αντέξει η, αδύναμη παραγωγικά και οικονομικά, Ρωσία της διεθνείς κυρώσεις;

Αν, λοιπόν, πράγματι η Ουκρανία είναι το πρώτο θύμα της ανταπάντησης του ευρασιατικού άξονα στην δυτική ηγεμονία, τότε οι «ίσες αποστάσεις» στην εισβολή και κατοχή ανεξάρτητης χώρας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η σιωπηρή επιδοκιμασία του ενός από τους δύο ανταγωνιστικούς πόλους, του ευρασιατικού. Και ταυτόχρονα, με ειρωνικό τρόπο, η αναδρομική «δικαίωση» των εγκλημάτων του άλλου πόλου.

Όσο για τον «πατριωτικό» χώρο στην Ελλάδα, φαίνεται ότι η βλάβη που προκάλεσε στον πολιτικό του εγκέφαλο ο πρόσφατος εναγκαλισμός του με το αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι ανήκεστος. Αφού, λοιπόν, καμαρώνουν των «αποφασιστικό» ηγέτη Πούτιν να ισοπεδώνει μια ανεξάρτητη χώρα, για να «διορθώσει τα ιστορικά λάθη του Λένιν» και να ικανοποιήσει τον αυτοκρατορικό ιδεασμό της ρωσικής ελίτ, ας ετοιμάζονται και για το φιλαράκι του, τον νεο-σουλτάνο Ερντογάν και τη νεο-οθωμανική ελίτ του, να διορθώσει τα «ιστορικά λάθη του Κεμάλ» στο Ανατολικό Αιγαίο και τη Θράκη. Ο ιστορικός αναθεωρητισμός, όταν ξεκινήσει την πολεμική του περίοδο, σπάνια είναι α λα καρτ.

Και μια από τις ελάχιστες δημόσιες ανακοινώσεις που λένε τα πράγματα με το όνομά τους: Ανακοίνωση Άρδην: Ενάντια στην ιμπεριαλιστική εισβολή χωρίς «ναι μεν αλλά»

ΠΗΓΗ: Ιστολόγιο Γνώμης και Πληροφόρησης

Χίτλερ και Πούτιν: 1938 και 2022

Του Paul Gavrilyuk[*]

Ο Χίτλερ εκφώνησε την ομιλία του στο γερμανικό Ράιχσταγκ στις 12 Σεπτεμβρίου 1938, λίγες εβδομάδες προτού τα γερμανικά τανκς περάσουν τα γερμανο-τσεχικά σύνορα εισβάλλοντας στην Τσεχοσλοβακία. Ο Πούτιν εκφώνησε την ομιλία του προς το ρωσικό έθνος στις 21 ​​Φεβρουαρίου 2022, ενώ έδινε εντολή να περάσουν τα ρωσικά τανκς τα σύνορα της Ρωσίας με την Ανατολική Ουκρανία.

Ως κύριο λόγο για την εισβολή, ο Χίτλερ ανέφερε τα διογκωμένα παράπονα της μειονότητας των τρισήμισυ εκατομμυρίων Γερμανών στην Τσεχοσλοβακία. Ο Πούτιν συχνά αναφέρει την υποτιθέμενη καταπίεση των Ρωσόφωνων στην Ουκρανία ως τον κύριο λόγο για την εισβολή το 2014 και ξανά τώρα, το 2022. Εγώ ο ίδιος είμαι ρωσόφωνος Ουκρανός. Γνωρίζω από προσωπική εμπειρία ότι ο ισχυρισμός του Πούτιν είναι ψέμα. Η Ουκρανία είναι μια δίγλωσση χώρα, όπου τα ρωσικά είναι σχεδόν εξίσου διαδεδομένα με τα ουκρανικά. Οι ρωσόφωνοι στην Ουκρανία έχουν ευρύτερα πολιτικά δικαιώματα από τους ομολόγους τους στη Ρωσία του Πούτιν.

Ο Χίτλερ, ενώ παραπονιόταν για τη υποτιθέμενη καταπίεση της Γερμανικής μειονότητας στην Τσεχοσλοβακία, ήδη είχε αρχίσει τον διωγμό των Εβραίων στη Γερμανία. Στην πραγματικότητα, τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης είχαν εμφανιστεί ήδη από το 1933 και 400 διατάγματα και κανονισμοί είχαν δημοσιευτεί για τον περιορισμό των δημόσιων και ιδιωτικών δικαιωμάτων των Εβραίων. Καθώς ο Πούτιν διέδιδε ψέματα για την καταπίεση των Ρωσόφωνων στην Ουκρανία, άρχισε να καταπιέζει και να διώκει βάναυσα τους Τατάρους της Κριμαίας, αμέσως μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Για τις διώξεις των Τατάρων υπάρχει πλήθος τεκμηρίων.

Στην ομιλία του, ο Χίτλερ αμφισβήτησε την ύπαρξη των Τσέχων ως έθνους, μιλώντας για «το λεγόμενο έθνος των Τσέχων» και κατηγορώντας τη Συνθήκη των Βερσαλλιών (1919) πως δημιούργησε «το ανώμαλο κράτος της Τσεχοσλοβακίας». Όμοια όπως ο Χίτλερ, ο Πούτιν ισχυρίζεται στην ομιλία του ότι «η Ουκρανία δεν είχε ποτέ τις παραδόσεις ενός πραγματικού κράτους» και πιστώνει τη δημιουργία ενός έθνους που υπήρχε αιώνες πριν από την δημιουργία της Μόσχας στην «μπολσεβικική, κομμουνιστική Ρωσία». Με άλλα λόγια, ο Χίτλερ αρνήθηκε από μόνος του την ιδιότητα του κράτους στην Τσεχοσλοβακία. Η στρατηγική του Πούτιν με την Ουκρανία είναι πολύ παρόμοια. Και οι δύο υποστηρίχθηκαν από τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας τους· αλλά και οι δύο έχουν και «χρήσιμους ηλίθιους» στο εξωτερικό, που είναι πρόθυμοι να πιστέψουν τις ανοησίες τους.

Ο κύριος καημός του Χίτλερ ήταν η ήττα και ο εξευτελισμός της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1918). Η παρατεταμένη μνησικακία του Πούτιν προέρχεται από την ειρηνική διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, την οποία ατυχώς χαρακτήρισε ως «τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του [εικοστού] αιώνα». Ο Πούτιν πιστεύει ότι κάποια εκδοχή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας θα μπορούσε ακόμα να ανασυσταθεί και έτσι άμεσος στόχος του είναι η εισβολή στην Ουκρανία. Ωστόσο, υπάρχουν σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε ότι δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία.

Η ομιλία του Χίτλερ περιλάμβανε την ακόλουθη υπόσχεση: «Δήλωσα ότι τα σύνορα μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας είναι οριστικά». Στη συνέχεια ισχυριζόταν ότι «η Γερμανία δεν έχει συμφέροντα στη Δύση, και το δυτικό μας τείχος είναι για πάντα το σύνορο του Ράιχ στα δυτικά». Τώρα, ξέρουμε πού κατέληξε όλο αυτό. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Πούτιν δεν δίνει καμία διαβεβαίωση σχετικά με την ακεραιότητα των συνόρων των γειτονικών κρατών, ιδιαίτερα των χωρών της Βαλτικής και της Πολωνίας. Τα κατορθώματα του Πούτιν μέχρι σήμερα μιλούν από μόνα τους: παραβίασε τα σύνορα της Μολδαβίας στην Υπερδνειστερία (1992) και προσάρτησε δύο περιοχές της Γεωργίας (2008) και σχεδόν το ένα έβδομο της Ουκρανίας (2014, με οριστικοποίηση το 2022).

Το Σύμφωνο του Μονάχου της 30ης Σεπτεμβρίου 1938 ανάγκασε την Τσεχοσλοβακία να παραχωρήσει μεγάλο μέρος της επικράτειάς της και έδωσε στον Χίτλερ την άδεια να καταλάβει τις κυρίως γερμανόφωνες περιοχές της χώρας. Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια των ευρωπαϊκών μεγάλων δυνάμεων να κατευνάσουν τον Φύρερ απλά τον ενθάρρυνε να γίνει πιο επιθετικός. Ομοίως, οι συμφωνίες του Μινσκ του 2015, οι οποίες ήταν συνολικά ασύμφορες για την Ουκρανία, επέτρεψαν στο Κρεμλίνο να χρησιμοποιήσει την διακοπείσα σύγκρουση ως όχημα αποσταθεροποίησης της Ουκρανίας. Επιτρέποντας στα ρωσικά τανκς να εισέλθουν ανοιχτά στο έδαφος της Ανατολικής Ουκρανίας, ο Πούτιν ακύρωσε οποιεσδήποτε παλαιότερες συμφωνίες για σεβασμό της εδαφικής κυριαρχίας της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που έγιναν στο Μινσκ.

Ο Χίτλερ ενεργούσε ως δικτάτορας, ταύτισε τον εαυτό του με το γερμανικό έθνος και απαιτούσε θυσίες από τους Γερμανούς. Ο Πούτιν έχει γίνει ασυγκίνητος και θα μετατραπεί σε δικτάτορα με τη λογική του πολέμου που βρίσκει αντίθετο όλον τον υπόλοιπο κόσμο.

Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ουκρανία, η Λευκορωσία και η Πολωνία έγιναν οι «αιματοβαμμένες χώρες» που υπέστησαν τις περισσότερες κατά κεφαλήν απώλειες. Εάν ο Πούτιν προχωρήσει προς το Κίεβο, η φράση που αναμασά ο πρόεδρος Μπάιντεν, ότι το ΝΑΤΟ θα προστατεύει στρατιωτικά μόνο τους δικούς του συμμάχους, δεν αρκεί για να αναχαιτιστεί η σύγκρουση. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το 1938 ότι η προσάρτηση της Αυστρίας και η κατοχή της Τσεχοσλοβακίας θα οδηγούσαν σε έναν πόλεμο που θα στοίχιζε 75, ίσως και 80, εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές. Ομοίως, η προσάρτηση της Κριμαίας από τον Πούτιν και η κατοχή της Ανατολικής Ουκρανίας θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα μας. Τα μαθήματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, θα βοηθήσουν τον κόσμο να αντιληφθεί και να αποτρέψει αυτήν την καταστροφή;

[*] Ο Paul Gavrilyuk είναι καθηγητής στην έδρα Θεολογίας και Φιλοσοφίας στο Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Αγίου Θωμά στο Σαιν Πωλ της Μινεσότα των ΗΠΑ. Επίσης, είναι ιδρυτής και πρόεδρος της Διεθνούς Ορθόδοξης Θεολογικής Ένωσης (IOTA). To εικαστικό ανήκει στον Ουκρανό σκιτσογράφο Olesky Kustovsky, γνωστό ως Kusto, και δημοσιεύτηκε στην ειδησιογραφικό ιστοσελίδα radiosvoboda.org.

ΠΗΓΗ: πολυμερώς και πολυτρόπως

Η Ουκρανία δέχεται ρωσική εισβολή...

«Στα μάγια και στα όνειρα, καμπάνα και καντήλα,
Πόλη, Βάρνα, Οδησσός, Κωστάντζα και Μπραΐλα
και σε χρόνο μυστικό σαν ηφαίστειο του Αίμου,
λεγεώνες του πολέμου».

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ