ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ: Διεθνές Συνέδριον εις μνήμην του Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Δ. Ζηζιούλα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο στη μνήμη του εκλιπόντος Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Δ. Ζηζιούλα διεξάγεται στην Κωνσταντινούπολη, στο ξενοδοχείο Grand Hyatt Istanbul, από τις 5 ως τις 7 Νοεμβρίου 2024. Το Συνέδριο πραγματοποιείται με την ευλογία της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου και διοργανώνεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, σε συνεργασία με την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου και τo Κέντρο Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Φόρντχαμ (Νέα Υόρκη, ΗΠΑ). Στοχεύει να αναδείξει την πολυδιάστατη προσφορά του Μητροπολίτη Περγάμου προς την Μητέρα Εκκλησία και την Ορθόδοξη Θεολογία.

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα του Διεθνούς Συνεδρίου βρίσκεται εδώ: https://tinyurl.com/zizioulasprogram

Γιατί η Αθήνα υπονομεύει το αυτοδιοίκητο του Αγίου Όρους

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΔΡΟΣΟΣ

Δεν θα κομίσουμε γλαύκα εις Αθήνας, επισημαίνοντας την κενότητα της νεοφιλελεύθερης «ελευθεριακής» ρητορικής. Μόνον αφελείς πλέον πιστεύουν ότι ο κόσμος της παγκοσμιοποίησης, του μετακαπιταλισμού ή της τεχνοφεουδαρχίας, όπως και αν τον ονομάσουμε, είναι αυτό που δηλώνουν οι απολογητές του: ένας κόσμος ελευθερίας, δικαιωμάτων, χειραφέτησης από την κρατική κηδεμονία, ανεξαρτησίας, δημιουργικής πρωτοβουλίας και ανοικτών οριζόντων για όλους.

Πάλιν και πολλάκις διαπιστώνουμε ότι πίσω από τον φετιχισμό των ωραίων λέξεων αυτής της «νέας ομιλίας» (new speech το ονόμαζε ο Όργουελ), με δυσκολία κρύβεται η ακόρεστη πλεονεξία πλουτισμού όλο και λιγότερων. Και βεβαίως η συναφής, αγωνιώδης προσπάθεια να τεθεί υπό ολοκληρωτικό έλεγχο από αδιαφανείς και απαλλαγμένους από υποχρέωση λογοδοσίας φορείς, κάθε πεδίο, κάθε διάσταση ανθρώπινης δραστηριότητας.

Στο όνομα του νεοτερισμού, του εκσυγχρονισμού και του δικαιωματισμού, επιχειρείται η διάβρωση θεσμών που έχουν την δική τους απρόβλεπτη άρα επικίνδυνη δυναμική. Επιχειρείται η ισοπέδωση κάθε εναπομένοντος θυλάκου που διέπεται από ετερογενή νοηματοδότηση του βίου από την κρατούσα, αποκλίνοντας από την ισοπέδωση της γενικευμένης αδιαφορίας. Ό,τι δεν υπάγεται στη «λογική» της κερδοφορίας αποτελεί αναχρονισμό και παράδοξο. Κι ό,τι δεν υποτάσσεται ή διαφεύγει του πανοπτικού ελέγχου είναι ακατανόητο, απρόβλεπτο και άρα επικίνδυνο.

Το Άγιον Όρος, ως ιδιαίτερος τρόπος πνευματικού και θεσμικού βίου, ως κοινότητα προσώπων και ως ιδιόμορφο καθεστώς, συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά μιας ακατανόητης ανωμαλίας που «πρέπει» να τιθασευτεί. Η καχυποψία του κράτους απέναντι στην αυτοδιοικούμενη και ανεξέλεγκτη Αθωνική Πολιτεία δεν είναι κάτι νέο. Η κορυφαία απόπειρα «άλωσης» και καταπάτησης του ειδικού προνομιακού του καθεστώτος έγινε το 1969 επί στρατιωτικής δικτατορίας.

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ο κίνδυνος κατάλυσης του αυτοδιοίκητου του Αγίου Όρους προήλθε από μια κωμικοτραγική χούντα, η οποία καπηλευόμενη τόσο τον πατριωτισμό, όσο και την θρησκευτική πίστη των Ελλήνων, προώθησε ως σύνθημά της εκείνο το καταγέλαστο όσο και υποκριτικό «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών». Η χούντα λοιπόν με το ΝΔ 124/1969 αποπειράθηκε να προσβάλει το αυτοδιοίκητο του Αγίου Όρους με την διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του εκεί Πολιτικού Διοικητή. Τον μετέτρεπε σε ουσιαστικό διοικητή, στον οποίο θα ήταν υπόχρεες σε λογοδοσία η Ιερά Κοινότητα και οι διοικήσεις των Ιερών Μονών, με πρόβλεψη επιβολής ποινών σε περίπτωση ανυπακοής. Το νομικό αυτό έκτρωμα απεσύρθη αρκετά μετά το τέλος του δικτατορικού καθεστώτος, μετά από την μαχητική στάση της Ιεράς Κοινότητας και του συνόλου των Ιερών Μονών.

Αυτοδιοίκητο και διεθνείς συνθήκες

Το ελληνικό κράτος, ωστόσο, προσπάθησε και πάλι, με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (1991) και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (1994), με ηπιότερο τρόπο να αναθεωρήσει το ειδικό αυτοδιοικητικό καθεστώς. Η στάση αυτή κρατάει από την εποχή της Βαυαροκρατίας, την περίοδο της Αντιβασιλείας υπό τον Μπάουερ. Και όπως θα δούμε, κορυφώνεται στις μέρες μας, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, της μεταδημοκρατίας και της αποικιοκρατίας του χρέους, με νέα ορμή και αποφασιστικότητα.

Σε τι έγκειται όμως το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους; Το άρθρο 105 του Συντάγματος αναγνωρίζει ότι αποτελεί «αυτοδιοίκητο τμήμα του ελληνικού κράτους», σύμφωνα με το «αρχαίο προνομιακό καθεστώς του» (105. §1). Σύμφωνα με το αρχαίο αυτό καθεστώς, το Άγιον Όρος διοικείται από τις 20 Ιερές Μονές του, δια των εκπροσώπων τους που αποτελούν την Ιερά Κοινότητα. Οι λεπτομερείς λειτουργίες των καθεστώτων του Αγίου Όρους ορίζονται από τον Καταστατικό Χάρτη του, τον οποίον συντάσσουν και ψηφίζουν οι Ιερές Μονές και επικυρώνει το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και η Βουλή των Ελλήνων (105. § 3). «Δεν επιτρέπεται καμία απολύτως μεταβολή στο διοικητικό σύστημα ή στον αριθμό των Mονών του Aγίου Όρους…» (105. §2).

Τόσο η πνευματική όσο και η διοικητική εποπτεία (από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και από το ελληνικό κράτος, αντίστοιχα) έχουν ως αντικείμενό τους την «ακριβή τήρηση των αγιορείτικων καθεστώτων». Ο Καταστατικός Χάρτης έχει κυρωθεί από το ελληνικό κράτος με Νομοθετικό Διάταγμα (10/16 Σεπτεμβρίου 1926). Η συνταγματική του αναγνώριση, η οποία σημαίνει την αναγνώριση ότι οι διοικητικές εξουσίες του κράτους ασκούνται μόνον εντός του ορίου του Καταστατικού Χάρτη, απορρέει από την υποχρέωση συμμόρφωσης του ελληνικού κράτους προς τις διεθνείς συνθήκες που έχει υπογράψει. Παραγνωρίζεται συχνά το γεγονός ότι το αυτοδιοίκητο δεν είναι δοτό από το ελληνικό κράτος, όπως συμβαίνει με άλλες περιπτώσεις αυτοδιοίκησης, αλλά απορρέει από το διεθνές δίκαιο.

Το αρχαίο καθεστώς του Αγίου Όρους έχει αναγνωριστεί νομικά από τις διεθνείς συνθήκες του Βερολίνου (1878), του Λονδίνου (1913), των Αθηνών (1913), των Σεβρών (1920) και της Λωζάννης (1923). Για τον λόγο αυτό άλλωστε το Άγιον Όρος, ήδη από το 1912, οπόταν προσαρτήθηκε στο ελληνικό κράτος, συσχετίστηκε με το Υπουργείο Εξωτερικών κι όχι με το Υπουργείο Εσωτερικών, όπως κάθε άλλη περιοχή που περιήλθε στην κυριαρχία του ελληνικού κράτους.

Υπονομεύεται το αυτοδιοίκητο

Το ελληνικό κράτος δεν μπορεί να αποδεσμευθεί μονομερώς από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις διεθνείς συνθήκες που έχει υπογράψει. Η μόνη εξουσία που ασκείται από το ελληνικό κράτος (δια του πολιτικού διοικητού και των αστυνομικών οργάνων του) επί του εδάφους του Αγίου Όρους είναι η προάσπιση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας κι αφορά αποκλειστικά σε αδικήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, όμως, απαιτείται βάσει του Καταστατικού Χάρτη, η απαραίτητη παρουσία εκπροσώπου της Ιεράς Κοινότητας κατά τη διεξαγωγή της έρευνας και των ανακρίσεων. Για όλες τις άλλες παραβάσεις, δικαστική εξουσία έχει αποκλειστικά η Ιερά Κοινότητα. Επί πλέον, οι εξουσίες των διοικητικών οργάνων του Αγίου Όρους δεν υπόκειται σε κανέναν έλεγχο ούτε σε επιβολή κυρώσεων από την κεντρική διοίκηση του κράτους.

Το αυτοδιοίκητο, λοιπόν, κατ’ όνομα μόνον ομοιάζει προς άλλες περιπτώσεις αυτοδιοίκησης. Το προνομιακό καθεστώς αυτοδιοίκησης του Αγίου Όρους αποκλίνει από τις κοινές περιπτώσεις αυτοδιοίκησης (Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές) σε τρία σημεία: Το καθεστώς συγκρότησης κάθε αρχής, το είδος και το εύρος της κρατικής εποπτείας και την επιβολή πειθαρχικού ελέγχου.

Στη μνημονιακή Ελλάδα, παρατηρούμε ότι εντείνεται η προσπάθεια του ελληνικού κράτους να αναιρέσει το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους, να παραβιάσει τον Καταστατικό Χάρτη και να το υπαγάγει στον δικό του έλεγχο ως μια κοινή περιοχής της επικρατείας του. Έτσι με το Προεδρικό Διάταγμα 7/2017, επιχειρείται η υπαγωγή του Αγίου Όρους σε εξωαγιορείτικη διοικητική οντότητα, στη Γενική Περιφερειακή Διεύθυνση Κεντρικής Μακεδονίας και την υπαγόμενη σε αυτή Αστυνομική Διεύθυνση Χαλκιδικής, στην οποία υπάγεται πλέον το Αστυνομικό Τμήμα των Καρυών. Το 2022 η κατάσταση επιδεινώνεται με το ΠΔ 22/2022. Το Αστυνομικό Τμήμα του Αγίου Όρους αναβαθμίζεται τώρα σε πλήρη Διεύθυνση (Διεύθυνση Αστυνόμευσης Αγίου Όρους). Αυτή η νέα Διεύθυνση υπάγεται απευθείας στο Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας, το οποίο αποτελεί βεβαίως εξωαγιορείτικη διοικητική οντότητα. Αυτό σημαίνει απώλεια του συνταγματικά αναγνωρισμένου ειδικού αυτοδιοικητικού καθεστώτος.

Ίσως να μην είναι τόσο αθώες

Οι εξελίξεις αυτές συνήθως απασχολούν μικρό αριθμό αγιορειτών μοναχών και στην ευρύτερη κοινωνία περνούν απαρατήρητες και ασχολίαστες, σαν “αδιάφορες”. Ίσως όμως να μην είναι τόσο αθώες ή τόσο περιορισμένου ειδικού ενδιαφέροντος, αν σκεφτεί κανείς την επιμονή και τον ζήλο που δείχνει η πολιτική ελίτ, αλλά και ο “διεθνής παράγων” για την επιβολή ολοκληρωτικού ελέγχου επί της Αθωνικής Πολιτείας. Ο υποβιβασμός του Αγίου Όρους σε ένα κοινό τμήμα της επικράτειας ενός εξαρτημένου κράτους, θα επιτείνει την τάση της μεταβολής του σε θέρετρο θρησκευτικού τουρισμού ως κλάδος αυτού που βλακωδώς ονομάστηκε «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας.

Ίσως όμως πέραν των πνευματικών, να υπάρχουν και σοβαρές πολιτικές συνέπειες, καθώς η πλήρης αναθεώρηση του αρχαίου καθεστώτος παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες, εν προκειμένω δε την Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία, ως γνωστόν, ήδη αμφισβητείται και προσβάλλεται σαν “απαρχαιωμένη” από την κύρια αναθεωρητική δύναμη της περιοχής, που επιβουλεύεται την ακεραιότητα της χώρας. Η άλωση του Αγίου Όρους από ένα κράτος που θα έχει αλωθεί το ίδιο, θα αποτελέσει μια οδυνηρή πολιτισμική και πνευματική ήττα για τον Ελληνισμό. Ίσως η υβριδική επίθεση που δέχεται ο τελευταίος, με ακέραια την ευθύνη της εγχώριας πολιτικής ελίτ, να είναι περισσότερο σύνθετη και πολυσχιδής από όσο νομίζαμε. Και ίσως πιο ριζική.

Μήπως θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε γεγονότα, όπως εκείνο που προηγήθηκε του ΠΔ 22/2022;

Τον Ιανουάριο 2022 έλαβε χώρα το 3ο Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας, με την συνδιοργάνωση του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών και του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με την υποστήριξη της Μ.Κ.Ο. “Αιγέας” (του τότε Πολιτικού Διοικητή του Αγίου Όρους εφοπλιστή Αθανασίου Μαρτίνου), και της ελληνικής έκδοσης του αμερικανικού Foreign Affairs υπό τον τίτλο «Η Διεθνής Διάσταση τού Αγίου Όρους. Λίκνο Πολιτισμού και Πνευματικότητας». Μεταξύ των συνέδρων, ο γνωστός και μη εξαιρετέος (τότε) πρέσβης των ΗΠΑ, Geoffrey Pyatt, πολύ γνωστός και για τη δράση του στην Ουκρανία. Ίσως μάθουμε προσεχώς, προς τι τόσο ενδιαφέρον από μέρους του Αμερικανού πρέσβη. Εκτός εάν υποθέσουμε ότι ο Geoffrey Pyatt γοητεύτηκε από τις χάρες του ασκητικού βίου ή αποφάσισε να κάνει την μετάνοιά του! Ποιος ξέρει! «τα κρίματά σου ωσεί άβυσσος πολλή…»

ΠΗΓΗ: SLpress

Γρηγόριος Ε΄· Ο Πατριάρχης του Γένους

«Πώς μας θωρείς ακίνητος;... Πού τρέχει ο λογισμός σου,
τα φτερωτά σου τα όνειρα;... Γιατί ’ς το μέτωπο σου
Να μη φυτρώνουν, γέροντα, τόσαις χρυσαίς αχτίδαις
Όσαις μας δίδ' η όψη σου παρηγοριαίς κ' ελπίδαις;...
Γιατί ’ς τα ουράνια χείλη σου να μη γλυκοχαράξη,
Πατέρα, ένα χαμόγελο;... Γιατί να μη σπαράζη
Μέσα ’ς τα στήθη σου η καρδιά; Και πώς ’ς το βλέφαρο σου
ούτ' ένα δάκρυ επρόβαλε, ούτ' έλαμψε το φως σου;...

Ολόγυρα σου τα βουνά κ' οι λόγγοι στολισμένοι
Το λυτρωτή τους χαιρετούν... Η θάλασσ' αγριωμένη
Από μακρά σ' εγνώρισε και μ' αφρισμένο στόμα
Φιλεί, πατέρα μου γλυκέ, το ελεύθερο το χώμα
Που σε κρατεί ’ς τα σπλάχνα του... Θυμάται την ημέρα,
Οπού κι αυτή ’ς τον κόρφο της, σαν τρυφερή μητέρα,
Πατέρα μου, σ' εδέχτηκε... Θυμάται ’ς το λαιμό σου
Το ματωμένο το σχοινί, και ’ς τ' άγιο πρόσωπο σου
Τ' άτιμα τα ραπίσματα...το βόγκο...τη λαχτάρα...
Του κόσμου την ποδοβολή... Θυμάται την αντάρα...
Την πέτρα, που σου εκρέμασαν... τη γύμνια του νεκρού σου
Το φοβερό το ανάβασμα του καταποντισμού σου...
Δεν ελησμόνησε τη γη που σώγινε πατρίδα,
Ούτε το χέρι που εύσπλαχνο μ’ ολόχρυση χλαμίδα
Τη σάρκα σου εσαβάνωσε τη θαλασσοδαρμένη
Όταν, Πατέρα μου, άκαρδοι, γονατισμέν' οι ξένοι
Το αίμα σου έγλυφαν κρυφά ’ς τα νύχια του φονιά σου...
Τώρα σε βλέπει γίγαντα, πατέρα, η θάλασσα σου...
Το λείψανο σου το φτωχό, το ποδοπατημένο,
Τ' ανάστησε η αγάπη μας κ' εδώ μαρμαρωμένο
Θα στέκη ολόρθο, ακλόνητο, κ' αιώνια θα να ζήση,
Νάναι φοβέρα αδιάκοπη ’ς Ανατολή και Δύση...

Πενήντα χρόνοι πέρασαν σαν νάτανε μια μέρα!...
Για σας που είσθε αθάνατοι φεύγουν γλυκαίς, Πατέρα
Πετούν οι ώραις άμετραις’ς του τάφου το λιμάνι...
Για μας... και μόνη μια στιγμή αρκεί να μας μαράνη...
Πενήντα χρόνοι επέρασαν κι' ακόμ’ η ανατριχίλα
βαθειά μας βόσκει την καρδιά... Με τα χλωρά τα φύλλα
ανθοβολεί κι' ο τάφος σου και’ ς το μνημόσυνο σου
υψώνεται’ς τον ουρανό το νεκρολίβανο σου
με των ανθών την μυρωδιά και με το καρδιοχτύπι
του κόσμου, που εζωντάνεψες... Γέροντα, τι σου λείπει;...
Πώς μας θωρείς ακίνητος;... Πού τρέχει ο λογισμός σου;...
Ποιός είν' ο πόθος σου ο κρυφός και ποιό το μυστικό σου;...

Είχαν ξυπνήσει ανέλπιστα οι νεκρωμένοι δούλοι...
Κι' από το γέρο Δούναβη ως τ' άγριο Κακοσούλι
Έβραζε γη και θάλασσα... σεισμός, φωτιά, τρομάρα,
Σπαθί και ξεθεμέλιωμα και δάκρυ και κατάρα...
Εβρόντουν κι' άστραφταν παντού τα κλέφτικα λημέρια
Γοργά του Χάρου εθέριζαν τ' αχόρταγα τα χέρια
Κ' ήτον ο πόλεμος χαρά, τα φονικά παιχνίδια...
Με μιας θολώνουν του Όλυμπου τα χιονισμένα φρύδια
Και μαύρα νέφη απλώνονται ’ς του Κίσσαβου τη ράχη.
Ανατριχιάζουν τα κλαριά και τα νερά κ' οι βράχοι
Μένουν παράλυτα, νεκρά, σαν νάχε διαπεράσει
Κρυφό μαχαίρι αυτή τη γη κ' εσκότωσε την πλάση...

Είχε προβάλει από μακρά πουλί κυνηγημένο
Σα σύγνεφο με το βοριά και μαυροφορεμένο,
Σκοτείδιασε τον ουρανό με τα πλατειά φτερά του,
Και με φωνή που εξέσχιζε σκληρά τα σωθικά του,
Ερέκαξε κ' εμούγκρισε... “Χτυπάτε, πολεμάρχοι!...
Απ' άκρη ’ς άκρη ο χαλασμός... Κρεμούν τον Πατριάρχην!"...

Του μυστικού διαλαλητή πέφτει ’ς τη γη ’ς το κύμα
Το φλογερό το μήνυμα κι' από ένα τέτοιο κρίμα
Εφύτρωσε άσβεστη φωτιά και με τη δύναμη σου
Εθέριεψε, εζωντάνεψε τ' άτιμο το σχοινί σου
Κ' έγεινε φίδι φτερωτό ’ςτον κόρφο του φονιά σου...
Καλόγερε, πως δεν ξυπνάς να ιδής τα θαύματα σου;...

Αναστηλώνεται ο Μωριάς... η Ρούμελη μουγκρίζει...
Ιδρώνουν αίμα τα βουνά, το δάκρυ πλημμυρίζει...
Παντού παράπονο βαθύ, κι’ αλαλαγμοί και θρήνοι...
Διαβαίνει η μαύρ' η άνοιξη... τα ρόδα μας, οι κρίνοι
Λησμονημένοι τήκονται και τα πουλιά σκασμένα
Αφήνουν έρμη τη φωλιά και φεύγουνε ’ς τα ξένα...
Σ’ του Γερμανού το μέτωπο κρυφά γλυκοχαράζει
Του Γένους το ξημέρωμα... Πάσα ματιά του σφάζει...
Διωγμέν' από τον Κάλαμο, με την ψυχή ’ς το στόμα,
Χιλιάδες γυναικόπεδα δε βρίσκουν φούχτα χώμα
Να μείνουν ακυνήγητα και ο Χάρος δεκατίζει...
Ρυάζεται ο Βάλτος, σα θεριό τη χαίτη του ανεμίζει...
Φλόγα παντού και σίδερον... δεν θ' απομείνη λόθρα...
’Σ την Κιάφα νεκρανάσταση...’Σ του Πέτα καταβόθρα...
Πέτρα δε μένει ασάλευτη... κλαρί χωρίς κρεμάλα...
Εριμιά και ξεθεμέλιωμα ’ς την Τρίπολη,’ςτου Λάλα...
Κι' όταν το χέρι εχόρταινε και έπεφτε στομωμένο
Να ξανασάνη το σπαθί ’ς τη θήκη ξαπλωμένο,
Εφώναζε ο αντίλαλος... “Χτυπάτε, πολεμάρχοι!...
Απ' άκρη σ' άκρη ο χαλασμός... Κρεμούν τον Πατριάρχη!”.

Φριμάζουν τα Καλάβρυτα... Καπνίζει το Ζητούνι...
κ' η Μάνη η ανυπόμονη τεντώνει το ρουθούνι
Σαν το καθάριο τ’άλογο, να μυρισθή τ' αγέρι
Που, ταχυδρόμος τ' ουρανού, με τα φτερά του φέρει
Του Διάκου τη σπιθοβολή και την αναλαμπή του...
Ο γυιός τ' Ανδρούτζου ‘ς τη Γραβιά στηλώνει το κορμί του
Κ' επάνω του, σαν νάτανε θεόκτιστο κοτρώνι,
Συντρίβεται η Αρβανητιά με τον Ομέρ Βρυώνη...
Φεγγοβολούν τα πέλαγα ’ς την Τένεδο,’ς την Σάμο
Και κάθε κύμα πώρχεται να ξαπλωθή ’ς τον άμμο
Ξερνώντας αίμα και φωτιά, φωνάζει... “Πολεμάρχοι!...
Εκδίκηση... άσπλαχνη... παντού... Κρεμούν τον Πατριάρχη!”.

Το Σούλι το ανυπόμονο ψηλά ’ς το Καρπενήσι
Του Βότζαρή σου την ψυχή για να σε προσκυνήση
Σου στέλλει αιματοστάλαχτη… ’Σ τον τάφο του κλεισμένο
Το Μισολόγγι σκέλεθρο, γυμνό, ξεσαρκωμένο,
Δεν παραδίδει τάρματα, δεν γέρνει το κεφάλι...
Κρατεί για νεκροθάφτη του το Χρήστο τον Καψάλη,
Το ράσο του Δεσπότη του φορεί για σάβανο του,
Και φλογερό μετέωρο πετά ’ς τον ουρανό του
Και θάφτεται ολοζώντανο… ’Σ το διάβα του τρομάζουν
Τ' αστέρια που το κύτταζαν, και ταπεινά μεριάζουν...
Κλαρί δε φαίνεται χλωρό και το στερνό χορτάρι
Πώμεν’ ακόμα πράσινο, τ' αράπικο ποδάρι
Το μάρανε, το σκότωσε... Χορτάσαν οι κοράκοι…
’Σ τη Ράχοβα, ’ς το Δίστομο με τον Καραϊσκάκη
Αδελφωμένο πολεμά της Λιάκουρας το χιόνι...
Θερίζει τ' άσπλαχνο σπαθί κι' ο πάγος σαβανώνει...

Πλαταίνει πάντα η ερημιά και το σχοινί σου σφίγγει
Του λύκου μας του εφτάψυχου τ' αχόρταγο λαρύγκι...
Ο κόσμος ανταριάζεται... Και τα σκυλόδοντα του
Ξερριζωμένα πνίγονται με τα ρυασήματά του
’Σ του Ναβαρίνου τα νερά... και φεύγει... Ανάθεμά τον!...
Εσκόρπισαν τα σύγνεφα με τ' αστραπόβροντά των
Και κούφια απέμεινε η βοή του μαύρου καταρράχτη...
Μ' αυτά... μ' αυτά τα κόκκαλα, τα τρίμματα, τη στάχτη
Εχτίσαμε, πατέρα μου, τη πτωχική φωλιά μας.
Κ' εκείθε εφύτρωσε η μυρτιά και τα δαφνόκλαρά μας,
Π' ανθοβολούν τριγύρω σου. Γιατί τα δάχτυλά σου
Ακίνητα δεν ευλογούν τα μαύρα τα παιδιά σου;...
Σ’ τ’ ανδρειωμένα σπλάχνα σου, μακράν από την Ελλάδα
Ερρίζωσε τόσο βαθειά του Χάρου η φαρμακάδα,
Π' ούτε του Ρήγα η συντροφιά, καλόγερε, δε φθάνει
Τα σφραγισμένα χείλη σου ν' ανοίξη να γλυκάνη...
Ούτε το φως το ακοίμητο που ’ς το πλευρό σου χύνει
Αυτό μας το περίφανο, το φλογερό καμίνι;...
Ούτε, τα δέντρα, τα πουλιά, τα πράσινα χορτάρια...
Ούτε τα βασιλόπουλα, του Θρόνου μας βλαστάρια,
Που θάρχωνται να χαιρετούν του ποιητού τη λύρα,
Και να ρωτούν πώς έγεινε το ράσο σου πορφύρα;...

Τι θέλεις, γέροντ', από μας;... Δε νοιώθεις μια ματιά σου
Πόσαις θα εφλόγιζε καρδιαίς κι' από τα σωθηκά σου
Πόση θα εβλάσταινε ζωή;... Πώς δεν ξυπνάς, πατέρα;...
Δε φέγγει μεσ’ ’ς το μνήμα σου ούτε μια τέτοια μέρα;...

Το μάρμαρο μένει βουβό... Και θα να μείνη ακόμα
Ποιος ξέρει ως πότ' αμίλητο το νεκρικό του στόμα...
Κοιμάται κι' ονειρεύεται... και τότε θα ξυπνήση,
Όταν ’ς τα δάση, στα βουνά, στα πέλαγα, βροντήση
Το φοβερό μας κήρυγμα... “Χτυπάτε, πολεμάρχοι!...
Μη λησμονείτε το σχοινί, παιδιά, του Πατριάρχη!»

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης



Ο απαγχονισμός του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄· Β. Χατζής, ελαιογραφία σε μουσαμά.

Βιοηθική: Μεταξύ Δικαιώματος και Ευθύνης

Δ Ε Λ Τ Ι Ο   Τ Υ Π Ο Υ 

 

Στο Ρέθυμνο της Κρήτης θα πραγματοποιηθεί από 20 έως 22 Οκτωβρίου το πρώτο Επιστημονικό – Θεολογικό Συνέδριο Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου με γενικό θέμα «Βιοηθική: Μεταξύ Δικαιώματος και Ευθύνης».

Της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου ηγείται ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Μακάριος, Πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Βιοηθικής.

Οι εργασίες του θα φιλοξενηθούν στο Κέντρο Πολιτισμικής και Κοινωνικής Διακονίας «Θεομήτωρ» (Λόφος Τιμίου Σταυρού) στο Ρέθυμνο, υπό την αρχιερατική μέριμνα του Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Προδρόμου.

Δείτε το Πρόγραμμα του Συνεδρίου εδώ

Το Φανάρι συκοφαντεί τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο!

Του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΕΝΕΤΗ

Το αφήγημα της Δύσης που αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Όποιος έχει διαφορετική άποψη αναγνωρίζοντας τις ανησυχίες της Ρωσίας για την επιχειρούμενη κυκλωτική επέκταση του ΝΑΤΟ στο ζωτικό της χώρο, είναι ρωσόφιλος και «πουτινικός». Εν τούτοις υπάρχουν φωνές εντός της συλλογικής Δύσης που βλέπουν την ρωσοουκρανική διένεξη με μία άλλη οπτική, χωρίς να συκοφαντεί.

Πρόσφατα ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί μιλώντας στο γαλλικό κανάλι BFMTV ανέφερε μεταξύ άλλων: «Οι ΗΠΑ ήθελαν η Ουκρανία να ενταχθεί στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, γεγονός που θα αύξανε την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ θέλουν μια Ευρώπη ελεγχόμενη από αυτές και εγώ θέλω η Ευρώπη να είναι ανεξάρτητη». Καταλήγοντας είπε ότι «η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα είναι πρόκληση για τη Ρωσία, και σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να φέρει την ειρήνη στην περιοχή. Το ερώτημα είναι απλό: Θα συμβάλλει η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ στην επίτευξη ειρήνης ή όχι; Μπορούμε τουλάχιστον να το συζητήσουμε αυτό; Κατά τη γνώμη μου, δεν πρόκειται να οδηγήσει σε ειρήνη».

Στο στόχαστρο ο Αναστάσιος

Η θεώρηση της Συλλογικής Δύσης για το Ουκρανικό έχει παρεισφρήσει και στο χώρο της Εκκλησίας. Έναυσμα αποτέλεσε η χορήγηση της Αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στο Κίεβο. Η διαφοροποίηση του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου στο ζήτημα αυτό προκάλεσε πολεμική εναντίον του. Ανεξήγητη θεωρήθηκε από το Φανάρι η στάση της Εκκλησίας της Αλβανίας και του ίδιου στο θέμα της κρίσης με τη Μόσχα.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είχε την άποψη ότι θα έπρεπε το ζήτημα αυτό να τεθεί σε διάλογο. Για τον λόγο αυτό και δεν έχει αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Πολλές φορές με επιστολές ζητούσε τη σύγκληση της Πανορθόδοξης Συνόδου των Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, προκειμένου να συζητηθεί η κρίση Φαναρίου - Μόσχας, αν και γνώριζε ότι ο κ. Βαρθολομαίος δεν θα δεχόταν ποτέ μια τέτοια εξέλιξη. Ο τρόπος που στοχοποιούν εκείνους που διαφοροποιούνται στο σοβαρό εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας δεν συνάδει με το ορθόδοξο ήθος ούτε με τη στοιχειώδη δεοντολογία οιουδήποτε διαλόγου.

Σημειωτέον ότι το τελευταίο διάστημα κάθε λίγο η Εκκλησία της Αλβανίας με επιστολές επανέρχεται στο θέμα με αφορμή και τις διώξεις φιλορώσων μοναχών. Ο κ. Βαρθολομαίος αποφεύγει να απαντήσει στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, τον οποίο είχε επιλέξει το 1992 για τη θέση του στην εκκλησία της Αλβανίας. Μία θέση την οποία τίμησε και με το παραπάνω ο γηραιός ιεράρχης παρά τον πόλεμο που δέχτηκε από το σύνολο των αλβανικών κυβερνήσεων. Να σημειωθεί ότι η κρίση με το Πατριαρχείο, άρχισε το 2018 μετά την επίσκεψη του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου στα Τίρανα.

Η Εκκλησία της Αλβανίας

Αναλυτικά η ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Αλβανίας: «Ο αγιογράφος Ηλίας Δαμιανάκης, Άρχων του Οικουμενικού Πατριαρχείου, πριν από ένα μήνα, σε μία ανάρτησή του με τίτλο “στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου Θεού” δεν δίστασε να κυκλοφορήσει ένα επαίσχυντο ψέμα δηλώνοντας ότι: “Κατά την ανασύσταση της Ορθόδοξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας με προσπάθειες διεθνών ολιγαρχών ανεγέρθηκαν ή αποκαταστάθηκαν πάνω από 250 εκκλησίες”».

Πρόκειται ξεκάθαρα για πρωτάκουστη και επικίνδυνη παραπληροφόρηση. Η διάψευση ακολούθησε υπεύθυνα από την Εκκλησία της Αλβανίας στις 30 Αυγούστου 2023 με την παράθεση επισήμων στοιχείων, που ήδη έχουν δημοσιευθεί από καιρό. Παρά ταύτα, ο συγκεκριμένος κύριος δεν παραδέχτηκε ότι σκόρπισε fake news για να υποστηρίξει το κακόβουλο μύθευμα ότι η Εκκλησία της Αλβανίας είναι υπό ρωσική επήρεια και ουδόλως ζήτησε συγγνώμη.

Αντίθετα με νέα ανάρτησή του προσπαθεί να πείσει ότι η αντίδραση της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας οφείλεται τάχα σε λάθος μετάφραση του όρου «international oligarchs». Ενώ, τα συμφραζόμενα του όρου αυτού ήταν η αναφορά στη Ρωσική Εκκλησία, προκειμένου να υφανθεί περαιτέρω ο μύθος πως η Εκκλησία της Αλβανίας τελεί υπό την επίδραση της Εκκλησίας της Ρωσίας.

Και ο αριθμός των 250 Εκκλησιών δεν γράφεται διαφορετικά στα δικά του αγγλικά από τα αλβανικά και τα ελληνικά. Στη συνέχεια, παραδίδει μαθήματα Πατρολογίας, τονίζοντας τη σημασία της αλήθειας, που ο ίδιος, όμως καταπάτησε. Με παράδοξο θράσος σε επόμενη δημοσίευσή του συνεχίζει να μαλώνει την Ιερά Σύνοδο και να δίνει πρόσθετες οδηγίες.

Τα επιπόλαια αυτά κείμενα αμέσως δημοσιεύτηκαν στα ελληνικά στον διαδικτυακό τόπο Φως Φαναρίου από έτερο Άρχοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ένας τρίτος νεόκοπος Άρχων που υπηρετεί σε διαχριστιανικό συμβούλιο στη Γερμανία, σπεύδει να σχολιάζει, να προσβάλλει ακόμα και να υβρίζει.

Το φαινόμενο είναι ανησυχητικό. Ορισμένοι, κατά τη γνωστή έκφραση, «καβάλησαν το καλάμι». Περιεβλήθησαν τον αρχοντικό μανδύα και έχουν εξελιχθεί σε επιθεωρητές, εισαγγελείς και κριτές των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών. Ελέγχουν, ειρωνεύονται, υβρίζουν θεσμούς, προσωπικότητες, Συνόδους Εκκλησιών, χωρίς ίχνος σεβασμού προς εκκλησιαστικά αξιώματα, ακαδημαϊκό κύρος, προσφορά στην Εκκλησία και την κοινωνία. Ο τρόπος που στοχοποιούν εκείνους που έχουν μία διαφορετική θέση για το σοβαρό εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας δεν συνάδει με το ορθόδοξο ήθος ούτε με τη στοιχειώδη δεοντολογία οιουδήποτε διαλόγου. Η νέα εκκλησιαστική αυτή τακτική είναι άμεσος ανάγκη να σταματήσει.

«Η Ορθόδοξος Εκκλησία της Αλβανίας δεν τελεί υπό την επήρεια της ρωσικής ή άλλης Εκκλησίας και δεν δέχεται κανενός είδους εξωτερική κηδεμονία. Ούτε βεβαίως ανέχεται υποδείξεις και μαθήματα από αναρμόδιους ελεγκτές μέλη άλλων τοπικών Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Αρκείται να εμπνέεται από το Ευαγγέλιο και να ενεργεί σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση».

Μωραίνει Κύριος ον βούλεται…

Περισσεύει το θράσος σε εκκλησιαστικούς παράγοντες που ως κήνσορες βάλλουν εμμέσως κατά του προκαθήμενου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, μίας χαρισματικής και εμβληματικής προσωπικότητας όχι μόνο στο χώρο της Ορθόδοξης Ιεραρχίας, που η χάρις του Θεού τον έφερε να αναλάβει την ανασυγκρότησή της από τον αθεϊστικό διωγμό της αφανισμένης Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας. Ο σεμνός ιεράρχης αποτελεί κόσμημα για την Ορθόδοξη Εκκλησία μας, όντας ο κορυφαίος σύγχρονος θρησκευτικός ηγέτης. Η ανάσταση που βιώνει η Εκκλησία στην Αλβανία για τέσσερις δεκαετίες, προφανώς είναι το πιο σπουδαίο έργο στην ζωή του.

Με το πολυσχιδές ποιμαντικό, πνευματικό, κοινωνικό, επιστημονικό, θεολογικό και θρησκειολογικό του έργο, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος κατέστη παγκόσμια φυσιογνωμία του Χριστιανισμού, κήρυκας της αγάπης και της ειρήνης. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει πάνω από 400 μελέτες, πραγματείες και άρθρα, οκτώ μονογραφίες, κείμενα δημοσιευμένα σε έγκυρα επιστημονικά διεθνή περιοδικά, μεταφρασμένα ή εξαρχής γραμμένα, στα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, τα φινλανδικά, τα σουηδικά, τα σερβικά, τα ρουμανικά, τα ρωσικά και τα αλβανικά. Έχουν κυκλοφορήσει δύο εκτενείς βιογραφίες που καθ’ ομολογία των συγγραφέων αδυνατούν να περιλάβουν με πληρότητα όλη την πορεία τού Μακαριωτάτου, παρόλο που την πραγματεύονται σε συνολικά πάνω από 550 σελίδες.

Η χαρισματική προσωπικότητα του σημερινού Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστασίου εκφράζει τον άρρηκτο συνδυασμό λόγου και πράξης, ανιδιοτελούς προσφοράς στο ανθρώπινο πρόσωπο και υψηλής θεολογικής θεώρησης των σύγχρονων παγκόσμιων προβλημάτων. Εμπνεόμενος από την εντολή του Κυρίου «Μαθητεύσατε πάντα τα έθνη» (Ματθ. 28:19), υπηρέτησε τους πιο φτωχούς λαούς του κόσμου και συγκεκριμένα της Ανατολικής Αφρικής και της Αλβανίας. Ως ιεραπόστολος έδρασε στα επικίνδυνα δάση της Κένυας, τις στέπες της Τανζανίας και τα υψίπεδα της Ουγκάντας στην Ανατολική Αφρική. Ακολουθεί το τεράστιο ποιμαντικό του έργο στα κακοτράχαλα βουνά της Αλβανίας και η πολύτιμη και πολύπλευρη προσφορά του για την αναγέννηση της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.

Είθε ο Θεός να του δώσει έτη πολλά στην ηγεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας.

ΠΗΓΗ: SLpress.GR

Ως εδώ;

Του ΚΩΣΤΑ ΧΑΤΖΑΝΤΩΝΙΟΥ

Αν έχουμε φθάσει στο σημείο μία αγία μορφή όπως ο Αρχιεπίσκοπός Αλβανίας Αναστάσιος, να δέχεται χυδαίες επιθέσεις και να αποκαλείται «άθυρμα τού ρωσικού κόσμου» επειδή αγωνιά για την ειρήνη, για την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας ή, επειδή συμπαρίσταται σε διωκόμενους από το ουκρανικό καθεστώς ρωσόφωνους επισκόπους, σημαίνει πως έχουμε φθάσει σε πολύ θλιβερό κατάντημα.

Είναι προφανές ότι η ελλαδική πολιτική ηγεσία πολύ σωστά, και για λόγους αρχής και λόγω της τουρκικής απειλής, έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Από το σημείο αυτό όμως ως την χυδαία και ολοκληρωτικού τύπου φίμωση κάθε σκέψης ή, ακόμη χειρότερα, ως την πλήρη αλλοίωση του εκκλησιαστικού ήθους, υπάρχει τεράστια απόσταση.

Είναι κωμικοτραγικό άνθρωποι που ανακάλυπταν «εθνοφυλετισμό» στην παραμικρή μνεία των δεσμών Ελληνισμού και Ορθοδοξίας, να καταπίνουν αμάσητο τον ουκρανικό εθνοφυλετισμό και είτε ως παραδουλεύτρες του Φαναρίου είτε ως εντεταλμένα όργανα της αμερικανοκρατιας, να αντικαθιστούν τη μέριμνα για το κοινό Ιερό Ποτήριο με την έγνοια για ένα ποτήρι της Coca Cola.

Αντιλαμβάνομαι ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι αιχμάλωτο. Συνεπώς, όπως συνέβη το 1821, με τον περιβόητο από τον άγιο Γρηγόριο Ε΄ αφορισμό της Επανάστασης, θα υπενθυμίσω τον τρόπο που ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αντέδρασε τότε, όταν καθησύχαζε με επιστολή του τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ότι «ο μεν Πατριάρχης βιαζόμενος παρά της Πόρτας σάς στέλλει αφοριστικά και εξάρχους παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρτα, εσείς όμως να τα θεωρείτε ταύτα ως άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ θελήσεως του πατριάρχου».

Άνευ της θελήσεως λοιπόν του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ας θεωρήσουμε (με καλή θέληση) και την κατάντια, που επιτρέπει σε όντως αθύρματα να πιάνουν στο στόμα τους τον Άγιο Αλβανίας.

ΠΗΓΗ: ΓΕΡΟΜΟΡΙΑΣ

«Ένας απάνθρωπος και εχθρικός Χριστός: Οι ποιμαντικές συνέπειες μιας παρεννοημένης Θεολογίας»

 

ΠΗΓΗ: THARRI TV & antidosis

«Καραμανλήδες και Βαλαάδες – Ιστορίες Ανταλλαγής», στο Νιχώρι του Βοσπόρου

Δ Ε Λ Τ Ι Ο   Τ Υ Π Ο Υ 

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ· ΘΕΟΤΟΚΕΙΑ 2022. 13 Αυγούστου, ώρα 19:00.

ΟΜΙΛΙΑ: «Καραμανλήδες και Βαλαάδες – Ιστορίες Ανταλλαγής».

Βίοι παράλληλοι δύο πληθυσμιακών ομάδων που ανταλλάχθηκαν. Οι Καραμανλήδες, τουρκόφωνοι χριστιανοί της Καραμανίας, και οι άγνωστοι εν πολλοίς Βαλαάδες, ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι των Γρεβενών και της Νεάπολης Κοζάνης.

ΟΜΙΛΗΤΕΣ: Δρ. Σεχνάζ Σισμάνογλου-Σιμσέκ, επικ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Kadir Has· Αϋτζάν Γιλμάζ, συγγραφέας. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σερντάρ Κορουτζού, δημοσιογράφος.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ: Έκθεση φωτογραφιών διαγωνισμού «Νικόλαος Μαγγίνας».

13 Ağustos 2022, saat 19.00’da, “Karamanlı ve Valaades Mübadillerin Tarihçesi. Ana dili Türkçe olan Hristiyanlar ve ana dili Yunanca olan Müslümanlar” konuşulacak. Kimisi bir gece daha burada yaşamış, kimisi şafakla beraber yola çıkmış. Sınır taşlarının bilgisine ve ateşin yönüne hâkimler. Mübadelenin “tanıdık” yüzleri, kararmış aynada yeniden parlayacak.

Eş zamanlı olarak, 1.Nikolaos Manginas fotoğraf yarışmasında ödül alan fotoğraflar da etkinlik alanında sergilenecektir.

ΠΗΓΗ: ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ

Και το όνομα αυτής «Αχρίδος»

Γράφει ο ΧΑΡΗΣ ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΣ

Γράφαμε προ τετραετίας σχεδόν στην «Ελευθερία» (04.02.2018, σελ. 6η) για την εκκλησιαστική πτυχή του «Μακεδονικού ζητήματος» και αναλύαμε την πρόταση για την επίλυση του προβλήματος μέσω της (μετ-)ονομασίας της (αυτοαποκαλουμένης ως) «Μακεδονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας» - της τότε Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας Μακεδονίας (ΠΓΔΜ)- σε «Aρχιεπισκοπή Αχρίδος», επί τη βάσει της «Συμφωνίας του Νις» (2002) και των προϋποθέσεων περί (διοικητικής) αυτονομίας μιας τοπικής Εκκλησίας τις οποίες έθεσε η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η συνελθούσα τον Μάιο του 2016 στην Κρήτη. Την ίδια πρόταση επαναδιατυπώσαμε στο υπό τον τίτλο: «Η εκκλησιαστική πτυχή του «Μακεδονικού» ζητήματος. Νομοκανονική προσέγγιση» εκτενέστερο μελέτημά μας, προ τριετίας, στην εξαμηνιαία περιοδική επιστημονική έκδοση «Αχιλλίου Πόλις» (τεύχος 2, Νοε. 2019, σσ. 327-346) της καθ’ ημάς Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης. Έτσι, κι ενώ εν τω μεταξύ είχε ψηφισθεί η Συμφωνία των Πρεσπών που συνομολογήθηκε μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων και με την οποία δόθηκε στο γειτονικό μας κράτος η ονομασία «Βόρεια Μακεδονία», συνεχίσαμε να εμμένουμε στην άποψη ότι η μόνη εφικτή λύση που μπορεί να υπάρξει στη βάση ιστορικών και εκκλησιολογικών κριτηρίων είναι να ονομασθεί η Εκκλησία των Σκοπίων «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος» και ο προκαθήμενός της να φέρει τον τίτλο «Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος και Μητροπολίτης Σκοπίων». Επεξηγώντας εν προκειμένω ότι η χρήση (ακριβώς ειπείν: ο σφετερισμός) του όρου «Μακεδονική» για την Εκκλησία των Σκοπίων θα έθιγε όχι μόνο την ιστορική, αλλά και την εκκλησιολογική υπόσταση των Μητροπόλεων της Βορείου Ελλάδος που διαθέτουν στούς τίτλους τους πατριαρχικές «υπερτιμίες» και «εξαρχίες» δοθείσες κανονικώς υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μετά την παραχώρηση των Μητροπόλεων αυτών, το 1928, στην επιτροπική διοίκηση της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ἑλλάδος.

Τέτοιους πατριαρχικούς τίτλους φέρουν οι πλείστοι εκ των Μητροπολιτών της Βορείου Ελλάδος, ως π.χ., ο Καστορίας ως «υπέρτιμος και έξαρχος Ανω Μακεδονίας», ο Γρεβενών ως «υπέρτιμος και έξαρχος Νοτίου Μακεδονίας», ο Λαγκαδάως «υπέρτιμος και έξαρχος Κεντρικής Μακεδονίας», ο Φιλίππων ως «υπέρτιμος και έξαρχος Ανατολικής Μακεδονίας», ο Γουμενίσσης ως «υπέρτιμος και έξαρχος Δυτικής Μακεδονίας». Συνεπώς, η αναγνώριση της χρήσεως του (ιδίου) ονόματος «Μακεδονία» (ή παραγώγου του) για άλλη εκκλησιαστική επαρχία, και μάλιστα γειτονικού της Ελλάδος κράτους, όπως η τέως ΠΓΔΜ και νυν Βόρεια Μακεδονία, θα αποτελούσε παραχάραξη της ιστορίας και εκκλησιο-κανονική εκτροπή.

Όλα αυτά τα ήξερε και τα ξέρει πολύ καλά το πρωτόθρονο και πρωτεύθυνο στο χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, το οποίο ενεργώντας τα δέοντα στο πλαίσιο των ιστορικοκανονικών αρμοδιοτήτων και προνομίων του, αποδέχθηκε την περασμένη Δευτέρα την έκκλητη προσφυγή της εν σχίσματι τελούσης Εκκλησίας των Σκοπίων. Ειδικότερα αποδέχθηκε το αίτημά της για επαναφορά στη κανονικότητα υπό το όνομα της «Αρχιεπισκοπής Αχρίδος» (χωρίς τον όρο «Μακεδονική» και τα τοιαύτα) θεραπεύοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την πληγή ενός σχίσματος που διήρκεσε για 55 ολόκληρα χρόνια και συγκεκριμένα από το 1967, όταν η σκοπιανή – σλαβομακεδονική εκκλησιαστική ηγεσία υπηρετώντας τα ευρύτερα πολιτικά σχέδια του καθεστώτος Τίτο για δημιουργία «μακεδονικού» κράτους, ανεκήρυξε de facto την πλήρη ανεξαρτησία της από την Εκκλησία της Σερβίας ανακηρύσσοντας μονομερώς τη «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» ως αυτοκέφαλη για να γίνει έτσι από τότε φανερό ότι το «μακεδονικό» εκκλησιαστικό πρόβλημα δεν ήταν εκκλησιαστικό, αλλά – και εξ υπαρχής – πολιτικό.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανεκοίνωσε ότι «δέχεται εις ευχαριστιακήν κοινωνίαν την Ιεραρχία, τον κλήρο και τον λαό της υπό τον Αρχιεπίσκοπον κ. Στέφανον Εκκλησίας ταύτης, θεραπεύουσα την πληγήν του σχίσματος και επιχέουσα εις το τραύμα των εκείσε αδελφών ημών Ορθοδόξων «έλαιον και οίνον» (...)», εκδίδοντας προς τούτο, και τη σχετική Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη». Βάσει αυτής (της ΠΣΠ) «αναγνωρίζεται ως όνομα της Εκκλησίας ταύτης το "Αχρίδος" (νοουμένης της περιοχής δικαιοδοσίας αυτής μόνον εντός των ορίων της επικρατείας του κράτους της Βορείου Μακεδονίας), ως υπεσχέθη εγγράφως προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο προκαθήμενος αυτής, αποκλείουσα τον όρον "Μακεδονική" και oιοδήτι άλλο παράγωγον της λέξεως "Μακεδονία"».

Τέλος, το Πατριαρχείο αρκούμενο στην εξέταση της εκκλήτου προσφυγής δεν υπεισήλθε πιο βαθιά στο ζήτημα αφήνοντας στο Βελιγράδι την ευχέρεια των κινήσεων για την ολοκλήρωση των διαδικαστικών του ζητήματος εναποθέτοντας («επαφίησιν») στη «Μητέρα Εκκλησία» της εκκλησιαστικής επαρχίας των Σκοπίων - ήτοι στη Εκκλησία της Σερβίας - «τη ρύθμιση των μεταξύ αυτής και της εν Βορείω Μακεδονίας Εκκλησίας (της από του νυν "Αρχιεπισκοπής Αχρίδος") διοικητικών θεμάτων, εν τω πλαισίω της ιεροκανονικής και εκκλησιαστικής παραδόσεως».

Με το άκουσμα της ανακοίνωσης του Οικουμενικού Πατριαρχείου το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας (09.05.2022) οι καμπάνες πολλών ναών στη γειτονική χώρα άρχισαν να ηχούν χαρμόσυνα αναγγέλλοντας την ιστορική γι’ αυτούς απόφαση. Ένα σχίσμα έκλεισε, μια πληγή θεραπεύθηκε. Οι (προσ-) ευχές «υπέρ ευσταθείας των αγίων του Θεού Εκκλησιών» έπιασαν τόπο, δίνοντας χώρο στην ενότητα και δι’ αυτής στην αγάπη.

Θεωρούμε ότι η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, επέλυσε το ζήτημα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αποσοβώντας τον κίνδυνο που θα δημιουργούσε η ύπαρξη του όρου «Μακεδονία» ή παραγώγου του στην ονομασία της επανεντασσομένης στη κανονικότητα Εκκλησίας των Σκοπίων, με παρεπόμενα προβλήματα, εκκλησιαστική και πολιτικά. Το Πατριαρχείο διεφύλαξε και διεσφάλισε την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας αποκαθιστώντας τη βάσει των Ιερών Κανόνων.

ΠΗΓΗ: Ελευθερία Λαρίσης

Ἡ ἄγνωστη ἐθνική δρᾶσις τοῦ Μητροπολίτου Δράμας Παύλου. Οἱ μυστικές βαπτίσεις ἐξισλαμισθέντων Ἑλλήνων τοῦ Πόντου, οἱ χειρισμοί τoυ γιά τό Σκοπιανό καί ὁ πόθος του γιά τήν γενέτειρα Τραπεζοῦντα

Τοῦ ΜΑΝΩΛΗ ΚΟΤΤΑΚΗ

Η ΑΦΟΡΜΗ γιά τήν γνωριμία μας ὑπῆρξε ἄκρως ἐπεισοδιακή: ἡ ἀπόφασή του νά παραστεῖ στήν δεξίωση πού διοργάνωσε τέλη Ὀκτωβρίου τοῦ 2019 τό Τουρκικό Προξενεῖο Κομοτηνῆς γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Τουρκικῆς Δημοκρατίας καί ἡ ἐπ’ ὀλίγον συνύπαρξή του σέ πηγαδάκι μέ τόν Πρόξενο καί τόν ψευδομουφτῆ Κομοτηνῆς Ἰμπραήμ Σερίφ προεκάλεσαν ἕνα πρωτοσέλιδο δηκτικό σημείωμά μου μέ τόν τίτλο «Τί δουλειά εἶχες, Σεβασμιώτατε, ἐκεῖ;». Οἱ συνάδελφοί του Μητροπολῖτες τῆς Θράκης πού εἶχαν πληροφορηθεῖ τίς προθέσεις του νά παραστεῖ τοῦ εἶχαν ζητήσει νά μήν πάει. Ἀλλά ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Δράμας Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη προχθές αἰφνιδίως σέ ἡλικία 59 ἐτῶν σκορπῶντας θλίψη στό ποίμνιό του, εἶχε τούς λόγους του. Πῆγε. Λίγες μέρες μετά τό σημείωμά μου «προσγειώθηκε» στό γραφεῖο μου στήν Ἐρατοσθένους 1 ἕνα ὀγκῶδες δέμα μέ βιβλία. Ἀποστολέας του ἦταν ἡ Μητρόπολη Δράμας. Τά ἔχω δίπλα μου κάθε μέρα: τό δίτομο ἔργο τοῦ Ἀρχιμανδρίτη Πανάρετου Τοπαλίδη «Ὁ Πόντος ἀνά τούς αἰῶνας, ἡ Ἱστορία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Προδρόμου Βαζελῶνος», τά ἔργα τοῦ ἰδίου τοῦ Μητροπολίτου Δράμας Παύλου Ἀποστολίδη «Ἱστορία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Γεωργίου Χαλιναρᾶ τῆς Χαλδιᾶς» (εὑρίσκεται στόν Πόντο), «Ὁ Μητροπολίτης Τραπεζοῦντος Χρύσανθος Φιλιππίδης», «Ἡ Μητρόπολη Ροδοπόλεως, τό ζήτημα τῶν Ἐξαρχιῶν τοῦ Πόντου» καί, τέλος, τό βιβλίο τοῦ ἐπίσης ἀείμνηστου ἱστορικοῦ Σπύρου Σφέτα «Ἡ ἀτυχής ἐξέγερση τῆς Δράμας, 1941, κατά τά βουλγαρικά καί στρατιωτικά ἀρχεῖα». (Ὁ Σφέτας ἦταν μέγας Σλαβολόγος, μετεῖχε στήν διαπραγματευτική ὁμάδα γιά τά σχολικά βιβλία ἱστορίας τῆς ΠΓΔΜ καί τόν ἔτρεμαν οἱ Σκοπιανοί.)

Τό σιωπηρό μήνυμα τοῦ Σεβασμιωτάτου - ἀπάντηση στό σημείωμά μου, ἦταν λοιπόν παραπάνω σαφές: «Δές μέ ποιόν ἔχεις νά κάνεις!». Ἑβδομάδες ἀργότερα ὅταν ἐπισκέφθηκα ἰδιωτικῶς τήν Δράμα, ἀποφάσισα νά τοῦ τηλεφωνήσω. Φοβόμουν ὅτι τόν ἀδίκησα καί ἤθελα νά τόν ἀκούσω. Ἀνταποκρίθηκε μέ χαρά. Τά συζητήσαμε ὅλα ἐκ βαθέων σέ ἕνα λιτό δεῖπνο στό «Hydrama», τίς παλαιές καπναποθῆκες πού ἔγιναν μοντέρνο ξενοδοχεῖο. Μοῦ ἔκανε ἰσχυρή ἐντύπωση ὅταν τόν εἶδα πρώτη φορά. Δέν ἔμπαινε στόν χῶρο Μητροπολίτης, ἔμπαινε ἕνα «γεγονός», ὅπως θά ἔγραφε ὁ Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Μέ ὅρκισε νά μήν γράψω τίποτε ἀπό ὅσα μοῦ εἶπε γιά τήν δράση του. Τήν ἐθνική δράση του. Ἦταν φανερό πώς ἡ καρδιά αὐτοῦ τοῦ ἀτρόμητου Πόντιου ἔκαιγε γιά τήν Τραπεζοῦντα, τόν τόπο καταγωγῆς του. Καί πώς ἄν ἤθελε ὁ Θεός ποτέ –δικό μου συμπέρασμα– θά ἐθεωροῦσε ἑαυτόν εὐλογημένο νά ὑπηρετήσει χριστιανικό ποίμνιο ὡς Μητροπολίτης Τραπεζούντας. Ἦταν τόσο βαθιά Πόντιος ὥστε κάθε χρόνο παραμονή τῶν Φώτων μοῦ ἔστελνε φωτογραφία ἀπό ἕνα ἔθιμο πού κρατοῦσε ἀπό τήν προγιαγιά του νά ἀνάβει κερί καί νά ὀνοματίζει τούς νεκρούς τῆς οἰκογένειάς του τραγουδῶντας: «Τά φῶτα θέλω τό κεριμ’ καί τή ψυχού κοκκία καί τήν Μεγάλ’ Παρασκευή ἕνα μαντῆλι δάκρυα»!

Ἄς μέ συγχωρέσει ὁ Θεός πού θά παραβῶ τήν ὑπόσχεση πού τοῦ ἔδωσα, ἀλλά γιά νά καταλάβετε τί παπᾶς ἦταν ὁ Μητροπολίτης Παῦλος (ὁ δεύτερος Παῦλος πού χάνουμε μετά τόν Σιατίστης) θά ἀποκαλύψω τό ἑξῆς: ὁ Παῦλος εἶχε ἐντοπίσει στήν γενέτειρά του ἕναν ἐξισλαμισθέντα Τοῦρκο μέ ἑλληνική καταγωγή τοῦ ὁποίου ἡ καρδιά κτυποῦσε ἑλληνικά. Μέ μέριμνά του αὐτός ὁ Ἕλλην σπούδασε Ὀρθόδοξη Θεολογία καί σήμερα ὑπηρετεῖ ὡς κληρικός σέ κάποια Ἱεραποστολή τῶν Πατριαρχείων μας στήν Μέση Ἀνατολή! Ἔκλαιγε ὅταν μοῦ τό ἀποκάλυψε: «Ποιός τό φαντάζεται, μετά ἀπό αἰῶνες, ἀπόγονος ἐξισλαμιθέντων νά καθίσταται πτυχιοῦχος Θεολογίας καί ὡς κληρικός νά ὑπηρετεῖ τήν Ἐκκλησία καί τό Γένος!». Σταδιακά γίναμε φίλοι. Μέ τίς διαφωνίες μας. Ἡ ἀγάπη του ἦταν ἄδολη καί πατρική. Ὡς στενός συνεργάτης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου ἀνέπτυσσε ἐθνική δράση μακριά ἀπό τά φῶτα τῆς δημοσιότητας, καί κυριολεκτικά κινεῖτο στά ὅρια. Ἔπαιζε μέ τήν φωτιά. Ἡ Ἱερά Μονή Εἰκοσιφοίνισσας ἦταν κέντρο διεργασιῶν καί ἐπισκέψεων ξένων διπλωματῶν. Ἡ τελευταία μας ἐπικοινωνία ἦταν ἀρχές Ἀπριλίου. Μοῦ ἀνακοίνωσε μέ χαρά ὅτι τό καλοκαίρι θά ἐπέστρεφε στήν Εἰκοσιφοίνισσα κλαπέν Ἱερό Εὐαγγέλιο, κειμήλιο αἰώνων, τεκμήριο βυζαντινό, τό ὁποῖο εἶχε καταλήξει σέ κάποιο ἰδιωτικό μουσεῖο τῆς Νέας Ὑόρκης. Ἀλλά ἡ… διαταγή, διαταγή: «Μή γράψεις τίποτε ἀκόμη!». Στήν ἴδια συνομιλία ἀφιέρωσε μεγάλο μέρος προβληματισμοῦ του στό πῶς θά ἐνετάσσετο ἡ Ἐκκλησία τῶν Σκοπίων στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο χωρίς ἐκπτώσεις στό ἐθνικό θέμα. Χωρίς νά ὀνομαστεῖ «Μακεδονική». Δέν πρόκειται γιά ἐκκλησιαστικό θέμα ἀλλά γιά ἀμιγῶς ἐθνικό καί γεωπολιτικό πού θά βροῦμε μπροστά μας. Γιά δηλώσεις του σχετικές μέ τό θέμα αὐτό εἶχε γίνει στόχος κριτικῆς ἀπό Σκοπιανούς ἱστότοπους ὅπως τό raskolam.net. Ὡς κατακλεῖδα αὐτοῦ τοῦ ἀποχαιρετιστήριου σημειώματος πού φωτίζει τήν ἄγνωστη ἐθνική δράση τοῦ ἱεράρχη μας, παραθέτω δύο μηνύματά του μέ ἐθνικό περιεχόμενο πού μοῦ ἐστάλησαν σέ διαφορετικές στιγμές: Τό πρῶτο γιά τήν Εἰκοσιφοίνισσα:

«Ἀγαπητέ Μανώλη, καλημέρα. Ἡ πρόεδρος, ὁ πρωθυπουργός, ὁ ἐπί τῶν ἐξωτερικῶν ὑποδέχθηκαν μετά φανῶν και λαμπάδων τήν Βουλγάρα ὑπουργό και πένθησαν ὁμοῦ γιά τήν Ἁγία Σοφία. Διαπιστώθηκε μάλιστα ὅτι οἱ σχέσεις τῶν δύο χωρῶν βρίσκονται σέ ἄριστο ἐπίπεδο. Κουβέντα ὅμως γιά τίς σφαγές στό Δοξᾶτο και τή Δρᾶμα κι ὅτι ὀφείλουν τοὐλάχιστον νά καταθέτουν ἕνα στεφάνι συγγνώμης στά θύματα τῶν πατέρων τους. Κουβέντα γιά τούς θησαυρούς τῆς Εἰκοσιφοινίσσης πού παρανόμως κρατοῦνται και λιβανίζονται ἀφοῦ ἀφαίρεσαν ἀπό τίς λειψανοθῆκες τά ἅγια λείψανα και κάμουν ἐσωτερική διανομή αὐτῶν». Τό δεύτερο γιά τούς Ποντίους:

«Ἀγαπητέ Μανώλη, καλησπέρα.

Ἀνέγνωσα μετά προσοχῆς τό κύριον ἄρθρον τῆς “Ἑστίας” 7.2.2022 περί Ρωσικῆς ἐξαρχίας κ.λπ., καί σημειώνω τά ἑξῆς: Οἱ κανονικοί παλαιοημερολογῖται οὐδέποτε θά συμπράξουν μέ τούς μοσχοβίτας διά λόγους πίστεως και ἐθνικῆς ταυτότητος. Οἱ ἐκ Ρωσίας ὁμογενεῖς Ἑλληνοπόντιοι οὐδέποτε θά ὑπαχθοῦν σέ ρωσική δομή γιά ἐθνικούς λόγους παρά τήν ἀστοργίαν τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους πρός αὐτούς. Ἀφοῦ ἀνέρχονται εἰς 400.000 χιλιάδας ἄς φροντίσει τό κράτος τοὐλάχιστον 100.000 χιλιάδες νά ἱδρύσουν τήν Πόλιν εἰς τήν Ροδόπην τήν ὁποίαν ἐψήφισαν ἅπασαι αἱ πτέρυγες τοῦ κοινοβουλίου, και μέρος τοῦ πληθυσμοῦ ἄς ἀξιοποιήσει τήν τάλαινα Βιστωνίδα ὅπως ἐπιθυμοῦσε ἡ εὐεργέτις τοῦ Ἑλληνισμοῦ μονή τοῦ Βατοπαιδίου. (…) Γιά δέ τό ἄτυχες συμβάν εἰς τήν Σουμελᾶ ἀντέδρασαν οἱ Τραπεζούντιοι. Θεωρῶ ὑποκρισίαν χειρίστου εἴδους τήν ἰδικήν μας δῆθεν διαμαρτυρίαν τήν στιγμήν πού εἰς τούς ἐν Ἑλλάδι ναούς γίνονται συναυλίες, τά ἱερά μυστήρια χάριν τοῦ χρήματος ἀποϊεροποιοῦνται και διδάσκαλοι στήν Κρήτη διώκονται, διότι οἱ μαθηταί ἐκοινώνησαν τῶν ἀχράντων μυστηρίων καθώς κι ἄλλα πολλά. Μετ’ ἀγάπης κ' εὐχῶν».

Αὐτός ἦταν ὁ Παῦλος! Δύο ὑστερόγραφα: Τό πρῶτο: Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, Σιατίστης Παῦλος, Δράμας Παῦλος. Τραγική σύμπτωση, τά προβλήματα ὑγείας τους ἐκδηλώθηκαν στήν Μακεδονία χάριν τῆς ὁποίας ἔδιδαν ἀγῶνες. Τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου στήν Ἔδεσσα, τοῦ Σιατίστης Παύλου στήν ὁμώνυμη μητρόπολη Σιατίστης καί Σισανίου, καί τοῦ Παύλου Δράμας στήν Νάουσα.

Τό δεύτερο: Γιά ὅσους ἑστιάζουν στήν συμμετοχή τοῦ μακαριστοῦ στόν ἀγῶνα ὑπέρ τῶν ἐμβολίων. Ὁ Δράμας Παῦλος ἦταν ἰδιαιτέρως ἐνοχλημένος ἀπό ὅσα λέγονταν, γράφονταν ὅτι ὁ ἰός κολλᾶ μέ τήν Θεία Κοινωνία καί μέ τό προσκύνημα στίς εἰκόνες! Μοῦ εἶχε στείλει ἕνα βιβλίο, ὅτι τήν αὐτή μεταχείριση ἐπιφύλασσε στούς χριστιανικούς πληθυσμούς ἡ Σοβιετική Ἕνωση! Ἕνα πρωινό Κυριακῆς, ἐφαρμογῆς ἄδικων μέτρων κατά τῆς Ἐκκλησίας τό 2020, ἔδιωξε τούς ἀστυνομικούς ἀπό τό προαύλιο τῆς Μητροπόλεως!

ΠΗΓΗ: ΕΣΤΙΑ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Πρέπει να τερματισθεί αμέσως, τώρα, η εισβολή και ο πόλεμος στην Ουκρανία και να δοθεί νέα ευκαιρία εις τον διάλογον

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Με κάθε ιεροπρέπεια και σύμφωνα με την από αιώνων διαμορφωμένη παράδοση εορτάσθηκε σήμερα, 13 Μαρτίου 2022, στην Ιερά Καθέδρα της Πρωτοθρόνου Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, η Κυριακή της Ορθοδοξίας, παρουσία του Εξοχοτάτου Πρωθυπουργού της Ελλάδος κ. Κυριάκου Μητσοτάκη.

Της Θείας Λειτουργίας προεξήρχε ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος, συμπαραστατούμενος από τους Σεβ. Ιεράρχες Γέροντα Πριγκηποννήσων κ. Δημήτριο, Ανθηδώνος κ. Νεκτάριο, Επίτροπο του Παναγίου Τάφου στην Πόλη, Σεβαστείας κ. Σεραφείμ, Μυριοφύτου και Περιστάσεως κ. Ειρηναίο, Μύρων κ. Χρυσόστομο, Ειρηνουπόλεως κ. Νίκανδρο, Ιταλίας κ. Πολύκαρπο, Αδριανουπόλεως κ. Αμφιλόχιο, Πέτρας και Χεροννήσου κ. Γεράσιμο και Σαράντα Εκκλησιών κ. Ανδρέα. Κατά τη διάρκειά της τελέστηκε η εις Διάκονον χειροτονία του Μοναχού κ. Βαρνάβα, από την Αδελφότητα της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ.

Τον πανηγυρικό της εορτής κήρυξε ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μ. Βρεταννίας κ. Νικήτας.

Εκκλησιάστηκαν Ιεράρχες του Οικουμενικού Θρόνου, κληρικοί, Αγιορείτες Μοναχοί, Άρχοντες της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, με επί κεφαλής τον Άρχοντα Μ. Λογοθέτη Εντιμολ. κ. Θεόδωρο Αγγελόπουλο, ο Εξοχότατος κ. Χριστόδουλος Λάζαρης, Πρέσβης της Ελλάδος στην Άγκυρα, ο Εξοχότατος κ. Γιάννης Οικονόμου, Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος, μέλη της επισήμου Αντιπροσωπείας που συνόδευσε τον κ. Πρωθυπουργό, οι εν τη Πόλει Γενικοί Πρόξενοι της Ελλάδος Ευγεν. κ. Γεωργία Σουλτανοπούλου, και της Ουκρανίας Εντιμ. κ. Roman Nedilskyi, ο Εντιμ. κ. Σάκης Κεχαγιόγλου, Δικηγόρος, μέλος του Ιδρύματος «Πατριάρχης Βαρθολομαίος», συγγενείς του νέου διακόνου, και πλήθος πιστών από την Πόλη, και το εξωτερικό.

Πριν από τη χειροτονία του νέου διακόνου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, στην ομιλία του, αναφέρθηκε στα τραγικά γεγονότα που εκτυλίσσονται στην Ουκρανία και ζήτησε να τερματιστεί αμέσως η εισβολή και ο πόλεμος και να δοθεί μία νέα ευκαιρία στον διάλογο.

Ο Κύριος και Σωτήρ ημών Ιησούς Χριστός είναι ο «Θεός της ειρήνης». Η Εκκλησία Του προσεύχεται διά την «άνωθεν ειρήνην», την «ειρήνην του Θεού, την υπερέχουσαν πάντα νούν» (Φιλ. δ´, 7), αλλά και «υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου», η οποία είναι η σιαμαία αδελφή της δικαιοσύνης.

Εν συνοχή καρδίας, παρακολουθούμεν το δράμα του Ουκρα-νικού λαού, και εν ταυτώ θαυμάζομεν την σθεναράν αντίστασίν του εις τον ιταμόν εισβολέα. Μεθ’ ικανοποιήσεως καταγράφομεν και την γενναίαν αντίδρασιν Ρώσσων πολιτών εις την αιματοχυσίαν. Απευθύνομεν έκκλησιν δι᾽ άμεσον κατάπαυσιν του πυρός εις όλα τα μέτωπα του πολέμου. Η βία και ο πόλεμος όχι μόνον δεν επιλύουν διαφοράς, αλλά προκαλούν πόνον και θάνατον και δημιουργούν πολυπλοκώτερα προβλήματα. Πρέπει να τερματισθή αμέσως, τώρα, η εισβολή και ο πόλεμος και να δοθή νέα ευκαιρία εις τον διάλογον, το κατ᾽ εξοχήν όχημα της καταλλαγής και της ειρήνης. Εξ άλλου, ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, αυτό το «Ευαγγέλιον των Εθνών» ως απεκλήθη, απαγορεύει ρητώς την χρήσιν βίας εις τας διεθνείς σχέσεις και δεσμεύει όλα τα μέλη του Οργανισμού να ρυθμίζουν τας διαφοράς των με ειρηνικά μέσα. Ο πόλεμος αποτελεί παράβασιν του διεθνούς δικαίου, το οποίον είναι πλέον «δίκαιον ειρήνης»”.

Προηγουμένως, ο Παναγιώτατος, με αφορμή την εκ Κύπρου καταγωγή του υποψηφίου διακόνου, μίλησε με θερμούς λόγους για τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ. Χρυσόστομο.

“Δραττόμεθα της ευκαιρίας διά να απευθύνωμεν, κατά την ιεράν ταύτην στιγμήν, ολοκαρδίους ευχάς διά ταχείαν ανάρρωσιν και επιστροφήν εις τα υψηλά Αυτού καθήκοντα, προς τον Μακαριώτατον και προσφιλέστατον ημίν αδελφόν, τον Αρχιεπίσκοπον Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κύριον Χρυσόστομον. Είμεθα ευγνώμονες προς τον Μακαριώτατον διά την γενναιόφρονα στήριξίν του προς τον Οικουμενικόν Θρόνον καθ᾽ όλην την τελικήν και καθοριστικήν φάσιν προετοιμασίας και κατά την διεξαγωγήν της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Κρήτη, 2016), καθώς και διά την υποδειγματικήν στάσιν του εις το θέμα του Ουκρανικού Αυτοκεφάλου. Τον ευχαριστούμεν ακόμη διά την πρόσφατον γενναίαν δωρεάν του προς την Ιεράν Μητρόπολιν Βελγίου, η οποία θα βοηθήση αυτήν μεγάλως εις την εκπλήρωσιν της υψηλής αποστολής της εις το από πολλών απόψεων κέντρον της Ευρώπης.

Η μαρτυρία του αγίου Κύπρου αποτελεί έκφρασιν των στενών δεσμών των δύο Εκκλησιών, αναγνώρισιν του πρωτευθύνου ρόλου του Οικουμενικού Πατριαρχείου εις την Ορθοδοξίαν, αλλά και επιβεβαίωσιν της ακραιφνούς εκκλησιολογίας Αυτού, του σεβασμού της παλαιφάτου κανονικής δομής και λειτουργίας της Εκκλησίας και της κανονιστικής αξίας της μακραίωνος εκκλησιαστικής πρακτικής. Όντως, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου αποτελεί πρότυπον εκκλησιαστικού ανδρός, αμετακίνητον υπερασπιστήν των πατρώων παραδόσεων“.

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο Παναγιώτατος απηύθυνε προς το νέο διάκονο πατρικούς λόγους οικοδομής και νουθεσιών.

“Είναι μεγίστη ευλογία διά το πρόσωπόν σου, να σε προορίση ο Κύριος εις διακονίαν της Εκκλησίας Του. Και αποτελεί μέγα και ιερόν προνόμιον να ανήκης από της σήμερον εις τον ιερόν κλήρον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της κατ᾽ εξοχήν διακονικής Εκκλησίας, του ανυστάκτου φύλακος της Αποστολικής και Πατερικής παρακαταθήκης, την οποίαν συγκροτούν οι Άγιοι και οι Μάρτυρες της πίστεως, το δόγμα, το ήθος και η κανονική παράδοσις της Εκκλησίας, η ολόφωτος λειτουργική ζωή και η δοξολογική πνευματικότης, ο θεάρεστος ζήλος και το Ορθόδοξον φρόνημα των κληρικών, τα ασκητικά κατορθώματα των μοναστών, ο σταυροαναστάσιμος βίος του χριστωνύμου πληρώματος, η καλή μαρτυρία εν τω κόσμω περί της ελθούσης χάριτος και της ερχομένης Βασιλείας του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, οι ναοί, αι ιεραί μοναί, ως η ιδική σου, τα σεπτά προσκυνήματα και σεβάσματα του Γένους, αι πανίεροι και θαυματουργικαί εικόνες, την αναστήλωσιν των οποίων σήμερον τιμώμεν και πανηγυρίζομεν.

Ως έχει προσφυώς γραφή, «η Ορθόδοξη εικόνα είναι, μέσα στην σύγχρονη πλημμυρίδα των εικόνων που μας απανθρωπίζει, ελπίδα και φως. Προσκαλεί τον σύγχρονο άνθρωπο, το “τηλεθεώμενον ζώον”, να γίνει “ζώον θεούμενον”. Μας αποκαλύπτει την ομορφιά, την οικουμενικότητα και το ανθρωπολογικό βάθος της Ορθόδοξης πρότασης ζωής, ανοίγει τον ορίζοντα της εσχατολογικής τελείωσης των πάντων. Σε όλα αυτά, είναι η ίδια η εικόνα, αυτή που κάνει το πρώτο βήμα, αυτή που μας κοιτάζει πρώτη στα μάτια». Πράγματι, η εικών ανήκει εις τον πυρήνα της Ορθοδόξου ταυτότητός μας, περικλείει και εκφράζει όλην την αλήθειαν της πίστεώς μας, αγιάζει την ζωήν μας, την αναφέρει εις την θεανθρωπίνην ουσίαν της και εις τον αιώνιον προορισμόν της.

Εις το ζωτικόν κέντρον και εις την τελικήν προοπτικήν της ανθρωπίνης υπάρξεως παραπέμπει και το μυστήριον της ιερωσύνης, το οποίον τελούμεν σήμερον και θα σε καταστήση διάκονον του Χριστού και της Εκκλησίας Του. Ως λειτουργός του Υψίστου δεν θα ανήκης εις τον εαυτόν σου, αλλά εις τον Ιησούν μόνον. Ήδη ως μοναχός, έχεις αφιερώσει ολόκληρον την ύπαρξίν σου εις τον Κύριον. Κατά τον Όσιον Σωφρόνιον, η πεμπτουσία της κλήσεως του μοναστού δεν είναι η φυγή από τον κόσμον, αλλά η συνεχής διαμονή «εν τω Θεώ». Εις την ιερωσύνην, ευδοκία Θεού, αυτή η υπαρξιακή καλή αλλοίωσις τελειούται. Ως διάκονος καλείσαι να αναζωπυρώνης, διά της ιδικής σου προθύμου συνεργίας και του προσωπικού αγώνος, τα χαρίσματα, τα οποία θα λάβης παρά του Παρακλήτου Πνεύματος. Όπως λέγει ο εν Αγίοις Προκάτοχος της ημών Μετριότητος εις τον Αποστολικόν Θρόνον της Κωνσταντινουπολίτιδος Εκκλησίας Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «καθάπερ το πυρ δείται ξύλων, ούτω και η χάρις της προθυμίας της ημετέρας, ίνα αεί αναζέη». Εις τον καλόν αγώνα εν τω αμπελώνι του Κυρίου, θα καθίσταται εις σε εμφανέστερον και σαφέστερον, ότι τίποτε δεν είναι ιδικόν σου κατόρθωμα, αλλά ότι τα πάντα είναι άνωθεν δωρεά και χάρις”.

Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης, με τους συλλειτουργούντες Αρχιερείς, τέλεσαν το καθιερωμένο Τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών όλων «των υπέρ της Ορθοδόξου ημών πίστεως αγωνισαμένων και τελειωθέντων εν αυτή».

Σε σύντομο χαιρετισμό του προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδος, ο Παναγιώτατος τον καλοσώρισε θερμά στην έδρα της Πρωτοθρόνου Εκκλησίας της Ορθοδοξίας, και στο πρόσωπό του ευχαρίστησε την Ελληνική Πολιτεία για το συνεχές ενδιαφέρον της για τα θέματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ευχήθηκε δε κάθε επιτυχία στην επικείμενη συνάντηση του κ. Πρωθυπουργού με τον Εξοχότατο Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας, και αναφερόμενος και πάλι στη δραματική κατάσταση στην Ουκρανία επανέλαβε την στήριξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς τον σκληρά δοκιμαζόμενο Ουκρανικό λαό.

Ακολούθησε η λιτανευτική πομπή των Ιερών Εικόνων, στον αυλόγυρο του Πατριαρχείου, κατά την οποία ο Οικουμενικός Πατριάρχης ευλόγησε τους πιστούς.

ΠΗΓΗ: Οικουμενικόν Πατριαρχείον

Μνήμη Ιωάννου Καποδίστρια (27 Σεπτεμβρίου 1831)

«[...] Παραλείποντας τις λεπτομέρειες, αρχίζουμε τώρα να καταλαβαίνουμε τις συνέπειες του χωρισμού μας από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, στα 1833 – την υποταγή της Εκκλησίας στο Κράτος – αντίθετα με την πολιτική του Καποδίστρια (τον δολοφονήσαμε στα 1831), αλλά σύμφωνα με τη γνώμη τού Κοραή (που πεθαίνει την ίδια χρονιά 1833) και με τους Βαυαρούς [...]».

ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ. (2009). Collectanea. Αθήνα: Δόμος, σ. 484 [842].

Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια. Ελαιογραφία αγνώστου ζωγράφου· [στο: ΕΛΕΝΗ Ε. ΚΟΥΚΚΟΥ. (1998). Ιωάννης Καποδίστριας - Ρωξάνδρα Στούρτζα. Μια ανεκπλήρωτη αγάπη. Ιστορική βιογραφία. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας].

«Η ευσπλαχνία τού Θεού δεν έχει όρια»

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Προς Θεού ό,τι γράφω για τους αντι-κορονοϊστές συνανθρώπους μας και ιδιαίτερα για τους ιερείς, δεν το γράφω κακοπροαίρετα, καλοπροαίρετα το γράφω. Κι εγώ γόνος ιερατικής οικογένειας είμαι. Δεν γεννήθηκα χθες. Όμως, δεν μπορώ να αφήσω ασχολίαστη τη «θεολογική αφασία και βλακεία» που πλουσιοπάροχα και κουτοπόνηρα από κάποιους «πιστούς οπαδούς» μερικών κληρικών πλασάρεται σε συνανθρώπους μας, κυρίως σε απλοϊκά γεροντάκια που, με την παρουσία τους στους ιερούς ναούς, δείχνουν απλά, τίμια και ειλικρινά την πίστη τους. 

Ταπεινοί εκπρόσωποι του Θεού όπως θέλουν να τους λένε, καιρός είναι να κατανοήσουν τα εξής:  ας μη σοβατίζουν τους τοίχους με έναν χριστιανισμό μίσους, κι ας μη λένε στα γεροντάκια ότι τον κορονοϊό τον έστειλε ένας «φονιάς» Θεός, γιατί θέλει να μας τιμωρήσει, μιας και απομακρυνθήκαμε από κοντά του ούτε, βέβαια, ότι ο διάβολος έχει το χέρι του πάνω απ’ το Θεό. Έτσι γίνονται βλάσφημοι και βέβηλοι. Γράφει ο  Οικουμενικός Πατριάρχης μας Βαρθολομαίος Β΄ τους παρακάτω ποιητικούς προσευχητικούς και λυτρωτικούς στίχους: «Ου φιλημά σοι δώσω, καθάπερ ο Ιούδας, / αλλ' ως ο ληστής ομολογώ σοι: / Μνήσθιτί μου, Κύριε, εν τη Βασιλεία σου. // Τίποτα πέρα απ’ την απελπισία του / δεν ξέρουμε για τον Ιούδα. / Η ευσπλαχνία τού Θεού δεν έχει όρια. / Όμως εσύ λευτέρωνέ μας, Κύριε, / απ’ τον Ιούδα που καθένας φέρνει μέσα του / όταν ο πόθος των χρημάτων ή της δύναμης / μας κυριεύει. // Κύριε, θύμιζέ μας, / πως τα σπαθιά που διαπερνούν, οι ράβδοι που συντρίβουν / μπορούν να δώσουν θάνατο μα όχι να νικήσουν. / Πάρα πολύ συχνά οι Εκκλησίες μας / κήρυξαν διωγμό για τους εχθρούς των. / Δώσε τώρα στους χριστιανούς / τη δύναμη της ταπεινής αγάπης». 

Το ποίημα του Οικουμενικού Πατριάρχη από το βιβλίο: OLIVIER CLEMENT. (1997). Η αλήθεια ελευθερώσει ημάς. Συνομιλώντας με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο Β΄. Αθήνα: Ακρίτας, σσ. 316-317.

«Όσοι Έλληνες αγαπούν την πατρίδα των, ύπνον γαλήνιον σήμερα δεν απολαμβάνουν»

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 

Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί έφερε στο νου μου τον «προφητικό» λόγο του αειμνήστου συγγραφέα και φιλολόγου καθηγητή στο πάλαι ποτέ Γυμνάσιο Μυτιλήνης Αθανασίου Γ. Τσερνόγλου. Ολίγα τινά περί αυτού είναι απαραίτητο να καταγράψω ευθύς αμέσως. Ο Τσερνόγλου γεννήθηκε το 1927 και ήταν γόνος προσφυγικής οικογένειας, με διπλή Μικρασιατική καταγωγή, του πατέρα από την Πέργαμο και της μητέρας από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί). Σ’ όλη του ζωή διατήρησε ακμαία την αγάπη και το αδιάπτωτο ενδιαφέρον για τις δυο αυτές πατρίδες και τη γενέθλια πόλη του, τη Μυτιλήνη. Σπούδασε στη Αθήνα και εργάστηκε ως φιλόλογος καθηγητής στη Μυτιλήνη, στην Εύβοια και στην Αθήνα. Το κατ’ εξοχήν καύχημά του ήταν η διετής διδασκαλία του στο γυμνασιακό τμήμα της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, στην Κωνσταντινούπολη και, ιδιαίτερα, ότι σ’ αυτή ευτύχησε να έχει μαθητή τον νυν Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο. Η μεγαλύτερη, μάλιστα, ημέρα της ζωής του ήταν η 17η Ιουνίου 2001, κατά την οποία ο Οικουμενικός Πατριάρχης, χωρίς να τον προειδοποιήσει, τον χειροθέτησε Άρχοντα Προστάτην των Γραμμάτων, κατά τη Θεία Λειτουργία στον Μητροπολιτικό Ναό της Μυτιλήνης. Το ‘λεγε συχνά και με παιδική απλότητα, το χαιρόταν ότι είναι «ο διδάσκαλος του Πατριάρχου». Σεμνότατος και μετρημένος στις σχέσεις και στις εκδηλώσεις του, ζούσε ασκητικά και σε εκούσια πτωχεία, σαν αρχαίος φιλόσοφος ή σαν χριστιανός αναχωρητής, αρνούμενος όλες τις ευκολίες που παρέχει ο πολιτισμός και η τεχνική πρόοδος, χωμένος μέσα στον κόσμο των σπάνιων βιβλίων και των παράξενων συλλογών του, αντιμετωπίζοντας με στωικότητα τις δυσκολίες της ζωής και τις συχνές ασθένειές του. Έτσι σεμνά και αθόρυβα έζησε μέχρι το θάνατό του το 2003. Όλες τις οικονομίες της ασκητικής ζωής του διένειμε κατά ισομοιρία μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών στη Θεσσαλονίκη, της Ιεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης, των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Μυτιλήνης, του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών και του εν Αθήναις Ελληνικού Λαογραφικού Ιστορικού Αρχείου (Ε.Λ.Ι.Α.), όπου και κληροδότησε την πλούσια βιβλιοθήκη του. Προικισμένος με μια σπάνια και απεριόριστη μνήμη, με διαρκή μελέτη και επιμέλεια, κατείχε θησαυρούς φιλολογικών και ιστορικών γνώσεων, που αφορούσαν κυρίως στην Αιολική και Λεσβιακή Ιστορία και Τοπογραφία, την εκκλησιαστική και πολιτική προσωπογραφία, ακόμα και τη σύγχρονη ζωή και πραγματικότητα. Διακριτικός και ταπεινόφρων, έδινε μετά από πολλές παρακλήσεις και παροτρύνσεις, το παρόν στην πνευματική ζωή του τόπου, σε διαλέξεις, στην τηλεόραση και, κυρίως, με τη συγγραφή μικρών, αλλά ιδιαιτέρως αξιόλογων μελετών, που κατά καιρούς δημοσιευτήκαν στο περιοδικό της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών, τα Λεσβιακά, κυρίως, και σε πολλά Μικρασιατικά περιοδικά.

Σ’ αυτόν, λοιπόν, τον ταπεινό φιλόλογο έλαχε ο κλήρος να ανασυγκροτήσει την Ιστορική Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου Μυτιλήνης. Επί τρία έτη (1960-1963) ταξινόμησε και κατέγραψε χειρόγραφα και έντυπα, τα οποία σήμερα κάθε ερευνητής και φιλίστωρ έχει τη δυνατότητα να μελετήσει. Πρόκειται για χειρόγραφα που χρονολογικά εκτείνονται από τον 10ο μέχρι και τον 19ο αιώνα, και για σπανιότατα έντυπα, που κι αυτά χρονολογικά εκτείνονται από τα μέσα του 15ου μέχρι και τον 19ο αιώνα. 

Εκείνο, όμως, που εδώ έχει σημασία είναι το γεγονός ότι, ο αλησμόνητος Αθανάσιος Γ. Τσερνόγλου ωσάν «προφήτης» σε μια σημείωση του Συμπληρωματικού καταλόγου χειρογράφων της παλαιάς Γυμνασιακής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης, τον οποίο εξέδωσε στον 13ο (1991) τόμο του περιοδικού Λεσβιακά της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών, εκτός του παράπονου που εκφράζει για τους κόπους που κατέβαλε για την ανασυγκρότηση της βιβλιοθήκης, εκφράζει και την αγωνία του για τις μελλοντικές τύχες του Ελληνισμού και των απειλών που αυτός δέχεται εξ Ανατολών. Γράφει, λοιπόν, τα εξής: ««εννοείται ότι δια τους υπετριετείς κόπους, που κατέβαλα ολομόναχος προς ανασυγκρότησιν της από 50ετίας εγκαταλελειμμένης και καταληστευμένης Βιβλιοθήκης και για τη σκόνη δύο αιώνων που κατέπια, ουδεμίαν ουδαμόθεν ηθικήν ικανοποίησιν έλαβα, εκτός της πληροφορίας της συνειδήσεώς μου ότι έπραξα το καθήκον μου απέναντι της ιστορικής παραδόσεως του προσφιλούς τόπου της γεννήσεώς μου, δια την μελλοντικήν τύχην του οποίου ένεκα της συνεχώς αυξανόμενης εξ Ανατολών απειλής, τρέμω και αγωνιώ. Ο Ελληνισμός αδιακόπως συρρικνώνεται. Αυτά πρέπει να γράφωνται, για να φρονηματίζουν τους μεταγενεστέρους. Όσοι Έλληνες αγαπούν την πατρίδα των, ύπνον γαλήνιον σήμερα δεν απολαμβάνουν». Έχω τη γνώμη πως οι δύο τελευταίες φράσεις, καλό είναι να μας προβληματίζουν και, κυρίως, να κάμουν σώφρονες τους πολιτικούς ταγούς της πατρίδας μας.

Για τις θρησκευτικές οργανώσεις: «Τι να πρωτοσυμμαζέψει κανένας από τα ασυμμάζευτα; Μωραίνει Κύριος»

«Σήμερα της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Χθες, παραμονή χτύπησαν στο Κεφαλάρι την εκκλησιά της Μεταμόρφωσης οι λεγόμενες θρησκευτικές οργανώσεις, για τις οποίες ο Κοζάνης Διονύσιος (Ψαριανός) είχε γράψει το 1962: “Μια είναι η αλήθεια, ότι η Εκκλησία είναι Σώμα και αι θρησκευτικαί Οργανώσεις είναι Σωματεία, δηλαδή παρασιτικοί οργανισμοί εις το Σώμα. Και άλλη μια είναι η αλήθεια σχετικά με τις θρησκευτικές Οργανώσεις, ότι όλαι ανεξαιρέτως, παρασυρόμεναι από έναν κατ’ αρχήν ειλικρινή ζήλον, καταλήγουν εις φανατισμόν και μισαλλοδοξίαν εναντίον ταύτης της Εκκλησίας…”. Αυτές είναι οι δύο αλήθειες για τις θρησκευτικές οργανώσεις. Παραλείποντας τις λεπτομέρειες, αρχίζομε τώρα να καταλαβαίνουμε τις συνέπειες του χωρισμού-μας από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης στα 1833 – και την υποταγή της Εκκλησίας στο Κράτος – αντίθετα με την πολιτική του Καποδίστρια (τον δολοφονήσαμε στα 1831), αλλά σύμφωνα με τη γνώμη του Κοραή (που πεθαίνει την ίδια χρονιά 1833) και με τους Βαυαρούς. Από μια παραξενιά της τύχης το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης περιμένουμε σήμερα να ειρηνέψει την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδας – αυτοκέφαλη, αλλά που έχασε το κεφάλι-της – χωρισμένη πάντα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά πάντα αχώριστη από το Ελληνικό Κράτος και κρίσιμα διαβρωμένη από τις θρησκευτικές οργανώσεις (προχωρημένες ακόμα και στο Αγιονόρος). Τι να πρωτοσυμμαζέψει κανένας από τα ασυμμάζευτα; Μωραίνει Κύριος». 

ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ. (2009). Collectanea. Αθήνα: Δόμος, σσ. 483-484, [842].

Ένα βιβλίο ιστορικού - πολιτικού και δευτερευόντως εκκλησιαστικού περιεχομένου

Το βιβλίο αυτό αναδεικνύει ένα ζήτημα καθαρά γεωπολιτικό, παρά την φαινομενικά θρησκευτική του διάσταση: τον πόλεμο που η Μόσχα έχει κηρύξει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η φράση «Μόσχα, η Τρίτη Ρώμη» είναι μέρος των σχολικών μας ακουσμάτων. Λίγοι γνωρίζουν ωστόσο πως ο αυτοπροσδιορισμός της Μόσχας ως «Τρίτης Ρώμης» τροφοδοτείται συστηματικά από μία εθνική γραμμή δημιουργίας θρησκευτικών «αποικιών», με προφανή πολιτικά οφέλη. Η από αιώνων ρωσική στρατηγική διείσδυσης και κυριαρχίας στον ορθόδοξο κόσμο γνώρισε νέα έξαρση την μετασοβιετική εποχή. Στην Ελλάδα μαίνεται από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 μια καλοστημένη επιχείρηση «υβριδικού πολέμου», που στοχεύει να στρέψει την ελληνική κοινωνία ενάντια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Παράλληλα η Μόσχα προσπάθησε, με απειλές και πράξεις δολιοφθοράς κατά του πατριάρχη Βαρθολομαίου, να εμποδίσει την δημιουργία αυτοκέφαλης Εκκλησίας στην Ουκρανία, την οποία θεωρεί πνευματική της «αποικία». Έχοντας αποτύχει να εκβιάσει τις εξελίξεις, διέκοψε σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα και με κάθε άλλη Εκκλησία που αναγνώρισε την θρησκευτική χειραφέτηση της Ουκρανίας. Προσπάθησα, μελετώντας την διαμόρφωση της ρωσικής ορθοδοξίας και την κοσμοθεωρία κράτους και Εκκλησίας στην Ρωσία, να κατανοήσω πώς γεννήθηκε η υπερφίαλη «γεωπολιτική της ορθοδοξίας». Μόλις σήμερα, με την ορθόδοξη «οικουμένη» να κινδυνεύει να διχοτομηθεί, δείχνει ενδιαφέρον για όλα αυτά η ευρύτερη κοινωνία, πέραν του στενού κύκλου του κλήρου, των εκκλησιαστικών ιστορικών και των διπλωματών. Οι Ρώσοι παραμένουν δέσμιοι της σαγήνης τους για ένα ένδοξο παρελθόν. Μήπως όμως η ψύχωσή τους με την αυτοκρατορική ιδέα και την ισχύ υπονομεύει τελικά την επιρροή τους στον όλο ορθόδοξο κόσμο; 

[Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου]

«Σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι να ξετυλίξει το νήμα της σύγκρουσης ανάμεσα στην Μόσχα και την Κωνσταντινούπολη. Αν δεν ανατρέξει κανείς στην ιστορία της Ρωσικής Εκκλησίας είναι αδιανόητο να κατανοήσει πως φθάσαμε στο σημερινό σχίσμα και γιατί αυτό είναι δύσκολο να θεραπευθεί. Έτερος στόχος του βιβλίου να καταδείξει τον ακραιφνώς πολιτικό ρόλο που ανέκαθεν έπαιξε η επίσημη θρησκεία, χιλιετίες πριν εμφανισθούν οι όροι “γεωπολιτική” και “πολιτικές ταυτοτήτων”, που σήμερα είναι του συρμού. Πρόκειται συνεπώς για ένα βιβλίο ιστορικού και πολιτικού, και μόνο δευτερευόντως εκκλησιαστικού περιεχομένου». 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΣΣΑΒΕΤΑΣ. (2019). Η Μόσχα και ο Θρόνος της Ορθοδοξίας. Αθήνα: Πατάκη, σσ. 14-15.