Για ακόμα μια φορά εύστοχος ο Μάνος Στεφανίδης

Η ντροπή μας και η γιορτή τους…

Του ΜΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ

«…Κάθε πραγματικότης μού είναι αποκρουστική…», Κώστας Καρυωτάκης. Τι γιορτάζουμε σήμερα, 24 Ιουλίου, πατριώτες και πατριώτισσες; Καλύτερα, τί γιορτάζει υποκριτικά το κοινωνικοπολιτικό κατεστημένο της χώρας; Γιατί θα βάλει σε λίγο ο κύριος Πρόεδρος το καινούριο του μπλε – αρζάν κοστούμι με την μεταξωτή, γαλάζια – να μην ξεχνιόμαστε κιόλας – γραβάτα και θα δέχεται στους κήπους του προεδρικού Μεγάρου; Γιατί θα υποδέχεται τη Σία, τον Πρετεντέρη, τον Χωμενίδη αλλά και τους αρχηγούς και τους αρχηγίσκους της παρούσας Βουλής, όλους με τα “καλά” τους, τις υπερήφανες συμβίες στο πλάι αλλά και τα χαμόγελα της, με το μπαρντόν, αυτοϊκανοποίησης; Γιατί θα γεμίσουν σε λίγο η Ηρώδου Αττικού και οι παράπλευρες οδοί με εκατοντάδες (!) κρατικές λιμουζίνες, οδηγούς, συνοδούς, φρουρούς και λοιπούς σκύλακες – η λέξη είναι του Πλάτωνα – της εξουσίας;

Αν μαζεύαμε, σκέφτομαι, το συνολικό κόστος της εκδήλωσης, θα χρηματοδοτούσαμε ένα μεγάλο νοσοκομείο της χώρας για έναν τουλάχιστον χρόνο. Αλλά δεν βαριέστε. Λεφτά υπάρχουν. Που είπε κι ένας άλλος τέως πρωθυπουργός, επίσημος κι αυτός προσκεκλημένος της πιο επίσημης Δεξίωσης του Έθνους (μόνο ο Ερντογάν λείπει). Αν μάλιστα προσθέταμε και τα διαχρονικά πρόστιμα του ΟΠΕΚΕΠΕ, θα αλλάζαμε την κοινωνική πολιτική της χώρας υπέρ των αδυνάτων. (Τί λέω τώρα;)

Γιατί λοιπόν θα φορέσει πάλι το σινιέ σακάκι του ο Αλέξης και το πανάκριβο πουκάμισο χωρίς γραβάτα – όλα κι όλα η “στολή ” της επανάστασης είναι ό τι απέμεινε από την εγχώρια επανάσταση – και θα συγχαίρει εαυτόν και αλλήλους; Αλλά και η τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, επιλογή αποκλειστικά του νυν πρωθυπουργού όπως και ο νυν ΠτΔ, γιατί θα εμφανιστεί στο κεφαλόσκαλο με ποδήρη χιτώνα και με τον σύντροφο της, όλοι αριστεροί είμαστε τελικά , ενδεχομένως και με τη γάτα της;

Μήπως για την αποτυχία μιας εποχής, για την κατάντια μιας γενιάς, για την διχοτόμηση της Κύπρου μισόν αιώνα τώρα, για την φενάκη της δημοκρατίας, για τις συσσωρευμένες απάτες, τα ψευδώνυμα συνθήματα, τον εκμαυλισμό ενός ολόκληρου λαού, για την διάψευση του Πολυτεχνείου, για την κάλπικη Mεταπολίτευση, για την παράδοση της χώρας από μέσα και την μετατροπή της σε προτεκτοράτο;

Τί γιορτάζουμε σήμερα;

Τί στο διάβολο γιορτάζουν σήμερα συγκινημένες οι πολιτειακές αρχές; Απαντήστε εσείς. Τέλος, και σε αντίθεση με την μυθολογία των διακοπών αλλά και την μεταφυσική του ελληνικού καλοκαιριού ο Ιούλιος ίσως τείνει να είναι για την Ελλάδα ο πιο ζοφερός μήνας του χρόνου. Για μένα τουλάχιστον είναι ο μήνας που θάβω θρηνώντας τους νεκρούς μου, τους πραγματικούς και τους συμβολικούς, αλλά αυτό είναι μία άλλη ιστορία.

Και δεν είναι μόνο τα Ιουλιανά και η Αποστασία με το βασιλικό πραξικόπημα που κάθε χρόνο τέτοιο μήνα δραματικά μάς θυμίζουν από πού και πώς ξεκίνησε η Χούντα, αλλά και η ζοφερή καθημερινότητα του σήμερα και εντός και εκτός. Αφού τις συνέπειες του τότε πληρώνουμε τώρα και θα πληρώνουμε ακόμα για πολύ. Με πλέον χαρακτηριστικές πληγές την εισβολή στη βόρεια Κύπρο των Τούρκων με τις αμερικανικές και βρετανικές ευλογίες. Σύμπτωση: Οι Άγγλοι διατηρούν ακόμη βάσεις σ’ ένα ανεξάρτητο κράτος – μέλος εκείνης της Ένωσης που οι ίδιοι έχουν εγκαταλείψει! Πού ‘ντο; ΝΑΤΟ! Κι άλλη σύμπτωση: Οι σύμμαχοι Άγγλοι και Γερμανοί – του ΝΑΤΟ – εξοπλίζουν με γιουροφάϊτερ – τί τίτλος! – τους γιούρο (;) Τούρκους. Εναντίον ενός γιούρο συμμάχου στο ΝΑΤΟ. Ανέκαθεν. Με αίματα και θυσίες!

Κι άλλες συμπτώσεις του Ιουλίου: Δεν ξεχνώ πως τέτοιες μέρες 104 άνθρωποι είτε κάηκαν είτε πνίγηκαν τη στιγμή που ο τότε πρωθυπουργός δήλωνε ότι δεν έχει πληροφορίες για νεκρούς. Το απέθαντο, ελληνικό γκουβέρνο, ασχέτως ιδεολογικού προσήμου! Επίσης, πιο πρόσφατα κάηκαν η Εύβοια αλλά και το σημαντικότερο οικολογικό πάρκο της Ευρώπης, το προκατακλυσμιαίο δάσος της Δαδιάς. Με την πανίδα και την χλωρίδα του. Άσχετο: Η δεξιά είχε ανέκαθεν θερμή σχέση με τα δέντρα (και τα αερομεταφερόμενα βοσκοτόπια επίσης).

Θλιβερό συμπέρασμα: Κανονικά σήμερα θα έπρεπε να είναι μέρα σιωπής και εθνικής περισυλλογής. Ημέρα πένθους αφού δεν μπορεί, δεν δικαιούμαστε, να είναι μέρα οργής. Κι αφού η πλειοψηφία των πολιτών, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, είδε με ανακούφιση, τουλάχιστον, τους άξεστους κολονέλους. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια για τον “αδάμαστο” λαό. Πάντα και παντού οι λίγοι κάνουν τη διαφορά. Και έπειτα έρχονται οι επαγγελματίες του λαϊκισμού και καταθέτουν στεφάνους. Καλιώρα!

Μία αποκρουστική γιορτή…

Α ρε Λαυρέντη! Που έγραφε κι ο Μανόλης Αναγνωστάκης πικρά πλην εύστοχα. Εγώ λοιπόν σήμερα δεν γιορτάζω ούτε την “επέτειο” της Δημοκρατίας (;) ούτε τα φυσικά μου γενέθλια, τι ατυχής σύμπτωση, γιατί βέβαια δεν υπάρχει πιο ανόητο πράγμα να γιορτάζει κανείς το γεγονός ότι μεγαλώνει. Έστω και χωρίς να το θέλει. Αναρωτιέμαι πάντως όλοι οι υπόλοιποι τί γιορτάζουν; Για μένα ένα ημέρα εθνικής περισυλλογής κι οδύνης. Όπως εξάλλου και η κορυφαία στιγμή της 21ης Ιουλίου του 1928. Διαβάστε γιατί: Λίγο πριν αυτοκτονήσει ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης, ο κορυφαίος μετά τον Καβάφη, στο καφενείο «Ο Ουράνιος Κήπος», στην παραλία της Πρέβεζας, έγραφε, σ’ ένα χαρτί, που βρέθηκε στην τσέπη του, τα εξής:

«Κάθε πραγματικότης, μού είναι αποκρουστική. Είχα τον ίλιγγο του κινδύνου. Και τον κίνδυνο, σαν ήρθε, τον δέχομαι, με πρόθυμη καρδιά. Πληρώνω για όσους, καθώς εγώ, δεν έβλεπαν κανένα ιδανικό στη ζωή τους, έμειναν πάντα έρμαια των δισταγμών τους και εθεώρησαν την ύπαρξή τους παιχνίδι χωρίς ουσία. Τους βλέπω να έρχονται ολοένα περισσότεροι μαζί με τους αιώνες. Σ’ αυτούς απευθύνομαι. Αφού ευδοκίμησα όλες τις χαρές! είμαι τώρα έτοιμος για ένα ατιμωτικό θάνατο…». Αυτό το κείμενο θα έπρεπε να διδασκόταν στα σχολεία μας σαν ευαγγέλιο. Όπως είναι γνωστό, ο Καρυωτάκης αυτοκτόνησε με πιστόλι το απόγευμα της 21ης Ιουλίου 1928.

Την προηγουμένη, όπως έχει σημειώσει, σε υστερόγραφο στο ίδιο χαρτί, «μάταια δερνόταν επί δέκα ώρες με τα κύματα», για να πνιγεί γι’αυτό και συμβούλευε «όσους ξέρουν κολύμπι να μην επιχειρήσουν ποτέ ν’ αυτοκτονήσουν διά θαλάσσης…». Απίστευτος αυτοσαρκασμός, αυτό που δραματικά λείπει από την σύνολη ηγεσία της χώρας, πολιτική και πνευματική (εκτός των φιλότεχνων τραπεζιτών).

Υ.Γ.1 Δεν γιορτάζω λοιπόν αλλά πενθώ την θλιβερή ματαίωση της γενιάς μου, της γενιάς του Πολυτεχνείου αλλά και την αποτυχία μας να φιάξουμε καλύτερη την επόμενη γενιά. Αυτή, ας πούμε, που θεωρεί αντίσταση να βεβηλώνει τα μνημεία της Ιστορίας και του Πολιτισμού θεωρώντας τα αστική παρακμή. Τέτοια διαστροφή!

Υ.Γ.2 Αφιερώνω το παρόν κείμενο στην μνήμη των συντρόφων μου ζωγράφων με ήθος και αγωνιστική προσφορά που μια σοβαρή πολιτεία και μια σοβαρότερη αριστερά θα είχαν τιμήσει και αξιοποιήσει καλύτερα: Στον Βαγγέλη Φαεινό, στον Θανάση Στεφόπουλο, στον Θόδωρο Πάντο, στον Γιώργο Βογιατζή, στον Σταύρο Ιωάννου, στον Παύλο Σάμιο, στον Κυριάκο Κατζουράκη, στον Μάκη Θεοφυλακτόπουλο.

Υ.Γ.3 Επιτρέψτε μου και μία προσωπική αναφορά. Λόγω των σημερινών γενεθλίων μου – τί σύμπτωση – έγραψα για λόγους προνοίας το επιτύμβιο μου. Ιδού:

“Ενθάδε κείται ο Μ.Σ

τύπος αγωνιστικός.

Κέρδισε όλες τις μάχες

με τον χρόνο

πλην της τελευταίας”.

ΠΗΓΗ: SLpress

Περιμένοντας τη σειρά μας…

Του ΜΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ

Τράβηξα την ανωτέρω φωτογραφία χτες πηγαίνοντας να πάρω το τραμ από τη στάση Παναγίτσα του Παλαιού Φαλήρου. Λίγες ώρες πριν εκεί, στην οδό Αχιλλέως και Αφροδίτης, είχε δολοφονηθεί άγρια ο 60χρονος ιδιοκτήτης του μικρού καταστήματος Προ Πο. Μόλις για ελάχιστα ευρώ…

Λίγο μετά τη δολοφονία η ζωή συνεχιζόταν κανονικά με τα διπλανά καταστήματα, το παλαιοπωλείο και το ρολογάδικο να λειτουργούν κατά το σύνηθες και τους ανθρώπους να περιμένουν αργόσχολοι απέναντι τον ερχομό του τραμ. Το συγκεκριμένο μαγαζί είναι κλειστό, ενώ λίγα λουλούδια και κεριά “στολίζουν” την πρόσοψη του. Τραγική ειρωνεία: Ακόμα αναβοσβήνει η digital διαφήμιση των 24 εκατομμυρίων ευρώ. Βλέπετε το μαγαζί θεωρείτο τυχερό. Σε αντίθεση με τον άτυχο (;) καταστηματάρχη του του οποίου η κηδεία θα γίνει αύριο.

Και έπειτα; Και έπειτα η ζωή θα συνεχιστεί στον πολυσύχναστο δρόμο από τον οποίο περνάω καθημερινά και εγώ και η μαθήτρια κόρη μου. Από καθαρή τύχη δεν ήμουν παρών. Θα συνεχιστούν, που λέτε, όλα όπως πριν σαν να μην χάθηκε έτσι ηλίθια και ξεδιάντροπα μια ζωή, σαν να μην έγινε τίποτα το ανησυχητικό. Κι αυτό είναι ανατριχιαστικό. Για όλους μας. Οι οποίοι έχουμε βαθιά αποδεχτεί ότι έτσι είναι, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, δεν φταίει κανείς.

Ποιος φταίει για άλλη μία δολοφονία

Και έτσι είναι τελικά! Κατ’ ουσία δεν φταίει κανείς! Έστω και αν το σημείο βρίσκεται μόλις 300 μέτρα από το αστυνομικό τμήμα του Παλαιού Φαλήρου, ή κι αν η πολιτεία ξελαρυγγιάζεται κάθε μέρα από όλα τα μέσα για να μας πείσει ότι ζούμε σε μίαν ασφαλή χώρα και ότι έχουν γνώσιν οι φύλακες και ότι το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη δεν είναι ένας ακόμη πολιτικός ευφημισμός, αλλά κρατικός θεσμός υψηλού κύρους κι ότι η εγκληματικότητα ελέγχεται αν δεν είναι σε ύφεση. Κι έπειτα;

Κι έπειτα όλα θα συνεχίσουν όπως πριν με τα διπλανά μαγαζιά να περιμένουν πελάτες και εμάς τους υπόλοιπους να περιμένουμε το τραμ που έρχεται κάθε δέκα λεπτά. Ακόμη και το μαγαζί θα ξανανοίξει, είναι βλέπετε τυχερό (!)… ίσως υπό άλλη διεύθυνση. Πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε φρικτά εξοικειωθεί και με την καθημερινή αγριότητα και με την εξαγριωμένη εγκληματικότητα κι ότι εκτός από ανυπεράσπιστοι, είμαστε και εξηλιθιωμένοι, άβουλα αμνοερίφια λίγο πριν την αναπόφευκτη σφαγή μας. Συμβολική σε πρώτο επίπεδο, ρεαλιστική σε δεύτερο… Αφού ο διπλανός μας είναι δυνάμει κι ο δολοφόνος μας. Όπως στην περίπτωση του γείτονα μου που δεν στάθηκε πολύ τυχερός παρά το τυχερό πρακτορείο του.

Περιμένουμε να έρθει η σειρά μας

Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Μήπως προσδοκώ κάτι διαφορετικό; Για να αντιδράσουμε κάπως είτε συλλογικά είτε κατά μόνας; Για μιαν τυπική, έστω, διαμαρτυρία ως γείτονες στο Α.Τ. της γειτονιάς μας; Όχι βέβαια. Σε καμία περίπτωση. Ένα αφελές ελεγείο γράφω στη μνήμη κάποιου που μάλλον γρήγορα θα ξεχαστεί γιατί αυτό μάς βολεύει όλους.

Υ.Γ. Προσωπικά εύχομαι και ελπίζω να πάω από τροχαίο από τους χιλιάδες αποχαλινωμένους εγκληματίες που κυκλοφορούν εκεί έξω. Και όχι από δολοφονία στην πόρτα του σπιτιού μου. Δεν είναι πολύ αξιοπρεπές.

ΠΗΓΗ: SLpress

Τα αυγά και τα καλάθια. Παθογένεια της παιδείας ή της οικογένειας;

Του ΜΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ

Ας αναλογιστούμε: Δυόμισι, σχεδόν, χρόνια αποξένωσης από τη ζωντανή εκπαίδευση έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στα παιδιά. Οι μισοί μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης διαπιστώνονται και επισήμως ως λειτουργικά αναλφάβητοι. Σιγά τα νέα. Ποιός έσπασε ποτέ αυγά σ' αυτό τον τόπο; Και το πιο δυσάρεστο (τα καλάθια του τίτλου): Έξι χρόνια στο Δημοτικό και έξι σε Γυμνάσιο - Λύκειο με τους μαθητές να βαριούνται θανάσιμα. Να μην διασκεδάζουν. Να βρίσκονται αλλού. Ανέμπνευστοι, ανέραστοι, αδιάφοροι. Ακόμη και στην στρατιωτική εκπαίδευση οι νεοσύλλεκτοι βρίσκουν τρόπους να περνάνε καλά. Όχι όμως και στο ελληνικό σχολείο.

Πρόκειται για ένα δράμα που οι συνεπείς εκπαιδευτικοί το ζουν καθημερινά. Επί χρόνια. Η αληθινή, υπόγεια τραγωδία του τόπου. Νέοι άνθρωποι χαμένοι πριν ακόμα δώσουν τη μάχη, χαμένα χρόνια στην κυριολεξία, λάθος προσανατολισμένοι μαθητές, κατεστραμμένοι πριν καν αρχίσουν τη ζωή τους. Με λάθος εφόδια. Ή, καλύτερα, χωρίς εφόδια. Και το χειρότερο:

Με αδιαφορία ή και μίσος για το σχολείο. Από το δημοτικό ως το πανεπιστήμιο (ιδιαίτερα στο τελευταίο με τους καταθλιπτικούς, βρώμικους χώρους του, λόγω... προοδευτικού ακτιβισμού)! Επειδή τα παιδιά μας, το ξαναλέω, βαριούνται θανάσιμα. Ή, καλύτερα, μάς βαριούνται. Κι εμάς και τα δωρεάν - ίσως και γι' αυτό τόσο βαρετά, κακογραμμένα και κακοσχεδιασμένα - βιβλία που τούς παρέχουμε χύδην και τα οποία δεν ανοίγουν σχεδόν ποτέ. Τόσο μαζικά και απρόσωπα βιβλία. Βιβλία που δεν θα βάλεις ποτέ στη βιβλιοθήκη αλλά θα τα πετάξεις εκδικητικά με την πρώτη ευκαιρία. Δείτε τους όγκους των εντύπων που δίνουν σε Δημοτικό και Γυμνάσιο και... φρίξτε. Για τον όγκο της υποκρισίας. Ποιός, διερωτώμαι, θα σπάσει τ' αυγά της εκπαιδευτικής ιδεοληψίας και θα αξιοποιήσει τα καλάθια της νέας εποχής; Τα τάμπλετ, ας πούμε, που τόσο λατρεύουν οι πιτσιρικάδες. Που θα πει, πρέπει να πάμε στο παιδί με οδηγό τις δικές του ανάγκες κι όχι τις δικές μας ανασφαλείς βεβαιότητες. Το ίδιο και με την διδασκαλία της ιστορίας, το θαυμαστό παραμύθι του έθνους. Δηλαδή την καλλιέργεια της φιλοπατρίας αλλά και την καταπολέμηση της εθνικιστικής μειονεξίας.

Ονειρεύομαι λοιπόν ένα σχολείο με ελάχιστα ή και καθόλου βιβλία στην τάξη. Αλλά με ελεύθερες επιλογές βιβλίων. Το δικό μας σύστημα, είτε αριστερό είτε δεξιό, είναι προαποφασισμένο, δηλαδή σταλινικό. Αφού γενικότερα ως κοινωνία δεν αγαπάμε το βιβλίο αλλά το θεωρούμε κάτι το εξωτικό και αχρείαστο. Το διακοσμητικό για την σερβάντα! Και με τους πολιτικούς συστηματικά να κρύβουν όλο το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Ή να παίζουν εν ου παικτοίς.( Έστω κι αν έχουν πολλοί από αυτούς υπάρξει ακαδημαϊκοί δάσκαλοι). Όπως συμβαίνει για παράδειγμα με το αμαρτωλό, με το, διαχρονικά, κομματικοποιημένο, πρώην, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. (Και από το 2012, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Όχι παίζουμε).

Τί λείπει λοιπόν από την παιδεία μας;

Μα τι άλλο από τον έρωτα. Κι απ' το παιχνίδι του έρωτα. Δηλαδή την αυτενέργεια και την αυτοέκφραση. Τα παιδιά μας τα θέλουμε παθητικούς δέκτες που να απομνημονεύουν, τουτέστιν να παπαγαλίζουν. Όχι να εκφράζονται δημιουργικά. Η παιδεία όμως είναι συνδημιουργία. Γι' αυτό είναι τόσο διαφορετικά και τόσο επιτυχημένα τα λεγόμενα Καλλιτεχνικά Γυμνάσια. Ενώ βιαστήκαμε να καταργήσουμε τα καλλιτεχνικά μαθήματα, δηλαδή την αυτενεργεια στην τάξη.

Απ' την άλλη μια ολόκληρη κοινωνία που εφησυχάζει. Εμπρός στην ηλίθια, ιδιωτική τηλεόραση. Θα ήθελα να ήμουν δικτάτορας για να την καταργήσω. Τόσο μακριά απ' το βιβλίο και την κουλτούρα του βιβλίου. Με τα παιδιά, μοιραία, να βλέπουν τους γονείς τους και να τούς μιμούνται. Συμπέρασμα: Η παθογένεια της εκπαίδευσης αντανακλά ακριβοδίκαια την παθογένεια της οικογένειας.

Πιο απλά αρπαχτές και στη γνώση όπως και στη ζωή, ήσσων προσπάθεια, έλλειψη πειθαρχίας, κανόνων, αξιών, αρρωστημένος εγωτισμός, κιτς ως αισθητική (δηλαδή επιφάνεια και «μούρη»), έλλειψη πνεύματος μαθητείας και σεβασμού, απομυθοποίηση του δάσκαλου στο όνομα του... μοντερνισμού κ.λπ. Απομυθοποίηση, τέλος, του σχολείου στο όνομα του... ρεαλισμού και της επαγγελματικής δήθεν αποκατάστασης. Με κάθε κόστος. Μυθοποίηση απ' την άλλη του εξωσχολικού φροντιστηρίου. Αμφισβήτηση εν τοις πράγμασιν της μαθησιακής διαδικασίας. Η παιδεία ως οχληρή υποχρέωση. Η παιδεία ως τεχνική κι όχι ως μέθεξη. Κι ώσπου να γίνουν όλες, αυτές οι κοσμογονικές αλλαγές, γονείς ασχοληθείτε με τα παιδιά σας! Είστε οι πρώτοι και οι τελευταίοι δάσκαλοι τους!

Και βέβαια η αλλαγή του παραδείγματος που οφείλει να ακολουθήσει την αλλαγή της εποχής δεν είναι διόλου εύκολη. Απεναντίας. Και η έλλειψη διαλόγου ως προς την παιδεία από πλευράς κομμάτων εκ παράλληλου προς την αφωνία και την αυστηρή... ουδετερότητα της πνευματικής ηγεσίας δεν προοιωνίζεται τίποτε αισιόδοξο. Όσο οι πολιτικές παρατάξεις θα ψηφοθηρούν μέσω της παιδείας, τόσο η τραγωδία θα μεγαλώνει.

Υ.Γ. Λέω συχνά στους μαθητές μου: «Δεν μπορεί, όλα αυτά τα χρόνια, θα πετύχατε έναν δάσκαλο, έναν καθηγητή που να τον ερωτευτήκατε, που να σάς ενέπνεε, που να τον κοιτάζατε στα μάτια. Και μόνο για αυτό αξίζει ν' αγαπήσετε το σχολείο. Που είναι δικό σας κι όχι του εκάστοτε διευθυντή, καθηγητή, υπουργού κ.λπ.». Οι περισσότεροι απαντούν θετικά. Αυτό και μόνο αυτό - δηλαδή ο άγνωστος, «ανώνυμος» δάσκαλος - διασώζει κάτι στη παιδεία μας. Ακόμη. Από την άλλη φέρτε τα παιδιά σας στα μουσεία, στις γκαλερί, στους αρχαιολογικούς χώρους. Δείξτε τους τέχνη. Μη περιμένοντας τα πάντα από μιαν αργόστροφη πολιτεία. Κάντε τα κοινωνούς του διαχρονικού πολιτισμού μας (και πολιτισμού τους). Είναι η υψηλότερη μορφή παιδείας!

ΠΗΓΗ: ΜΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ 

Οι επέτειοι της 10ης και της 24ης Ιουλίου: Η πολιτική και η πολιτιστική μας μοίρα

Γράφει ο ΜΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΑΝΙΔΗΣ

Θα ήθελα, λόγω της ημέρας, να μεταφέρω στους απανταχού Έλληνες ένα ψύχραιμο μήνυμα αισιοδοξίας. Παρά τις εντυπωσιακές δυσκολίες των ημερών και τα πολιτικά παίγνια που βρίσκονται σ' εξέλιξη... Χωρίς να υποβαθμίζω διόλου το γεγονός ότι η σημερινή επέτειος της αποκατάστασης της Δημοκρατίας συμπίπτει με τη μεγάλη πληγή της τουρκικής εισβολής και κατοχής. Σχεδόν μισόν αιώνα. Κι η μεγάλη μας ευθύνη του «Δεν Ξεχνώ». Ή, μήπως ξεχνάμε;

Επίσης, τέτοιες μέρες, το 2020 - συγκεκριμένα στις 10 Ιουλίου - ο θρησκολαϊκιστής Ερντογάν προκαλώντας εκ νέου ολόκληρη την χριστιανική Δύση και ανατρέποντας την κοσμική, κεμαλική παράδοση μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί προκαλώντας όχι αμελητέες φθορές στο μνημείο και προσβάλλοντας βάναυσα ένα πάνδημο συναίσθημα. Ως προς την τύχη και το μέλλον της Μεγάλης Εκκλησίας. Όμως οφείλουμε να θυμόμαστε ότι και ως τζαμί, ο περικαλλής ναός Haghia Sofia λέγεται πάλι. Έτσι λεγόταν πάντα και η ιστορία δεν αλλάζει από τα πρόσκαιρα καμώματα ενίων σατραπίσκων... Έτσι εξάλλου λέγεται κι ο σύγχρονος του, μικρότερος, γειτονικός ναός «Άγιοι Σέργιος και Βάκχος» που λειτουργούσε ανέκαθεν ως τζαμί. Κioutsouk Haghia Sofia λέγεται! Δηλαδή Μικρή Αγιασοφιά. Από τους πάντες. Με το Ισλάμ (που θα πει «υποταγή») να μη μπορεί να υπερβεί την αισθητική υπεροχή του Βυζάντιου. Τον ανυπότακτο, διαχρονικό πολιτισμό μας.

Όμως, έτσι συνέβαινε πάντα με την τέχνη των Ελλήνων. Θυμηθείτε τους κατακτητές Ρωμαίους, θυμηθείτε την λατρεία του αυτοκράτορα Αδριανού για ο,τιδήποτε ελληνικό, αθηναϊκό. Επειδή η ιστορία τιμωρεί, αυτό το ξέρουμε πολύ καλά. Και επειδή υπάρχουν μνημεία που αντιστέκονται στη βία ή την μικροπολιτική των περιστάσεων και παραμένουν αήττητα στο πέρασμα του χρόνου διατυπώνοντας βαρυσήμαντο, πολιτικό - εθνικό λόγο και γελοιοποιώντας όσους προσπάθησαν να τα εξευτελίσουν. Ένα τέτοιο μνημείο είναι και η Αγία του Θεού Σοφία.

Ο Ερντογάν, πάλι, με τον πολιτικό πρωτογονισμό και τη υλική ή συμβολική βία που ασκεί εκμεταλλευόμενος τη συγκυρία, ζήλεια εκφράζει περισσότερο αλλά και συγκαλυμμένο θαυμασμό. Κάτι ανάλογο δηλαδή με το κακόζηλο turkaegean.

Πιο συγκεκριμένα: Απέναντι στην ορθολογιστική καθαρότητα αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής η Αγία Σοφία λειτουργεί με όρους υπερβατικούς, σαν ένα θαύμα που υπερβαίνει τους φυσικούς νόμους της βαρύτητας. Στην κλασική αρχιτεκτονική αποθεώνεται η λογική, στη βυζαντινή το υπέρλογο. Ένα ημισφαίριο που κρέμεται σε μεγάλος ύψος, σχεδόν 70 μ., θαρρείς από το πουθενά και κρύβει ιδιοφυώς τους τρόπους στήριξης του.

Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα μνημεία, τα κτίσματα εν γένει, ξεφεύγουν από τη βούληση των κτητόρων τους, ζουν τη δική τους ζωή ενσωματώνοντας τις επιδράσεις και τις προσθήκες διαφορετικών εποχών, καθώς μεταμορφώνονται ανάλογα με τη χρήση ή τη σκοπιμότητα των εκάστοτε ιδιοκτητών τους επιβιώνοντας μαγικά σαν τον Πρωτέα. Η Αγία Σοφία και ως κεμαλικό μουσείο διατηρούσε και διατηρεί τόσο τα αρχικά, βυζαντινά όσο και τα ισλαμικά, επίκτητα της χαρακτηριστικά: δηλαδή τους μιναρέδες, τους κουμπέδες εξωτερικά, το μιχράμπ, τη κίμπλα (τον τοίχο προς τη Μέκκα), το θεωρείο του Σουλτάνου, ανάλογο εκείνου του αυτοκράτορα, το μίνμπαρ (τον άμβωνα) εσωτερικά κλπ.

Θα 'λεγα πως το μνημείο αυτό είναι ένα υλοποιημένο λεξικό της ιστορίας της αρχιτεκτονικής όπως αυτή διαμορφώνεται από τις κατακτήσεις του Πανθέου της Ρώμης και φτάνει ως το Duomo της Φλωρεντίας και τον τρούλο του Μικελάντζελο στον Άγιο Πέτρο της Ρώμης. Για παράδειγμα ο λεγόμενος αθωνικός τύπος ναού στο Άγιο Όρος αποτελεί εξέλιξη της κάτοψης της Αγιά Σοφιάς όπως και η θολοδομία της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης αλλά και πολλών άλλων, ιστορικών εκκλησιών. Κυρίως, όμως, η Αγία του Θεού Σοφία ενυπάρχει ως διαδικασία κατασκευής και ποιητικός συμβολισμός του άπειρου ουρανού σε όλα τα τρουλαία, ισλαμικά κτίσματα τόσο της Κωνσταντινούπολης, λ.χ., το Σουλεϊμανιέ του Σινάν ή το Μπλέ Τζαμί, όσο και της Προύσας, της Αδριανούπολης, του Ικονίου, της Τραπεζούντας κ.λπ. Χίλια χρόνια μετά! Γι' αυτό παραμένει ακατάλυτη και αείζωη και για αυτό κανένας όψιμος σουλτάνος δεν μπορεί να την αμαυρώσει. Στώμεν, άρα, καλώς και άνευ φόβου! Στώμεν μετά πίστεως.

Υ.Γ.1. Οι Οθωμανοί μετέτρεψαν εκατοντάδες Ορθόδοξους ναούς σε τζαμιά για πρακτικούς, συμβολικούς (πολιτικούς) αλλά και αισθητικούς λόγους. Οι Χριστιανοί έχοντας αίσθηση υπεροχής δεν επιδίδονταν σε τέτοιες μετατροπές. Η μόνη εξαίρεση που γνωρίζω, είναι ο καθεδρικός του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο Κρήτης. Και βέβαια υπάρχει ιστορική ερμηνεία για το γεγονός. Τα ιστορικά τζάμια του Διδυμοτείχου, της Ξάνθης, της Κομοτηνής, των Τρικάλων, το φετιχιέ τζαμί που έχτισε ο Μωάμεθ Β΄ δίπλα στους Αέρηδες της Πλάκας - μετατρέποντας επίσης το ελληνιστικό μνημείο του Κηρύστου σε τεκκέ των δερβίσηδων - το ελληνικό κράτος τα σεβάστηκε. Κάνοντας τα ή μουσεία ή επιτρέποντας να λειτουργούν ως τεμένη σε περιοχές που ζούσαν μουσουλμάνοι. Στην μελέτη μου για τα τζαμιά και τα μετζίτια - μικρότερα τεμένη χωρίς μιναρέ - της Δυτικής Θράκης (εκδόσεις Μίλητος) μέτρησα πάνω από 250 εν χρήσει τεμένη στο ελληνικό έδαφος. Αυτά ως απάντηση στον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας που ισχυρίζεται ψευδώς ότι δεν υπάρχουν τζαμιά στην Ελλάδα. Μια τέτοια μέρα οφείλουμε να επαγρυπνούμε, να επιμένουμε στην τήρηση των διεθνών κανόνων, να είμαστε υπερήφανοι για τον διαχρονικό πολιτισμό μας επιδιώκοντας να αποδεικνυόμαστε αντάξιοι του.

Υ.Γ.2. Η Αγία του Θεού Σοφία, το υπεροχότερο κτίσμα του Μεσαιωνικού κόσμου λοιπόν, η μεγαλοφυής, αισθητική εξισορρόπηση Ανατολής και Δύσης, αποδεικνύεται, ακόμη μία φορά, ακατανίκητη και υπερέχουσα. Παρά τις ύβρεις που υφίσταται. Τόσο ώστε, κατά βάθος, να μην την αγγίζουν ούτε στο ελάχιστο τα βέβηλα χέρια κάθε νεοβάρβαρου ή τα ψοφοδεή όσο και υποκριτικά ψευτοδάκρυα των δήθεν πολιτισμένων και δήθεν, πρόσκαιρα ισχυρών της γης. Είτε διαμένουν στην Ουάσιγκτον, είτε στη Μόσχα, είτε στο Βερολίνο, είτε στη Ρώμη, είτε στις Βρυξέλλες, είτε οπουδήποτε αλλού...

ΠΗΓΗ: ΜΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ