Χριστιανισμός και Πόλεμος

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Στον θεολογικό και εκκλησιαστικό χώρο ο μακαριστός Κωνσταντίνος Καλλίνικος είναι γνωστός από τρία κλασικά έργα του, τα εξής: Ο Χριστιανικό Ναός και τα τελούμενα εν αυτώ (εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 1969), Υπόμνημα εις τον Ιερόν Ψαλτήρα (εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1993) και Τα Θεμέλια της Πίστεως (εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1996). Στα τρία παραπάνω μείζονα έργα του εντάσσονται και ελάσσονα. Ένα από αυτά είναι το Χριστιανισμός και Πόλεμος (εκδόσεις Η Περιστερά. Κασ. Μ. Γρηγόρη, Εν Αθήναις 1963), το οποίο είναι επίκαιρο λόγω των πολεμικών συγκρούσεων που λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία. Ειδικότερα για τον πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων, το βιβλιαράκι του μακαριστού Κων. Καλλινίκου, σε έκταση 68 σελίδων, είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικό. Μια ματιά στα περιεχόμενά του δείχνει γιατί ο πόλεμος, για την χριστιανική πίστη, άλλοτε είναι αναγκαίος κι άλλοτε προέρχεται από το εγωιστικό συμφέρον και τον συλλογικό εγωκεντρισμό ενάντια στο αντίδοτό του, που άλλο δεν είναι από την ειρήνη. Ο μακαριστός Κων. Καλλίνικος κάνει ενδιαφέρουσες αναφορές για όλες τις φάσεις της ιουδαϊκής και χριστιανικής ιστορίας: τον πόλεμο στον παλαιό Ισραήλ, τον πόλεμο και τον Ιησού Χριστού, τον πόλεμο και τον αληθινό χριστιανό, τον πόλεμο και το χριστιανικό κράτος, τον πόλεμο και τον χριστιανικό κλήρο, τον πόλεμο και τη θεία πρόνοια, τον πόλεμο και το χριστιανικό αντίδοτο. Αξίζει κανείς να σταθεί στην εξής διαπίστωσή του (γραμμένη με λογοτεχνικό ύφος) και θα αναγνωρίσει τη σημασία που σήμερα έχει το εν λόγω μικρό βιβλίο του: «Μικρά και μεγάλα έθνη είναι εις τον κόσμον εξ ίσου χρήσιμα, αντί δε να είναι το εν τύπτον και το άλλο τυπτόμενον, πολύ προτιμότερον να συνεργάζωνται συναμφότερα εις το κοινόν της κοινής προόδου σιδηρουργείον. Επειδή αγαπώ την οικογένειάν μου, δεν έπειται εκ τούτου κατά σισηράν ανάγκην ότι οφείλω να μισώ την γειτονίαν μου. Και επειδή εις τα στήθη μου ενεφύτευσεν ο Θεός προσκόλλησιν προς το πάτριόν μου έδαφος και πόθον προς τη ιδιαιτέραν εύκλειάν του, δεν σημαίνει ότι πρέπει εγώ να εμβλέπω εχθρούς εις πάντας τους κατοικούντας εδάφη αλλότρια. Ό,τι άλλως τε χαρακτηρίζει τον Χριστιανικόν πατριωτισμόν, είναι το ενδιαφέρον του προς έντασιν, κυρίως ειπείν, όχι προς έκτασιν. Δεν είναι τα μεγάλα όρια, τα οποία κάμνουν τους μεγάλους λαούς, ως δεν είναι τα πελώρια αναστήματα τα εξασφαλίζοντα εις τα άτομα την υγείαν και ευημερίαν». Ο σταυρός της ειρήνης είναι σταυρός της αγάπης των λαών, με την ευχή από τον μακαριστό Κων. Καλλίνικο να υπάρχει ειρήνη στον κόσμο: «Η πάλη των λαών θα είναι πάλη ιδεών και όχι πάλη σαρκίων. Και θα κατανοηθή τότε ότι ο επικρατήσεως βιολογικός νόμος στάδιόν του δεν είναι ανάγκη αναπότρεπτος να έχη το πεδίον της μάχης, αλλά την σχολήν, την εστίαν, το εργοαστάσιον, το σωματείον, την Εκκλησίαν, το σώζειν και όχι το απολλύειν, το κτίζειν μίαν πόλιν και όχι το βομβαρδίζειν αυτήν, το αντεπεξέρχεσθαι κατά το νηχθημερινών του βίου δυσκολιών, το καταρτίζειν χαρακτήρας, το οικοδομείν τους άλλους δια του οικείου παραδείγματος, το ανιχνεύειν τα αιώνια προβλήματα, το ζην εν τω κόσμω και όμως νικάν δια της αυταρκείας τον κόσμον, το υπερισχύειν τέλος κατά του παλαιού ημών ανθρώπου, όστις είναι ο δεινότερος των εχθρών ημών».

Ο Κωνσταντίνος Κούρκουλας, στη Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, βιογραφώντας τον μακαριστό Κων. Καλλίνικο γράφει ότι, υπήρξε «σπάνιος κληρικός, σπάνιος λόγιος, σπάνιος άνθρωπος»· ότι «αφήκε με την ζωήν του υπογραμμόν δια τους κληρικούς μας και ιδιαιτέρως δια τον έγγαμον εφημεριακόν κλήρον εις τα τάξεις του οποίου υπηρέτησεν».

Ωστόσο, ο μακαριστός αυτός σπάνιος κληρικός είχε και λογοτεχνική προσφορά· διακρίνονταν για το ρητορικό ταλέντο του. Ο ιεροκήρυξ Λάμπρος Ζάχαρης στη Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια γράφει ότι στα 1937 εξετύπωσε τη συλλογή ποιημάτων: «Δάφναι και Μυρσίναι», ποίηση ρομαντική, με μεταφυσικές τάσεις: «...Δροσιά ζητεί του κάμπου το λουλούδι. / Αγέρι το πουλί το σκλαβωμένο. / Τη θάλασσα η βάρκα. Και τραγούδι / πολεμικό το άτι το δεμένο. / ο ξένος την πατρίδα επιθυμεί / και Σε, ω Άπειρο, ο νους μου λαχταρεί».

Για την προσωπικότητα και το έργο του μακαριστού Κων. Καλλινίκου σημαντική είναι η μελέτη του Παναγιώτη Γ. Φούγια, Κωνσταντίνος Ν. Καλλίνικος. Μέγας Οικονόμος και Πρωτοπρεσβύτερος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Θεσσαλονίκη 2009.