Πανδημία: μια δοκιμασία ηθικής;

Γράφει η ΜΑΡΙΤΑ ΣΤΕΦΑΝΕΛΛΗ· μαθήτρια της Β΄ τάξης του Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Η απρόσμενη εμφάνιση και η βίαιη είσοδος της πανδημίας του κορωνοϊού στη ζωή μας, αναμφισβήτητα επέφερε και τεράστιες, συνακόλουθες αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Η ροή των γεγονότων υπήρξε τόσο ραγδαία, ώστε μόνο σταδιακά έγινε εφικτή η πλήρης συνειδητοποίησή τους. Το 2020 στιγματίστηκε από πολλά αρνητικά φαινόμενα, κυρίως όμως, από την παγκόσμια «περιπλάνηση» του ιού, η οποία προκάλεσε και συνεχίζει, δυστυχώς, να προκαλεί πολλούς θανάτους, θλίψη και πόνο.

Αναμφίβολα, η συγκεκριμένη πανδημία δεν είναι η πρώτη - και δυστυχώς ούτε η τελευταία - που πλήττει την ανθρωπότητα˙ από τον Μεσαιωνικό «Μαύρο Θάνατο» έως και την ισπανική γρίπη. Μπορεί η καθεμιά να διαθέτει τα δικά της ζοφερά, ιατρικά χαρακτηριστικά, όμως σε όλες προέκυψε και μια παράπλευρη ηθική διάσταση. Με άλλα λόγια, οι ηθικές, κοινωνικές αξίες υποσκελίστηκαν από την επικράτηση του εγωιστικού ενστίκτου της επιβίωσης και του φόβου, ενώ η ανιδιοτέλεια (εκτός λίγων εξαιρέσεων) αντικαταστάθηκε από τη συμφεροντολογία και την αμοραλιστική έλλειψη κοινωνικής υπευθυνότητας. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι απαραίτητη η εκτίμηση του έργου όλων εκείνων που ρίσκαραν και ρισκάρουν, καθημερινά, τη δική τους υγεία για την περίθαλψη των ασθενών και την τελική νίκη στον δύσκολο αγώνα κατά της πανδημίας.

Αξίζει να αναφερθεί ότι, στην περίπτωση της τωρινής υγειονομικής κρίσης, χάρη στις αυξημένες ιατρικές γνώσεις και τη γενική εξέλιξη της τεχνολογίας, δεν επήλθε ολοκληρωτική κατάρρευση σε όλες τις χώρες του κόσμου. Το παράδειγμα της Ιταλίας είναι το πιο χαρακτηριστικό, καθώς η κατάσταση έφτασε σε οριακό σημείο, αλλά ευτυχώς τελικά βελτιώθηκε. Βέβαια, από την άλλη, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι καταστροφικές πολυεπίπεδες συνέπειες της νέας πανδημίας, θα παρουσιαστούν πλήρως μετά τη λήξη της, όταν θα καταστεί εφικτή και η αποτίμησή τους. 

Το ερώτημα που προκύπτει είναι: πώς πρέπει εμείς, οι απλοί πολίτες, να αντιμετωπίσουμε τη νέα, ομολογουμένως δύσκολη κατάσταση; Η απάντηση θα μπορούσε να ταυτιστεί με το σοφό ρητό: «μέτρον άριστον». Δεν είναι απαραίτητη ούτε η επικράτηση του πανικού, αλλά ούτε και η παντελής αδιαφορία. Στην περίπτωση της πρώτης θα πληγεί ανεπανόρθωτα η ψυχολογία του ατόμου και θα χαθεί οποιαδήποτε θέλησή του να ασχοληθεί με κάποιο άλλο αντικείμενο δημιουργικά, καθώς οι σκέψεις του θα κυριαρχούνται από φόβο και άγχος. Στην περίπτωση της δεύτερης, θα επιδείξει μια απρεπή και επικίνδυνη ανωριμότητα, προσπαθώντας να μην επηρεάσει καθόλου τον τρόπο της ζωής του, αγνοώντας και καταπατώντας το δικαίωμα των άλλων να παραμείνουν ασφαλείς. Δείγμα ύβρεως σε μια σύγχρονη εκδοχή της, η οποία όμως, αναπόδραστα ακολουθείται από την ανάλογη ατομική και συλλογική νέμεση.

Εάν διατηρηθεί η απαιτούμενη ψυχραιμία και ωριμότητα απέναντι στην πρωτόγνωρη, δυσχερή καθημερινότητα, σίγουρα θα διατηρηθεί σε πολύ καλύτερο επίπεδο η ψυχολογική μας κατάσταση, παράλληλα με τη δική μας σωματική υγεία και φυσικά των ανθρώπων που αγαπάμε. Η ελπίδα για ταχύτατη βελτίωση των δυσμενών συνθηκών ισχυροποιήθηκε από την παρασκευή και διάθεση των εμβολίων στην παγκόσμια κοινότητα, γεγονός που ενίσχυσε την προσωπική πίστη σε ένα πιο αίθριο, φωτεινό εγγύς μέλλον, όπου οι ιστορίες για… καραντίνες και μάσκες θα αρχίσουν να ξεθωριάζουν και να παραχωρούν τη θέση τους στην αντίστοιχη επικαιρότητα της κάθε εποχής.

«Ο Χορός του Θανάτου», του Νικόλα Μάνουελ Ντόυτς, στο: ΤΖΙΟΒΑΝΝΙ ΒΟΚΑΚΙΟΥ. (1966). Το Δεκαήμερο Εικονογραφημένο, εισαγωγή Mario Montuori, μτφρ. Κοσμά Πολίτη. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Χρήστου Γιοβάνη, σ. 29.