Γενοκτονίες, Ολοκαύτωμα και Πολιτισμικό Τραύμα

Ένα διαχρονικά επίκαιρο αυτοβιογραφικό κείμενο του ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ

Ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, εν είδει χρονογραφήματος, γραμμένο από τον Κωστή Παλαμά με αναμνήσεις και περιστατικά των νεανικών του χρόνων (αρκετά διδακτικό και διαχρονικά επίκαιρο, ιδίως τις ημέρες αυτές τις αφιερωμένες στο Σχολείο και στα Γράμματα).

Ὁ Καθηγητής μου

Εἰς τὴν τελευταίαν στήλην μιᾶς ἐφημερίδος πρὸ ἡμερῶν ἀνεκάλυψα νεκρώσιμον ἀγγελίαν. Ἄνθρωπος βεβαρημένος ἀπὸ τὰ ἔτη καὶ βεβαίως ἀπὸ τὴν ζωἢν ἐπλήρωσε τὸ κοινὸν χρέος. Ἀλλʼ ὁ θάνατος αὐτὸς μὲ συνεκίνησε. Μʼ ἐβύθισεν εἰς τὸ σκιόφως μελαγχολικοῦ ρεμβασμοῦ˙ μοῦ ἤνοιξε τὴν πύλην τῶν ἀναμνήσεων. Τῶν ἀναμνήσεων αἱ ὁποῖαι διατηροῦνται ἀνεξάλειπτοι ἐντός μας, μὲ ὅλην τὴν πάροδον τῶν καιρῶν, διότι ἀναφέρονται εἰς τὰ ὡραῖα ἔτη τῆς ἐφηβικῆς ἡλικίας, τὰ μόνα θετικά, τὰ μόνα χαρακτηριστικὰ τοῦ βίου μας. Εἴμεθα εἰς ὅλην μας τὴν ζωὴν σφραγισμένοι ἀπὸ τὴν βαθεῖαν σφραγίδα τῆς παιδικότητός μας. Ὅλα τὰ ἄλλα σφραγίσματα καὶ γνωρίσματα εἶναι πασαλείμματα καὶ μπαλώματα.

Ὁ ἄνθρωπος τοῦ ὁποίου τὸ τέλος μοῦ ἀνήγγειλε τὸ νεκρώσιμον ἦτον ἁπλούστατα ὁ Κ α θ η γ η τ ή ς μου. Τοῦτο τὸ ὄνομα φέρει εἰς τὸν κόσμον τῆς μνήμης καὶ ἀκούει εἰς αὐτό. Ἀπὸ πολλοὺς καθηγητὰς ἐπέρασα καὶ πολλῶν τὰς διδασκαλίας ὑπέστην. Δὲν ἐννοῶ τοὺς γόητας ἰδεώδεις διδασκάλους τῶν ἀληθειῶν καὶ τῶν ὡραιοτήτων, διὰ τῶν ὁποίων καὶ μόνον ἡ ψυχὴ ἑνὸς ἀνθρώπου δύναται νὰ ὑψωθῇ εἰς τὰς σφαίρας τοῦ πνεύματος. Ἔχω ἁπλῶς καὶ ὡρισμένως ὑπʼ ὄψει μου τὴν χορείαν τῶν ἀνθρώπων τοὺς ὁποίους ἡ Πολιτεία εἶχε τάξει νὰ μεταδώσουν καὶ εἰς ἐμὲ τὰ φῶτα τῆς ἐγκυκλίου μαθήσεως. Θεέ μου! Πόσον ἀμυδρά, καὶ πόσον ἐχαλοῦσαν τὰ μάτια, τὰ φῶτα των! Δὲν συνέτειναν εἰς ἄλλο τίποτε παρὰ εἰς τὸ νὰ αὐξάνουν τὸ γύρω μου σκότος καὶ τὴν ἐντός μου πλῆξιν. Καὶ πόσον τώρα ξεθωριασμένα μοῦ παρουσιάζονται τὰ χρώματα τῶν εἰκόνων των καὶ ποία μετριότης εἰς τὰς προσωπογραφίας των! Μέτρια καὶ τετριμμένα εἰς τὴν παιδικήν μου φαντασίαν διεγράφοντο καὶ τὰ μαθήματα ποὺ μᾶς παρέδιδον. Συνηθίζαμεν νὰ ὀνομάζωμεν καθένα μὲ ἀκαδημαϊκὴν ἐπισημότητα, ἀπὸ τὸ μάθημα τῆς διδασκαλίας του. Ὁ Ἑλληνιστής, ὁ Λατῖνος, ὁ Μαθηματικός, ὁ Ἱστορικός, ὁ Γάλλος, ὁ Φιλόσοφος, ὁ Θεολόγος. Ἀλλʼ ὁ Ἑλληνιστὴς εἰς ἐμὲ δὲν προσέφερε τίποτε. Τὰ Σωκράτους Ἀπομνημονεύματα τοῦ Ξενοφῶντος, κουραστικὰ μέχρι πλήξεως ὅπου δὲν ἦσαν ἐλευθερόστομα διὰ τὴν χριστιανικήν μας σεμνοτυφίαν, μέχρι σκανδάλου. Τὸ Προοίμιον τοῦ Θουκυδίδου πολὺ βαρύ. Ὁ λαμπρὸς Πλούταρχος ἔχανε τὴν λάμψιν του ἕως ὅτου φθάσῃ μέχρις ἡμῶν ἀμαυρωμένος ἀπό τὴν σχολαστικὴν ξηρότητα. Ὁ Θεολόγος μᾶς ἐκκένωνε βλοσυρῶς εἰς τὸ δοχεῖον τῆς μνήμης ὅπου ἐξίνιζαν, σελίδας ἀπὸ τὴν Κατήχησιν Πλάτωνος Μητροπολίτου Μόσχας, κατὰ μετάφρασιν ἐκ τοῦ ρωσικοῦ. Ὁ Λατῖνος μᾶς ἐπετοῦσε κατακέφαλα τὸ σκληρότατον κομβολόγι του, ὁσάκις δὲν ἐτονίζαμεν ἀπταίστως τοὺς στίχους τοῦ Ὀβιδίου. Ὁ Γάλλος, πάλαι ποτὲ ὑπαξιωματικὸς εἰς ἕν σύνταγμα Ζουάβων, ἐγνώριζε τὰ γαλλικὰ κομπογιανίτικα ὡς δραγουμάνος καὶ ἀπὸ Ἑλληνικὰ δὲν ἐσκάμπαζε παρὰ τὰ κοινότατα καὶ ἀπαραιτήτου χρήσεως εἰς τοὺς Πανέλληνας ὀνόματα˙ λ.χ. τὸ μαντιὰν ἡρμήνευεν ἀξιόλογα, ἀπαρεγκλίτως διακονιάρης˙ διὰ τὸ θηλυκὸν τῆς λέξεως δὲν ἐσκοτίζετο˙ τὸ μετέφραζε: διακονιαροῦσα. Ὁ Ἱστορικὸς μᾶς ὑπεχρέωνε καὶ αὐτὂς νὰ ἀποστηθίζωμεν τὴν ἀτελείωτον «Παγκόσμιον Ἱστορίαν» τοῦ Οὐηβήρου, καθὼς εἶχεν ἐξελληνισθῆ ὁ Γερμανὸς Βέμπερ, μέσα εἰς τὴν ὁποίαν παρήλαυνον γεγονότα ἀδιάφορα, ὡμά, ἀνεξέλεγκτα, ἀπρόσιτα, ἀκατανόητα εἰς τὴν παιδικήν μας ἀντίληψιν. Μόνον διὰ τὸν Μαθηματικὸν ἔτρεφα κάποιαν εὐγνωμοσύνην. Ὁσάκις ἔπαιρνε στὸ χέρι του τὸ τεμπεσίρι διὰ νὰ μᾶς ἀναπτύξῃ ἐπὶ τοῦ μαυροπίνακος τὰ προβλήματά του, συνηρπάζετο ἀπὸ το θέμα του καὶ καμμίαν προσοχὴν δὲν ἔδιδε πλέον εἰς τοὺς ἀκροατάς του. Τὴν χρυσὴν αὐτὴν εὐκαιρίαν ἐγὼ ἔδραττα, ἀμελέστατος εἰς τὰ μαθηματικὰ καὶ παντελῶς ἀγεωμέτρητος, διὰ νὰ ταξιδεύω εἰς τοὺς κυανοὺς κόσμους ἐπὶ τῶν πτερύγων τῆς νεανικῆς, ἀλλʼ ἐξάλλου φαντασίας μου.

Ὅτε, μίαν ὡραίαν ἀνοίξεως πρωΐαν, ἐνῶ ἐτερέτιζον τὰ χελιδόνια καὶ μοσχοβολοῦσαν τὰ τριαντάφυλλα, εἰς τὸ πρόγραμμα τοῦ Ἑλληνικοῦ μαθήματος εἴδαμεν τοιχοκολλημένον: Ὁμήρου Ὀδύσσεια. Κʼ ἐδῶ εἰσέρχεται εἰς τὴν σκηνὴν ὁ Κ α θ η γ η τ ή ς μου. Ἡ σκηνογραφία μεταβάλλεται καὶ τὸ πεζὸν καὶ φορτικὸν σχολεῖον μὲ τοὺς ἀποκρουστικοὺς διδασκάλους του γίνεται διʼ ἐμὲ ναός˙ κάτω ἀπὸ τὴν φωτολαμπῆ του σκέπην ἐμυήθην κατὰ πρῶτον καὶ πόσον ἀπροσδοκήτως εἰς ὅ,τι παλλόμενον ἀπὸ ζωὴν κατέχει κτῆμα ἐς ἀεί ἡ Ἑλληνικὴ ὡραιότης. (1918)

Κ. Παλαμάς, Περασμένα Χρόνια, Άπαντα, τόμ. Δ΄, εκδ. Γκοβόστης, σσ. 479 - 481.

[Για την αντιγραφή: Βασίλειος Α. Γεώργας].

Παναγιώτης Γράββαλλος. Κωστής Παλαμάς· Χαλκογραφία, 34/40 24X17,4 εκ. ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ Ε. ΑΒΕΡΩΦ

Γιορτή των Τριών Ιεραρχών: Σχολική Γιορτή ή Αργία;

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Από τη χρονιά που καταργήθηκε η αργία της γιορτής των Τριών Ιεραρχών οι εκπαιδευτικοί γκρινιάζουν γιατί αυτή η κατάργηση έγινε νομοθετική πράξη. Γκρινιάζουν όμως και γιατί με τα σημερινά δεδομένα την 30η Ιανουαρίου γίνονται μαθήματα. Οι Σύλλογοι Διδασκόντων/ουσών, λέει η σχετική εγκύκλιος, αποφασίζουν αν θα γίνει σχολικός εκκλησιασμός και αν θα αφιερωθούν κάποιες διδακτικές ώρες στη γιορτή. Πριν την κατάργηση, οι εκπαιδευτικοί που πήγαιναν στο σχολείο για να συνοδεύσουν μικρές ομάδες μαθητών στον εκκλησιασμό ήταν μόνο οι διευθυντές και οι θεολόγοι. Συνήθως οι ομάδες μαθητών ήταν οι σημαιοφόροι και οι παραστάτες. Οι άλλοι, εκπαιδευτικοί και μαθητές, απολάμβαναν την αργία τους. Ουδεμία σχέση με τη σχολική γιορτή.

Στη μέχρι σήμερα πορεία μου σε σχολεία έτυχε να ακούσω και ετούτο: κάποια χρονιά, σημαιοφόρος ρωτήθηκε γιατί στη γιορτή των Τριών Ιεραρχών δεν θα ερχόταν στο σχολείο για τον εκκλησιασμό. Η απάντηση ήταν πως είχε κανονίσει ιδιαίτερο φροντιστήριο, ώρα εννέα το πρωί!!!

Έχω τη γνώμη ότι ως εκπαιδευτικοί αρνούμαστε τον ρόλο μας, την παιδαγωγική αγάπη μας προς τους μαθητές και τη ουσιαστικό κύρος μας έναντι του σχολείου. Ας το σκεφτούμε: η γιορτή των Τριών Ιεραρχών, κάποια στιγμή, πιστοί και άπιστοι, θρησκευόμενοι και άθεοι, οφείλουμε να καταλάβουμε, ότι δεν είναι μόνο μια γιορτή που μόνο η Εκκλησία τη γιορτάζει. Είναι για τις επιστήμες, τις τέχνες και τα γράμματα. 

Οι εικόνες προέρχονται από χαρτώο κώδικα του 15ου αιώνα που φυλάσσετε στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του πάλαι ποτέ Γυμνασίου Μυτιλήνης, νυν Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Ούτε μια λέξη για τον κυρό +ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ...

Ούτε μια λέξη για τον κυρό +ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ. Μικροψυχία! Τι κρίμα. Η κριτική απέναντι σε πρόσωπα οικουμενικής αναγνώρισης όπως ήταν ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ μπορεί να έχει κάποια αξία, μόνο αν δεν είναι χειραγωγούμενη. Όμως, όταν καταγράφεται και με την επιθυμία προσωπικής προβολής, γίνεται κριτική ά-κυρη. Α.Ι.Κ.

Πολιτική και Τηλεοπτική Δεσποτεία

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Τις τρεις τελευταίες ημέρες το πένθος μας είναι διπλό. Από τη μια μεριά ο +Αναστάσιος, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας σε λαϊκό προσκύνημα· σημαντική απώλεια όχι μόνο για την Ορθόδοξη Εκκλησία, τον Χριστιανισμό, τις θρησκείες του κόσμου, για ολάκερη την οικουμένη, που τόσο πολύ αγάπησε και θυσιάστηκε γι' αυτή. Από την άλλη, οι δρόμοι της πατρίδας μας (και στο εξωτερικό, στην Αόριστη Ελλάδα, όπως έλεγε κι ο αξέχαστος Χρήστος Γιανναράς) γεμάτοι κόσμο για το έγκλημα των Τεμπών. Και οι συνεταίροι της τωρινής κυβέρνησης, τα περιβόητα ΜΜΕ, τα άγρυπνα γυάλινα μάτια της παραπληροφόρησης και των ψεύτικων ειδήσεων, που όλο το εικοσιτετράωρο μετατρέπουν τους πολίτες σε παθητικές μονάδες ζωής, σώνει και καλά προσπαθούν να νεκρώσουν τις πιο ευαίσθητες λειτουργίες της ανθρώπινης ζωής, την ενσυναίσθηση για τον άδικο χαμό 57 νέων παιδιών. 

Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό, γνωστός και μη εξαιρετέος πολιτικάντης δεν χάνει την ευκαιρία να υβρίζει τους νεκρούς και τις οικογένειές τους. Σ’ αυτή την εποχή των πολλαπλών βαρβαροτήτων, όταν πολιτικός του ελληνικού κοινοβουλίου καθημερινά από τα ΜΜΕ προβάλλεται στις οθόνες των τηλεοράσεων, η ατυχής πορεία του Ελληνισμού είναι δεδομένη. Σ’ αυτό το σταυροδρόμι, στη μέση της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, οι ενημερωμένοι πολίτες νομίζω πως έχουν τη δύναμη να σταματήσουν την πολιτική και τηλεοπτική δεσποτεία. Πάνε κάποια χρόνια που ο περουβιανός λογοτέχνης Μάριο Βάργκας Λιόσα -βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (2010)- έλεγε ότι η ανθρωπότητα μπορεί να ολισθήσει σε ένα κόσμο χωρίς πολίτες, όπου η οπτικοακουστική κουλτούρα θα δημιουργήσει κοινωνίες θεατών, υπό το κράτος δικτατόρων. Προφητικός, πράγματι, λόγος! Έχω την ταπεινή γνώμη ότι μας λείπουν οι επαναστάσεις… Μας λείπουν οι εν δυνάμει προτεραιότητες και οι ώρες μεγάλων αποφάσεων… Ίδωμεν.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ. Αυλόθυρα στη Μυτιλήνη· [στο: Το Χρώμα της Ανατολής. Ομαδική Έκθεση Λέσβιων Δημιουργών. Μυτιλήνη 2015.

Αποκάλυψη και φωτιά στην πρωτεύουσα

Γράφει η Γιασεμή Κωστοπούλου· μαθήτρια της Α΄ τάξης του Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Erietta Vordoni

Οδηγώντας με ένα ταλαιπωρημένο Honda Civic στο κέντρο των Αθηνών, το παιδί της επαρχίας που κατοικεί στο μυαλό μου βλέπει έναν κόσμο που έχει δει μόνο στις ταινίες. Ανήλικες πόρνες, βγαίνοντας από φθηνά κέντρα χωρίς κανένα σεβασμό στο σώμα τους, κρατώντας ένα λερωμένο χαρτονόμισμα το οποίο κατέχει τη τελευταία σταγόνα της αξιοπρέπειας τους που, εν ολίγοις, θα εξαφανιστεί προς χάρη δύο γραμμαρίων ηρωίνης.

Στην βουή του μετρό, μια στιγμή μαζί με έναν άστεγο που κρύβει το πρόσωπο του απ' τα μάτια του κόσμου, αλλά, δυστυχώς γι' αυτόν, το βλέμμα του συναντά το δικό μου, θάβεται στα ρούχα του, νομίζοντας ότι κάτι άλλο θα μου τραβήξει την προσοχή, ενώ κάτω από το μπουφάν μια ουσία που εισβάλλει στο σώμα του τον κατέχει σαν μαριονέτα. Με αυτό το αποκρουστικό θέαμα η απελπισία μου κορυφώνεται όσο χάνετε από το πεδίο όρασής μου. Βλέπω πλέον την αντανάκλαση μου στα βρώμικα τζάμια του τρένου. Ίσως, τελικά, δεν ήταν αυτός ο άσχημος, ίσως μοιάζουμε περισσότερο απ' ότι νόμιζα, ίσως η πραγματικότητά του δεν διαφέρει τόσο από τη δική μου και, ίσως, κουβαλάμε τον ίδιο πόνο μέσα μας. Ποτέ δεν θα μάθω. Δεν θα τον ξαναδώ. Όμως, λίγα δευτερόλεπτα ήταν αρκετά για δω μια εικόνα από αυτό τον αβάσταχτο καημό που κρύβει.

Η πασίγνωστη πρωτεύουσα της Ελλάδος, η περιβόητη Αθήνα! Κι όμως, όταν περπατάς στους δρόμους της δεν μπορείς να αντισταθείς στο κάλεσμα της κατάθλιψης και της απελπισίας.

Η απελπισία είναι μια πανέμορφη λέξη, μπορεί να περιγράψει κόσμους ολόκληρους και την ίδια στιγμή να περιγράψει το τίποτα.

Τι άλλο μπορεί να νιώσει κάποιος με τέτοια βιώματα;

Περπατώ στο πεζοδρόμιο και δεν μπορώ να μιλήσω, θέλω πολύ να πω έστω και μια φράση αλλά κανείς δεν με καταλαβαίνει. Δεν μπορώ να πνίξω τις σκέψεις μου. Ψάχνω απεγνωσμένα πατρίδα μέσα στον όχλο, μια λέξη ελληνική ανάμεσα στα εγγλέζικα και τα αραβικά.

Αναστάσιος: Οι φράσεις του που έμειναν στην ιστορία

Του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΣΙΡΕΒΕΛΟΥ· Δρ Θεολογίας. Μέλος ΕΔΙΠ Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ. Διδάσκοντα στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο ΛΟΓΟΣ

«Η αγάπη είναι το αντίδοτο κατά του εγωκεντρισμού, εθνικού, φυλετικού, θρησκευτικού, που δηλητηριάζει την ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπων και λαών», έχει πει μεταξύ άλλων ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος της Αλβανίας.

Στο έργο του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου η θεωρία συναντιέται δημιουργικά με την πράξη, η μετάδοση του μηνύματος του Ευαγγελίου και η μαρτυρία του Αναστημένου Χριστού με τον βιωματικό του λόγο και τα έργα του.

Από τα πρώιμα γραπτά του κείμενα μέχρι σήμερα επισημαίνονται συχνά σύντομες εύγλωττες ευκολομνημόνευτες φράσεις μεστές σε περιεχόμενο, οι οποίες αποκρυσταλλώνουν τη βιβλική θεολογική του σκέψη και την εφαρμογή της στη ζωή της Εκκλησίας και της κοινωνίας ευρύτερα. Έκτοτε πολλές έχουν χρησιμοποιηθεί από διαφόρους σε ομιλίες, μελέτες, προφορικές επικοινωνίες, χωρίς πάντοτε εν γνώσει ή εν αγνοία να αναφέρουν τον εμπνευστή τους. Συχνά ο ίδιος χαριτολογούσε λέγοντας πως «έγιναν όπως οι στίχοι των δημοτικών τραγουδιών αγνώστου πατρότητος».

Χαρακτηριστικό είναι το σύνθημα για την ιεραποστολική αφύπνιση «Εκκλησία χωρίς ιεραποστολή είναι Εκκλησία χωρίς αποστολή», την οποία χρησιμοποίησε στο περιοδικό Πορευθέντες (Go Ye) που εξέδιδε το ομώνυμο «Διορθόδοξο Ιεραποστολικό Κέντρο Πορευθέντες». Και τα δύο είχε ιδρύσει (1959) ο τότε λαϊκός θεολόγος Αναστάσιος Γιαννουλάτος, για να αφυπνιστεί το ορθόδοξο χρέος του ευαγγελισμού των εθνών.

Παρόμοιες σύντομες φράσεις και προτάσεις απαντούν και στα κατηχητικά βοηθήματα για εφήβους του διακόνου τότε Αναστασίου Γιαννουλάτου εκδόσεων της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος και οπωσδήποτε στη συνέχεια σε μελέτες, εγκυκλίους, συνεντεύξεις και δηλώσεις για επίκαιρα κρίσιμα ζητήματα. Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες απομονωμένες ή και την ευρύτερη γλωσσική ενότητα που περιέχονται:

«Κάθε έγκλημα στο όνομα της θρησκείας είναι έγκλημα κατά της ίδιας της θρησκείας. Κάθε μορφή βίας στο όνομα της θρησκείας βιάζει, με όλες τις έννοιες, την ίδια τη θρησκεία. Κανείς πόλεμος δεν είναι ιερός. Μόνο η ειρήνη είναι ιερή».

«Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το λάδι της θρησκείας για να δυναμώνει τη φωτιά των συγκρούσεων. Η θρησκεία είναι θείο δώρο, δοσμένο για να γαληνεύει τις καρδιές, να θεραπεύει τις πληγές και να φέρνει πλησιέστερα άτομα και λαούς».

«Μη ρίχνετε το λάδι της καντήλας στη φωτιά του πολέμου».

«Η αγάπη είναι το αντίδοτο κατά του εγωκεντρισμού, εθνικού, φυλετικού, θρησκευτικού, που δηλητηριάζει την ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπων και λαών».

«Ο διάβολος δεν σταματά να εργάζεται και η ειδικότητά του είναι να προκαλεί διχασμούς».

«Δεν χρειάζεται να συγκρίνετε τις δικές μας κορυφές με τις χαράδρες των άλλων».

«Ο άλλος δεν είναι αναγκαστικά ο εχθρός ή ο κίνδυνος. Μπορεί να είναι για μας εμπλουτισμός».

«Εμείς μαζεύουμε τις πέτρες που μας πετάνε όσοι πολεμούν το έργο μας και κτίζουμε με αυτές εκκλησίες και σχολεία».

«Οι νέοι δεν είναι μόνο το μέλλον, αλλά το παρόν της Εκκλησίας μας».

«Θα παραγγείλω μία επισκεπτήρια κάρτα που θα γράφει: Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος. Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίτιμο Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Διεθνής επαίτης».

«Όλα αυτά τα χρόνια έγινα διεθνής ζητιάνος της αγάπης, για να ανασυγκροτηθεί η Εκκλησία της Αλβανίας από τα ερείπια του ανελέητου διωγμού».

«Θεέ μου, και τώρα τί θα γίνη με όλα τούτα τα παιδιά, με όλους αυτούς τους ανθρώπους;, ψιθύρισα πάλι, καθώς αναπολούσα όσα έζησα εκείνες τις ημέρες και μου φάνηκε πως με κύκλωναν πάλι υψωμένα, απαιτητικά, ικετευτικά τα τόσα χέρια των Αφρικανών αδελφών που γνώρισα. Περισσότερο αντίδωρο! Περισσότερες Προσφορές: σκέφθηκα. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΖΩΗΣ (sic), θα χρειασθούν! Εκείνη η Δευτέρα ήταν του Αγίου Πνεύματος!».

«Ο Κύριος μας τονίζει: μη φοβού. Και τελικά μας αναθέτει μια μεγάλη αποστολή: Να συμμετέχουμε στο έργο της σωτηρίας του κόσμου».

«Όταν αισθάνεσαι τον πλησίον μόνο μέσα στα εθνικά όρια, σημαίνει ότι αρνείσαι και χάνεις την παγκοσμιότητα και καθολικότητα της Εκκλησίας».

«Η οριζόντια αγάπη προς τον συνάνθρωπό μας είναι η συμπλήρωση και η επαλήθευση της κατακόρυφης αγάπης προς τον Θεό».

«Στην Παλαιστίνη υπάρχουν δύο λίμνες, η λίμνη της Γαλιλαίας και η Νεκρά θάλασσα. Το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι, ότι δέχονται και οι δύο τα νερά του ποταμού Ιορδάνη. Αλλά η Γαλιλαία δέχεται τα νερά και τα αφήνει να φύγουν προς τον Νότο. Η Νεκρά Θάλασσα δέχεται τα νερά του Ιορδάνη και τα κρατάει για τον εαυτό της. Στη Γαλιλαία υπάρχει υπέροχη ζωή μέσα στην λίμνη και γύρω από αυτήν. Στη Νεκρά δεν υπάρχει ίχνος ζωής. Η Νεκρά Θάλασσα δείχνει συμβολικά τί συμβαίνει, όταν κάποιος κρατάει πράγματα για τον εαυτό του. Να δέχεσαι και να προσφέρεις. Αυτό είναι το μυστικό για να έχεις πληρότητα ζωής…».

«Το ανέσπερο φως της Αναστάσεως του Χριστού λάμπει μέσα στην κτιστή δημιουργία, σε όλη την οικουμένη. Ο κάθε, λοιπόν, πιστός καλείται να προσλάβει και νι μεταλαμπαδεύσει το πασχαλινό φως στο περιβάλλον του και να βοηθήσει τόν διπλανό του να ανάψει και αυτός τη λαμπάδα του Πάσχα».

«Χριστός Ανέστη, αδελφοί μου! Με την Ανάσταση πάντα μέσα μας!».

«Η Ανάσταση του Χριστού κρύβεται μέσα στον Σταυρό. Να αντιληφθούμε ότι μόνον βιώνοντας τον Σταυρό μπορούμε να γίνουμε άνθρωποι της Αναστάσεως».

«Ο θάνατος συντροφιά με τον Χριστό δεν είναι πια ζοφερό μυστήριο. Είναι ξύπνημα σε έναν καινούριο κόσμο φωτός. Μετάβαση σε άλλη ποιότητα ζωής».

«Φέτος δεν θα μπορέσουμε να μεταδώσουμε το αναστάσιμο φως ο ένας από τη λαμπάδα του άλλου. Ας μεταλαμπαδεύσουμε από τη μιά καρδιά στην άλλη το φως της ελπίδας και της εν Χριστώ αφοβίας».

«Στην ανησυχία που δημιουργεί ο ιός της ανασφάλειας ο Χριστός προσφέρει το αποτελεσματικό αντίδοτο».

«Η χριστιανική Εκκλησία υποχρεούται να προσφέρει ό,τι έχει και ό,τι είναι […] για να προσανατολίσει (ενν. την ανθρωπότητα) προς ένα υψηλότερο επίπεδο: την παγκόσμια Κοινωνία Αγάπης».

«Η Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, στην οποία ανήκουμε, δεν ζει αποκλειστικά για τον εαυτό της. Ό,τι είναι, ό,τι κατέχει, ό,τι προσφέρει προορίζεται για ολόκληρη την ανθρωπότητα, για την ανύψωση και την ανακαίνιση του κόσμου. Η Εκκλησία δεν δικαιούται να γίνει μία κλειστή θρησκευτική κοινότητα «ευλαβών», που απολαμβάνουν αποκλειστικά τα δώρα του Θεού. Παραμένει διαχρονικά η ευχαριστιακή κοινότητα των πιστών στον Χριστό, η οποία, ακτινοβολώντας το δικό Του φως, εορτάζει την εμπειρία της Αναστάσεως, της νίκης πάνω στον θάνατο. Με αυτή την αλήθεια νοηματοδοτεί, ζωογονεί και μεταμορφώνει τη ζωή της ανθρωπότητος με ελευθερία και αγάπη».

«Η λειτουργία μετά τη Λειτουργία» είναι το πιο χαρακτηριστικό του σύνθημα, που ευρύτατα κυκλοφορεί στη διεθνή ιεραποστολική βιβλιογραφία, στην οικουμενική κίνηση, στα στόματα εντοπίων κηρύκων και ιεραποστόλων και όχι μόνον και συχνά αποσιωπάται ή αγνοείται η πατρότητά της.

Το 1975 ο τότε Επίσκοπος Ανδρούσης Αναστάσιος (Γιαννουλάτος) ως Γραμματέας της Επιτροπής Παγκοσμίου Ιεραποστολής και Ευαγγελισμού για Ορθόδοξες Μελέτες και Σχέσεις, σε Διάσκεψη του Π.Σ.Ε στο Ετσμιατζίν της Αρμενίας, με θέμα: «Ομολογώντας τον Χριστό δια της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας», χρησιμοποίησε για πρώτη φορά αυτήν την προτροπή.

Παραθέτοντας ένα απόσπασμα από κήρυγμά του της Β΄ Κυριακής των Νηστειών 1963, εορτής του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, στην Αθήνα, προς τα μέλη της Χριστιανικής Ένωσης Επιστημόνων, επανέλαβε την ανάγκη το λειτουργικό βίωμα να συνεχισθεί στην καθημερινή ζωή: «Δεν πρέπει να χαθεί το γεγονός αυτό (της Θείας Λειτουργίας) σαν μια στιγμιαία συγκίνηση, αλλά να προεκταθεί η Λειτουργία μέσα στην καθημερινή ζωή. Και να μεταμορφωθεί ολόκληρη η ζωή σε μια λειτουργία. Για να γίνει το γραφείο μας, το θυσιαστήριο μας, το εργοστάσιο ή το σπίτι μας, ο ναός μας, η εργασία μας λειτουργία μας, όπου θα προσφέρονται η ψυχή και το σώμα μας “θυσία ζώσα, αγία, ευάρεστος τω Θεώ”». Η προτροπή αυτή στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από πολλούς ξένους θεολόγους που είχαν πρόσφορο το βιβλίο του π. Ion Bria με τον οικειοποιημένο αυτόν τίτλο.

Η προτροπή καταγράφηκε στο Μήνυμα και στην Εγκύκλιο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Κρήτη 2016), κείμενα πανορθόδοξης αποδοχής και παγκόσμιας εμβέλειας. Σημειώνεται ότι ο συντάκτης του Μηνύματος υπήρξε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος και οι θέσεις του για την ιεραποστολή περιλαμβάνονται στην Εγκύκλιο.

Η «λειτουργία μετά τη Λειτουργία» αναφέρεται στην ευχαριστιακή εμπειρία των χριστιανών, οι οποίοι, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, έξω από τον ναό κινούνται να μοιραστούν τη δωρεά που έλαβαν, ώστε να μεταμορφωθεί ο κόσμος σε Βασιλεία του Θεού. Αυτή η στάση ζωής προϋποθέτει θυσία, κατά το παράδειγμα του Ιησού στον Νιπτήρα πριν από τη παράδοση του Μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας (Ιω. 13:1-17). Έτσι συνεχίζεται η αυτοθυσιαστική προσφορά του Χριστού στον κόσμο από τους μαθητές και τις μαθήτριές Του, διαμέσου των αιώνων και δηλώνεται η πολύπλευρη αποστολή και διακονική μαρτυρία της Εκκλησίας στην οικουμένη. Ο εμπνευστής της Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος με ένα λιτό σύνθημα κάλεσε για μία διαρκή ευχαριστιακή στάση ζωής στην καθημερινότητα, η οποία εκφράζει την αγωνία και τον αγώνα για να μεταμορφωθεί ο κόσμος σε Εκκλησία Χριστού.

«Η λειτουργία μετά τη Λειτουργία», η εμβληματική ιεραποστολική προτροπή του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, μαζί με την αναστάσιμη εντολή του Ιησού Χριστού «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη» (Μτ 28:19) καθόρισαν την ορθόδοξη διεθνή μαρτυρία του, την εκκλησιαστική του διακονία και την προσφορά του στην κοινωνία επί 65 έτη.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ