Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Η συζήτηση, αν σήμερα έχει αξία η παιδαγωγική επιστήμη –όποτε βέβαια γίνεται αυτή η συζήτηση- αλλά και τι σχολείο οραματιζόμαστε, πράγματι, είναι ενδιαφέρουσα, κυρίως ως προς τον προσανατολισμό αλλά και τον τρόπο που αυτό λειτουργεί και, βέβαια, ως προς το «μεταρρυθμιστικό» πρόγραμμα που εφαρμόζει ο εκάστοτε Υπουργός Παιδείας.
Στη νεωτερική εποχή, η μαρξιστική θεώρηση της παιδαγωγικής έχει κάποιο ενδιαφέρον μιας και στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, το δυτικοευρωπαϊκό πρότυπο με τις κοινωνικές ανισότητες και στην εκπαίδευση, το μόνο πια που απαιτεί από το σχολείο είναι η ταχύρρυθμη και χρησιμοθηρική μόρφωση των μαθητών, για να μπορούν μετά τις όποιες σπουδές τους, όπως οι περισσότεροι λένε, να κερδίζουν πολλά χρήματα. Το συζητούσα αυτό, πριν λίγες ημέρες με μια φίλη, που στη δεκαετία του ’80 σπούδαζε στη Σχολή Νηπιαγωγών του ΑΠΘ. Να σημειώσω εδώ –κι έχει σημασία ετούτη η σημείωση- ότι στη νεοσύστατη τότε Σχολή Νηπιαγωγών της Θεσσαλονίκης, τετραετούς κι όχι διετούς φοίτησης, δίδασκε ένας φωτισμένος πανεπιστημιακός δάσκαλος, ο Χρήστος Φράγκος. Όσοι κι όσες γνωρίζουν το διδακτικό και συγγραφικό έργο του θα καταλάβουν γιατί παραπέμπω στο παρακάτω απόσπασμα. Η φίλη μου, πάνω στη συζήτηση, θυμήθηκε και με παρακάλεσε να δω ένα μικρό σε μέγεθος βιβλιαράκι που διδάχθηκε όταν ήταν φοιτήτρια. Βρήκα το βιβλίο και ξεφυλλίζοντάς το για αρκετή ώρα, διαβάζοντας κάποιες σελίδες, η ματιά μου έπεσε σ’ ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από την πρόλογο.
Τον αντιγράφω:
«Αν θελήσουμε να δούμε με ποιο τρόπο η παιδαγωγική συνείδηση στέκεται μπροστά στην πραγματικότητα των εκπαιδευτικών θεσμών και στις σχέσεις τους με την κοινωνία που αποτελούν μέρος της και της προμηθεύουν τα προϊόντα τους, μπορούμε άμεσα να διαπιστώσουμε ότι ωρίμασε πολύ στους δύο τελευταίους αιώνες, δηλαδή στους αιώνες κατά τους οποίους η κοινωνία πήρε γρήγορη μεταλλαγή. Μάλιστα, η παιδαγωγική (και θέλουμε να επαναλάβουμε μαζί με τον Τζέυμοταν: “αρέσει δεν αρέσει”) διευρύνθηκε, κατέκτησε τη θέση της ανάμεσα στις επιστήμες του ανθρώπου. Κατά δεύτερο λόγο, αυτή πραγματοποίησε μια αναντίρρητη “κοπερνίκεια” επανάσταση, που μπορεί να συντεθεί σε μερικά βασικά σημεία. Πρώτο, ότι αυτή θεωρεί σαν αντικείμενό της όχι πλέον μονάχα την εκπαίδευση στενών προνομιούχων ελίτ, αλλά της ολότητας των ανθρώπων in fiery (υπό διαμόρφωση)· δεύτερο, ότι μ’ αυτή την προοπτική ανανέωσε βαθιά το περιεχόμενο της διαμόρφωσης του σύγχρονου ανθρώπου, δίνοντας θέση στις artes reales δίπλα στις sermonicales και μάλιστα περιλαμβάνοντας στο χώρο της, και τη διδασκαλία της τεχνικής που πριν παρέμενε στο επίπεδο της απλής μαθητείας· τρίτο, ότι επεξεργάστηκε νέες μεθοδολογίες και μετάβαλε τη διδασκαλία σε επιστήμη θεμελιωμένη, από τη μια, στην ανάλυση των αντικειμενικών δομών της επιστήμης και από την άλλη, στη μελέτη των υποκειμενικών ικανοτήτων του μαθητή». ΜΑΡΙΟ ΑΛΙΓΚΙΕΡΟ ΜΑΝΑΚΟΡΝΤΑ. (1983). Για μια σύγχρονη παιδαγωγική, μτφρ. Μυρσίνη Ζορμπά. Αθήνα: Οδυσσέας, σσ. 13-14.
Σημαντικά όσα γράφει ο Μανακόρντα, όμως, είναι γεγονός ότι η παιδαγωγική επιστήμη, στο σημερινό σχολείο δεν κατέχει σημαντική θέση. Σε συλλόγους διδασκόντων σπάνια συζητούνται παιδαγωγικά θέματα. Κι αν συζητούνται, η συζήτηση δεν στοχεύει στην ανάδειξη του σκοπού της αγωγής που, άλλος δεν είναι, από το να πλάθει νηφάλιους και αντικειμενικούς στις κρίσεις τους ανθρώπους, παρά εύπιστους και φανατικούς. Το ίδιο συμβαίνει και με ζητήματα γύρω από τη διδακτική μεθοδολογία. Η συζήτηση, συνήθως, δεν στρέφεται στην ευκαμψία και την επινοητικότητα των δραστηριοτήτων που αναδεικνύουν τη σκέψη των μαθητών. Απεναντίας, περιστρέφεται γύρω από το άγχος ο δάσκαλος να τελειώσει τη διδακτέα ύλη. Είναι ο εύκολος και πεπατημένος δρόμος της διδασκαλίας, με τα πολλά μειονεκτήματά του. Αυτό είναι το ελληνικό εξεταστικοκεντρικό σύστημα, μας αρέσει δεν μας αρέσει.
Δυστυχώς, η παιδαγωγική θέση ότι, το Α και το Ω του σχολείου είναι η ΠΑΙΔΕΙΑ, κι αυτό οφείλει να διαμορφώνει ανθρώπους ελεύθερους, σήμερα είναι ξεχασμένη. Δάσκαλοι μηχανές ή δάσκαλοι άνθρωποι; Ρητορικό το ερώτημα; Δεν νομίζω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου