«Ο Φώτιος είναι ο κατ’ εξοχήν λόγιος: μένει κανείς έκπληκτος από την οξύτητα, την ανεξαρτησία και την ασφάλεια των κρίσεών του, παρ’ ότι αναφέρονται σε μια εκπληκτική ποικιλία θεμάτων. Οι κρίσεις-του, που είναι πάντοτε καρποί βαθιάς μελέτης, δίνουν το ουσιώδες μέσα σε λίγες φράσεις. Ως λόγιος, είναι ο μόνος Βυζαντινός που μπορεί για τις αρετές-του να συγκριθεί με τον Αριστοτέλη. Εκτός αυτού, ο Φώτιος τρέφει ζωηρό ενδιαφέρον για τη φιλοσοφία καθαυτή και όχι ως θεραπαινίδα της θεολογίας –πράγμα που αποτελεί το νέο χαρακτηριστικό του ανθρωπισμού του 9ου αιώνα, που εισάγεται στην πνευματική ζωή του Βυζαντίου».
Β. Ν. ΤΑΤΑΚΗΣ. (1977). Η Βυζαντινή Φιλοσοφία, μτφρ. Εύα Κ. Καλπουρτζή. Εποπτεία και βιβλιογραφική ενημέρωση Λίνος Μπενάκης. Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, σ. 133.
«Ο Φώτιος των χρόνων της μόρφωσης και της νεότητας μας φαίνεται περισσότερο διαποτισμένος από τον ειδωλολατρικό ελληνισμό, για τον οποίο βέβαια αισθανόταν (όπως όμως για όλα τα πράγματα) μια ζωηρή περιέργεια. Ο Φώτιος της ωριμότητας μας δείχνει αποκλειστικά το πρόσωπο ενός χριστιανού που κυριαρχείται από τη θρησκεία και από την πίστη-του. Αλλά μήπως στην πραγματικότητα δεν υπήρξε τέτοιος άνθρωπος; Μήπως η άσκηση της ευφυΐας-του και η δίψα-του για γνώση είχαν ποτέ άλλο στόχο; Μήπως η “θύραθεν επιστήμη” υπήρξε ποτέ για αυτόν τίποτα άλλο παρά μια προπαιδεία; Αν δεν πέφτουμε έξω, αν τα Αμφιλόχια, στο μεγαλύτερο μέρος-τους, μας παρουσιάζουν την πραγματική εικόνα του Φωτίου στα σαράντα-του χρόνια, τότε πρέπει να ξαναγυρίσουμε σ’ αυτό που είπαμε αρχίζοντας: σε τελευταία ανάλυση αυτό που επικρατεί στην προσωπικότητα του Φωτίου είναι ο πιστός. Ο πιστός και ο ιεράρχης. Θα φτάσει στο πατριαρχικό αξίωμα και εκεί θα βρει την ολοκλήρωσή του».
PAUL LEMERLE. (1985). Ο πρώτος Βυζαντινός Ουμανισμός. Σημειώσεις και παρατηρήσεις για την εκπαίδευση και την παιδεία στο Βυζάντιο από τις αρχές ως τον 10 αιώνα, μτφρ. Μαρία Νυσταζοπούλου - Πελεκίδου. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σ. 180.
Ο Φώτιος «θεολόγος, φιλόσοφος, ιστορικός, πολιτικός, εκκλησιαστικός ηγέτης δίνει το χαρακτηριστικό γνώρισμα της βυζαντινής ιδιοφυΐας και ζωτικότητας. Τα επιστημονικά προσόντα-του Φωτίου, η θεολογική-του συγκρότηση και η πολιτική-του βρίσκονται σε μια αξιοζήλευτη ισορροπία, όπως φαίνεται καθαρά και ξάστερα από την εκτίμηση των συγγραμμάτων-του και της εκκλησιαστικής πολιτικής. Όποιος μελετά με προσοχή τα δύο αυτά δεδομένα πολύ δύσκολα μπορεί να ισχυρίζεται ότι ο Φώτιος είναι φιλόσοφος και όχι θεολόγος. Απεναντίας ο εν λόγω σοφός στηρίζεται με πολλή συνέπεια και επιμονή τόσο στη θεολογική όσο και στη φιλοσοφική παράδοση των προηγούμενων αιώνων».
ΝΙΚΟΣ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ. (1994). Ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας. Με παράρτημα στο σχολαστικισμό του Δυτικού Μεσαίωνα. Θεσσαλονίκη: Βάνιας, σσ. 141-142.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου