Πανωραία Ψωροκώσταινα

Του ΙΩΑΝΝΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ

(Εμφανίζεται στη σκηνή η Ψωροκώσταινα, ντυμένη με κουρέλια, ζητιάνα. Πίσω της τρέχουν παιδιά που την κοροϊδεύουν).

Παιδιά: (τραγουδιστά) Ψωροκώσταινα, Ψωροκώσταινα (τρέχουν γύρω της) ούουουουου, ουουουουου, Ψωροκώσταινα, Ψωροκώσταινα…

(Εκείνη με μπαστούνι, υπομένει τις φωνές και τις κοροϊδίες. Εμφανίζεται περαστικός, η Ψωροκώσταινα τραβιέται σε μια γωνιά και ζητιανεύει).

Περαστικός: Ου να χαθήτε παλιόπαιδα. Κακομαθημένα, που δε σεβόσταστε τίποτα και νομίζετε παιχνίδι να ακολουθάτε τους ζητιάνους και να κάμετε τους έξυπνους.

Παιδί Α΄: Ου, η Ψωροκώσταινα η ζητιάνα.

Παιδί Β΄: Τι την υποστηρίζεις, δεν την εβλέπεις πώς είναι;

Παιδί Γ΄: Ολημερίς στο δρόμο γυρνά, ούλοι την επειράζουνε και στα καφενεία του Ναυπλίου και στα σοκάκια που διαβαίνει και βρομά ο τόπος σα ψόφιο άλογο, καθώς λέγει κι ο πατέρας μου, εμείς σε πειράξαμε, ε;

Περαστικός: Ναι ρε με πειράξατε και με πειράζουνε όλοι και του λόγου σας. Εσείς τη βλέπετε τώρα και τη φωνάζετε Ψωροκώσταινα και ζητιάνα. Σας λυπάμαι καημένα. Πού να ξέρετε εσείς από τι αρχοντική γενιά κρατά και τι πλούτη έχει ζήσει. Το ξέρετε το Αϊβαλί μωρέ κατακαημένα; Αρχόντισσα ήταν εκεί, σε πλούσιους τόπους που ούτε να φανταστείτε δεν μπορείτε, εκεί Πανωραία την εφωνάζανε. Δε βλέπετε το πλούσιο δαχτυλίδι που φορεί στο δεξί της χέρι;

(Τα παιδιά την πλησιάζουν να δούνε).

Παιδί Α’: Κλεμμένο θα το’ χει…

Παιδιά: Ψωροκώσταινα, Ψωροκώσταινα…

Περαστικός: Ου να μου χαθήτε παλιόπαιδα… (Τα διώχνει… κυνηγώντας τα. Τα παιδιά φεύγουν).

Ψωροκώσταινα: (σηκώνεται από τη θέση της και απευθύνεται στον περαστικό) Άστα καημένε, παιδιά είναι, μην τα ξεσυνερίζεσαι.

Περαστικός: Μα τα αθεόφοβα. Και καλά τα περασμένα δεν τα ξεύρουν, τα τωρινά δεν τα ξεύρουν; Ούλο το Ναύπλιο τα ξεύρει, πως ζητιανεύεις και κάνεις και την πλύστρα και μεταφέρεις στην πλάτη σου τα πράματα του ενός και τ’ αλλουνού για να θρέψεις κάμποσα από τα κακόμοιρα τα ορφανά των αγωνιστών, που δώσαν το αίμα τους για τούτον εδώ τον τόπο. Δεν τα ξεύρουν αυτά, ούλο το Ναύπλιο τα ξεύρει. Καλά να μη ξεύρουνε τι πέρασες, αυτά δεν τα ξεύρουνε;

Ψωροκώσταινα: Κι αυτά ορφανά είναι τα καημένα, μην τα ξεσυνερίζεσαι. Όσο τι πέρασα εγώ, δεν έχει σημασία, όλοι σάματις δεν περάσανε. Πέρασα κι εγώ…

Περαστικός: Στο Αϊβαλί ε;

Ψωροκώσταινα: Αχ τ’ Αιβαλί… Τι μου θύμισες τώρα, κείνο το σπίτι μας, κείνο το παλάτι μας, τ’ αρχοντικό μας. Κι ύστερα οι Τούρκοι, μας διώξαν, αφηνιάσαν από τότες που ο Παπανικολής τους πυρπόλησε κείνο το καράβι στην Ερεσό. Και κάψαν τ’ Αιβαλί και βρέθηκα εδώ απ’ τα Ψαρά, από κει με κολλήσαν και το παρατσούκλι Ψωροκώσταινα, από το Ψαροκώσταινα. Και έφτασα εδώ στο Ναύπλιο κι έφερα τούτο το δαχτυλίδι μονάχα μαζί μου, αυτό πρόλαβα να φέρω, να μου θυμίζει τον άντρα μου και το αρχοντικό μας σε κείνα τα μέρη· (ψιθυριστά προς το κοινό μην την ακούσουν). Α, κι ένα γρόσι που ’χω φυλάξει. Κι αν με πειράζουνε, άστα καημένε, ορφανά είναι και κατατρεγμένα κι αυτά.

(Καθώς λέει τα τελευταία λόγια αποσύρεται στη θέση στην οποία ζητιανεύει καθιστή).

Περαστικός: Μα τι βλέπω; Τι φασαρία είναι ετούτη; Ωχ. Έρανος θα είναι πάλι.

(Ο περαστικός φεύγει. Η ψωροκώσταινα αποτραβιέται σε μια γωνιά, εμφανίζεται κόσμος στην Πλατεία. Σ' ένα τραπέζι στήνεται ένα κουτί που γράφει Έρανος. Δύο υπεύθυνοι του Εράνου φωνάζουν).

Υπεύθυνοι Εράνου: Έρανος για το Μεσολόγγι! Έρανος για το Μεσολόγγι! Δώστε ό,τι έχετε. Ό,τι προαιρείσθε ο καθένας. Έρανος για το Μεσολόγγι! Έρανος για το Μεσολόγγι! Να σώσουμε τ’ αδέρφια μας από τον Ιμπραήμ. Έρανος για το Μεσολόγγι!

(Ο κόσμος στην Πλατεία γυρνά την πλάτη, κάνει ότι δεν άκουσε).

Υπεύθυνοι Εράνου: Έρανος για το Μεσολόγγι! Έρανος για το Μεσολόγγι! Δώστε ό,τι έχετε. Ό,τι προαιρείσθε ο καθένας. Έρανος για το Μεσολόγγι! Να σώσουμε τ’ αδέρφια μας από τον Ιμπραήμ. Έρανος για το Μεσολόγγι!

(Κάποιος από τους υπευθύνους παίρνει το κουτί και το περιφέρει ανάμεσα στον κόσμο φωνάζοντας).

Υπεύθυνος Εράνου: Έρανος για το Μεσολόγγι! Δώστε ό,τι έχετε για τους αγωνιστές στο Μεσολόγγι. Για τα αδέρφια μας στο Μεσολόγγι, δώστε, ό,τι μπορεί ο καθένας.

(Όσοι είναι στην Πλατεία κάνουν πάλι τους αδιάφορους. Ο Υπεύθυνος γυρίζει με το κουτί άδειο στη θέση του).

Υπεύθυνοι Εράνου: Έρανος για το Μεσολόγγι! Έρανος για το Μεσολόγγι!

(Η Ψωροκώσταινα σηκώνεται αργά από τη θέση της, βγάζοντας το δαχτυλίδι από το χέρι της και ψάχνοντας για το γρόσι. Τα βγάζει και τα ρίχνει στο κουτί. Εμφανίζεται στη σκηνή και ο Περαστικός).

Ψωροκώσταινα: Δεν έχω τίποτα άλλο από αυτό το ασημένιο δαχτυλίδι κι αυτό το γρόσι, Αυτά τα τιποτένια προσφέρω στο μαρτυρικό Μεσολόγγι.

Περαστικός: (βγάζοντας κι αυτός ένα γρόσι και απευθυνόμενος στους άλλους)· Για δείτε ρε! Η πλύστρα, η Ψωροκώσταινα, πρόσφερε πρώτη τον οβολό της. Εσείς δεν ντρεπόσαστε μωρέ;

(Όλοι προσέρχονται σκυμμένοι στη σκηνή και αφού καταθέτουν τον οβολό τους - λύρες γρόσια ασημικά - αποσύρονται και εμφανίζεται ο αφηγητής).

Αφηγητής: Αυτή ήταν η ιστορία της Πανωραίας Χατζηκώστα ή Χατζηκώσταινας ή Ψαροκώσταινας, της Μικρασιάτισσας αρχόντισσας απ’ τ’ Αϊβαλί, που εκδιώχθηκε και ζητιάνευε για να σώσει παιδιά. Της χήρας του άρχοντα Χατζηκώστα, που για να θρέψει αυτά τα ορφανά, που μάζευε σε ένα εγκαταλειμμένο από τους Τούρκους σπίτι, και όχι μόνο για να επιβιώσει αυτή, ζητιάνευε. Κι αν στο τέλος της ζωής της ήταν ζητιάνα, σε όλη της τη ζωή όμως, παρέμεινε στην καρδιά της αρχόντισσα. Αρχόντισσα παραμένει και στις δικές μας καρδιές μέχρι σήμερα…