Η εκπαίδευση μεταξύ Σκύλας και Χάρυβδης

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Τις τελευταίες ημέρες με ενδιαφέρον παρακολουθώ τη «συζήτηση» - αν μπορεί κανείς να την ονοματίσει συζήτηση - μεταξύ μαθητών, Εριτίμου Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων κας Νίκης Κεραμέως και πρώην Υπουργού Παιδείας κ. Νικολάου Φίλη για την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) στα πανεπιστήμιά μας. Κι ενώ θα περίμενε κανείς οι δύο αυτοί Υπουργοί Παιδείας (τωρινή και χθεσινός), έναντι των μαθητών και των παιδιών μας να ζητήσουν συγνώμη για το πολιτικάντικο – λαϊκίστικο παιχνίδι που παίζουν με τα όνειρά τους, με βαθιά λύπη διαπιστώνω πως για ακόμη μια φορά, οι κατ’ επίφασιν «εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις» των εκάστοτε Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων απορρυθμίσεις είναι κι όχι μεταρρυθμίσεις. Στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, που εξέδωσε το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] του ΑΠΘ, στα 1998, διαβάζουμε πως μεταρρύθμιση σημαίνει προκαλώ αλλαγές σ’ ένα θεσμό που στόχο έχουν να τον κάνουν καλύτερο.

Όπως τόσα πράγματα πάνε κατά διαόλου σ’ αυτόν τον τόπο, έτσι και η Εκπαίδευση είναι αδύνατον να μη μαγαριστεί από τον λαϊκισμό. Λέγω Εκπαίδευση κι όχι Παιδεία, γιατί η Παιδεία κρύβει μέσα της Παιδαγωγικό Έρωτα και Παιδαγωγική Αγάπη, έννοιες που δύσκολα μπορεί να κανείς να τις συναντήσει στη σκέψη εκπροσώπων πολιτικών κομμάτων. Ακόμη και η κουτσή Μαρία μπορεί να διαπιστώσει ετούτη την άγνοια των πολιτικών μας σε καίρια ζητήματα Παιδείας. Καλός φίλος μού ‘λεγε προχθές πως, σιγά μη νοιάζεται η κα Υπουργός Παιδείας αν ο αριστούχος μαθητής που, με την επιστολή του προς αυτή, τάραξε τα νερά για την  ΕΒΕ, αν θα περάσει στην Αρχιτεκτονική Σχολή της πόλης που επιθυμεί. Και σιγά λέω κι εγώ με τη σειρά μου, αν η Ερίτιμη κα Υπουργός μας νοιαστεί αν θα εκπληρωθούν τα όνειρα χιλιάδων μαθητών που επιθυμούν να σπουδάσουν σε σχολές και πόλεις της επιλογής τους. Για την Υπουργό μας άλλο είναι το ζήτημα: αν τελικά θα περάσουν κι αν εφαρμοστούν οι αλλαγές που, όπως υποστηρίζει, θα αλλάξουν το ελληνικό σχολειό από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Διαφήμιση κάμει η κα Υπουργός μας της «μεταρυθμιστικής» πραμάτειας της, αλλά και ο εκπρόσωπος επί της εκπαίδευσης του αντιπολιτευτικού κόμματος· δια στόματος του αρχηγού του μάλιστα, προς κάθε κατεύθυνση διατυμπανίζει: «θα καταργήσουμε την ΕΒΕ». Έτσι κάνουν οι καλοί λαϊκιστές, ως καλοί μαθητευόμενοι μάγοι παλαιότερων και μη ξεχασμένων ανά το πανελλήνιο πολιτικών. Μόνο που ως μαθητευόμενοι μάγοι, χωρίς να γνωρίζουν καλά τη μαγική τέχνη, δεν θα καταφέρουν να σταματήσουν την πλημμυρίδα μιας εκπαίδευσης της αμάθειας· ο ρόλος τους είναι και θα συνεχίσει να είναι ωσάν του μαθητευόμενου μάγου Τιλλ Οϊλενσπίγκελο, στο ομώνυμο παραμύθι του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε, που χωρίς να γνωρίζει τη μαγική λέξη, το μόνο που κατάφερε, όταν για λίγο έλειψε από κοντά του ο γέρο μάγος, ήταν να μην μπορεί να σταματήσει τη σκούπα που μετέφερε νερό από το ποτάμι, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσει το σπίτι. Δυστυχώς αυτή είναι η κατάντια της σημερινής εκπαίδευσης: εμείς που την υπηρετούμε, αρνούμαστε να οραματιστούμε μεταρρυθμίσεις, που άρδην θα αλλάξουν το ελληνικό σχολείο και πανεπιστήμιο. Πως μπορεί στην πράξη να υπάρξει μια τέτοια μεταρρύθμιση; Νομίζω πως η απάντηση συμπυκνώνεται σε μια φράση: όταν ο μαθητής στη σχολική τάξη θα συναντήσει ένα ΔΑΣΚΑΛΟ κι όχι έναν εκπαιδευτικό, ο οποίος θα τον αντιμετωπίσει σαν πρόσωπο κι όχι σαν μονάδα, που θα του προσφέρει κάποιες πληροφορίες μαθημάτων. Αυτό χρόνια φωνάζουν οι μαθητές μας, αλλά οι εκάστοτε Υπουργοί Παιδείας δεν τους ακούνε ούτε, βέβαια, και εμείς οι εκπαιδευτικοί τους ακούμε.

Στον αριστούχο μαθητή που, καθώς φαίνεται, δεν θα περάσει στην πόλη που ονειρευόταν για να σπουδάσει Αρχιτεκτονική, κανείς από τους υπεύθυνους ετούτης της εκπαιδευτικής τραγωδίας απάντησε. Κρίμα[*]. Αλλά κι αν απάντησε, κοροϊδία και υπεκφυγή ήταν η απάντησή του. Όμως, έχω την αίσθηση πως του απαντά ένας μεγάλος των ελληνικών γραμμάτων, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ζωγράφος και ποιητής, πολύ μπροστά από την εποχή που έζησε, επίκαιρος! Και, βέβαια, λέγει ένα μεγάλο μπράβο στον αριστούχο μαθητή!

ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ. (1987). «Ελεύθερον Σχέδιον», στο: Πεζά Κείμενα. Αθήνα: Ύψιλον, σσ. 108-110.

[*] Εδώ, δεν ομιλώ για το αν η ΕΒΕ είναι απαραίτητη για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αυτό είναι άλλο ζήτημα και θέλει πολιτικό θάρρος για να εφαρμοστεί και ειλικρινή διάλογο με μαθητές, γονείς, καθηγητές, σχολεία και πανεπιστήμια.