O νεανικός Αντώνης Σαμαράκης

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Δεκαοκτώ χρόνια μετά το θάνατο του Αντώνη Σαμαράκη (2003), συγγραφέα του Λάθους και του Αρνούμαι, στο φως ήρθε ένα νεανικό κείμενό του· το Γιατί είμαι ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ, γράφτηκε στα 1947, όταν ο Σαμαράκης ήταν είκοσι οκτώ ετών, και ως χειρόγραφο βρίσκονταν στο προσωπικό του αρχείο. Σ’ αυτό, με καταιγιστικό και βιωματικό τρόπο, ο καταξιωμένος λογοτέχνης εξομολογείται τη βαθιά πίστη του στον Χριστιανισμό. Αξίζει, εδώ, να σημειωθεί το εξής: δεν υποστηρίζει την χριστιανική πίστη ως ιδεολόγημα, ούτε πέφτει στην παγίδα μιας απολογητικής υπέρ του Χριστιανισμού. Απεναντίας με άμεσο τρόπο μαρτυρεί τη χαρά να είναι κανείς χριστιανός, σε μια περίοδο μάλιστα, εκείνη της δεκαετίας του ’40, όπου ο Σαμαράκης, «αυτοσχεδιάζοντας θα έλεγε κανείς και με μια διάθεση να παρηγορήσει τόσο τους άλλους όσο και τον εαυτό του», όχι απλά ανέσυρε αλλά σχεδόν εγκαθίδρυε «εξ υπαρχής τη χριστιανική παρακαταθήκη είκοσι αιώνων», συμβάλλοντας με το δικό του τρόπο - με «χαρμόσυνο αίσθημα μιας σύντομης ή παρατεταμένης εκδρομής που βιώνεται ως αποκάλυψη» - στην πνευματική τότε κίνηση της Ευρώπης, όπου διαπρεπή φιλοσοφικά πνεύματα «είχαν ήδη καταπιαστεί να αποτιμήσουν την πνευματική καλλιέργεια της προσνατολισμένης στο ανθρωπιστικό ιδεώδες», όπως πολύ σωστά γράφει ο Θανάσης Νιάρχος στο επίμετρο. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή τη θέση του Νιάρχου, ορθότατα ο Σεβασμιώτατος Νικόλαος (Χατζηνικολάου) μητροπολίτης Μεσόγαιας και Λαυρεωτικής, στον πρόλογό του βάζει δίπλα δίπλα το κείμενο του Σαμαράκη με εκείνο του κορυφαίου φιλοσόφου και μαθηματικού Μπέρτραντ Ράσελ που, στις 6 Μαρτίου 1927, στην Εθνική Λέσχη Κοσμικών του Νότιου Λονδίνου είχε κάμει την ομιλία Γιατί δεν είμαι Χριστιανός. Είναι προφανές πως, τότε ο Ράσελ απευθύνονταν σ’ ένα κοινό που, οι δεκαετίες του ’30 κι ’40, προετοίμαζαν τις «επισωρευμένες συμφορές» της χριστιανικής Ευρώπης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εξού και η κριτική στάση του έναντι της χριστιανικής πίστης, μολονότι μερικά έργα του ήταν αφιερωμένα σ' αυτή και στη θρησκεία εν γένει. 

Δύο αποσπάσματα είναι χαρακτηριστικά της μαρτυρίας του  Σαμαράκη γιατί είναι χριστιανός:

«Θεέ μου, Θεέ μου… το να ‘μαι χριστιανός είναι… χαρά. Αλλά και είμαι χριστιανός γιατί… αυτό είναι χαρά. Και είναι η χαρά μου πραγματική… είναι μια χαρά αυτή εκατό τα εκατό ρεαλιστική… καθώς είναι εκατό τα εκατό ρεαλιστικό το σύμπαν μέσα στο οποίο ζει και κινείται ο χριστιανός. Να γιατί είμαι χριστιανός… γιατί είναι ο χριστιανισμός μου ο μοναδικός ρεαλιστικός τρόπος ζωής… μέσα σε όλα αυτά τα φανταστικά… τα καθόλου, μα καθόλου ρεαλιστικά κακέκτυπα ζωής που με κυκλώνουν από παντού», (σσ. 26-27).

«Ο χριστιανός αγωνίζεται σ’ αυτήν εδώ τη ζωή για να ομοιωθεί με τον Δημιουργό του, αγωνίζεται, μ’ άλλα λόγια, να φτάσει το τέλειο. Αυτό το πλησίασμα, αυτό το φτάσιμο, αυτή η υπερέκταση των πνευματικών δυνάμεων του χριστιανού για ν’ αγγίξει το Τέλειο είναι ένα απ’ τα κύρια γνωρίσματά του… Ίσως όμως κατά βάθος να μη θέλει να το φτάσει τέλος πάντων αυτό το Τέλειο, ίσως γιατί ξέρει ο χριστιανός ότι το Τέλειο είναι μονάχα ο Θεός, γιατί, πρώτα πρώτα, φοβάται ο χριστιανός μην εξαφθεί η ταπεινοσύνη του», (σ. 82).

Το Γιατί είμαι ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ, διαβάζεται απνευστί!