Ολίγες σκέψεις για την ανοικτή Διαδικτυακή Εκδήλωση για τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών, που οργάνωσε ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ για την αναβάθμιση της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης»

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Πριν λίγη ώρα τελείωσε η ανοικτή Διαδικτυακή Εκδήλωση που έγινε με ευκαιρία τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών, και την οποία με επιτυχία οργάνωσε ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ για την αναβάθμιση της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης». Ομιλητής ήταν ο αγαπητός συνάδελφος Δρ. Θεόφιλος Αμπατζίδης, επιστημονικός συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου και μέλος του Δ.Σ., του Πανελλήνιου Θεολογικού Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ», με θέμα: «Η επιρροή της χριστιανικής φιλοσοφίας στην κουλτούρα της ύστερης αρχαιότητας. Το παράδειγμα των Τριών Ιεραρχών». Πέραν των όσων σημαντικών ακούστηκαν από τον κ. Αμπατζίδη, και τα οποία αφορούσαν στη συνεισφορά της θεολογικής και φιλοσοφικής σκέψης (θεολογία, κοσμολογία, ανθρωπολογία) των Τριών Ιεραρχών, σε μια εποχή μακράς θα ‘λεγα διάρκειας (3ος – 7ος αιώνας), που επιτυχώς έχει χαρακτηριστεί ως εποχή της «Ύστερης Αρχαιότητας», δύο - τρία σχόλια νομίζω πως έχουν το ενδιαφέρον τους, μιας κι αυτά με καίριο τρόπο αναδείχθηκαν μέσα από τη συζήτηση που ακολούθησε.

Πρώτον, είναι πια καιρός η γιορτή των Τριών Ιεραρχών να απεγκλωβιστεί από τα πολλά στερεότυπα που, εδώ, και ενάμιση αιώνα την έχουν περιχαρακώσει σ’ ένα κακέκτυπο κατηχητικό περιβάλλον με τη λεοντή της σέκτας κι όχι της Εκκλησίας (ένα μεγάλο μπράβο εδώ στον αγαπητό φίλο Παντελή Καλαϊτζίδη που, στην παρέμβαση που έκανε, με ρωμαλέο λόγο το επισήμανε).

Δεύτερον -, το έχω γράψει κι άλλοτε - οι πανηγυρικοί λόγοι που ακούγονται σε σχολειά και ναούς κατά την ημέρα της γιορτής, είναι γεγονός πως οι περισσότεροι καταδεικνύουν ιδεοληπτικές αγκυλώσεις μιας θεολογίας ξένης προς τον πραγματικό εαυτό της. Πρόκειται για βαθιά πληγή που, προς το Καθολικό Σώμα της Εκκλησίας, συνεχώς συναντά την απαρέσκεια μεγάλου μέρους συνανθρώπων μας, οι οποίοι κάποια στιγμή θα ‘θελαν να ακούσουν μεστό θεολογικό και φιλοσοφικό λόγο, μακριά από τα τετριμμένα κατηχητικά λογύδρια. Η συνεχής επανάληψη αυτών, συνιστά μια συνεχή αιμορραγία του αληθινού εαυτού της Εκκλησίας και την ωθεί στο περιθώριο της εποχής που ζούμε. Είναι σαν να ξαναγράφεται όχι μόνο Ο δεύτερος βίος των Τριών Ιεραρχών, αλλά και ο τρίτος βίος, με ιδεολογικές κορώνες τύπου Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια Ετούτη η ιδεολογικοποίηση της γιορτής των Τριών Ιεραρχών, δεν είναι καινούργια: κρατά από τον 19ο αιώνα, κι εδώ αξίζει να αναφερθώ στην παρέμβαση που στη συζήτηση έκαμε κι ο αγαπητός φίλος Σταύρος Γιαγκάζογλου: ότι, δηλαδή, η ιδεολογικοποίηση της γιορτής αφ' ενός μεν παραχαράσσει κι αλλοιώνει τη θεολογική και φιλοσοφική σκέψη των τριών αυτών Πατέρων της Εκκλησίας, αφετέρου δε αλλοτριώνει τον λαό μας, αφού τον δυσκολεύει δημιουργικά να αναχωνεύσει το σημερινό πολιτισμό του με τον πολιτισμό της Ύστερη Αρχαιότητας.

Τρίτον, όσα απόψε είπε ο κ. Αμπατζίδης, πράγματι θα τα ζήλευαν οι ιστορικοί Henri - Irénée Marrou και Peter Brown, στους οποίους χρωστάμε τον όρο «Ύστερη Αρχαιότητα», κι αυτό δεν είναι ένα κολακευτικό σχόλιο προς τον ομιλητή. Έχω τη γνώμη πως οι δύο αυτοί ιστορικοί, αν σε βάθος εντρυφούσαν στο συγγραφικό έργο των Τριών Ιεραρχών θα μας είχαν δώσει ακόμη πιο συγκλονιστικά βιβλία.