Το Homo Sacer του Ιταλού φιλοσόφου Τζόρτζιο Αγκάμπεν έρχεται να ανανεώσει τις κριτικές μελέτες γύρω από την έννοια της κυριαρχίας και να εμβαθύνει στους τρόπους με τους οποίους ασκείται και εμπεδώνεται η βιοπολιτική. Κυρίαρχο μοτίβο αποτελεί η γυμνή ζωή του homo sacer, αυτής της σκοτεινής φιγούρας του ρωμαϊκού δικαίου στην οποία αποτυπώνεται για πρώτη φορά η παράδοξη σχέση εξουσίας / κυριαρχίας και απλής βιολογικής ζωής. Γυμνή ζωή και κατάσταση εξαίρεσης αποτελούν για τον Αγκάμπεν δύο βασικά στοιχεία του τρόπου με τον οποίο συγκροτείται και αναπαράγεται η κυριαρχική αντίληψη της εξουσίας. Το θεμελιώδες έργο της κυρίαρχης εξουσίας είναι η παραγωγή της γυμνής ζωής ως αρχικού πολιτικού στοιχείου και ως κατωφλιού άρθρωσης μεταξύ φύσης και κουλτούρας, ζωής και βίου.
Ο Αγκάμπεν συνομιλεί και επεκτείνει τον διάλογο με στοχαστές όπως ο Αριστοτέλης, ο Καρλ Σμιτ, ο Μισέλ Φουκώ, η Χάνα Άρεντ κ.ά. Η παραγωγή ενός βιοπολιτικού σώματος είναι η πρωταρχική δραστηριότητα της κυρίαρχης εξουσίας. Μέσα από τη μελέτη του για τους ολοκληρωτισμούς του 20ού αιώνα προσεγγίζει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης από τη μεριά της βιοπολιτικής, ανάγοντάς τα ως ένα καίριο παράδειγμα της πολιτικής νεωτερικότητας. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης είναι σήμερα ολόκληρη η κοινωνία, οι σύγχρονες «δημοκρατίες» είναι ο φυσιολογικός συνεχιστής του ολοκληρωτισμού, του οποίου οι τεχνικές διαχέονται μέσω αόρατων δικτύων κατεξουσιασμού σε ολόκληρο το κοινωνικό σώμα. Σε μια περίοδο που η κατάσταση εξαίρεσης επεκτείνεται σε όλο και περισσότερα πεδία της καθημερινής ζωής και «όλοι ανεξαιρέτως είμαστε εν δυνάμει homines sacri», το βιβλίο του Τζόρτζιο Αγκάμπεν έρχεται να αναμετρηθεί και να σταθεί κριτικά απέναντι στους σύγχρονους και καθοριστικούς μετασχηματισμούς που συντελούνται στο κοινωνικό πεδίο· [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].
«Συνεπώς εκείνο που προσδιορίζει την κατάσταση του homo sacer δεν είναι η αρχέγονη αμφισημία της ιερότητας που είναι σύμφυτη, όσο, αντιθέτως, ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του διπλού αποκλεισμού στον οποίο βρίσκεται εγκλωβισμένος και της βίας στην οποία εκτίθεται. Αυτή βία – η μη εγκεκριμένη θανάτωση την οποία μπορεί να διαπράξει οποιοσδήποτε – δεν μπορεί να ταξινομηθεί ούτε ως θυσία ούτε ως δολοφονία, ούτε ως εκτέλεση μιας καταδίκης ούτε ως ιεροτελεστία. Μακριά από τις θεσπισμένες μορφές του ανθρώπου και του θεϊκού δικαίου, διανοίγει μια σφαίρα του ανθρώπινου πράττειν που δεν είναι ούτε εκείνη του sacrum facere (τα ιερά επιτελείν, ιερουργείν, θύειν) ούτε εκείνη της κοσμικής πράξης και την οποία στο σημείο αυτό θα πρέπει να αποπειραθούμε να κατανοήσουμε».
GIORGIO AGAMBEN. (2018). Homo Sacer. Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή, μτφρ. Παναγιώτης Τσαμουράς, επίμετρο Φιλήμων Παιονίδης. Αθήνα: Έρμα, σσ.134-135.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου