Ο δόκτωρ Σνακ στο Σινά...

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Η πολιτική ηγεσία (ανεξάρτητα από κόμματα) και η ανικανότητα των πολιτικών εγκεφάλων όχι απλά να παρακολουθήσουν αλλά και αποτελεσματικά να διαχειριστούν το ζήτημα της Μονής Σινά, θυμίζει τον Νεοϋορκέζο δόκτορα Σνακ, στο μυθιστόρημα Οι Καμπάνες του Γιώργου Θεοτοκά. Όσοι έχουμε διαβάσει τις Καμπάνες, θα θυμόμαστε τον πρωταγωνιστή τους, τον τραπεζίτη Κωστή Φιλομάτη και την αισθητή παρουσία του στο Όρος Σινά. Το δεύτερο, μάλιστα, μέρος του μυθιστορήματος έχει τίτλο «Ποιος είναι ο Δόκτωρ Σνακ;». Σε αυτό το ερώτημα, ο Θεοτοκάς μέσω του ήρωα Κωστή Φιλομάτη, δεν δίνει κάποια σαφή απάντηση, καθώς ο δόκτωρ Σνακ αποτελεί μέχρι τέλους το μυστηριακό πρόσωπο του κειμένου, του οποίου η ταυτότητα δεν διευκρινίζεται ποτέ: «[…] η διάφανη σκιά του δόκτορα Σνακ, δίχως μορφή ούτε περιεχόμενο, παράλογη, ασύλληφτη, αδιανόητη, αλλά πολύ πραγματική και αισθητή, όπως μια κρυμμένη αρρώστια που μας τρώει και δεν ξέρουμε τι είναι».

Για τις Καμπάνες έχει γράψει ένα ωραίο άρθρο ο νεοελληνιστής Δημήτρης Τζιόβας· με τίτλο: «Η μυθιστορηματική πορεία του Γιώργου Θεοτοκά. Άτομο – Ιστορία – Μεταφυσική», είναι δημοσιευμένο στο περιοδικό Νέα Εστία, τχ 1784 (2005), σσ. 856-88. Σ’ αυτό ο Τζιόβρας υποστηρίζει ότι, ο Σνακ αντιπροσωπεύει «μια αόριστη απειλή, μια δαιμονιακή παρουσία, που τροφοδοτεί τις διαδόσεις και τη συνωμοσιολογία για πράκτορες, κατασκοπείες και διεθνή συμφέροντα», σαν κι αυτά που ακούγονται σήμερα για τη από δω και πέρα πορεία της περιοχής του Σινά, για σύγχρονους επενδυτές που θα οδηγήσουν τον κόσμο στην ευμάρεια και την ευτυχία. Ένας δηλαδή «κυνισμός του χρηματιστηρίου» και τον Σνακ, ως «άγγελο των καταστροφών», να προσπαθεί να μεταβάλει την περιοχή του Σινά σε περιοχή επένδυσης κεφαλαίων. Εδώ, θα ‘λεγα ότι ο Θεοτοκάς είναι άκρως προφητικός:

«Γνώρισμα της Βίβλου —τούτο, μάλιστα, θα σημείωνα ως το κύριο χαρακτηριστικό της— είναι ότι εφαρμόζεται κατά γράμμα σε κάθε τόπο και κάθε εποχή. Η χρυσή στάχτη του χωνευτού μόσχου του Σινά, που τον ήπιε ο λαός του Ισραήλ, κατά διαταγή του προφήτη Μωυσή, στη σημερινή μας γλώσσα λέγεται επένδυση κεφαλαίων».

Ο Τζιόβας το γράφει ξεκάθαρα πως, διαβάζοντας κανείς το μυθιστόρημα «έχει την αίσθηση ότι η υπερβολή της γνώσης οδηγεί στη διατάραξη της ψυχικής και ηθικής ισορροπίας, ενώ η αναζήτηση μιας νέας κατεύθυνσης φαίνεται να συνοψίζεται στην άποψη» του ίδιου του Θεοτοκά:

«πως ο κόσμος έχει ανάγκη από μια πίστη πέρα από το λογικό, για να κατορθώσει να σηκώσει το βάρος της ύπαρξής του και, μάλιστα, για να την κάμει καλύτερη. Θα μπορούσε να είτανε μια θρησκεία ή και μια άλλη βαθιά ριζωμένη, αισιόδοξη, συλλογική βεβαιότητα, λόγου χάρη η πίστη στην αξία του ανθρώπου ή σε μια θεωρία της εξέλιξης ή ό,τι άλλο».

Οι Καμπάνες, σήμερα, με το ζήτημα της Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, όπως εξελίσσεται, πράγματι, είναι ένα μυθιστόρημα: «που προσπαθεί να εκφράσει μέσα από εικόνες βιβλικών καταστροφών την εποχή της αμφιβολίας και της μεταφυσικής αγωνίας, θέτοντας το αίτημα της πίστης ως αντίδοτο στο πολιτισμικό αδιέξοδο του βιομηχανικού πολιτισμού. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα ηθικής και μεταφυσικής, οράματος και φόβου, απόγνωσης και ελπίδας. Ένα μυθιστόρημα που θέλει να προβλέψει το μέλλον επιστρέφοντας στο παρελθόν, πού αρνείται το μηδενισμό και προβληματίζεται για το μέλλον της ανθρωπότητας».

Μόνο που, η πολιτική ηγεσία του τόπου μας (ανεξάρτητα από κόμματα), είναι ανίκανη να παρακολουθήσει και να διαχειριστεί ή και να προσεγγίσει τις σύγχρονες πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές εξελίξεις.

Η απουσία εμπιστοσύνης στην Κυβέρνηση δημιουργεί ρήγμα στην εθνική ασφάλεια

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΪΛΑ, Υποναυάρχου ε.α.

Σε μια εποχή που ορίζεται ολοένα και περισσότερο από υβριδικές απειλές, όπως εκστρατείες παραπληροφόρησης έως κυβερνοεπιθέσεις τα παραδοσιακά παραδείγματα ασφάλειας δεν επαρκούν πλέον. Τα εργαλεία επιρροής έχουν γίνει πιο ύπουλα, στοχεύοντας στη συνοχή των κοινωνιών και την αξιοπιστία των θεσμών. Σε αυτό το πλαίσιο, η εμπιστοσύνη δεν μεταφράζεται απλά ως μια κοινωνική αρετή, αλλά είναι ένας ακρογωνιαίος λίθος της εθνικής ασφάλειας.

Ο χειρισμός της απόφασης σχετικά με την ιστορική Μονή Σινά από την ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εξεταστεί υπό αυτό το στρατηγικό πρίσμα. Δεν πρόκειται απλώς για ζήτημα θρησκευτικής διοίκησης ή πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι ένα τεστ για το πώς η εμπιστοσύνη μπορεί να καλλιεργηθεί ή να διαβρωθεί ενόψει σύνθετων γεωπολιτικών πραγματικοτήτων.

Η εμπιστοσύνη ως στρατηγικό πλεονέκτημα

Η Μονή Σινά, ένα πνευματικό και πολιτιστικό σύμβολο με βαθείς ιστορικούς δεσμούς με την Ελλάδα και τον Ορθόδοξο κόσμο, αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από έναν θρησκευτικό χώρο. Είναι ένα σύμβολο συνέχειας, διαλόγου και κοινής ταυτότητας. Διαχειριζόμενη τη σχέση της με αυτό το ίδρυμα, η ελληνική κυβέρνηση σηματοδοτεί τόσο στο εγχώριο όσο και στο διεθνές κοινό τη δέσμευσή της στις δημοκρατικές αξίες, τη διατήρηση της ιστορίας και τη θρησκευτική διπλωματία.

Εάν η δημόσια αντίληψη αρχίσει να υποψιάζεται πολιτικό οπορτουνισμό, εξωτερικές παρεμβάσεις ή αδιαφανή λήψη αποφάσεων, η εμπιστοσύνη στην ευρύτερη στρατηγική στάση της κυβέρνησης μπορεί να μειωθεί. Σε ένα τέτοιο κλίμα, υβριδικοί δρώντες -κρατικοί ή μη κρατικοί- μπορούν να εκμεταλλευτούν ρωγμές στην εθνική αφήγηση για να διαβρώσουν τη συνοχή και να σπείρουν διχασμό.

Εσωτερική Διαχείριση και Κοινωνική Εμπιστοσύνη: Το Παράδειγμα των Τεμπών

Η στρατηγική ανθεκτικότητα δεν περιορίζεται στις διεθνείς σχέσεις ή την αντιμετώπιση εξωτερικών απειλών. Η διαχείριση κρίσεων στο εσωτερικό της χώρας αποτελεί κρίσιμο δείκτη κρατικής αξιοπιστίας. Το δυστύχημα των Τεμπών, με τις τραγικές του συνέπειες, ανέδειξε βαθιές παθογένειες στον τομέα της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της κρατικής ευθύνης. Η αδυναμία έγκαιρης και πειστικής επικοινωνίας με την κοινωνία, η απουσία σαφούς ανάληψης ευθύνης, καθώς και η διάχυτη αντίληψη περί ατιμωρησίας, υπονόμευσαν το δημόσιο αίσθημα εμπιστοσύνης.

Η υπόθεση αυτή υπογραμμίζει ότι η αποτυχία διαχείρισης εσωτερικών κρίσεων τροφοδοτεί πολιτικό και θεσμικό κυνισμό, δημιουργώντας γόνιμο έδαφος για ρητορική μίσους, συνωμοσιολογία και αποξένωση των πολιτών από τους θεσμούς. Μια κυβέρνηση που αδυνατεί να προστατεύσει αποτελεσματικά τους πολίτες της ή να ανταποκριθεί στις προσδοκίες δικαιοσύνης και αλήθειας, χάνει τη στρατηγική της αξιοπιστία ακόμα και στα μάτια των συμμάχων της.

Οικοδόμηση Ανθεκτικότητας Μέσω Διαφάνειας και Συμμετοχής

Η άυλη φύση των υβριδικών απειλών απαιτεί μια απτή, εδραιωμένη αντίδραση: ανθεκτικές, καλά ενημερωμένες και ενεργές κοινωνίες. Οποιαδήποτε κυβερνητική απόφαση που επηρεάζει τα εθνικά σύμβολα πρέπει να κοινοποιείται με σαφήνεια, ευαισθησία και συμπερίληψη. Αυτό σημαίνει προληπτική διαφάνεια, όχι μόνο αντίδραση σε κρίσεις, αλλά και πρόβλεψή τους με αξιόπιστα, προνοητικά μηνύματα.

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να διευκρινίσει:

• Γιατί η απόφαση σχετικά με τη Μονή Σινά ήταν απαραίτητη.
• Πώς ευθυγραμμίζεται με τις εθνικές και δημοκρατικές αξίες, και
• Τι σημαίνει αυτό για τον ρόλο της Ελλάδας στην προάσπιση της πολιτιστικής και πνευματικής κληρονομιάς.

Οι δημόσιες ενημερώσεις, οι διαβουλεύσεις με την Ορθόδοξη Εκκλησία, η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και οι προσβάσιμες ενημερωτικές εκστρατείες είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση της νομιμότητας.

Διεθνής Εμπιστοσύνη και Στρατηγική Επικοινωνία

Σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο, οι εσωτερικές αποφάσεις συχνά αντηχούν πέρα ​​από τα σύνορα. Η αξιοπιστία της Ελλάδας μεταξύ των συμμάχων της στην Ευρώπη, την Ανατολική Μεσόγειο και τον Ορθόδοξο Χριστιανικό κόσμο εξαρτάται από τη συνέπεια με αρχές. Η Μονή Σινά, με τους ιστορικούς της δεσμούς τόσο με την Ελλάδα όσο και με την ευρύτερη περιοχή, είναι ένας τόπος όπου πρέπει επίσης να διαφυλάσσεται η διεθνής εμπιστοσύνη.

Η στρατηγική επικοινωνία πρέπει να εξελιχθεί πέρα ​​από τον περιορισμό της κρίσης στη διαμόρφωση αφήγησης. Αυτό περιλαμβάνει την παρουσίαση ενός οράματος για την Ελλάδα ως προστάτη της πολιτιστικής κληρονομιάς, ως υπερασπιστή των δημοκρατικών αξιών και ως ανθεκτικό παράγοντα απέναντι στις υβριδικές πιέσεις.

Συμπέρασμα

Η εμπιστοσύνη δεν είναι πλέον μια έννοια «ήπιας» ισχύος, αλλά το σκληρό θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η αποτελεσματική υβριδική άμυνα. Ο χειρισμός της απόφασης για τη Μονή Σινά από την ελληνική κυβέρνηση πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση, ανάλογα με το πώς καλλιεργείται η εμπιστοσύνη σε επίπεδο κράτους-κοινωνίας και σε διεθνές επίπεδο.

Σε μια εποχή όπου οι αφηγήσεις διαμορφώνουν τις πραγματικότητες, η εμπιστοσύνη είναι στρατηγική. Και η στρατηγική ξεκινά με ακεραιότητα, συμπερίληψη και όραμα.

ΠΗΓΗ: Ανιχνεύσεις

Γιάννης Βερβέρης: ποιητής της ζωής και του θανάτου, του έρωτα και της ματαίωσης

Πολυδιαβασμένος ποιητής ο Γιάννης Βερβέρης! Ποιητής της αμφισβήτησης, της απώλειας, της μοναξιάς, του θανάτου, έφυγε από τη ζωή το 2011 σε ηλικία μόλις 56 χρονών. Το αρθράκι Ο Γ. Β. στη Μυτιλήνη της καλής συναδέλφου Σάρας Θηλυκού, την οποία γνώρισα το 2009 όταν βρέθηκε στη Λέσβο διδάσκοντας το μάθημα των Θρησκευτικών, μας μεταφέρει στο ποιητικό σύμπαν του Γιάννη Βερβέρη, αλλά και της ίδιας της Σάρας που, εκτός από εξαιρετική θεολόγος, είναι και ποιήτρια! Α.Ι.Κ.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΕΡΒΕΡΗΣ. (2000). Ο θάνατος το στρώνει. Αθήνα: Ύψιλον, σσ. 26-27.

Βράδυ Σαββάτου με βοριαδάκι

Κάτω από τα μανταλωμένα σου βλέφαρα

Υπάρχουν μονοπάτια που οδηγούν

Σ’ ένα άλλο πιο φωτεινό στερέωμα

Υπάρχουν κρύσταλλα που τραγουδούν

Γολέττες που ταξιδεύουν

Υπάρχει κι ένα μαύρο χιόνι που ξεφτίζει

Μες σε μια νύχτα δίχως όχθες

ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ. (1988). «Κάτω από τα μανταλωμένα σου βλέφαρα», στο: Σύνοψη. Ποιήματα 1973-1979, τ. Γ΄. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σ. 63.

Από κατάλευκο μάρμαρο

Η μορφή σου

Μόνη φροντίδα σου εδώ

Να διασχίσεις αυτόν τον καθρέφτη

Τον βαθύ

Σαν ένα βάραθρο

Πίσω απ’ το ασήμι του

Πουλιά φανταστικά

Προαναγγέλλουν μιαν άνοιξη που σιμώνει

Σα διάφανη κοπέλλα

Για να σε πάρει από το χέρι

Ενώ πιο πέρα

Μαύρα ψαλίδια

Κόβουν το παραπέτασμα των ίσκιων

Σχεδιάζοντας

Έν’ άνοιγμα φωτεινό

ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ. (1988). «Από κατάλευκο μάρμαρο η μορφή σου», στο: Σύνοψη. Ποιήματα 1973-1979, τ. Γ΄. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σ. 65.

H κατρακύλα του Σινά

Του ΜΑΝΩΛΗ ΒΑΡΔΗ

Όταν η διοίκηση ενός «κράτους» (Ελλάδα) ασχολείται με την Ε.Ε., τον ΟΟΣΑ και τους γάμους ή τις υιοθεσίες των ομόφυλων (sic!), δεν μπορείς να περιμένεις και πολλά περισσότερα πράγματα. Το καπάκι της ασφάλειας του θερμοκηπίου ενός ειρηνικού, ανεπτυγμένου και πράσινου κόσμου έχει σηκωθεί. Έχεις και την ατυχία να μην ζεις στις Βρυξέλλες, αλλά σε αυτό το «κράτος», οπότε καλείσαι να αντιμετωπίσεις πραγματικούς γεωπολιτικούς κινδύνους και προβλήματα χιλιετιών. Ρε φουκαρά Έλληνα, τι σου ’μελλε να πάθεις στα γεράματα σου. Ούτε να τελειώσεις ήσυχα μαζί με τα σκυλιά και τα γατιά σου δεν σε αφήνουν. Κάτι απίστευτες ιστορίες με μοναστήρια, ΑΟΖ, Κύπρο, και άλλα τόσα σε ενοχλούν. Το ξέρω. Σε συμπονώ. Έρχεται καλοκαίρι. Είναι και οι συναυλίες. Τι να πει κανείς; Πραγματικά πόνος. Δεν φτάνει η αφύπνιση για τις «πατσαβούρες» στην Ακρόπολη και οι Πορτοσάλτες, τι άλλο θέλουν από την κατρακύλα. Άσε που κι αυτοί στην έρημο Σινά. όλο και λαμογιές θα’ χουν κάνει, κρίνοντας εξ ιδίων. Νομίζω όμως ότι θα τα ξεπεράσεις όλα αυτά και θα πας παρακάτω, όλο και πιο κοντά στον ευτυχισμένο σου θάνατο που τόσο ποθείς.

ΠΗΓΗ: manolisgvardis

Με αφορμή τα θέματα στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία των Πανελλαδικών Εξετάσεων

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Δεν ήταν μόνο η δημιουργικότητα που, χθες, είχε την τιμητική της στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας –γι’ αυτή παραπέμπω εδώ και εδώ (δύο εξαιρετικά βιβλία, στο δεύτερο ο συγγραφέας του αφιερώνει τρία ολόκληρα κεφάλαια σ’ αυτή)- ήταν και η «εξαίσια αστική μας κοινωνία» από το «για ένα φιλότιμο» του Γιώργου Ιωάννου. Με αφορμή το ελαφρώς διασκευασμένο απόσπασμα –τι κατάντια κι αυτή να διασκευάζεται ένα τόσο απλό στη γλώσσα μας λογοτεχνικό διαμάντι, από τα πολλά που έχει γράψει ο Ιωάννου- αποκαλυπτικά όσα γράφει ο Θωμάς Κοροβίνης στον «αδερφό» Γιώργο Ιωάννου.

«Πού είσαι μάγκα μου, να δεις τί γίνεται τώρα. Κέντρα διερχομένων έτι υφιστάμενα… Κομπλεξικές μουστόγριες ακλόνητες με διακριτικά. Κατά πού βόσκει ο Μαχάων; Η Ομόνοια χωρίς ομόνοια. Και χωρίς αναγνωριστικά. “Παυσίλυπος ην ο τόπος”[1] Στον καιρό σου… Όσο αναπνέω θα υποστηρίζω τη μνήμη σου, τη μνήμη μιας καρδιάς που δεν παράδωσε τα κλειδιά της στο έλεος των κατσιαπλιάδων. Η μπόχα της απάτης σιγοτρώει και τις τελευταίες αντιστάσεις. Κατά πού βαδίζουμε; “Έτσι θα ‘ναι και τότε”[2]. Βραβεία ειρήνης για τους σφάχτες των λαών και νόθα Νόμπελ. Η διεθνής των κατεργάρηδων, ο δαίμων της αλητείας, συχνά κι η Αγία Έδρα ευλογούν: “Pax vobis”. Ειρήνη, έλεος κι εγκώμια για τους θεομπαίχτες, τους βανδάλους κι “αυτούς που αρπάξανε το ψίχουλο απ’ του σπουργιτιού το στόμα”[3], καθώς είχε στην ώρα του φωνάξει ο Ελύτης. Συχνή εμφάνιση χαμερπών λαοπλάνων δίκην εκστατικών προφητών. Τους ψηφίζουν. Τους χειροκροτούν. Τους κάνουνε ταγούς και καίσαρες. Γκουρού. Αποφεύγονται τα Γυμνάσια. Αποθεώνονται τα Γυμναστήρια. Γεμίσαμε εξυπνάκηδες. Θρίαμβος ημιμάθειας. Γενεά Πολυτεχνείων, στα πράγματα. Πρώην μαοϊκοί, νυν σινιέ. Παπα-ροκάδες. Μεγάλος αδελφός Μίκης ενδίδει σε λούστρα εποχής. Άλλοι φωτισμένοι αδελφοί, της κακομοίρας. Καίγονται, όλα σιγοκαίγονται σ’ αυτή την “Εύφλεκτη χώρα”[4]».

Ο Ιωάννου, παρότι από το 1971 έζησε στην Αθήνα, στο έργο του, η γενέτειρά του Θεσσαλονίκη «δεν είναι “πλαίσιο” ή περιβάλλον, αλλά κεντρικός ήρωας. Ένας ήρωας που ο συγγραφέας Ιωάννου τον παρακολουθεί προσεκτικά να μεταλλάσσεται, να ξεφεύγει, να μαγεύει και να μαγεύεται, να εντάσσεται τελικά στην κατηγορία των ηρώων που οι συγγραφείς τους τούς ερωτεύονται θανάσιμα», γράφει ο Χεκίμογλου σε δημοσιεύμά του στην εφ. Θεσσαλονίκη (24.9.1992)· το εν λόγω δημοσίευμα, με τίτλο: «Τα ξόρκια που πολέμησε ο Γ. Ιωάννου», στο: Ευάγγελος Α. Χεκίμογλου, Θεσσαλονίκη. Τουρκοκρατία & Μεσοπόλεμος. Κείμενα για την Ιστορία και την Τοπογραφία της Πόλης, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1995, σσ. 371-375.

[1] «Παυσίλυπος γαρ ο τόπος». Φράση του Ιωάννου· «Ομόνοια 1980».

[2] Τίτλος πεζογραφήματος του Ιωάννου· «Καταπακτή».

[3] Ποιητική φράση του Ελύτη.

[4] Τίτλος άρθρου και συλλογής άρθρων του Γιώργου Ιωάννου.

ΘΩΜΑΣ ΚΟΡΟΒΙΝΗΣ. (2005). Θεσσαλονίκη 2003 – Ρεπορτάζ. Γράμμα στον αδελφό Γιώργο Ιωάννου που λείπει είκοσι χρόνια στην καταπακτή. Θεσσαλονίκη: Μυγδονία, σσ. 28-29.

Φλαμένκο: Μουσική και Χορός Ερωτικός!!! Καλό Σαββατοκύριακο!

ΠΗΓΗ: Tomasito Gipsy