Το Kράτος και ο Πόλεμος

Του Τζόρτζιο Αγκάμπεν [μετάφραση: Αναστάσιος Θεοφιλογιαννάκος].

 

Αυτό που αποκαλούμε Κράτος είναι, σε τελική ανάλυση, μια μηχανή για τη διεξαγωγή πολέμων· και αργά ή γρήγορα, η καταστατική του αυτή κλίση καταλήγει να αναδύεται, επισκιάζοντας κάθε σκοπό — περισσότερο ή λιγότερο εποικοδομητικό — που μπορεί να αποδίδει στον εαυτό του για να δικαιολογεί την ύπαρξή του. Αυτό είναι σήμερα ιδιαίτερα εμφανές. Ο Νετανιάχου, ο Ζελένσκι και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ακολουθούν πεισματικά, πάση θυσία, μια πολιτική πολέμου, για την οποία ασφαλώς μπορούν να διατυπωθούν σκοποί και δικαιολογίες· όμως το έσχατο κίνητρό της είναι ασυνείδητο και εδράζεται στην ίδια τη φύση του Κράτους ως πολεμικής μηχανής. Αυτό εξηγεί γιατί ο πόλεμος — όπως είναι πρόδηλο στην περίπτωση του Ζελένσκι και της Ευρώπης, αλλά και του Ισραήλ — συνεχίζεται επίμονα, ακόμη κι αν οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι οδηγούνται στην πιθανή τους αυτοκαταστροφή. Και είναι μάταιο να ελπίζουμε πως μια μηχανή πολέμου θα σταματήσει μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο. Θα προχωρήσει ως το τέλος, όποιο κι αν είναι το τίμημα που θα κληθεί να πληρώσει.

ΠΗΓΗ: Φρέαρ

This must be the place I waited years to leave

ΠΗΓΗ: Pet Shop Boys

Σταύρος Λυγερός: Γιατί η ισραηλινή επίθεση μπορεί να φέρει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα

 

ΠΗΓΗ: SLpress

Ο αντιμιλιταριστής Έρμαν Έσσε

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Δεν υπάρχει γενιά ανθρώπων που να μην έχει ζήσει πόλεμο. Τον 20ό αιώνα δύο γενιές έζησαν δύο παγκόσμιους πολέμους. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Ακόμα δεν έχει κλείσει το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα και ήδη μαίνονται δύο πόλεμοι, ένας στην Ουκρανία κι άλλος ένας στη Μέση Ανατολή. Ο πόλεμος, λοιπόν, ποτέ δεν έλειψε από την ιστορία, θα πρέπει να τον παραδεχθούμε «όχι ως προσωρινό, αλλά ως μόνιμο χαρακτηριστικό της ιστορικής ζωής» γράφει σ’ ένα δοκίμιό του ο αξέχαστος Χρήστος Μαλεβίτσης. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν έπαψαν να υπάρχουν αντιμιλιταριστικά κινήματα και αντιμιλιταριστικές ιδέες.

Στη διάρκεια του πολέμου που μαίνονταν τον Αύγουστο του 1914 ο Έρμαν Έσσε υποστήριζε ότι η Ευρώπη ήταν φυλακισμένη μέσα σε μια συλλογική νεύρωση. Κάπου κρυφά, δηλαδή, για τον νομπελίστα κορυφαίο συγγραφέα, οι Ευρωπαίοι ανέχονταν και δικαιολογούσαν τον πόλεμο. Γι’ αυτό κι ο Έσσε ένιωθε συνένοχος. Δεκατρία χρόνια αργότερα θα εκδώσει τον Λύκο της Στέπας, ένα από τα πιο σημαντικά έργα του, και διαμαρτυρόμενος στο μιλιταριστικό καθεστώς της Γερμανίας, εγκαταλείπει την πατρίδα του και οριστικά μέχρι το θάνατό του το 1962 εγκαταθίστατε στην Ελβετία. Ιδού, πως, στον Λύκο της Στέπας εκφράζει τον αντιμιλιταρισμό του, ο οποίος είναι λίαν επίκαιρος:

«Και ξαφνικά, κατιτί με τράβηξε σ’ έναν θορυβώδη και ταραγμένο κόσμο. Στους δρόμους έτρεχαν αυτοκίνητα, μερικά ήταν τεθωρακισμένα και κυνηγούσαν πεζούς, τους έλιωναν κάτω απ’ τις ρόδες τους, τους κόλλαγαν πάνω στους τοίχους των σπιτιών. Κατάλαβα αμέσως: ήταν ο αγώνας ανάμεσα στους ανθρώπους και τις μηχανές, που τον προετοίμαζαν και τον περίμεναν για πολύ καιρό, που τον φοβούνταν για πολύ καιρό και τώρα, επιτέλους είχε ξεσπάσει. Παντού κείτονταν νεκροί και κομματιασμένοι, παντού τρακαρισμένα, ρημαγμένα και μισοκαμένα αυτοκίνητα, πάνω απ’ το φρικτό συνονθύλευμα πετούσαν αεροπλάνα, που ακόμα κι αυτά τα πυροβολούσαν απ’ τα παράθυρα και τις στέγες με τουφέκια και πολυβόλα. Άγρια και επαναστατικά πλακάτ κρέμονταν σ’ όλους τους τοίχους και ξεσήκωναν με τα τεράστια γράμματά τους, που έλαμπαν σαν φωτιές, το έθνος να σηκωθεί επιτέλους και να αγωνιστεί για τους ανθρώπους κι ενάντια στις μηχανές, να αγωνιστεί επιτέλους ενάντια στους χοντρούς, καλοντυμένους κι αρωματισμένους πλούσιους που ξεζούμιζαν τους άλλους με τη βοήθεια των μηχανών τους, να καταστρέψει τα τεράστια διαβολικά αυτοκίνητά τους, να βάλει φωτιά στα εργοστάσια και να συμμαζέψει λίγο την ντροπιασμένη γη, να την αδειάσει και να μειώσει τον πληθυσμό της, για να μπορέσει να φυτρώσει πάλι το χορτάρι, να ξαναφυτρώσει μέσα απ’ τον σκονισμένο τσιμεντένιο κόσμο κάτι σαν δάσος, σαν λιβάδι, σαν αγρός, σαν ρυάκι και σαν βάλτος. Αντίθετα, υπήρχαν άλλα πλακάτ, θαυμάσια ζωγραφισμένα και στυλιζαρισμένα, με πιο απαλά, λιγότερο παιδικά χρώματα, ιδιαίτερα έξυπνα και πνευματώδη, που προειδοποιούσαν όλους τους ιδιοκτήτες και τους λογικούς για το απειλητικό χάος της αναρχίας, μιλούσαν πολύ συγκινητικά για την ευλογία της τάξης, της εργασίας, της ιδιοκτησίας, του πολιτισμού και του δικαίου, και υμνούσαν τις μηχανές σαν την ανώτερη και τελευταία εφεύρεση των ανθρώπων, με τη βοήθεια των οποίων θα γίνονταν θεοί. Συλλογισμένος και γεμάτος θαυμασμό, διάβαζα τα πλακάτ, τα κόκκινα και τα πράσινα· παράξενα επιδρούσε πάνω μου η θαυμαστή ευγλωττία τους, η εξαναγκαστική λογική τους, είχαν δίκιο και βαθιά πεπεισμένος, στεκόμουν μια μπροστά στο ένα και μια μπροστά στο άλλο, ενοχλημένος παράλληλα απ’ τους σκοτωμούς που γίνονταν γύρω μου. Βέβαια, το πιο σημαντικό φαινόταν καθαρά: γινόταν πόλεμος, ένας έντονος, φανατικός κι άκρως συμπαθητικός πόλεμος, που δεν γίνονταν για κάποιον αυτοκράτορα, δημοκρατία, όρια συνόρων, για σημαίες και χρώματα κι άλλα τέτοια συναφή διακοσμητικά και θεατρινίστικα πράγματα, στην ουσία δηλαδή για κουρέλια. Αυτός όμως ο πόλεμος ήταν διαφορετικός. Ο καθένας που δεν του άρεσε πια η ζωή του και δεν του ‘φτανε ο αέρας ν’ αναπνέει, άφηνε τη δυσαρέσκειά του να εκφραστεί μ’ ενεργητικό τρόπο κι έβαζε μπροστά για την ολοκληρωματική καταστροφή αυτού του τσίγκινου, πολιτισμένου κόσμου. Έβλεπα αυτή την καταστρεπτική και δολοφονική μανία να λάμπει φωτεινά κι ειλικρινά στα μάτια τους κι άρχισαν μέσα μου να ανθίζουν αυτά τα άγρια κόκκινα λουλούδια της οργής και να γελάνε. Γεμάτος χαρά ενώθηκα μαζί τους στον αγώνα». ΕΡΜΑΝ ΕΣΣΕ. (1998). Ο Λύκος της Στέπας, μτφρ. Ελένη Φαφούτη. Αθήνα: Νεφέλη, σσ. 211-213.

Δεν χωρά αμφιβολία πως, για τον Έσσε, οι ρίζες κάθε πολέμου, είτε αυτός προέρχεται από το μίσος, την εχθρότητα, την επιδίωξη εξουσίας, αποσαθρώνονται και τα εξιλαστήρια θύματα, στρατιώτες και άμαχοι, είναι η «αιώνια επανάληψη μιας πλάνης» όπου ο κόσμος πάντοτε θα είναι ένα σφαγείο, μια κρεατομηχανή και η ειρήνη να είναι μια ουτοπία.

Σαν να 'ρχεσαι από το μέλλον...

 

ΠΗΓΗ: Bill Evans

Όπου περνάει ο θάνατος, γεννιέται η ομορφιά

«Τι είμαι πια χωρίς εσένα που ρουφούσες όλο το κακό μου;»

«Όπου περνάει ο θάνατος, γεννιέται η ομορφιά».

«Είχα μια γυναίκα που δεν είναι πια / Κι έπεσα απ’ τ’ άλογο σαν να ’μουνα πρωτάρης».

«Ακόμη και στον ύπνο μου δε μου κρατάς κακία».

«Πώς ν’ ασπασθώ εκείνη την εικόνα σου / που διαρκώς σηκώνεται πιο πάνω από τα χείλη;»

«Εγώ που ήξερα πως σ’ αγαπώ / πώς γίνεται να ξέρω πως δεν ξέρω / τι πάει να πει η λέξη σ’ αγαπώ;»

«Μήπως αγάπη είναι μόνο / αποδοχή του κράτους αδικίας;»

ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ

Πολύκλειτος Ρέγκος, Σκιάθος, 1947. ΠΗΓΗ: paletaart3 – Χρώμα & Φώς

Ο άγνωστος θεός της λογοτεχνίας

«Ο Θεός πέθανε, μας διαβεβαιώνει ο Νίτσε. Ναι, απαντά ο καθολικός ποιητής Παύλος Κλωντέλ. Πέθανε, όπως λένε και οι Γραφές. Το πρόβλημα είναι ότι την τρίτη μέρα ανασταίνεται. Γιατί αν πέθανε ο Θεός, δεν πέθανε η πίστη. Και όσο ζει η πίστη, με οποιαδήποτε μορφή, δεν πεθαίνει ο μύθος. Ο μύθος είναι ακριβώς το παράλογο, η αντικοινωνική δύναμη, η κρισιμότερη αντίδραση προς τον πολιτισμό, ο οποίος τον οικειοποιείται και τον εξουδετερώνει. Ο ίδιος ο Νίτσε θα διευκρινίσει τη ριζική αυτή διαβεβαιώση, λέγοντας ότι πέθανε ο Θεός της ηθικής, ο Θεός του καλού και του κακού. Αντί του κλασικού ερωτήματος τι είναι καλό, ο Νίτσε έθεσε το ερώτημα ποιος κρίνει το καλό. Γενεαλογώντας το υποκείμενο, έδειξε πως αναπτύσσεται η μνησικακία που είναι συγκεκαλυμμένο μίσος και ηδονισμός του αδύναμου. Και έτσι πέθανε ο Θεός της μορφής και της καταδίκης. Ο Θεός που δεν πεθαίνει είναι ο Λόγος ως τελείωση του ανθρώπου, ως ενότητα, ως ολοκλήρωση της επιθυμίας, με λίγα λόγια ως τέλος της ιστορίας. Όλοι ζούμε κάτω από τη σκιά της αλήθειας αυτής, όλοι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της μοναδικής αυτής στιγμής. Είτε στην προοπτική της αυτοσυνειδησίας, οπότε εργαζόμαστε για την εκλογίκευση του κόσμου, και τότε η μόνη δυνατή πνευματικότητα είναι η τεχνολογία ως απόλυτη γνώση ή εκκαθολίκευση του πνεύματος και άρα ως απόλυτη ελευθερία. Είτε στην προοπτική του θεολογικού μύθου, επαναλαμβάνοντας με ευλάβεια την εορτή της Αναστάσεως που είναι η πρόγευση της Δευτέρας Παρουσίας και της αποκατάστασης των πάντων. Με άλλα λόγια, είτε εκτός κόσμου τεθεί το αίτημα της ολότητας είτε εντός, το νόημά της παραμένει το ίδιο. Τι άλλο μπορεί να σημαίνει η ολότητα ή τελείωση του ανθρώπου, αν όχι το τέλος της απόστασης ανάμεσα στο εγώ και στο συ, στο εγώ και στο αντικείμενο, στη συνείδηση και στο ασυνείδητο; Ώστε ζούμε κατά τρόπον εσχατολογικό, έστω κι αν δεν το αντιλαμβανόμαστε. Ο Έγελος μάλιστα θα πει: Ο χριστιανισμός είναι το γίγνεσθαι της αθεΐας. Η θεολογία ανακαλύπτει την καθολική πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Χριστός θυσιάζει τη μερικότητά του ως Ιησού για να επιτευχθεί η καθολικότητα του Λόγου. Ταυτοχρόνως, η καθολικότης ως Θεός αναγνωρίζει τη μερικότητα του Ανθρώπου που είναι ο ίδιος ο Θεός ως Χριστός. Τέλειος άνθρωπος είναι ο πλήρως και οριστικώς ικανοποιημένος από αυτό που είναι. Ώστε η χριστιανική ιδέα της ατομικότητας καθιστά δυνατή την εκκοσμίκευση. Από την άποψη αυτή, η θεολογία με Θεό ή χωρίς Θεό είναι κλειδί της πληρότητας».

ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ. «Ο άγνωστος θεός της λογοτεχνίας», Νέα Εστία, τ. 155ος, τχ. 1765, Μάρτιος 2004), σσ. 379-380.

Ισραήλ - Ιράν: Το παρασκήνιο του χτυπήματος και οι κίνδυνοι που προκύπτουν

ΠΗΓΗ: Militaire News

Don't want to be your slave

ΠΗΓΗ: The Rolling Stones

CHARLIE WATTS (2 June 1941 – 24 August 2021)

ΠΗΓΗ: Rolling Stones

Μας λείπεις Τσάρλι Γουάτς

ΠΗΓΗ: The Rolling Stones

She confessed her love to me
Then she vanished on the breeze
Trying to hold on to that was just impossible

She was more than beautiful
Closer to ethereal
With a kind of down to earth flavor

Close my eyes
It's three in the afternoon
Then I, I realize that she's really gone for good

[...]

Σελήνη... Ιουνίου

Κάποτε σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο σερ Τζορτζ Ντάρβιν, η Σελήνη βρισκόταν πολύ κοντά στη Γη. Οι παλίρροιες ήταν αυτές που την έσπρωξαν σιγά σιγά μακριά: οι παλίρροιες που η ίδια η Σελήνη προκαλεί στα γήινα νερά και στη διάρκεια των οποίων η Γη χάνει αργά αλλά σταθερά ενέργεια.

«Το ξέρω καλά! –αναφώνησε ο γέρος Κφβφκ,- εσείς δεν μπορείτε να το θυμάστε αλλά εγώ μπορώ. Εμείς τη Σελήνη την είχαμε πάντα, πελώρια, πάνω από τα κεφάλια μας: όταν ήταν πανσέληνος –νύχτες φωτεινές σαν μέρες, μ’ ένα φως στο χρώμα του βούτυρου- έλεγες πως θα πέσει και θα μας πλακώσει· όταν, πάλι, είχαμε νουμηνία, κυλούσε στον ουρανό σαν μαύρη ομπρέλα που την παίρνει ο αέρας κι όταν γέμιζε, προχωρούσε με τα κέρατά της τόσο χαμηλά, που έλεγες πως τώρα θα καρφωθεί στο λόφο κάποιου ακρωτηρίου και θα μείνει εκεί, αγκυροβολημένη για πάντα. Ολόκληρος ο μηχανισμός, όμως, λειτουργούσε διαφορετικά απ’ ό,τι σήμερα: ίσως γιατί οι αποστάσεις από τον Ήλιο ήταν διαφορετικές, όπως διαφορετικές ήταν οι τροχιές, και η κλίση δε θυμάμαι πια ακριβώς ποιανού πράγματος· από εκλείψεις, άλλωστε, με τη Γη και η Σελήνη τόσο κολλημένες, άλλο τίποτα: αν ήταν ποτέ δυνατό, αυτά τα δύο κήτη να μην έβρισκαν τον τρόπο να σκιάζουν συνεχώς το ένα το άλλο».

ΙΤΑΛΟ ΚΑΛΒΙΝΟ. (1986). Τα κοσμοκωμικά, μτφρ. Ανταίος Χρυσοστομίδης. Αθήνα: Αστάρτη, σ. 9.

Μια ξεχωριστή Τελετή Αποφοίτησης

Στις Τελετές Αποφοίτησης φαίνεται η αξία του ΔΑΣΚΑΛΟΥ. Όπως το γράφει ο Έρμαν Έσσε:

«Η φήμη υπάρχει έτσι, απλά, για τη μόρφωση, είναι θέμα των δασκάλων».

 

Ο Λύκος της Στέπας, μτφρ. Ελένη Φαφούτη, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1998, σ. 180.

Ο David Bowie θα είναι πάντα μια γιορτή κι ένα ταξίδι!!!

 

ΠΗΓΗ: 30KWPA

Ο αιώνιος δανδής της rock μουσικής! Σιωπή... ο Bowie ταξιδεύει… κι ο χρόνος του… σε διάρκεια!!! Ζεστό, πολύ ζεστό το μεσημέρι, εδώ και τώρα, βουτιά βαθιά στη θάλασσα. Α. Ι. Κ.

Τρία ποιητικά κάδρα για τον Γιαννούλη Χαλεπά, τον Θεόφιλο και τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Αν ο άνθρωπος αγιάζει μέσα στον πολύ πόνο, τότε και ο Γιαννούλης Χαλεπάς και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ αγίασαν, όχι όμως με τη σημασία που αποδίδουν στην αγιοσύνη οι θρησκείες. Δεν πρόκειται πάντως για μια κοσμική, ανθρώπινη «αγία τριάδα», αλλά για μια τριάδα θεριών. Ή μάλλον για μια τριάδα Αιγαιοπελαγιτών ποιητών:

Ο Τηνιακός ποιητής της γλυπτικής. Ο Σκιαθίτης ποιητής των λέξεων. Ο Λέσβιος ποιητής των χρωμάτων. Κανείς τους δεν έζησε βίο ήρεμο, ανεμπόδιστο. Τα στοιχεία που τους διαφοροποιούν ωστόσο, προσδίδοντας ξεχωριστή, απαράμιλλη σφραγίδα στο έργο του καθενός, είναι περισσότερα από τα κοινά.

Φυσικά και θα προστρέξεις σε βιογραφίες και μελέτες, αν δοκιμάσεις το μάλλον ανέφικτο: να συνοψίσεις έναν άνθρωπο, και μάλιστα πλούσια δημιουργικό, με τρία ποιήματα, λυρικά ή αφηγηματικά. Κανένας διαμεσολαβητής όμως δεν μπορεί να σου τους συστήσει καλύτερα από το ίδιο τους το έργο. Πληροφορίες μπορείς να δανειστείς, και ιδέες ακόμα. Συναισθήματα όμως όχι. Και δίχως συγκίνηση, η ποίηση υποβαθμίζεται σε ρητορική άσκηση. Το ρίγος που θα σου προκαλέσει η τήξη του χρόνου και η συνύπαρξη των σφόδρα αντιθέτων στα γλυπτά του Χαλεπά· η αθώα, αυθόρμητη ομορφιά που θα μεταλάβεις στις εικόνες του Θεόφιλου· η ψυχογραφική τέχνη του Παπαδιαμάντη που ανασταίνει τους αποκαλούμενους «απλούς ανθρώπους» στην τόση πολυπλοκότητά τους· αυτά θα σε έλξουν και θα κινήσουν τη γραφή σου· [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].

Θα γυρίσουμε στην ομορφιά μια μέρα…

Αυτό που λέμε όνειρο δεν είν᾿ όνειρο

που η πλατιά πραγματικότητα δεν είναι πραγματική.

Κάπου γελιέμαι μα εκεί κιόλας υπάρχω απόλυτα,

σαν το σύννεφο που αλλάζει στα νωθρά δευτερόλεπτα

όντας μονάχα η ακάλεστη μεταμόρφωση.

Κανένα λιοντάρι δεν παραγνώρισε το θήραμα

και η πάπια δεν έπαψε να πιπιλίζει τη λάσπη·

το χταπόδι βγαίνει απ᾿ το ρηχό θαλάμι του με γαλαζόπετρα

στα ξέφωτα η τίγρη λησμονιέται ανεπίληπτα.

Νυχτώνει και σήμερα. Η αγωνία

λέει πάλι: θα βοσκήσω το μαύρο.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

«Θα γυρίσουμε στην ομορφιά μια μέρα…». Νίκος Καρούζος.

Μακροβούτι στην απογευματινή θάλασσα

 

ΠΗΓΗ: MalcolmMclarenMusic

Χρυσοί βραχίονες υποβαστάζουν τη ζωή

Πρέπει να τρυπηθεί το χρυσαφένιο μυστικό

Όλα δεν είναι παρά μια ταχύτατη φλόγα

Που κάνει ν' ανθεί το ρόδο τ' αξιολάτρευτο

Και από όπου ανεβαίνουμε τα εξαίσια αρώματα

Η τελευατία στροφή του ποιήματος: Λόφοι του Γκιγιώμ Απολιναίρ. Στο: Ποιήματα, μτφρ. Νίκος Σπανέας. Αθήνα (1982): Γνώση, σ. 42.

«Aπό το Πάσχα έως την εορτή του Aγίου Πνεύματος ημέρες Πενήντα»

«Aπό το Πάσχα έως την εορτή του Aγίου Πνεύματος ημέρες Πενήντα. Tην Πεντηκοστή οι ευρισκόμενοι απ' εδώθε μεριά, επιβιούντες εν τοις φαινομένοις, εύχονται υπέρ των μεταστάντων από την άλλη μεριά του χάσματος, του φοβερού λάκκου. Mετέχουν στην κοινή προσευχή της Eκκλησίας, γονατίζοντας πάνω σε πράσινα φύλλα καρυδιάς.

Tα υποδιαιρούμενα σε ευάριθμα φυλλίδια μεγάλα φύλλα της καρυδιάς, που εκτός του ότι ο θρεπτικός της και νοστιμώτατος καρπός, παρομοιάζει με τον εγκέφαλο, κέντρο της ατομικής ενός εκάστου σκέψης, περιέχει και ποικίλες ωφέλιμες και ιαματικές ουσίες.

Eπίσης δεν πρέπει να θεωρηθεί άσχετο, το ότι τον έσω ξυλώδη φλοιό του καρυδοεγκεφάλου, τον παρομοιάζουμε με το μικρότερο των πλεούμενων, με τα οποία ο άνθρωπος, αντιμετωπίζει τις τύχες του ταξιδίου, επί του ετέρου των φυσικών στοιχείων, του μορφοποιού του φωτός ύδατος, αποκτώντας την επιβαλλομένη πείρα, πριν κενούμενος παντός ορατού, πληρωθεί ως ο άνεμος.

Eκτός τούτου, η καρυδιά, που πάνω στα ελάσματα των σχημάτων που η χλωροφύλλη της φωτοσυνθέσεως επιβάλλει, γονατίζουμε ευχόμενοι για τους προσφιλείς κεκοιμημένους, έχει ως δέντρο ξύλο, εκτιμώμενο όχι μόνο στην επιπλοποιΐα, αλλά και στην κατασκευή σεντουκιών των μεταστάντων σωμάτων.

Eπίσης λέγονται σεντούκια, τα μπαούλα όπου φυλάγεται η προίκα του γάμου. Eξ άλλου η φυσιολογία του δέντρου, που δίκαια σχετίσθηκε προς τον ύπατο θεό των ανθρωπίνων μύθων φθάνει στην καρποφορία δι' ενός γάμου ασυνήθους εις την καθ' ημέραν τάξη των φυτών.

Γονατίζοντας πάνω στα φύλλα της καρυδιάς την Πεντηκοστή, είναι δυνατόν λοιπόν να ισχυριστούμε, ότι επιτελούμε έναν γάμο παράξενο, με τις ψυχές των προσφιλών, που ξημερώνοντας το Σάββατο του Pουσαλιού, ξανά κλείνονται στον κάτω κόσμο, μετά που επί τόσες ημέρες η χαρά της Aναστάσεως του Xριστού, τις αφήκε ελεύθερες νά 'ρθουν κοντά μας».

ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ. (1992). Ομιλήματα. Αθήνα: Ακρίτας.

Καθώς γεμίζει το φεγγάρι...

Η θέα του φεγγαριού που σιγά σιγά γεμίζει επενεργεί αναζωογονητικά για όποιον κι όποια έχει το προνόμοιο να το βλέπει να αντικαθρεφτίζει στη θάλασσα και ταυτόχρονα να διαβάζει αγαπημένα βιβλία, ακούγοντας παράλληλα κι όμορφη μουσική, χορεύοντας στην πολυθρόνα που κάθεται. Για το πω απλά: έχει καλή αίσθηση των πραγμάτων... Γραμμές, παράγραφοι, μουσική, χορός, οδηγούν τον εαυτό έξω από τον εαυτό, τον αφαιρούν, τον μεταμορφώνουν… Α.Ι.Κ.

«Ο Παρμενίδης απαντούσε: το ελαφρύ είναι θετικό, το βαρύ είναι αρνητικό. Είχε δίκιο ή όχι; Ιδού η απορία. Ένα πράγμα είναι βέβαιο. Η αντίφαση βαρύ - ελαφρύ είναι η πιο μυστηριώδης και η πιο διφορούμενη απ' όλες τις αντιφάσεις». ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ. Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι, σε μετάφραση της Κατερίνας Δασκαλάκη.

ΠΗΓΗ: Tony Hadley

Μονή Σινά: Η ανάλυση του Σταύρου Λυγερού

ΠΗΓΗ: Kontra Channel

Στις 5:17 το πρωί!

«Αυτή η ιστορία του πλουσιόπαιδου – του Άνσον Χάντερ - με είχε, φαίνεται πειράξει. Σαν κάτι ν’ ανακάλυπτα σ’ αυτήν δικό μου. Γιατί είναι μαθηματικά βέβαιο, εννέα φορές και δέκα, ότι όταν κάτι μας ενοχλεί και μας έλκει, πάει να πει πως ανακαλύπτουμε μία αναπηρία που έχουμε και που δεν τολμούμε να την ομολογήσουμε, ένα φόβο που μας τυραννούσε κρυφά και που έρχεται τώρα τούτο το κείμενο, πτυχή προς πτυχή, να ξεδιπλώσει. Αυτή η ιστορία του Άνσον Χάντερ, οσοδήποτε να έμοιαζε με μια κοινή ιστορία εργένη, στο βάθος αντηχούσε σαν μια εξομολόγηση ενός ανθρώπου των πόλεων. Άφηνε έναν απόηχο για το τίμημα που, ενδεχομένως όσοι μαθημένοι στην ελευθεριάζουσα συμβατικότητα της κοινωνικής ζωής, πληρώνουν.

»Για όποιον δεν έχει ζήσει στην πόλη, η πεζογραφία του Σκοτ Φιτζέραλντ είναι αδιανόητη. Σπάνια η μοναξιά της μεγαλούπολης και ο εκπεσμός μιας φθίνουσας αριστοκρατίας του πλούτου έχουν δοθεί με τόση διεισδυτικότητα και λεπτότητα. Όταν ο Άνσον Χάντερ παντρεύοντας και τον τελευταίο του φίλο αντιλαμβάνεται ότι έμεινε μόνος για το Σαββατοκύριακο, κι όταν ύστερα από μια μάταιη περιπλάνηση σε αίθουσες ξενοδοχείων, που στα πτυελοδοχεία τους έμειναν κρεμασμένα τα λουλούδια του πρωινού γάμου, συναντά κάποτε στην περιστρεφόμενη πόρτα του “Πλάζα” την παλιά κοπέλα του – τη μόνη αληθινή γυναίκα της ζωής του – τότε η ιστορία του παύει να είναι ένα δράμα προσωπικό, μεταμορφώνεται στην απελπισία μιας ολόκληρης κοινωνίας να βρει το χαμένο όνειρό της»· Μένης Κουμανατρέας, «Μια εξομολόγηση αντί προλόγου», σσ. 12-13.

«Το “Πλουσιόπαιδο” γράφτηκε αμέσως μετά τον “Μεγάλο Γκάτσμπι” – μυθιστόρημα που προσπόρισε στον συγγραφέα του φήμη, όχι όμως και χρήματα – στο Κάπρι της Ιταλίας την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1925. Μία από τις καλύτερες νουβέλες του, κατά πάσαν πιθανότητα η σημαντικότερη, σημειώνει ο βιογράφος, που τη θεωρεί σαν μια προέκταση του Γκάσμπι, καθώς αναπτύσσει και διευρύνει την επίδραση που ο πλούτος έχει πάνω στους χαρακτήρες. Ένα θέμα, θα έλεγα, παλιό όσο ο “Πλούτος” του Αριστοφάνη, ο “Έμπορος της Βενετίας” και ο “Φιλάργυρος”»· Μένης Κουμανταρέας, «Ένα υστερόγραφο», σσ. 88-89.

ΦΡΑΝΣΙΣ ΣΚΟΤ ΦΤΖΕΡΑΛΝΤ. (1996). Το Πλουσιόπαιδο, μετάφραση, πρόλογος και επίμετρο Μένης Κουμανταρέας. Αθήνα: Κέδρος.

Ποιητικός βίος

«Ένα αδιάβαστο βιβλίο, είναι ένα βιβλίο που δεν υπάρχει».

ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ

Tony Hadley!!!

 

ΠΗΓΗ: Peter Stout

Only when you leave!!!

 

ΠΗΓΗ: Mundo Vinilo

Ξαναδιαβάζοντας και Αλμπέρ Καμύ

Δεν είναι καθόλου αστεία εδώ η έννοια της ελπίδας. Αντίθετα, όσο πιο τραγική είναι η κατάσταση που παρουσιάζει ο Κάφκα, τόσο πιο δυνατή και πιο προκλητική γίνεται η ελπίδα. Πραγματικά, όσο πιο παράλογη είναι η «Δίκη», τόσο πιο απροσδόκητο κι αδικαιολόγητο φαίνεται το παράφορο «άλμα» του «Πύργου». Εδώ, όμως, ξαναβρίσκουμε σε γνήσια κατάσταση την παράδοξη υπαρξιακή σκέψη, όπως την εκφράζει, λόγου χάρη, ο Κίρκεγκωρ: «Πρέπει να χτυπάμε ως το θάνατο την επίγεια ελπίδα, μονάχα με τη βοήθεια της αληθινής ελπίδας[1] θα σωθούμε». Αυτό μπορεί να εξηγηθεί ως εξής: «Έπρεπε να γραφτεί η “Δίκη” για να ακολουθήσει ο “Πύργος”».

Οι περισσότεροι απ’ αυτούς που έχουν μιλήσει για τον Κάφκα παρομοίασαν το έργο του με μια απελπισμένη κραυγή του ανθρώπου που δεν βλέπει βοήθεια από πουθενά. Αλλά αυτό πρέπει ν’ αναθεωρηθεί. Υπάρχει ελπίδα κ’ ελπίδα. Το αισιόδοξο του κ. Ανρύ Μπορντώ μου φαίνεται ιδιαίτερα ενθαρρυντικό. Γιατί στις κάπως δύσκολες καρδιές δεν προσφέρει τίποτε. Αντίθετα, η σκέψη του Μαλρώ παραμένει πάντα τονωτική. Και στις δύο όμως περιπτώσεις δεν υπάρχει ούτε η ίδια ελπίδα ούτε η ίδια απελπισία. Βλέπω μονάχα πως αυτό, το ίδιο το παράλογο έργο μπορεί να οδηγήσει στην απιστία – που θέλω ν’ αποφύγω. Το έργο, που δεν ήταν παρά μια ασήμαντη επανάληψη μιας μάταιης κατάστασης, μια φωτεινή έξαρση του φθαρτού, εδώ γίνεται ένα λίκνο ψευδαισθήσεων. Εξηγεί, δίνει μορφή στην ελπίδα. Ο δημιουργός δεν μπορεί ν’ αποχωρισθεί απ’ αυτό. Δεν είναι το τραγικό παιχνίδι που έπρεπε να είναι. Δίνει ένα νόημα στη ζωή του συγγραφέα.

Πάντως, είναι περίεργο το ότι έργα με συγγενική έμπνευση, όπως τα έργα του Κάφκα, του Κίρκεγκωρ ή του Σεστώβ, τα έργα –για να μη μακρηγορώ– των υπαρξιακών μυθιστοριογράφων και φιλοσόφων, ενώ είναι στραμμένα ολόκληρα προς το παράλογο και τις συνέπειές του, τελικά, καταλήγουν σ’ αυτή τη φοβερή κραυγή της ελπίδας.

Αγκαλιάζουν τον Θεό που τους αφανίζει. Η ελπίδα παίρνει την κραυγή της ταπεινοφροσύνης. Γιατί ο παραλογισμός της ύπαρξης τους βεβαιώνει ακόμα περισσότερο για την υπερφυσική πραγματικότητα. Υπάρχει, λοιπόν, μια διέξοδος, αν ο δρόμος αυτής της ζωής καταλήγει στον Θεό. Και η υπομονή κι επιμονή, με την οποία ο Κίρκεγκωρ, ο Σεστώβ και οι ήρωες του Κάφκα ξαναπαίρνουν κάθε φορά την πορεία τους είναι μια μοναδική εγγύηση για τη μεγάλη δύναμη αυτής της βεβαιότητας[2].

ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ. (1969). «Η ελπίδα και το παράλογο στο έργο του Φραντς Κάφκα», στο: Ο μύθος του Σίσυφου. Αθήνα: Γαλαξίας, σσ. 154-155.

[1] Η Αγνότητα της καρδιάς.

[2] Στον “Πύργο” το μόνο χωρίς ελπίδα πρόσωπο είναι η Αμαλία. Σ’ αυτήν αντιστέκεται με περισσότερη μανία ο γεωμέτρης.

Όταν η ζωή είναι πραγματικά ένα όνειρο!

Εδώ και κάποια χρόνια, όταν για τα καλά μπαίνει το καλοκαίρι, βουτάω στα βαθιά, ακατάπαυστα ξαναδιαβάζω λογοτεχνικά βιβλία αγαπημένων συγγραφέων. Ήδη άρχισα με τον F. Scott Fitzgerald. Από το ράφι της βιβλιοθήκη μου ανέσυρα το Η εποχή των θαυμάτων, που είναι τα πρώτα διηγήματα του συγγραφέα της Εποχής της Τζαζ. Ξεφυλλίζοντάς το, η ματιά μου έπεσε σε μια παράγραφο με marginalia, σημειώσεις στο περιθώρειο. Αυτή αντιγράφω εδώ· και μπαίνω στη δοκιμασία της αφιέρωσης· κι αυτό το χάριζα... Εχθές, μάλιστα, ο τίτλος σε ανάρτηση αγαπημένου τραγουδιού, αναφέρεται σε βιβλίο του Fitzgerald: Τρυφερή είναι η νύχτα. Α.Ι.Κ.

«Το όνειρο είχε πραγματοποιηθεί και η συνειδητοποίηση του γεγονότος συνεπαγόταν κάποια χαρά και κάποιες υποχρεώσεις. Η πρώιμη επιτυχία δίνει στον άνθρωπο την ιδέα μιας σχεδόν μυστικιστικής υπεροχής της μοίρας απέναντι στη δύναμη της θέλησης – το ναπολεόντειο σύνδρομο στη χειρότερη εκδοχή του. Ο άνθρωπος που φτάνει ψηλά όταν είναι πολύ νέος πιστεύει πως ασκεί τη θέλησή του επειδή το άστρο του λάμπει. Ο άνθρωπος που πρωτοκαθιερώνεται στα τριάντα έχει μια ισορροπημένη ιδέα της συμβολής μοίρας και θέλησης, κι αυτό που πετυχαίνει στα σαράντα έχει την τάση να ρίξει την έμφαση μόνο στη θέληση. Πράγα που, βέβαια, περνάει όταν η θύελλα χτυπάει το σκάφος του…

Το αντιστάθμισμα μιας πολύ πρώιμης επιτυχίας είναι η πεποίθηση πως η ζωή είναι μια ρομαντική υπόθεση. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό σε κάνει να μένεις νέος. Όταν τα πρωταρχικά θέματα του έρωτα και του χρήματος ήταν πια δεδομένα και η επισφαλής διασημότητά μου είχε χάσει τη γοητεία της, είχα ακόμα μπροστά μου ωραία χρόνια να σπαταλήσω, χρόνια που δεν μπορώ ειλικρινά να μην τα νοσταλγώ, στα οποία κυνηγούσα το αιώνιο Καρναβάλι κοντά στη Θάλασσα».

F. S. FITZGERALD. (1993). «Πρώιμη επιτυχία», στο: Η εποχή των θαυμάτων. (Αυτοβιογραφικά και άλλα), μτφρ. Γ. Λάμψας, πρόλογος G. Westcott, Αθήνα: Printa, σσ. 103-104.

Τρυφερή είναι η νύχτα

ΠΗΓΗ: VIDEO HOT TRACKS

Simple Minds: Home

Του Γιώργου Βαρδαβά, χάρισμα!

ΠΗΓΗ: Simple Minds

Ο Κωστής Μοσκώφ στην Αίγυπτο

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Για να κάνεις εξωτερική πολιτική και μέσω αυτής να διαφυλάττεις την μακραίωνη πολιτισμική κληρονομιά σου χρειάζονται κότσια, για να μην πω τίποτε άλλο… εις την ηρωικήν Ποντιακήν διάλεκτον. 

Στην Αίγυπτο και στη Μονή Σινά σώζεται ο Ελληνισμός, στην τρίσημη διαχρονία του: Αρχαιότητα – Βυζάντιο - Νέος Ελληνισμός. Από το 1989 έως και το θάνατό του (1998) ο κοσμοπολίτης Κωστής Μοσκώφ -είναι γνωστός σε λίγους κι όχι σε πολλούς- έδρασε ως Μορφωτικός Σύμβουλος της Ελληνικής Πρεσβείας στην Αίγυπτο. Ανέδειξε το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή Κ. Π. Καβάφη, και ως εκπρόσωπος του Ιδρύματος Πολιτισμού στη Μέση Ανατολή πραγματοποίησε μεταφράσεις και εκδόσεις Ελλήνων λογοτεχνών στην αραβική γλώσσα. Αυτός ήταν ο Έρωτάς του με την «καθ’ ημάς Ανατολή». Αυτός ήταν ο αληθινός πατριωτισμός του, έκφραση Έρωτα όπως έλεγε ο Φίλιπ Σέρραρντ. Η πατρίδα του, ολάκερος ο Οικουμενικός Ελληνισμός, αγαπημένο του πρόσωπο, λαχτάρα του! Αυτή ήταν η ρωμιοσύνη του. Έλλην και Ρωμιός, με την ιδιαιτερότητα του γόνου της Μητέρας Θεσσαλονίκης, ήταν ο Κωστής Μοσκώφ. Με την παρουσία του στην Αίγυπτο άφησε ανεκτίμητη προίκα. Οι σημερινοί Ελλαδίτες πολιτικάντηδες την αγνοούν. Εξού και το ένα μετά το άλλο χαστούκι που τρώνε για τη Μονή Σινά.

«Στην Αίγυπτο είναι διαφορετικά. Δηλαδή δε μου δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσω όσο θέλω. Προσπαθείς να διοχετεύσεις, να γνωρίσεις τον αιγυπτιακό κόσμο, που είναι ένας κόσμος που έχει αναπτύξει επίσης μεγάλο πολιτισμό. Ποια είναι η δυνατότητα του ελληνικού πολιτισμού; Κι αυτοί έχουν αναπτύξει πολιτισμό, είπαμε. Ο ελληνικός όμως είναι ότι τις δομές που γνωρίζουμε, που βρίσκουμε, δεν τις δεχόμαστε. Τις αλλάζουμε. Πολεμάμε να τις αλλάξουμε. Κάποτε πετυχαίνουμε, κάποτε αποτυχαίνουμε. Κι όταν δεν τα καταφέρουμε, την αποτυχία μας την κάνουμε υψηλού επιπέδου λόγο, το οποίο σημαίνει τραγωδία. Η τραγωδία έτσι γεννιέται. Τραγωδία είναι η έκφραση της αποτυχίας του ανθρώπου στη ζωή. Έκφραση με πολύ υψηλό τρόπο. Λοιπόν, αυτό για μένα είναι η ουσία του ελληνισμού, η αγωνιστική στάση της ζωής και αυτό προσπαθώ να διοχετεύσω. Δηλαδή, μέσα από τον ελληνικό πολιτισμό, πως θα κάνουμε ελληνική ποίηση, βασικά, ελληνική λογοτεχνία, τα γράμματα τα ελληνικά, τα μαθήματα, αρχαιολογία. Αυτός είναι ο κρυμμένος και ο απώτερος στόχος. Αυτό το λέω βέβαια χωρίς καμία διάθεση ηγεμονική. Δηλαδή δε νομίζω ότι είμαστε οι καλύτεροι, απλώς είναι η ιδιαιτερότητά μας. Κι εκείνοι έχουν να μας δώσουν. Τι έχει να μας δώσει ο αραβικός κόσμος, το Ισλάμ; Το να ξέρομε ότι οι δομές δεν νικιούνται πάντα. Ότι κάποτε είναι πιο δυνατές απ’ τον άνθρωπο και να ξέρουμε ν’ αποδεχόμαστε την αποτυχία μας με το κεφάλι ψηλά και με χαμόγελο. Αυτό δεν το κάνει ο Αιγύπτιος; Μεσ’ στη φτώχεια είναι. Η φτώχεια δεν γίνεται ποτέ δυστυχία, χαμογελάνε. Έχω κάτι ελληνοκεντρικό από την άποψη ότι ανακαλύπτω ότι, αυτό το τελευταίο είναι η ουσία του ελληνισμού. Είναι η ουσία μας. Το βλέπω ως προσφορά προς τον άλλον γενικά».

ΚΩΣΤΗΣ ΜΟΣΚΩΦ. (1997). Στα Όρια του Έρωτα και της Ιστορίας. Θεσσαλονίκη: Ιανός, σσ. 95-96.

Ο Κωστής Μοσκώφ ήταν ο αγαπημένος «χαουάγκα» των Αιγυπτίων, ο άλλος με διαφορετική εθνική ταυτότητα. Ήταν ο συγγραφέας της Σάρκας Σου Όλης

H Ελλαδική Αντιπροσωπεία, στην Αίγυπτο, με απανωτές αποτυχίες. Το ομολογούν και οι ίδιοι. 

Υ.Γ. Στο τέλος θα μείνουμε με την ευχή «Στο Σινά θα ανεβώ», που αρκετοί συνάδελφοι θεολόγοι μαθαίνουν να τραγουδάνε στα σχολιαρόπαιδα του Γυμνασίου για να γλυτώσουν από τις δύσκολες ερωτήσεις τους.

Kiss And Fly

 

ΠΗΓΗ: Simple Minds

Αγάπη και έρωτας, όπως λεμόνι και ζάχαρη

«Έχουν και οι αισθήσεις την δική τους χημεία, όπως εκείνα τα πέραν των δέκα χαϊδευτικά δάχτυλα με των δύο ποιοτήτων δέρματα, ή το παρασκεύασμα κυανού από ουλτραμαρίνα με οξύ νερό της βερβένας· τέλος, last but not least, τα παραδοσιακώς αντίθετα, λεμόνι και ζάχαρη, όπως εδώ και αιώνες βρίσκουμε να συμβιούν ειρηνικά στον βυθό ενός κυπέλλου με καυτό τσάι.

Αχ αγάπη, πως καταφέρνεις ν’ αποχωρίζεσαι απ’ το στοιχείο του έρωτα! Πως τ’ αφήνεις να φτάνει σε μιαν ύστατη έκρηξη και να εξαντλείται, τη στιγμή που εσύ ατάραχη συντηρείσαι και αναβαίνεις όπως το λάδι πάνω απ’ το νερό, για να κρατήσεις αναμμένη την φλόγα μιας ατελεύτητης ημέρας».

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ. (1995). Ο Κήπος με τις Αυταπάτες. Αθήνα: Ύψιλον, σ. 20.

Πανελλαδικές Εξετάσεις: Νοοτροπίες και Συμπεριφορές

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Συνηθισμένο το φαινόμενο. Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, σε κάθε μάθημα, οι ειδήμονες έχουν τον πρώτο λόγο. Πρώτοι απ’ όλους οι φροντιστηριάρχες, οι οποίοι πριν ακόμα λήξει ο χρόνος εξετάσης ήδη γνωρίζουν τα θέματα, έχουν κάνει την αποτίμησή τους κι έχουν βγάλει τις προτεινόμενες απαντήσεις. Μετά ο ρόλος πηγαίνει στους ίδιους τους μαθητές και στους γονείς τους, που κάθονται έξω από τα σχολειά περιμένοντας τα παιδιά τους να τους πουν αν έγραψαν καλά. Εδώ, η εικόνα είναι ολίγον τραγελαφική. Ακούγονται οι πιο απίθανες ατάκες. Κατόπιν τη σκυτάλη παίρνουν τα ΜΜΕ, ηλεκτρονικά συνήθως. Δημοσιεύουν τα θέματα και τις προτεινόμενες απαντήσεις τους. Και, τέλος, μια δυο μέρες μετά έρχονται τα δημοσιεύονται στον Τύπο: λένε ότι τα θέματα άλλοτε είναι απαιτητικά, άλλοτε βατά, άλλοτε απαράδεκτα, και πάει λέγοντας. Τα θύματα, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι οι μαθητές, ούτε που τα λαμβάνουν υπόψη τους. Στις πλάτες τους παίζουν σκάκι. Μέχρι που να τελειώσουν οι εξετάσεις και οι υποψήφιοι πια, από μαθητές, σε δυό μήνες θα είναι φοιτητές, σε σχολές του Ελλαδιστάν, όπου κάθε πόλη και κωμόπολη έχει και από μια και δύο και τρείς πανεπιστημιακές σχολές και τμήματα.

Έτσι γίνεται και εφέτος. Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης ήδη κάνουν λόγο για τη καημένη τη Δημιουργικότητα, θέμα που έπεσε στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στα ΓΕ.Λ. Γράφουν και διαλαλούν αυτό που είναι γνωστό τοις πάσι: το σχολείο σκοτώνει τη Δημιουργικότητα. Χαίρε ελλαδικό εκπαιδευτικό σύστημα! Χαίρε Κεντρική Επιτροπή Πανελλαδικών Εξετάσεων! Η ανακολουθία και η αντίφαση χτύπησε κόκκινο. Ζήτησε από μαθητές πιόνια της Τράπεζας Θεμάτων, μαθητές του «σκέψου μέσα στο κουτί» και του «γράψε από 200 έως 300 λέξεις», να πουν τη γνώμη τους για τη Δημιουργικότητα. Από ενδιαφέρον ρώτησα κάποιους μαθητές μου αν γνώριζαν τι σημαίνει αποκλίνουσα σκέψη και η περισσότεροι με κοιτούσαν παράξενα. Ο όρος ήταν στο πρώτο κείμενο των θεμάτων.

Κάποια στιγμή χρειάζεται να καθίσουμε σοβαρά και να συζητήσουμε γιατί αυτό το ρημάδι σύστημα εισαγωγής στα Πανεπιστήμια δεν μπορεί να συνεχιστεί. Είναι άθλιο και αντιπαιδαγωγικό πέρα για πέρα. Μέχρι τότε, όμως, οι πρωταγωνιστές του, οι ιθύνοντές του, το ΥΠΑΙΘΑ, τα σχολεία, οι μαθητές, οι γονείς και τα φροντιστήρια θα ζουν με τις δικές τους κορώνες. Μέσω των παπαγάλων τους, άλλοτε θα αλληλοκατανοούνται γιατί έτσι είναι το σύστημα και δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, κι άλλοτε θα αλληλοβρίζονται, εκβάλλοντας άναρθρες κραυγές καμαρωτοί καμαρωτοί.

Οι ευθύνες μας είναι τεράστιες. Ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Κι όλοι μας έχουμε την ιερή υποχρέωση να συμβάλλουμε από κοινού στην προσπάθεια αναγέννησης του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Ο δόκτωρ Σνακ στο Σινά...

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Η πολιτική ηγεσία (ανεξάρτητα από κόμματα) και η ανικανότητα των πολιτικών εγκεφάλων όχι απλά να παρακολουθήσουν αλλά και αποτελεσματικά να διαχειριστούν το ζήτημα της Μονής Σινά, θυμίζει τον Νεοϋορκέζο δόκτορα Σνακ, στο μυθιστόρημα Οι Καμπάνες του Γιώργου Θεοτοκά. Όσοι έχουμε διαβάσει τις Καμπάνες, θα θυμόμαστε τον πρωταγωνιστή τους, τον τραπεζίτη Κωστή Φιλομάτη και την αισθητή παρουσία του στο Όρος Σινά. Το δεύτερο, μάλιστα, μέρος του μυθιστορήματος έχει τίτλο «Ποιος είναι ο Δόκτωρ Σνακ;». Σε αυτό το ερώτημα, ο Θεοτοκάς μέσω του ήρωα Κωστή Φιλομάτη, δεν δίνει κάποια σαφή απάντηση, καθώς ο δόκτωρ Σνακ αποτελεί μέχρι τέλους το μυστηριακό πρόσωπο του κειμένου, του οποίου η ταυτότητα δεν διευκρινίζεται ποτέ: «[…] η διάφανη σκιά του δόκτορα Σνακ, δίχως μορφή ούτε περιεχόμενο, παράλογη, ασύλληφτη, αδιανόητη, αλλά πολύ πραγματική και αισθητή, όπως μια κρυμμένη αρρώστια που μας τρώει και δεν ξέρουμε τι είναι».

Για τις Καμπάνες έχει γράψει ένα ωραίο άρθρο ο νεοελληνιστής Δημήτρης Τζιόβας· με τίτλο: «Η μυθιστορηματική πορεία του Γιώργου Θεοτοκά. Άτομο – Ιστορία – Μεταφυσική», είναι δημοσιευμένο στο περιοδικό Νέα Εστία, τχ 1784 (2005), σσ. 856-888. Σ’ αυτό ο Τζιόβρας υποστηρίζει ότι, ο Σνακ αντιπροσωπεύει «μια αόριστη απειλή, μια δαιμονιακή παρουσία, που τροφοδοτεί τις διαδόσεις και τη συνωμοσιολογία για πράκτορες, κατασκοπείες και διεθνή συμφέροντα», σαν κι αυτά που ακούγονται σήμερα για τη από δω και πέρα πορεία της περιοχής του Σινά, για σύγχρονους επενδυτές που θα οδηγήσουν τον κόσμο στην ευμάρεια και την ευτυχία. Ένας δηλαδή «κυνισμός του χρηματιστηρίου» και τον Σνακ, ως «άγγελο των καταστροφών», να προσπαθεί να μεταβάλει την περιοχή του Σινά σε περιοχή επένδυσης κεφαλαίων. Εδώ, θα ‘λεγα ότι ο Θεοτοκάς είναι άκρως προφητικός:

«Γνώρισμα της Βίβλου —τούτο, μάλιστα, θα σημείωνα ως το κύριο χαρακτηριστικό της— είναι ότι εφαρμόζεται κατά γράμμα σε κάθε τόπο και κάθε εποχή. Η χρυσή στάχτη του χωνευτού μόσχου του Σινά, που τον ήπιε ο λαός του Ισραήλ, κατά διαταγή του προφήτη Μωυσή, στη σημερινή μας γλώσσα λέγεται επένδυση κεφαλαίων».

Ο Τζιόβας το γράφει ξεκάθαρα πως, διαβάζοντας κανείς το μυθιστόρημα «έχει την αίσθηση ότι η υπερβολή της γνώσης οδηγεί στη διατάραξη της ψυχικής και ηθικής ισορροπίας, ενώ η αναζήτηση μιας νέας κατεύθυνσης φαίνεται να συνοψίζεται στην άποψη» του ίδιου του Θεοτοκά:

«πως ο κόσμος έχει ανάγκη από μια πίστη πέρα από το λογικό, για να κατορθώσει να σηκώσει το βάρος της ύπαρξής του και, μάλιστα, για να την κάμει καλύτερη. Θα μπορούσε να είτανε μια θρησκεία ή και μια άλλη βαθιά ριζωμένη, αισιόδοξη, συλλογική βεβαιότητα, λόγου χάρη η πίστη στην αξία του ανθρώπου ή σε μια θεωρία της εξέλιξης ή ό,τι άλλο».

Οι Καμπάνες, σήμερα, με το ζήτημα της Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, όπως εξελίσσεται, πράγματι, είναι ένα μυθιστόρημα: «που προσπαθεί να εκφράσει μέσα από εικόνες βιβλικών καταστροφών την εποχή της αμφιβολίας και της μεταφυσικής αγωνίας, θέτοντας το αίτημα της πίστης ως αντίδοτο στο πολιτισμικό αδιέξοδο του βιομηχανικού πολιτισμού. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα ηθικής και μεταφυσικής, οράματος και φόβου, απόγνωσης και ελπίδας. Ένα μυθιστόρημα που θέλει να προβλέψει το μέλλον επιστρέφοντας στο παρελθόν, πού αρνείται το μηδενισμό και προβληματίζεται για το μέλλον της ανθρωπότητας».

Μόνο που, η πολιτική ηγεσία του τόπου μας (ανεξάρτητα από κόμματα), είναι ανίκανη να παρακολουθήσει και να διαχειριστεί ή και να προσεγγίσει τις σύγχρονες πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές εξελίξεις.

Η απουσία εμπιστοσύνης στην Κυβέρνηση δημιουργεί ρήγμα στην εθνική ασφάλεια

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΪΛΑ, Υποναυάρχου ε.α.

Σε μια εποχή που ορίζεται ολοένα και περισσότερο από υβριδικές απειλές, όπως εκστρατείες παραπληροφόρησης έως κυβερνοεπιθέσεις τα παραδοσιακά παραδείγματα ασφάλειας δεν επαρκούν πλέον. Τα εργαλεία επιρροής έχουν γίνει πιο ύπουλα, στοχεύοντας στη συνοχή των κοινωνιών και την αξιοπιστία των θεσμών. Σε αυτό το πλαίσιο, η εμπιστοσύνη δεν μεταφράζεται απλά ως μια κοινωνική αρετή, αλλά είναι ένας ακρογωνιαίος λίθος της εθνικής ασφάλειας.

Ο χειρισμός της απόφασης σχετικά με την ιστορική Μονή Σινά από την ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εξεταστεί υπό αυτό το στρατηγικό πρίσμα. Δεν πρόκειται απλώς για ζήτημα θρησκευτικής διοίκησης ή πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι ένα τεστ για το πώς η εμπιστοσύνη μπορεί να καλλιεργηθεί ή να διαβρωθεί ενόψει σύνθετων γεωπολιτικών πραγματικοτήτων.

Η εμπιστοσύνη ως στρατηγικό πλεονέκτημα

Η Μονή Σινά, ένα πνευματικό και πολιτιστικό σύμβολο με βαθείς ιστορικούς δεσμούς με την Ελλάδα και τον Ορθόδοξο κόσμο, αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από έναν θρησκευτικό χώρο. Είναι ένα σύμβολο συνέχειας, διαλόγου και κοινής ταυτότητας. Διαχειριζόμενη τη σχέση της με αυτό το ίδρυμα, η ελληνική κυβέρνηση σηματοδοτεί τόσο στο εγχώριο όσο και στο διεθνές κοινό τη δέσμευσή της στις δημοκρατικές αξίες, τη διατήρηση της ιστορίας και τη θρησκευτική διπλωματία.

Εάν η δημόσια αντίληψη αρχίσει να υποψιάζεται πολιτικό οπορτουνισμό, εξωτερικές παρεμβάσεις ή αδιαφανή λήψη αποφάσεων, η εμπιστοσύνη στην ευρύτερη στρατηγική στάση της κυβέρνησης μπορεί να μειωθεί. Σε ένα τέτοιο κλίμα, υβριδικοί δρώντες -κρατικοί ή μη κρατικοί- μπορούν να εκμεταλλευτούν ρωγμές στην εθνική αφήγηση για να διαβρώσουν τη συνοχή και να σπείρουν διχασμό.

Εσωτερική Διαχείριση και Κοινωνική Εμπιστοσύνη: Το Παράδειγμα των Τεμπών

Η στρατηγική ανθεκτικότητα δεν περιορίζεται στις διεθνείς σχέσεις ή την αντιμετώπιση εξωτερικών απειλών. Η διαχείριση κρίσεων στο εσωτερικό της χώρας αποτελεί κρίσιμο δείκτη κρατικής αξιοπιστίας. Το δυστύχημα των Τεμπών, με τις τραγικές του συνέπειες, ανέδειξε βαθιές παθογένειες στον τομέα της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της κρατικής ευθύνης. Η αδυναμία έγκαιρης και πειστικής επικοινωνίας με την κοινωνία, η απουσία σαφούς ανάληψης ευθύνης, καθώς και η διάχυτη αντίληψη περί ατιμωρησίας, υπονόμευσαν το δημόσιο αίσθημα εμπιστοσύνης.

Η υπόθεση αυτή υπογραμμίζει ότι η αποτυχία διαχείρισης εσωτερικών κρίσεων τροφοδοτεί πολιτικό και θεσμικό κυνισμό, δημιουργώντας γόνιμο έδαφος για ρητορική μίσους, συνωμοσιολογία και αποξένωση των πολιτών από τους θεσμούς. Μια κυβέρνηση που αδυνατεί να προστατεύσει αποτελεσματικά τους πολίτες της ή να ανταποκριθεί στις προσδοκίες δικαιοσύνης και αλήθειας, χάνει τη στρατηγική της αξιοπιστία ακόμα και στα μάτια των συμμάχων της.

Οικοδόμηση Ανθεκτικότητας Μέσω Διαφάνειας και Συμμετοχής

Η άυλη φύση των υβριδικών απειλών απαιτεί μια απτή, εδραιωμένη αντίδραση: ανθεκτικές, καλά ενημερωμένες και ενεργές κοινωνίες. Οποιαδήποτε κυβερνητική απόφαση που επηρεάζει τα εθνικά σύμβολα πρέπει να κοινοποιείται με σαφήνεια, ευαισθησία και συμπερίληψη. Αυτό σημαίνει προληπτική διαφάνεια, όχι μόνο αντίδραση σε κρίσεις, αλλά και πρόβλεψή τους με αξιόπιστα, προνοητικά μηνύματα.

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να διευκρινίσει:

• Γιατί η απόφαση σχετικά με τη Μονή Σινά ήταν απαραίτητη.
• Πώς ευθυγραμμίζεται με τις εθνικές και δημοκρατικές αξίες, και
• Τι σημαίνει αυτό για τον ρόλο της Ελλάδας στην προάσπιση της πολιτιστικής και πνευματικής κληρονομιάς.

Οι δημόσιες ενημερώσεις, οι διαβουλεύσεις με την Ορθόδοξη Εκκλησία, η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και οι προσβάσιμες ενημερωτικές εκστρατείες είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση της νομιμότητας.

Διεθνής Εμπιστοσύνη και Στρατηγική Επικοινωνία

Σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο, οι εσωτερικές αποφάσεις συχνά αντηχούν πέρα ​​από τα σύνορα. Η αξιοπιστία της Ελλάδας μεταξύ των συμμάχων της στην Ευρώπη, την Ανατολική Μεσόγειο και τον Ορθόδοξο Χριστιανικό κόσμο εξαρτάται από τη συνέπεια με αρχές. Η Μονή Σινά, με τους ιστορικούς της δεσμούς τόσο με την Ελλάδα όσο και με την ευρύτερη περιοχή, είναι ένας τόπος όπου πρέπει επίσης να διαφυλάσσεται η διεθνής εμπιστοσύνη.

Η στρατηγική επικοινωνία πρέπει να εξελιχθεί πέρα ​​από τον περιορισμό της κρίσης στη διαμόρφωση αφήγησης. Αυτό περιλαμβάνει την παρουσίαση ενός οράματος για την Ελλάδα ως προστάτη της πολιτιστικής κληρονομιάς, ως υπερασπιστή των δημοκρατικών αξιών και ως ανθεκτικό παράγοντα απέναντι στις υβριδικές πιέσεις.

Συμπέρασμα

Η εμπιστοσύνη δεν είναι πλέον μια έννοια «ήπιας» ισχύος, αλλά το σκληρό θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η αποτελεσματική υβριδική άμυνα. Ο χειρισμός της απόφασης για τη Μονή Σινά από την ελληνική κυβέρνηση πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση, ανάλογα με το πώς καλλιεργείται η εμπιστοσύνη σε επίπεδο κράτους-κοινωνίας και σε διεθνές επίπεδο.

Σε μια εποχή όπου οι αφηγήσεις διαμορφώνουν τις πραγματικότητες, η εμπιστοσύνη είναι στρατηγική. Και η στρατηγική ξεκινά με ακεραιότητα, συμπερίληψη και όραμα.

ΠΗΓΗ: Ανιχνεύσεις

Γιάννης Βερβέρης: ποιητής της ζωής και του θανάτου, του έρωτα και της ματαίωσης

Πολυδιαβασμένος ποιητής ο Γιάννης Βερβέρης! Ποιητής της αμφισβήτησης, της απώλειας, της μοναξιάς, του θανάτου, έφυγε από τη ζωή το 2011 σε ηλικία μόλις 56 χρονών. Το αρθράκι Ο Γ. Β. στη Μυτιλήνη της καλής συναδέλφου Σάρας Θηλυκού, την οποία γνώρισα το 2009 όταν βρέθηκε στη Λέσβο διδάσκοντας το μάθημα των Θρησκευτικών, μας μεταφέρει στο ποιητικό σύμπαν του Γιάννη Βερβέρη, αλλά και της ίδιας της Σάρας που, εκτός από εξαιρετική θεολόγος, είναι και ποιήτρια! Α.Ι.Κ.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΕΡΒΕΡΗΣ. (2000). Ο θάνατος το στρώνει. Αθήνα: Ύψιλον, σσ. 26-27.

Βράδυ Σαββάτου με βοριαδάκι

Κάτω από τα μανταλωμένα σου βλέφαρα

Υπάρχουν μονοπάτια που οδηγούν

Σ’ ένα άλλο πιο φωτεινό στερέωμα

Υπάρχουν κρύσταλλα που τραγουδούν

Γολέττες που ταξιδεύουν

Υπάρχει κι ένα μαύρο χιόνι που ξεφτίζει

Μες σε μια νύχτα δίχως όχθες

ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ. (1988). «Κάτω από τα μανταλωμένα σου βλέφαρα», στο: Σύνοψη. Ποιήματα 1973-1979, τ. Γ΄. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σ. 63.

Από κατάλευκο μάρμαρο

Η μορφή σου

Μόνη φροντίδα σου εδώ

Να διασχίσεις αυτόν τον καθρέφτη

Τον βαθύ

Σαν ένα βάραθρο

Πίσω απ’ το ασήμι του

Πουλιά φανταστικά

Προαναγγέλλουν μιαν άνοιξη που σιμώνει

Σα διάφανη κοπέλλα

Για να σε πάρει από το χέρι

Ενώ πιο πέρα

Μαύρα ψαλίδια

Κόβουν το παραπέτασμα των ίσκιων

Σχεδιάζοντας

Έν’ άνοιγμα φωτεινό

ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ. (1988). «Από κατάλευκο μάρμαρο η μορφή σου», στο: Σύνοψη. Ποιήματα 1973-1979, τ. Γ΄. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σ. 65.