Κυριακή 29 Ιουνίου 2025

Και στην ακρογιαλιά... Αντρέι Ταρκόφσκι...

«Και τι είναι οι στιγμές έκλαμψης, αν όχι στιγμιαία αντίληψη της αλήθειας;»


ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ. (1987). Σμιλεύοντας το χρόνο, μτφρ. Σεραφείμ Βελέντζας. Αθήνα: Νεφέλη, σ. 61.

Ξημερώνοντας Κυριακή με Αντρέι Ταρκόφσκι

«Ο άνθρωπος, ως ον ηθικό, είναι προικισμένος με μνήμη που σπέρνει μέσα του ένα αίσθημα ανικανοποίητου. Η μνήμη μάς κάνει ευάλωτους, ευαίσθητους στον πόνο».


ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ. (1987). Σμιλεύοντας το χρόνο, μτφρ. Σεραφείμ Βελέντζας. Αθήνα: Νεφέλη, σ. 79.

Παρασκευή 27 Ιουνίου 2025

Με αφορμή την εκδήλωση της ΕΛΜΕ Λέσβου για το έγκλημα των Τεμπών

Το αύριο είναι μια αιμάτινη κλωστή
Το αύριο είναι ένα έρημο ακρογιάλι
Που μόλις διακρίνεται
Το αύριο είναι ένας επίβουλος καθρέφτης
Το αύριο είναι ένα τραίνο απελπισμένο
Πού τρέχει μέσα στο κενό του κόσμου.

ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ. (1985). Fragmenta ή η βλάστηση των ορυκτών. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σ. 35.



ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: ΣΤΟ ΝΗΣΙ

Πέμπτη 26 Ιουνίου 2025

«Μικρά Βήματα Μεγάλα Όνειρα»

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ


Η παράσταση Κλασικού Μπαλέτου & Σύγχρονου Χορού, με τίτλο: «Μικρά Βήματα Μεγάλα Όνειρα», της Σχολής Χορού Μαρίνας Ισμήνης Ιωαννάτου, που παρακολούθησα χθες στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης, αξίζει να την επαινέσω τόσο για την άρτια οργάνωση όσο και για το χορευτικό και μουσικό της περιεχόμενο. Παιδιά νηπιακής ηλικίας, μαζί με παιδιά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου αλλά και χορεύτριες μεγαλύτερης ηλικίας, πάνω στο σανίδι αποτύπωσαν το σώμα και την ψυχή τους, διαγράφοντας με περίσσεια δύναμη, τέχνη και ταλέντο, γεωμετρικά σχήματα: κύκλους, ημικύκλια, καμπύλες, οριζόντιες, κάθετες και διαγώνιες ευθείες· με τον εαυτό τους να είναι έξω από τον εαυτό, να ονειρεύεται, και μέσα σ’ ένα παραλήρημα μουσικής πανδαισίας να μεταμορφώνεται ο ίδιος και ταυτόχρονα να μεταμορφώνει τον θεατή. Στην ομάδα των χορευτών κι ένας φέρελπις νέος χορευτής. Εξαίσιος! Εξαιρετικός!
Στην αισθητική θεωρία του Γάλλου στοχαστή και ποιητή Πωλ Βαλερύ, ο χορός «είναι μια τέχνη που απορρέει από την ίδια τη ζωή», είναι μια «ενέργεια που απορρέει, μετά αποδεσμεύεται από τις συνηθισμένες και αναγκαίες ενέργειες και τελικά αντιτίθεται σ’ αυτές»· είναι, τελικά, «μια γενική ποίηση της πράξης των ζωντανών όντων». Αυτά γράφει στο βιβλίο του: Η Φιλοσοφία του Χορού. Εδώ δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς κι αυτό που λέει ο Σωκράτης στον Φαίδρο, παριστάνοντας τον χορό ως φλόγα. Από το Χορός και Ψυχή, του Πωλ Βαλερύ, αντιγράφω τα λόγια του Αθηναίου φιλοσόφου:
«Ω Φλόγα!...
-Αυτή η κοπέλα είναι ίσως μια ανόητη;…
Ω Φλόγα!...
-Και ποιος ξέρει από τι δεισιδαιμονίες και τι μωρίες είναι καμωμένη η συνηθισμένη ψυχή της.
Ω Φλόγα, ωστόσο!... Πράγμα ζωντανό και θείο!...
Όμως τι να ‘ναι φλόγα, ω φίλοι μου, αν δεν είναι η ίδια η στιγμή; - Ό,τι τρελό και χαρούμενο και φοβερό μαζί υπάρχει μες στην ίδια τη στιγμή!… Φλόγα είναι η πράξη της στιγμής αυτή που βρίσκεται ανάμεσα γης κι ουρανού. Ω, φίλοι μου, το καθετί που περνάει απ’ τη βαριά στη λεπτή κατάσταση, περνάει απ’ τη στιγμή που ‘ναι φωτιά και φως…
Μη τάχα δεν είναι φλόγα η ασύλληπτη και περήφανη μορφή της ευγενέστερης καταστροφής; -Ό,τι ποτέ πια δεν θα συμβεί, συμβαίνει μεγαλόπρεπα εμπρός στα μάτια μας! –Ό,τι ποτέ πια δεν θα συμβεί, πρέπει όσο γίνεται πιο μεγαλόπρεπα να συμβεί; -Καθώς φωνή τραγουδάει απεγνωσμένα, καθώς η φωτιά τρελά τραγουδάει ανάμεσα ύλης και αιθέρα –κι από την ύλη στον αιθέρα με μανία βροντά και γκρεμίζεται-, ο μέγας Χορός τάχα δεν είναι, ως φίλοι μου, αυτή η απελευθέρωση ολάκερου του κορμιού μας καμωμένου από το πνεύμα του ψεύδους, και της μουσικής που είναι ψέμα, και μεθυσμένου από την άρνηση της μιας πραγματικότητας; -Δέστε μου αυτό το κορμί που αναπηδάει καθώς η φλόγα αντικαθιστά τη φλόγα, δέστε πως πατάει και ποδοπατάει ό,τι δεν είναι αληθινό. Πως καταστρέφει με μανία, με χαρά, τον ίδιο τον χώρο όπου στέκει και πως μεθάει με την υπερβολή των μεταλλαγών!»

Πανελλαδικές Εξετάσεις: Μόνο οι Άριστοι;

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ



Κυριολεκτώ: στα σχολεία, τα τηλέφωνα από τα τοπικά έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ έχουν πάρει φωτιά, έχουν σπάσει. Το κυνήγι των πρώτων, των αρίστων, στις βαθμολογίες των Πανελλαδικών Εξετάσεων που ανακοινώθηκαν σήμερα, για δημοσίευση. Διερωτώμαι: Από παιδαγωγικής απόψεως πόσο επιτρεπτή είναι αυτή η κατάσταση που γίνεται κάθε χρόνο; Δεν αρνούμαι την Αριστεία. Την επαινώ. Την διδάσκω. Το ομηρικό «αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων» («πάντα να αριστεύει κάποιος και να είναι καλύτερος από τους άλλους», πάντοτε θα είναι επίκαιρο. Ωστόσο, πέρα από τους άριστους μαθητές υπάρχουν και οι μη άριστοι. Αυτούς ποιος θα τους επαινέσει; Ποιος θα τους αγκαλιάσει και θα τους πει μπράβο για την τιτάνια προσπάθεια που έκαναν και, που, σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή κι αυτοί θα περάσουν για να σπουδάσουν. 
Καίρια απάντηση σ' αυτό το άκρως αντιπαιδαγωγικό κριτήριο δημοσιότητας νομίζω πως δίνει ο Γιάννης Πανούσης, πρώην Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε., του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Θράκης: 
  • Η εκπαίδευση, όπως άλλωστε και η κοινωνία (της διακινδύνευσής μας), ασχολείται με τους πρώτους μαθητές, τους οποίους και προβάλλει – διαφημίζει.
  • Για τους άλλους, τους μέτριους ή κακούς, ας ενδιαφερθούν οι γονείς ή η κοινωνική πρόνοια… Τόσα χρόνια και ουδείς αντελήφθη ότι η κουλτούρα της χώρας κρίνεται από τη ραχοκοκαλιά της (κι όχι μόνο από το κεφάλι, το οποίο άλλωστε στη ραχοκοκαλιά στηρίζεται) και ότι το ήθος, η αλληλεγγύη, η εντιμότητα δεν μετριούνται με τους βαθμούς του σχολείου αλλά μέσα από το καμίνι της ζωής.
  • Ουδείς εξαιρείται των ευκαιριών. Ουδείς ανώτερος ουδενός από γεννησιμιού. Ας προσπαθήσουμε να κερδίσουμε τον χαμένο αντί να επιβραβεύουμε συνεχώς τον εκ κληρονομίας κερδισμένο…
  • Αυτό είναι το βαθύτερο νόημα της εκπαίδευσης και της ΠΑΙΔΕΙΑΣ!

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ. (2001). «Σχόλια των 2/3». Στο Σύγχρονη Εκπαίδευση. 120/21.

Έλληνες Βουλευτές πασιχαρείς μαζί με τους μισαλλόδοξους κατακτητές

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΥ



Η Ελληνική Κοινοβουλευτική Αντιπροσωπεία αποτελούμενη από την πρώην Υφυπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου κ. Σοφία Βούλτεψη και τους Βουλευτές, κ. Βασίλειο Γιόγιακα (ΝΔ), κ. Καλλιόπη Βέττα (ΣΥΡΙΖΑ) και κ. Γιώργο Στύλιο (ΝΔ) στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν. Από εκεί ο μηχανισμός προπαγάνδας του Αλίεφ, που πάντα αναζητά πρόθυμους ηλίθιους, πήρε τους Βουλευτές και τους μετέφερε στο Αρτσάχ, όπου τους παρουσίασαν τις καταστροφές λέει που έκαναν οι Αρμένιοι σε βάρος του «πολιτισμού» του Αζερμπαιτζαν!
Είναι σαν να επισκεφτεί Ελληνική κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία την κατεχόμενη Κύπρο και να φωτογραφηθούν οι βουλευτές πασιχαρείς μαζί με τους μισαλλόδοξους κατακτητές μπροστά από τα ακρωτηριασμένα, βεβηλωμένα και κατεστραμμένα χριστιανικά μνημεία πολιτισμού στην κατεστραμμένη από τα τουρκικά στρατεύματα Βόρεια Κύπρο.
Με θράσος έβγαζαν φωτογραφίες μπροστά από το κατατεθέν σήμα της πόλης Σουσί (Շուշի). Είχαμε συνηθίσει στις επισκέψεις στην Τουρκία όπου οι λοβοτομημένοι πολιτικοί μας φωτογραφίζονταν μπροστά στα πορτρέτα του αιμοσταγούς γενοκτόνου Κεμάλ!
Δεν πέρασαν δύο χρόνια από την εθνοκάθαρση και φαίνεται οι Βουλευτές δεν έμαθαν ή δεν άκουσαν για εγκλήματα που έπραξαν οι Αζέροι σε βάρος του άμαχου πληθυσμού στο Αρτσάχ! Τις δολοφονίες, τους βιασμούς, τις δίωξεις, τον 9μηνο αποκλεισμό... Τις καταστροφές των Μνημείων, των Μοναστηριών, των Εκκλησιών...
Οργή και θλίψη, καθώς οι Βουλευτές δεν δικαιούνται να αγνοούν την εθνοκάθαρση της Δημοκρατίας του Αρτσάχ του 2023, λόγω της οποίας 120.000 Αρμένιοι έγιναν πρόσφυγες. Δεν μπορούν Βουλευτές του Εθνικού Κοινοβουλίου να αδιαφορούν πλήρως για τους πολιτικούς κρατουμένους, οι οποίοι είναι ακόμη παράνομα φυλακισμένοι στο Αζερμπαϊτζάν.
Πόσο επιλήσμων η κ. Βούλτεψη, το θλίψη, τι οργή, καθώς είναι ποντιακής καταγωγής από την μητέρα της.

Τετάρτη 25 Ιουνίου 2025

Για μία λέξη (1.700 χρόνια μετά)

Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ

Εορτάζεται φέτος στον χριστιανικό κόσμο η επέτειος των 1.700 χρόνων από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νικαίας (το σημερινό Ιζνίκ της Τουρκίας). Έχω την εντύπωση ότι ο εορτασμός θα απασχολήσει πιο πολύ τα λόγια θεολογικά περιβάλλοντα, ο πιστός λαός μάλλον αδιαφορεί σήμερα για τις δογματικές συζητήσεις, όχι άδικα ίσως, γιατί συχνά, μέσα στα περίπλοκα επιχειρήματά τους, χάνεται το πρόσωπο του Χριστού. Έχουν ήδη γίνει ή προγραμματίζονται συνέδρια, ημερίδες, εκδόσεις, αφιερώματα περιοδικών. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει πάντως κάθε χρόνο τη μνήμη των πατέρων της συνόδου, την πρώτη Κυριακή μετά την Ανάληψη. Η εορτή θεσπίστηκε το 518, αρχικά μαζί με τις άλλες τρεις πρώτες οικουμενικές συνόδους, αλλά από τον 9ο αιώνα αποσπάστηκε από αυτές και εορταζόταν μόνη της τον μήνα Μάιο (πιθανότατα στις 29), πριν μετακινηθεί στην Κυριακή μετά την Ανάληψη. Φέτος η μνήμη των «αγίων 318 θεοφόρων πατέρων των εν Νικαία» εορτάστηκε την Κυριακή 1 Ιουνίου. Ας εξηγήσουμε με την ευκαιρία ότι δεν ξέρουμε τον ακριβή αριθμό των πατέρων της συνόδου και μάλλον δεν θα τον μάθουμε ποτέ. Ο πρώτος που τους υπολόγισε σε 318, αναθεωρώντας παλαιότερη άποψή του, ήταν ο Ιλάριος Πικταυίου (Πουατιέ). Τον αριθμό του αγίου Ιλαρίου (310-367) τον ακολούθησαν και άλλοι και σύντομα επιβλήθηκε, διότι είχε το πλεονέκτημα, σε σχέση με άλλους υπολογισμούς, ότι αντιστοιχούσε και ταυτιζόταν με τον βιβλικό αριθμό των 318 οικογενών στρατιωτών με τους οποίους ο Αβραάμ βγήκε στον πόλεμο για να ελευθερώσει τον ανιψιό του Λωτ (Γένεσις 14). Το ζήτημα έχει λύσει με οριστικό τρόπο ο Michel Aubineau στη μελέτη του «Les 318 serviteurs d’ Abraham (Gen., XIV, 14) et le nombre des Pères au concile de Nicée (325)», Revue d’ Histoire Ecclésiastique, 61, 1966, σ. 5-43.

Τη Σύνοδο της Νικαίας, την πρώτη που ονομάστηκε Οικουμενική, συγκάλεσε το 325 ο Μέγας Κωνσταντίνος, για λόγους περισσότερο εξασφάλισης της ενότητας της αυτοκρατορίας, μέσω κυρίως του κοινού εορτασμού του Πάσχα, και όχι για να λύσει τη θεολογική έριδα που είχε ανακύψει στην Αλεξάνδρεια ανάμεσα στον επίσκοπό της Αλέξανδρο και στον ιερέα της Άρειο. Όπως και να ‘χει πάντως, η Νίκαια διαμόρφωσε δογματικά τον χριστιανισμό. Το Σύμβολο της Πίστεως που απαγγέλλουμε μέχρι σήμερα στις εκκλησίες είναι το Σύμβολο Νικαίας-Κωνσταντινουπόλεως (η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος της Κωνσταντινουπόλεως θα διατυπώσει το 381 για το Άγιο Πνεύμα ό,τι η Νίκαια για τον Υιό).

Το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς ακριβώς θα πουν οι χριστιανοί την αλήθεια του Ευαγγελίου σήμερα, εποχή συντριπτικής νίκης του αρειανισμού, απευθυνόμενοι στους ανθρώπους της σημερινής οικουμένης.

Ο δογματικός πυρήνας της Νικαίας είναι ότι ο Χριστός είναι Θεός, ο Υιός είναι ομοούσιος τω Πατρί. Όλη η συζήτηση και διαμάχη στη Νίκαια και μετά από αυτήν γίνεται για τούτη τη λέξη: ομοούσιος. Αξίζει πράγματι την προσοχή μας. Η επίμαχη λέξη, η οποία μπήκε και στο Σύμβολο, δεν υπάρχει πουθενά στη Βίβλο. Είναι ένας νεολογισμός, φτιαγμένος με υλικά της ελληνικής φιλοσοφίας (ουσία). Η λέξη είχε εισαχθεί στη θεολογική συζήτηση από αρκετούς συγγραφείς πριν από τη Νίκαια, είχε ακουστεί πιθανότατα και στη Σύνοδο της Αντιόχειας του 268 ή 269, η οποία καταδίκασε τον Παύλο Σαμοσατέα.

Είναι διάσημη η άποψη του Αντολφ φον Χάρνακ (1851-1930) ότι ο όρος αυτός εξελληνίζει τη βιβλική πίστη, δηλαδή την αλλοιώνει. Για τον Χάρνακ δεν είναι μόνο η Νίκαια και ο άγιος Αθανάσιος που εξελληνίζουν τη βιβλική πίστη, και ο ίδιος ο Άρειος ανήκει στο ρεύμα αυτό του εξελληνισμού. Γενικά, θεωρούσε πως σύνολη η δογματική θεολογία αυτή καθ’ εαυτήν αντιφέρεται προς το βιβλικό πνεύμα και τον βιβλικό Ιησού, και αποκόπτει τη χριστιανική πίστη από την πραγματική ζωή και προσδοκία των ανθρώπων. Το θέμα έχει συζητηθεί επανειλημμένως, από μεγάλους ιστορικούς και θεολόγους και η θέση του Χάρνακ έχει δεχτεί έντονη κριτική από πολλούς (αναφέρω, μεταξύ άλλων, τον καρδινάλιο και σπουδαίο θεολόγο Aλόις Γκρίλμαϊερ (1910-1998). Υπενθυμίζω επίσης ότι ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ υπήρξε διαπρύσιος υποστηρικτής του εξελληνισμένου χριστιανισμού. Για τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη, σημειώνω ότι εντελώς απαραίτητο για τη σημερινή συζήτηση είναι το βιβλίο του μεγάλου Αγγλικανού θεολόγου, γνωστού και στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, πρώην αρχιεπισκόπου Κανταουρίας Ρόουαν Ουίλιαμς, «Arius» (spm Press 1987, 2001), στο οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να κατανοήσει τη διδασκαλία του Αρείου αυτοτελώς, όσο είναι δυνατό, και όχι μέσα από την πολεμική του Αθανασίου, η οποία, ως γνωστόν, ασκήθηκε πολλά χρόνια μετά τη Νίκαια.

Μπορεί άραγε να έχει κάποιο νόημα σήμερα αυτή η πανάρχαιη συζήτηση περί ομοουσίου, πέρα από τον κύκλο των ακαδημαϊκών θεολόγων και ιστορικών; Νομίζω πως θα μπορούσε, αν την κατανοήσουμε σωστά. Η αποκεκαλυμμένη αλήθεια χρειάζεται κάθε φορά να διατυπωθεί στον λόγο των ζωντανών ανθρώπων, με σάρκα και οστά, να μεταφραστεί στη γλώσσα τους. Αυτό επιβάλλει η ίδια η θεολογία της Ενσάρκωσης. Η διατύπωση της αλήθειας ότι ο Χριστός είναι Θεός, απευθυνόμενη στους ανθρώπους της ύστερης αρχαιότητας, χρειαζόταν τη γλώσσα της ελληνικής φιλοσοφίας. Αυτό ακριβώς έκανε η Σύνοδος της Νικαίας και συνέχισαν οι Καππαδόκες (διακρίνοντας μεταξύ ουσίας και υποστάσεως). Είπαν την αλήθεια του Ευαγγελίου σε άλλη γλώσσα, διανοίγοντας με αυτόν τον τρόπο νέα πεδία στη σκέψη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στο κέντρο της χριστιανικής πίστης βρίσκεται το τριαδολογικό και χριστολογικό δόγμα, ο Τριαδικός Θεός και ο Ενσαρκωμένος Λόγος. Το κρίσιμο ερώτημα επομένως και η σημασία του επετειακού εορτασμού της Νικαίας, πέρα από τα συνέδρια, είναι πώς ακριβώς θα την πουν οι χριστιανοί αυτή την αλήθεια σήμερα, εποχή συντριπτικής νίκης του αρειανισμού, απευθυνόμενοι στους ανθρώπους της σημερινής οικουμένης. Η μετάδοση και η συνέχεια της χριστιανικής πίστης είναι πάντοτε πολύπλοκη υπόθεση και απαιτεί μεγάλη δημιουργικότητα, γιατί χρειάζεται διαρκώς καινούργιες διατυπώσεις, καινό λόγο, πράγμα που αυτομάτως σημαίνει διερεύνηση και ανακάλυψη νέων δυνατοτήτων και προσδοκιών της ανθρώπινης ύπαρξης.

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Παρά θιν αλός... [1]


ΠΗΓΗ: Paul CarrackYou know and I know

Somewhere in your heart is love
Though I ought to know you better
I'm a fool to myself
Before we pay the price
Listen now to my advice
You know the power of love
Is the one thing you need by your side

Παρασκευή 20 Ιουνίου 2025

Τα κωλόπαιδα της πολιτικής, της τηλεόρασης και των δημοσκοπήσεων

Για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα μου και στον κόσμο, βλέπω και διαβάζω τις συνεντεύξεις πολιτικών που μας κυβερνούν, πολιτικών της αντιπολίτευσης παιδικής χαράς (όλοι ανεξαιρέτως λαγοί των κυβερνώντων), των δημοσιογράφων και των δημοσκόπων που, άλλο ρόλο δεν έχουν, από το να διαμορφώνουν όπως αυτοί θέλουν - η ηθική του συμφέροντος, όπως έλεγε κι ο μακαρίτης Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος- την κοινή γνώμη, κι έρχονται στο νου μου οι ωραίοι στίχοι του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Α.Ι.Κ.


«καημένε Μακρυγιάννη να ‘ξερες
γιατί το τσάκισες το χέρι σου

το τσάκισες για να χορεύουν σέικ
τα κωλόπαιδα»

ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ. (31998). Ποιήματα. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Διαγωνίου, σ. 211.

Πέμπτη 19 Ιουνίου 2025

Δεν υπάρχουν περιούσιοι λαοί στην ανθρώπινη ιστορία

«Δεν υπάρχουν περιούσιοι λαοί στην ανθρώπινη ιστορία, ούτε εθνικές "ουσίες" αμιγείς και αναλλοίωτες στον ιστορικό χώρο και χρόνο. Παντού οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν με την ίδια οξύτητα τις κοινές τους ανάγκες, και κάτω από παρόμοιες συνθήκες τείνουν να προσφεύγουν σε παρόμοιες λύσεις»· και: Σιωνισμός και αντισημιτισμός: με θρησκειολογική ματιά



Φ. Τερζάκης, «Ιουδαιοχριστιανικά», στον τόμο: Μελέτες για το Ιερό, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1997, σ. 262.

Τρίτη 17 Ιουνίου 2025

Ο Ρικάρντο και το παλιοκόριτσο

Σε πολύ νεαρή ηλικία, ο Ρικάρντο βλέπει να πραγματοποιείται το όνειρο που έτρεφε ενδόμυχα στη Λίμα από τότε που θυμόταν τον εαυτό του: να ζήσει στο Παρίσι. Αλλά η συνάντηση με έναν εφηβικό του έρωτα θα αλλάξει τα πάντα. Η κοπέλα, αντισυμβατική, τυχοδιώκτρια, πραγματίστρια και ανήσυχη, θα τον τραβήξει έξω από το μικρόκοσμο των φιλοδοξιών του. Μάρτυρες ταραγμένων εποχών σε πόλεις όπως το Λονδίνο, το Παρίσι, το Τόκιο ή η Μαδρίτη, που εδώ δεν λειτουργούν ως απλά σκηνικά, οι δύο ήρωες θα δουν τις ζωές τους να σμίγουν χωρίς να συμπίπτουν απόλυτα. Ωστόσο, αυτός ο χορός συναντήσεων και απομακρύνσεων αυξάνει την ένταση της αφήγησης σελίδα τη σελίδα ώσπου ο αναγνώστης να γίνει ένα με τον συναισθηματικό κόσμο των πρωταγωνιστών.
Δημιουργώντας μια αξιοθαύμαστη ένταση μεταξύ του κωμικού και του τραγικού, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα γράφει μια ιστορία στην οποία ο έρωτας αποδεικνύεται απροσδιόριστος, ρευστός, με χίλια πρόσωπα, όπως η ηρωίδα του, το παλιοκόριτσο. Πάθος και απόσταση, τύχη και πεπρωμένο, πόνος και ευχαρίστηση... Ποιο αλήθεια είναι το αληθινό πρόσωπο του έρωτα; [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].



Το Παλιοκόριτσο τού Μάριο Βάργκας Λιόσα, ταξιδεύει στο Παρίσι, το Λονδίνο, το Τόκιο, τη Μαδρίτη. Βασανιστικός ο έρωτας του Ρικαρντίτο. Απολαυστική η λογοτεχνική γραφή τού νομπελίστα Περουβιανού συγγραφέα... Κι αυτό θα το χάριζα. Α.Ι.Κ.

Το Kράτος και ο Πόλεμος

Του Τζόρτζιο Αγκάμπεν [μετάφραση: Αναστάσιος Θεοφιλογιαννάκος].

 

Αυτό που αποκαλούμε Κράτος είναι, σε τελική ανάλυση, μια μηχανή για τη διεξαγωγή πολέμων· και αργά ή γρήγορα, η καταστατική του αυτή κλίση καταλήγει να αναδύεται, επισκιάζοντας κάθε σκοπό — περισσότερο ή λιγότερο εποικοδομητικό — που μπορεί να αποδίδει στον εαυτό του για να δικαιολογεί την ύπαρξή του. Αυτό είναι σήμερα ιδιαίτερα εμφανές. Ο Νετανιάχου, ο Ζελένσκι και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ακολουθούν πεισματικά, πάση θυσία, μια πολιτική πολέμου, για την οποία ασφαλώς μπορούν να διατυπωθούν σκοποί και δικαιολογίες· όμως το έσχατο κίνητρό της είναι ασυνείδητο και εδράζεται στην ίδια τη φύση του Κράτους ως πολεμικής μηχανής. Αυτό εξηγεί γιατί ο πόλεμος — όπως είναι πρόδηλο στην περίπτωση του Ζελένσκι και της Ευρώπης, αλλά και του Ισραήλ — συνεχίζεται επίμονα, ακόμη κι αν οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι οδηγούνται στην πιθανή τους αυτοκαταστροφή. Και είναι μάταιο να ελπίζουμε πως μια μηχανή πολέμου θα σταματήσει μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο. Θα προχωρήσει ως το τέλος, όποιο κι αν είναι το τίμημα που θα κληθεί να πληρώσει.

ΠΗΓΗ:
Φρέαρ

Κυριακή 15 Ιουνίου 2025

Ο αντιμιλιταριστής Έρμαν Έσσε

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Δεν υπάρχει γενιά ανθρώπων που να μην έχει ζήσει πόλεμο. Τον 20ό αιώνα δύο γενιές έζησαν δύο παγκόσμιους πολέμους. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Ακόμα δεν έχει κλείσει το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα και ήδη μαίνονται δύο πόλεμοι, ένας στην Ουκρανία κι άλλος ένας στη Μέση Ανατολή. Ο πόλεμος, λοιπόν, ποτέ δεν έλειψε από την ιστορία, θα πρέπει να τον παραδεχθούμε «όχι ως προσωρινό, αλλά ως μόνιμο χαρακτηριστικό της ιστορικής ζωής» γράφει σ’ ένα δοκίμιό του ο αξέχαστος Χρήστος Μαλεβίτσης. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν έπαψαν να υπάρχουν αντιμιλιταριστικά κινήματα και αντιμιλιταριστικές ιδέες.
Στη διάρκεια του πολέμου που μαίνονταν τον Αύγουστο του 1914 ο Έρμαν Έσσε υποστήριζε ότι η Ευρώπη ήταν φυλακισμένη μέσα σε μια συλλογική νεύρωση. Κάπου κρυφά, δηλαδή, για τον νομπελίστα κορυφαίο συγγραφέα, οι Ευρωπαίοι ανέχονταν και δικαιολογούσαν τον πόλεμο. Γι’ αυτό κι ο Έσσε ένιωθε συνένοχος. Δεκατρία χρόνια αργότερα θα εκδώσει τον Λύκο της Στέπας, ένα από τα πιο σημαντικά έργα του, και διαμαρτυρόμενος στο μιλιταριστικό καθεστώς της Γερμανίας, εγκαταλείπει την πατρίδα του και οριστικά μέχρι το θάνατό του το 1962 εγκαταθίστατε στην Ελβετία. Ιδού, πως, στον Λύκο της Στέπας εκφράζει τον αντιμιλιταρισμό του, ο οποίος είναι λίαν επίκαιρος:
«Και ξαφνικά, κατιτί με τράβηξε σ’ έναν θορυβώδη και ταραγμένο κόσμο. Στους δρόμους έτρεχαν αυτοκίνητα, μερικά ήταν τεθωρακισμένα και κυνηγούσαν πεζούς, τους έλιωναν κάτω απ’ τις ρόδες τους, τους κόλλαγαν πάνω στους τοίχους των σπιτιών. Κατάλαβα αμέσως: ήταν ο αγώνας ανάμεσα στους ανθρώπους και τις μηχανές, που τον προετοίμαζαν και τον περίμεναν για πολύ καιρό, που τον φοβούνταν για πολύ καιρό και τώρα, επιτέλους είχε ξεσπάσει. Παντού κείτονταν νεκροί και κομματιασμένοι, παντού τρακαρισμένα, ρημαγμένα και μισοκαμένα αυτοκίνητα, πάνω απ’ το φρικτό συνονθύλευμα πετούσαν αεροπλάνα, που ακόμα κι αυτά τα πυροβολούσαν απ’ τα παράθυρα και τις στέγες με τουφέκια και πολυβόλα. Άγρια και επαναστατικά πλακάτ κρέμονταν σ’ όλους τους τοίχους και ξεσήκωναν με τα τεράστια γράμματά τους, που έλαμπαν σαν φωτιές, το έθνος να σηκωθεί επιτέλους και να αγωνιστεί για τους ανθρώπους κι ενάντια στις μηχανές, να αγωνιστεί επιτέλους ενάντια στους χοντρούς, καλοντυμένους κι αρωματισμένους πλούσιους που ξεζούμιζαν τους άλλους με τη βοήθεια των μηχανών τους, να καταστρέψει τα τεράστια διαβολικά αυτοκίνητά τους, να βάλει φωτιά στα εργοστάσια και να συμμαζέψει λίγο την ντροπιασμένη γη, να την αδειάσει και να μειώσει τον πληθυσμό της, για να μπορέσει να φυτρώσει πάλι το χορτάρι, να ξαναφυτρώσει μέσα απ’ τον σκονισμένο τσιμεντένιο κόσμο κάτι σαν δάσος, σαν λιβάδι, σαν αγρός, σαν ρυάκι και σαν βάλτος. Αντίθετα, υπήρχαν άλλα πλακάτ, θαυμάσια ζωγραφισμένα και στυλιζαρισμένα, με πιο απαλά, λιγότερο παιδικά χρώματα, ιδιαίτερα έξυπνα και πνευματώδη, που προειδοποιούσαν όλους τους ιδιοκτήτες και τους λογικούς για το απειλητικό χάος της αναρχίας, μιλούσαν πολύ συγκινητικά για την ευλογία της τάξης, της εργασίας, της ιδιοκτησίας, του πολιτισμού και του δικαίου, και υμνούσαν τις μηχανές σαν την ανώτερη και τελευταία εφεύρεση των ανθρώπων, με τη βοήθεια των οποίων θα γίνονταν θεοί. Συλλογισμένος και γεμάτος θαυμασμό, διάβαζα τα πλακάτ, τα κόκκινα και τα πράσινα· παράξενα επιδρούσε πάνω μου η θαυμαστή ευγλωττία τους, η εξαναγκαστική λογική τους, είχαν δίκιο και βαθιά πεπεισμένος, στεκόμουν μια μπροστά στο ένα και μια μπροστά στο άλλο, ενοχλημένος παράλληλα απ’ τους σκοτωμούς που γίνονταν γύρω μου. Βέβαια, το πιο σημαντικό φαινόταν καθαρά: γινόταν πόλεμος, ένας έντονος, φανατικός κι άκρως συμπαθητικός πόλεμος, που δεν γίνονταν για κάποιον αυτοκράτορα, δημοκρατία, όρια συνόρων, για σημαίες και χρώματα κι άλλα τέτοια συναφή διακοσμητικά και θεατρινίστικα πράγματα, στην ουσία δηλαδή για κουρέλια. Αυτός όμως ο πόλεμος ήταν διαφορετικός. Ο καθένας που δεν του άρεσε πια η ζωή του και δεν του ‘φτανε ο αέρας ν’ αναπνέει, άφηνε τη δυσαρέσκειά του να εκφραστεί μ’ ενεργητικό τρόπο κι έβαζε μπροστά για την ολοκληρωματική καταστροφή αυτού του τσίγκινου, πολιτισμένου κόσμου. Έβλεπα αυτή την καταστρεπτική και δολοφονική μανία να λάμπει φωτεινά κι ειλικρινά στα μάτια τους κι άρχισαν μέσα μου να ανθίζουν αυτά τα άγρια κόκκινα λουλούδια της οργής και να γελάνε. Γεμάτος χαρά ενώθηκα μαζί τους στον αγώνα». ΕΡΜΑΝ ΕΣΣΕ. (1998). Ο Λύκος της Στέπας, μτφρ. Ελένη Φαφούτη. Αθήνα: Νεφέλη, σσ. 211-213.


Δεν χωρά αμφιβολία πως, για τον Έσσε, οι ρίζες κάθε πολέμου, είτε αυτός προέρχεται από το μίσος, την εχθρότητα, την επιδίωξη εξουσίας, αποσαθρώνονται και τα εξιλαστήρια θύματα, στρατιώτες και άμαχοι, είναι η «αιώνια επανάληψη μιας πλάνης» όπου ο κόσμος πάντοτε θα είναι ένα σφαγείο, μια κρεατομηχανή και η ειρήνη να είναι μια ουτοπία.

Όπου περνάει ο θάνατος, γεννιέται η ομορφιά

«Τι είμαι πια χωρίς εσένα που ρουφούσες όλο το κακό μου;»
«Όπου περνάει ο θάνατος, γεννιέται η ομορφιά».
«Είχα μια γυναίκα που δεν είναι πια / Κι έπεσα απ’ τ’ άλογο σαν να ’μουνα πρωτάρης».
«Ακόμη και στον ύπνο μου δε μου κρατάς κακία».
«Πώς ν’ ασπασθώ εκείνη την εικόνα σου / που διαρκώς σηκώνεται πιο πάνω από τα χείλη;»
«Εγώ που ήξερα πως σ’ αγαπώ / πώς γίνεται να ξέρω πως δεν ξέρω / τι πάει να πει η λέξη σ’ αγαπώ;»
«Μήπως αγάπη είναι μόνο / αποδοχή του κράτους αδικίας;»

ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ


Πολύκλειτος Ρέγκος, Σκιάθος, 1947. ΠΗΓΗ: paletaart3 – Χρώμα & Φώς

Σάββατο 14 Ιουνίου 2025

Ο άγνωστος θεός της λογοτεχνίας

«Ο Θεός πέθανε, μας διαβεβαιώνει ο Νίτσε. Ναι, απαντά ο καθολικός ποιητής Παύλος Κλωντέλ. Πέθανε, όπως λένε και οι Γραφές. Το πρόβλημα είναι ότι την τρίτη μέρα ανασταίνεται. Γιατί αν πέθανε ο Θεός, δεν πέθανε η πίστη. Και όσο ζει η πίστη, με οποιαδήποτε μορφή, δεν πεθαίνει ο μύθος. Ο μύθος είναι ακριβώς το παράλογο, η αντικοινωνική δύναμη, η κρισιμότερη αντίδραση προς τον πολιτισμό, ο οποίος τον οικειοποιείται και τον εξουδετερώνει. Ο ίδιος ο Νίτσε θα διευκρινίσει τη ριζική αυτή διαβεβαιώση, λέγοντας ότι πέθανε ο Θεός της ηθικής, ο Θεός του καλού και του κακού. Αντί του κλασικού ερωτήματος τι είναι καλό, ο Νίτσε έθεσε το ερώτημα ποιος κρίνει το καλό. Γενεαλογώντας το υποκείμενο, έδειξε πως αναπτύσσεται η μνησικακία που είναι συγκεκαλυμμένο μίσος και ηδονισμός του αδύναμου. Και έτσι πέθανε ο Θεός της μορφής και της καταδίκης. Ο Θεός που δεν πεθαίνει είναι ο Λόγος ως τελείωση του ανθρώπου, ως ενότητα, ως ολοκλήρωση της επιθυμίας, με λίγα λόγια ως τέλος της ιστορίας. Όλοι ζούμε κάτω από τη σκιά της αλήθειας αυτής, όλοι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της μοναδικής αυτής στιγμής. Είτε στην προοπτική της αυτοσυνειδησίας, οπότε εργαζόμαστε για την εκλογίκευση του κόσμου, και τότε η μόνη δυνατή πνευματικότητα είναι η τεχνολογία ως απόλυτη γνώση ή εκκαθολίκευση του πνεύματος και άρα ως απόλυτη ελευθερία. Είτε στην προοπτική του θεολογικού μύθου, επαναλαμβάνοντας με ευλάβεια την εορτή της Αναστάσεως που είναι η πρόγευση της Δευτέρας Παρουσίας και της αποκατάστασης των πάντων. Με άλλα λόγια, είτε εκτός κόσμου τεθεί το αίτημα της ολότητας είτε εντός, το νόημά της παραμένει το ίδιο. Τι άλλο μπορεί να σημαίνει η ολότητα ή τελείωση του ανθρώπου, αν όχι το τέλος της απόστασης ανάμεσα στο εγώ και στο συ, στο εγώ και στο αντικείμενο, στη συνείδηση και στο ασυνείδητο; Ώστε ζούμε κατά τρόπον εσχατολογικό, έστω κι αν δεν το αντιλαμβανόμαστε. Ο Έγελος μάλιστα θα πει: Ο χριστιανισμός είναι το γίγνεσθαι της αθεΐας. Η θεολογία ανακαλύπτει την καθολική πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Χριστός θυσιάζει τη μερικότητά του ως Ιησού για να επιτευχθεί η καθολικότητα του Λόγου. Ταυτοχρόνως, η καθολικότης ως Θεός αναγνωρίζει τη μερικότητα του Ανθρώπου που είναι ο ίδιος ο Θεός ως Χριστός. Τέλειος άνθρωπος είναι ο πλήρως και οριστικώς ικανοποιημένος από αυτό που είναι. Ώστε η χριστιανική ιδέα της ατομικότητας καθιστά δυνατή την εκκοσμίκευση. Από την άποψη αυτή, η θεολογία με Θεό ή χωρίς Θεό είναι κλειδί της πληρότητας».

ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ. «Ο άγνωστος θεός της λογοτεχνίας», Νέα Εστία, τ. 155ος, τχ. 1765, Μάρτιος 2004), σσ. 379-380.

Μας λείπεις Τσάρλι Γουάτς



She confessed her love to me
Then she vanished on the breeze
Trying to hold on to that was just impossible

She was more than beautiful
Closer to ethereal
With a kind of down to earth flavor

Close my eyes
It's three in the afternoon
Then I, I realize that she's really gone for good


[...]

Πέμπτη 12 Ιουνίου 2025

Σελήνη... Ιουνίου

Κάποτε σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο σερ Τζορτζ Ντάρβιν, η Σελήνη βρισκόταν πολύ κοντά στη Γη. Οι παλίρροιες ήταν αυτές που την έσπρωξαν σιγά σιγά μακριά: οι παλίρροιες που η ίδια η Σελήνη προκαλεί στα γήινα νερά και στη διάρκεια των οποίων η Γη χάνει αργά αλλά σταθερά ενέργεια.

«Το ξέρω καλά! –αναφώνησε ο γέρος Κφβφκ,- εσείς δεν μπορείτε να το θυμάστε αλλά εγώ μπορώ. Εμείς τη Σελήνη την είχαμε πάντα, πελώρια, πάνω από τα κεφάλια μας: όταν ήταν πανσέληνος –νύχτες φωτεινές σαν μέρες, μ’ ένα φως στο χρώμα του βούτυρου- έλεγες πως θα πέσει και θα μας πλακώσει· όταν, πάλι, είχαμε νουμηνία, κυλούσε στον ουρανό σαν μαύρη ομπρέλα που την παίρνει ο αέρας κι όταν γέμιζε, προχωρούσε με τα κέρατά της τόσο χαμηλά, που έλεγες πως τώρα θα καρφωθεί στο λόφο κάποιου ακρωτηρίου και θα μείνει εκεί, αγκυροβολημένη για πάντα. Ολόκληρος ο μηχανισμός, όμως, λειτουργούσε διαφορετικά απ’ ό,τι σήμερα: ίσως γιατί οι αποστάσεις από τον Ήλιο ήταν διαφορετικές, όπως διαφορετικές ήταν οι τροχιές, και η κλίση δε θυμάμαι πια ακριβώς ποιανού πράγματος· από εκλείψεις, άλλωστε, με τη Γη και η Σελήνη τόσο κολλημένες, άλλο τίποτα: αν ήταν ποτέ δυνατό, αυτά τα δύο κήτη να μην έβρισκαν τον τρόπο να σκιάζουν συνεχώς το ένα το άλλο».


ΙΤΑΛΟ ΚΑΛΒΙΝΟ. (1986). Τα κοσμοκωμικά, μτφρ. Ανταίος Χρυσοστομίδης. Αθήνα: Αστάρτη, σ. 9.

Μια ξεχωριστή Τελετή Αποφοίτησης

Στις Τελετές Αποφοίτησης φαίνεται η αξία του ΔΑΣΚΑΛΟΥ. Όπως το γράφει ο Έρμαν Έσσε:
«Η φήμη υπάρχει έτσι, απλά, για τη μόρφωση, είναι θέμα των δασκάλων».

 

Ο Λύκος της Στέπας, μτφρ. Ελένη Φαφούτη, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1998, σ. 180.

Ο David Bowie θα είναι πάντα μια γιορτή κι ένα ταξίδι!!!

 

ΠΗΓΗ: 30KWPA

Ο αιώνιος δανδής της rock μουσικής! Σιωπή... ο Bowie ταξιδεύει… κι ο χρόνος του… σε διάρκεια!!! Ζεστό, πολύ ζεστό το μεσημέρι, εδώ και τώρα, βουτιά βαθιά στη θάλασσα. Α. Ι. Κ.

Τρίτη 10 Ιουνίου 2025

Τρία ποιητικά κάδρα για τον Γιαννούλη Χαλεπά, τον Θεόφιλο και τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη


Αν ο άνθρωπος αγιάζει μέσα στον πολύ πόνο, τότε και ο Γιαννούλης Χαλεπάς και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ αγίασαν, όχι όμως με τη σημασία που αποδίδουν στην αγιοσύνη οι θρησκείες. Δεν πρόκειται πάντως για μια κοσμική, ανθρώπινη «αγία τριάδα», αλλά για μια τριάδα θεριών. Ή μάλλον για μια τριάδα Αιγαιοπελαγιτών ποιητών:
Ο Τηνιακός ποιητής της γλυπτικής. Ο Σκιαθίτης ποιητής των λέξεων. Ο Λέσβιος ποιητής των χρωμάτων. Κανείς τους δεν έζησε βίο ήρεμο, ανεμπόδιστο. Τα στοιχεία που τους διαφοροποιούν ωστόσο, προσδίδοντας ξεχωριστή, απαράμιλλη σφραγίδα στο έργο του καθενός, είναι περισσότερα από τα κοινά.
Φυσικά και θα προστρέξεις σε βιογραφίες και μελέτες, αν δοκιμάσεις το μάλλον ανέφικτο: να συνοψίσεις έναν άνθρωπο, και μάλιστα πλούσια δημιουργικό, με τρία ποιήματα, λυρικά ή αφηγηματικά. Κανένας διαμεσολαβητής όμως δεν μπορεί να σου τους συστήσει καλύτερα από το ίδιο τους το έργο. Πληροφορίες μπορείς να δανειστείς, και ιδέες ακόμα. Συναισθήματα όμως όχι. Και δίχως συγκίνηση, η ποίηση υποβαθμίζεται σε ρητορική άσκηση. Το ρίγος που θα σου προκαλέσει η τήξη του χρόνου και η συνύπαρξη των σφόδρα αντιθέτων στα γλυπτά του Χαλεπά· η αθώα, αυθόρμητη ομορφιά που θα μεταλάβεις στις εικόνες του Θεόφιλου· η ψυχογραφική τέχνη του Παπαδιαμάντη που ανασταίνει τους αποκαλούμενους «απλούς ανθρώπους» στην τόση πολυπλοκότητά τους· αυτά θα σε έλξουν και θα κινήσουν τη γραφή σου· [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].

Δευτέρα 9 Ιουνίου 2025

Θα γυρίσουμε στην ομορφιά μια μέρα…

Αυτό που λέμε όνειρο δεν είν᾿ όνειρο
που η πλατιά πραγματικότητα δεν είναι πραγματική.
Κάπου γελιέμαι μα εκεί κιόλας υπάρχω απόλυτα,
σαν το σύννεφο που αλλάζει στα νωθρά δευτερόλεπτα
όντας μονάχα η ακάλεστη μεταμόρφωση.
Κανένα λιοντάρι δεν παραγνώρισε το θήραμα
και η πάπια δεν έπαψε να πιπιλίζει τη λάσπη·
το χταπόδι βγαίνει απ᾿ το ρηχό θαλάμι του με γαλαζόπετρα
στα ξέφωτα η τίγρη λησμονιέται ανεπίληπτα.
Νυχτώνει και σήμερα. Η αγωνία
λέει πάλι: θα βοσκήσω το μαύρο.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ


«Θα γυρίσουμε στην ομορφιά μια μέρα…». Νίκος Καρούζος.

Μακροβούτι στην απογευματινή θάλασσα

 

ΠΗΓΗ: MalcolmMclarenMusic

Χρυσοί βραχίονες υποβαστάζουν τη ζωή
Πρέπει να τρυπηθεί το χρυσαφένιο μυστικό
Όλα δεν είναι παρά μια ταχύτατη φλόγα
Που κάνει ν' ανθεί το ρόδο τ' αξιολάτρευτο
Και από όπου ανεβαίνουμε τα εξαίσια αρώματα

Η τελευατία στροφή του ποιήματος: Λόφοι του Γκιγιώμ Απολιναίρ. Στο: Ποιήματα, μτφρ. Νίκος Σπανέας. Αθήνα (1982): Γνώση, σ. 42.

«Aπό το Πάσχα έως την εορτή του Aγίου Πνεύματος ημέρες Πενήντα»

«Aπό το Πάσχα έως την εορτή του Aγίου Πνεύματος ημέρες Πενήντα. Tην Πεντηκοστή οι ευρισκόμενοι απ' εδώθε μεριά, επιβιούντες εν τοις φαινομένοις, εύχονται υπέρ των μεταστάντων από την άλλη μεριά του χάσματος, του φοβερού λάκκου. Mετέχουν στην κοινή προσευχή της Eκκλησίας, γονατίζοντας πάνω σε πράσινα φύλλα καρυδιάς.
Tα υποδιαιρούμενα σε ευάριθμα φυλλίδια μεγάλα φύλλα της καρυδιάς, που εκτός του ότι ο θρεπτικός της και νοστιμώτατος καρπός, παρομοιάζει με τον εγκέφαλο, κέντρο της ατομικής ενός εκάστου σκέψης, περιέχει και ποικίλες ωφέλιμες και ιαματικές ουσίες.
Eπίσης δεν πρέπει να θεωρηθεί άσχετο, το ότι τον έσω ξυλώδη φλοιό του καρυδοεγκεφάλου, τον παρομοιάζουμε με το μικρότερο των πλεούμενων, με τα οποία ο άνθρωπος, αντιμετωπίζει τις τύχες του ταξιδίου, επί του ετέρου των φυσικών στοιχείων, του μορφοποιού του φωτός ύδατος, αποκτώντας την επιβαλλομένη πείρα, πριν κενούμενος παντός ορατού, πληρωθεί ως ο άνεμος.
Eκτός τούτου, η καρυδιά, που πάνω στα ελάσματα των σχημάτων που η χλωροφύλλη της φωτοσυνθέσεως επιβάλλει, γονατίζουμε ευχόμενοι για τους προσφιλείς κεκοιμημένους, έχει ως δέντρο ξύλο, εκτιμώμενο όχι μόνο στην επιπλοποιΐα, αλλά και στην κατασκευή σεντουκιών των μεταστάντων σωμάτων.
Eπίσης λέγονται σεντούκια, τα μπαούλα όπου φυλάγεται η προίκα του γάμου. Eξ άλλου η φυσιολογία του δέντρου, που δίκαια σχετίσθηκε προς τον ύπατο θεό των ανθρωπίνων μύθων φθάνει στην καρποφορία δι' ενός γάμου ασυνήθους εις την καθ' ημέραν τάξη των φυτών.
Γονατίζοντας πάνω στα φύλλα της καρυδιάς την Πεντηκοστή, είναι δυνατόν λοιπόν να ισχυριστούμε, ότι επιτελούμε έναν γάμο παράξενο, με τις ψυχές των προσφιλών, που ξημερώνοντας το Σάββατο του Pουσαλιού, ξανά κλείνονται στον κάτω κόσμο, μετά που επί τόσες ημέρες η χαρά της Aναστάσεως του Xριστού, τις αφήκε ελεύθερες νά 'ρθουν κοντά μας».


ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ. (1992). Ομιλήματα. Αθήνα: Ακρίτας.

Στις 5:17 το πρωί!

«Αυτή η ιστορία του πλουσιόπαιδου – του Άνσον Χάντερ - με είχε, φαίνεται πειράξει. Σαν κάτι ν’ ανακάλυπτα σ’ αυτήν δικό μου. Γιατί είναι μαθηματικά βέβαιο, εννέα φορές και δέκα, ότι όταν κάτι μας ενοχλεί και μας έλκει, πάει να πει πως ανακαλύπτουμε μία αναπηρία που έχουμε και που δεν τολμούμε να την ομολογήσουμε, ένα φόβο που μας τυραννούσε κρυφά και που έρχεται τώρα τούτο το κείμενο, πτυχή προς πτυχή, να ξεδιπλώσει. Αυτή η ιστορία του Άνσον Χάντερ, οσοδήποτε να έμοιαζε με μια κοινή ιστορία εργένη, στο βάθος αντηχούσε σαν μια εξομολόγηση ενός ανθρώπου των πόλεων. Άφηνε έναν απόηχο για το τίμημα που, ενδεχομένως όσοι μαθημένοι στην ελευθεριάζουσα συμβατικότητα της κοινωνικής ζωής, πληρώνουν.
»Για όποιον δεν έχει ζήσει στην πόλη, η πεζογραφία του Σκοτ Φιτζέραλντ είναι αδιανόητη. Σπάνια η μοναξιά της μεγαλούπολης και ο εκπεσμός μιας φθίνουσας αριστοκρατίας του πλούτου έχουν δοθεί με τόση διεισδυτικότητα και λεπτότητα. Όταν ο Άνσον Χάντερ παντρεύοντας και τον τελευταίο του φίλο αντιλαμβάνεται ότι έμεινε μόνος για το Σαββατοκύριακο, κι όταν ύστερα από μια μάταιη περιπλάνηση σε αίθουσες ξενοδοχείων, που στα πτυελοδοχεία τους έμειναν κρεμασμένα τα λουλούδια του πρωινού γάμου, συναντά κάποτε στην περιστρεφόμενη πόρτα του “Πλάζα” την παλιά κοπέλα του – τη μόνη αληθινή γυναίκα της ζωής του – τότε η ιστορία του παύει να είναι ένα δράμα προσωπικό, μεταμορφώνεται στην απελπισία μιας ολόκληρης κοινωνίας να βρει το χαμένο όνειρό της»· Μένης Κουμανατρέας, «Μια εξομολόγηση αντί προλόγου», σσ. 12-13.
«Το “Πλουσιόπαιδο” γράφτηκε αμέσως μετά τον “Μεγάλο Γκάτσμπι” – μυθιστόρημα που προσπόρισε στον συγγραφέα του φήμη, όχι όμως και χρήματα – στο Κάπρι της Ιταλίας την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1925. Μία από τις καλύτερες νουβέλες του, κατά πάσαν πιθανότητα η σημαντικότερη, σημειώνει ο βιογράφος, που τη θεωρεί σαν μια προέκταση του Γκάσμπι, καθώς αναπτύσσει και διευρύνει την επίδραση που ο πλούτος έχει πάνω στους χαρακτήρες. Ένα θέμα, θα έλεγα, παλιό όσο ο “Πλούτος” του Αριστοφάνη, ο “Έμπορος της Βενετίας” και ο “Φιλάργυρος”»· Μένης Κουμανταρέας, «Ένα υστερόγραφο», σσ. 88-89.


ΦΡΑΝΣΙΣ ΣΚΟΤ ΦΤΖΕΡΑΛΝΤ. (1996). Το Πλουσιόπαιδο, μετάφραση, πρόλογος και επίμετρο Μένης Κουμανταρέας. Αθήνα: Κέδρος.

Σάββατο 7 Ιουνίου 2025

Ποιητικός βίος

«Ένα αδιάβαστο βιβλίο, είναι ένα βιβλίο που δεν υπάρχει».


ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ

Ξαναδιαβάζοντας και Αλμπέρ Καμύ

Δεν είναι καθόλου αστεία εδώ η έννοια της ελπίδας. Αντίθετα, όσο πιο τραγική είναι η κατάσταση που παρουσιάζει ο Κάφκα, τόσο πιο δυνατή και πιο προκλητική γίνεται η ελπίδα. Πραγματικά, όσο πιο παράλογη είναι η «Δίκη», τόσο πιο απροσδόκητο κι αδικαιολόγητο φαίνεται το παράφορο «άλμα» του «Πύργου». Εδώ, όμως, ξαναβρίσκουμε σε γνήσια κατάσταση την παράδοξη υπαρξιακή σκέψη, όπως την εκφράζει, λόγου χάρη, ο Κίρκεγκωρ: «Πρέπει να χτυπάμε ως το θάνατο την επίγεια ελπίδα, μονάχα με τη βοήθεια της αληθινής ελπίδας[1] θα σωθούμε». Αυτό μπορεί να εξηγηθεί ως εξής: «Έπρεπε να γραφτεί η “Δίκη” για να ακολουθήσει ο “Πύργος”».
Οι περισσότεροι απ’ αυτούς που έχουν μιλήσει για τον Κάφκα παρομοίασαν το έργο του με μια απελπισμένη κραυγή του ανθρώπου που δεν βλέπει βοήθεια από πουθενά. Αλλά αυτό πρέπει ν’ αναθεωρηθεί. Υπάρχει ελπίδα κ’ ελπίδα. Το αισιόδοξο του κ. Ανρύ Μπορντώ μου φαίνεται ιδιαίτερα ενθαρρυντικό. Γιατί στις κάπως δύσκολες καρδιές δεν προσφέρει τίποτε. Αντίθετα, η σκέψη του Μαλρώ παραμένει πάντα τονωτική. Και στις δύο όμως περιπτώσεις δεν υπάρχει ούτε η ίδια ελπίδα ούτε η ίδια απελπισία. Βλέπω μονάχα πως αυτό, το ίδιο το παράλογο έργο μπορεί να οδηγήσει στην απιστία – που θέλω ν’ αποφύγω. Το έργο, που δεν ήταν παρά μια ασήμαντη επανάληψη μιας μάταιης κατάστασης, μια φωτεινή έξαρση του φθαρτού, εδώ γίνεται ένα λίκνο ψευδαισθήσεων. Εξηγεί, δίνει μορφή στην ελπίδα. Ο δημιουργός δεν μπορεί ν’ αποχωρισθεί απ’ αυτό. Δεν είναι το τραγικό παιχνίδι που έπρεπε να είναι. Δίνει ένα νόημα στη ζωή του συγγραφέα.
Πάντως, είναι περίεργο το ότι έργα με συγγενική έμπνευση, όπως τα έργα του Κάφκα, του Κίρκεγκωρ ή του Σεστώβ, τα έργα –για να μη μακρηγορώ– των υπαρξιακών μυθιστοριογράφων και φιλοσόφων, ενώ είναι στραμμένα ολόκληρα προς το παράλογο και τις συνέπειές του, τελικά, καταλήγουν σ’ αυτή τη φοβερή κραυγή της ελπίδας.
Αγκαλιάζουν τον Θεό που τους αφανίζει. Η ελπίδα παίρνει την κραυγή της ταπεινοφροσύνης. Γιατί ο παραλογισμός της ύπαρξης τους βεβαιώνει ακόμα περισσότερο για την υπερφυσική πραγματικότητα. Υπάρχει, λοιπόν, μια διέξοδος, αν ο δρόμος αυτής της ζωής καταλήγει στον Θεό. Και η υπομονή κι επιμονή, με την οποία ο Κίρκεγκωρ, ο Σεστώβ και οι ήρωες του Κάφκα ξαναπαίρνουν κάθε φορά την πορεία τους είναι μια μοναδική εγγύηση για τη μεγάλη δύναμη αυτής της βεβαιότητας[2].


ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ. (1969). «Η ελπίδα και το παράλογο στο έργο του Φραντς Κάφκα», στο: Ο μύθος του Σίσυφου. Αθήνα: Γαλαξίας, σσ. 154-155.

[1] Η Αγνότητα της καρδιάς.
[2] Στον “Πύργο” το μόνο χωρίς ελπίδα πρόσωπο είναι η Αμαλία. Σ’ αυτήν αντιστέκεται με περισσότερη μανία ο γεωμέτρης.

Παρασκευή 6 Ιουνίου 2025

Όταν η ζωή είναι πραγματικά ένα όνειρο!

Εδώ και κάποια χρόνια, όταν για τα καλά μπαίνει το καλοκαίρι, βουτάω στα βαθιά, ακατάπαυστα ξαναδιαβάζω λογοτεχνικά βιβλία αγαπημένων συγγραφέων. Ήδη άρχισα με τον F. Scott Fitzgerald. Από το ράφι της βιβλιοθήκη μου ανέσυρα το Η εποχή των θαυμάτων, που είναι τα πρώτα διηγήματα του συγγραφέα της Εποχής της Τζαζ. Ξεφυλλίζοντάς το, η ματιά μου έπεσε σε μια παράγραφο με marginalia, σημειώσεις στο περιθώρειο. Αυτή αντιγράφω εδώ· και μπαίνω στη δοκιμασία της αφιέρωσης· κι αυτό το χάριζα... Εχθές, μάλιστα, ο τίτλος σε ανάρτηση αγαπημένου τραγουδιού, αναφέρεται σε βιβλίο του Fitzgerald: Τρυφερή είναι η νύχτα. Α.Ι.Κ.

«Το όνειρο είχε πραγματοποιηθεί και η συνειδητοποίηση του γεγονότος συνεπαγόταν κάποια χαρά και κάποιες υποχρεώσεις. Η πρώιμη επιτυχία δίνει στον άνθρωπο την ιδέα μιας σχεδόν μυστικιστικής υπεροχής της μοίρας απέναντι στη δύναμη της θέλησης – το ναπολεόντειο σύνδρομο στη χειρότερη εκδοχή του. Ο άνθρωπος που φτάνει ψηλά όταν είναι πολύ νέος πιστεύει πως ασκεί τη θέλησή του επειδή το άστρο του λάμπει. Ο άνθρωπος που πρωτοκαθιερώνεται στα τριάντα έχει μια ισορροπημένη ιδέα της συμβολής μοίρας και θέλησης, κι αυτό που πετυχαίνει στα σαράντα έχει την τάση να ρίξει την έμφαση μόνο στη θέληση. Πράγα που, βέβαια, περνάει όταν η θύελλα χτυπάει το σκάφος του…
Το αντιστάθμισμα μιας πολύ πρώιμης επιτυχίας είναι η πεποίθηση πως η ζωή είναι μια ρομαντική υπόθεση. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό σε κάνει να μένεις νέος. Όταν τα πρωταρχικά θέματα του έρωτα και του χρήματος ήταν πια δεδομένα και η επισφαλής διασημότητά μου είχε χάσει τη γοητεία της, είχα ακόμα μπροστά μου ωραία χρόνια να σπαταλήσω, χρόνια που δεν μπορώ ειλικρινά να μην τα νοσταλγώ, στα οποία κυνηγούσα το αιώνιο Καρναβάλι κοντά στη Θάλασσα».


F. S. FITZGERALD. (1993). «Πρώιμη επιτυχία», στο: Η εποχή των θαυμάτων. (Αυτοβιογραφικά και άλλα), μτφρ. Γ. Λάμψας, πρόλογος G. Westcott, Αθήνα: Printa, σσ. 103-104.

Simple Minds: Home

Του Γιώργου Βαρδαβά, χάρισμα!


ΠΗΓΗ: Simple Minds

Τρίτη 3 Ιουνίου 2025

Ο Κωστής Μοσκώφ στην Αίγυπτο

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Για να κάνεις εξωτερική πολιτική και μέσω αυτής να διαφυλάττεις την μακραίωνη πολιτισμική κληρονομιά σου χρειάζονται κότσια, για να μην πω τίποτε άλλο… εις την ηρωικήν Ποντιακήν διάλεκτον. 
Στην Αίγυπτο και στη Μονή Σινά σώζεται ο Ελληνισμός, στην τρίσημη διαχρονία του: Αρχαιότητα – Βυζάντιο - Νέος Ελληνισμός. Από το 1989 έως και το θάνατό του (1998) ο κοσμοπολίτης Κωστής Μοσκώφ -είναι γνωστός σε λίγους κι όχι σε πολλούς- έδρασε ως Μορφωτικός Σύμβουλος της Ελληνικής Πρεσβείας στην Αίγυπτο. Ανέδειξε το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή Κ. Π. Καβάφη, και ως εκπρόσωπος του Ιδρύματος Πολιτισμού στη Μέση Ανατολή πραγματοποίησε μεταφράσεις και εκδόσεις Ελλήνων λογοτεχνών στην αραβική γλώσσα. Αυτός ήταν ο Έρωτάς του με την «καθ’ ημάς Ανατολή». Αυτός ήταν ο αληθινός πατριωτισμός του, έκφραση Έρωτα όπως έλεγε ο Φίλιπ Σέρραρντ. Η πατρίδα του, ολάκερος ο Οικουμενικός Ελληνισμός, αγαπημένο του πρόσωπο, λαχτάρα του! Αυτή ήταν η ρωμιοσύνη του. Έλλην και Ρωμιός, με την ιδιαιτερότητα του γόνου της Μητέρας Θεσσαλονίκης, ήταν ο Κωστής Μοσκώφ. Με την παρουσία του στην Αίγυπτο άφησε ανεκτίμητη προίκα. Οι σημερινοί Ελλαδίτες πολιτικάντηδες την αγνοούν. Εξού και το ένα μετά το άλλο χαστούκι που τρώνε για τη Μονή Σινά.
«Στην Αίγυπτο είναι διαφορετικά. Δηλαδή δε μου δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσω όσο θέλω. Προσπαθείς να διοχετεύσεις, να γνωρίσεις τον αιγυπτιακό κόσμο, που είναι ένας κόσμος που έχει αναπτύξει επίσης μεγάλο πολιτισμό. Ποια είναι η δυνατότητα του ελληνικού πολιτισμού; Κι αυτοί έχουν αναπτύξει πολιτισμό, είπαμε. Ο ελληνικός όμως είναι ότι τις δομές που γνωρίζουμε, που βρίσκουμε, δεν τις δεχόμαστε. Τις αλλάζουμε. Πολεμάμε να τις αλλάξουμε. Κάποτε πετυχαίνουμε, κάποτε αποτυχαίνουμε. Κι όταν δεν τα καταφέρουμε, την αποτυχία μας την κάνουμε υψηλού επιπέδου λόγο, το οποίο σημαίνει τραγωδία. Η τραγωδία έτσι γεννιέται. Τραγωδία είναι η έκφραση της αποτυχίας του ανθρώπου στη ζωή. Έκφραση με πολύ υψηλό τρόπο. Λοιπόν, αυτό για μένα είναι η ουσία του ελληνισμού, η αγωνιστική στάση της ζωής και αυτό προσπαθώ να διοχετεύσω. Δηλαδή, μέσα από τον ελληνικό πολιτισμό, πως θα κάνουμε ελληνική ποίηση, βασικά, ελληνική λογοτεχνία, τα γράμματα τα ελληνικά, τα μαθήματα, αρχαιολογία. Αυτός είναι ο κρυμμένος και ο απώτερος στόχος. Αυτό το λέω βέβαια χωρίς καμία διάθεση ηγεμονική. Δηλαδή δε νομίζω ότι είμαστε οι καλύτεροι, απλώς είναι η ιδιαιτερότητά μας. Κι εκείνοι έχουν να μας δώσουν. Τι έχει να μας δώσει ο αραβικός κόσμος, το Ισλάμ; Το να ξέρομε ότι οι δομές δεν νικιούνται πάντα. Ότι κάποτε είναι πιο δυνατές απ’ τον άνθρωπο και να ξέρουμε ν’ αποδεχόμαστε την αποτυχία μας με το κεφάλι ψηλά και με χαμόγελο. Αυτό δεν το κάνει ο Αιγύπτιος; Μεσ’ στη φτώχεια είναι. Η φτώχεια δεν γίνεται ποτέ δυστυχία, χαμογελάνε. Έχω κάτι ελληνοκεντρικό από την άποψη ότι ανακαλύπτω ότι, αυτό το τελευταίο είναι η ουσία του ελληνισμού. Είναι η ουσία μας. Το βλέπω ως προσφορά προς τον άλλον γενικά».

ΚΩΣΤΗΣ ΜΟΣΚΩΦ. (1997). Στα Όρια του Έρωτα και της Ιστορίας. Θεσσαλονίκη: Ιανός, σσ. 95-96.

Ο Κωστής Μοσκώφ ήταν ο αγαπημένος «χαουάγκα» των Αιγυπτίων, ο άλλος με διαφορετική εθνική ταυτότητα. Ήταν ο συγγραφέας της Σάρκας Σου Όλης
H Ελλαδική Αντιπροσωπεία, στην Αίγυπτο, με απανωτές αποτυχίες. Το ομολογούν και οι ίδιοι. 

Υ.Γ. Στο τέλος θα μείνουμε με την ευχή «Στο Σινά θα ανεβώ», που αρκετοί συνάδελφοι θεολόγοι μαθαίνουν να τραγουδάνε στα σχολιαρόπαιδα του Γυμνασίου για να γλυτώσουν από τις δύσκολες ερωτήσεις τους.

Αγάπη και έρωτας, όπως λεμόνι και ζάχαρη

«Έχουν και οι αισθήσεις την δική τους χημεία, όπως εκείνα τα πέραν των δέκα χαϊδευτικά δάχτυλα με των δύο ποιοτήτων δέρματα, ή το παρασκεύασμα κυανού από ουλτραμαρίνα με οξύ νερό της βερβένας· τέλος, last but not least, τα παραδοσιακώς αντίθετα, λεμόνι και ζάχαρη, όπως εδώ και αιώνες βρίσκουμε να συμβιούν ειρηνικά στον βυθό ενός κυπέλλου με καυτό τσάι.
Αχ αγάπη, πως καταφέρνεις ν’ αποχωρίζεσαι απ’ το στοιχείο του έρωτα! Πως τ’ αφήνεις να φτάνει σε μιαν ύστατη έκρηξη και να εξαντλείται, τη στιγμή που εσύ ατάραχη συντηρείσαι και αναβαίνεις όπως το λάδι πάνω απ’ το νερό, για να κρατήσεις αναμμένη την φλόγα μιας ατελεύτητης ημέρας».


ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ. (1995). Ο Κήπος με τις Αυταπάτες. Αθήνα: Ύψιλον, σ. 20.

Κυριακή 1 Ιουνίου 2025

Πανελλαδικές Εξετάσεις: Νοοτροπίες και Συμπεριφορές

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ


Συνηθισμένο το φαινόμενο. Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, σε κάθε μάθημα, οι ειδήμονες έχουν τον πρώτο λόγο. Πρώτοι απ’ όλους οι φροντιστηριάρχες, οι οποίοι πριν ακόμα λήξει ο χρόνος εξετάσης ήδη γνωρίζουν τα θέματα, έχουν κάνει την αποτίμησή τους κι έχουν βγάλει τις προτεινόμενες απαντήσεις. Μετά ο ρόλος πηγαίνει στους ίδιους τους μαθητές και στους γονείς τους, που κάθονται έξω από τα σχολειά περιμένοντας τα παιδιά τους να τους πουν αν έγραψαν καλά. Εδώ, η εικόνα είναι ολίγον τραγελαφική. Ακούγονται οι πιο απίθανες ατάκες. Κατόπιν τη σκυτάλη παίρνουν τα ΜΜΕ, ηλεκτρονικά συνήθως. Δημοσιεύουν τα θέματα και τις προτεινόμενες απαντήσεις τους. Και, τέλος, μια δυο μέρες μετά έρχονται τα δημοσιεύονται στον Τύπο: λένε ότι τα θέματα άλλοτε είναι απαιτητικά, άλλοτε βατά, άλλοτε απαράδεκτα, και πάει λέγοντας. Τα θύματα, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι οι μαθητές, ούτε που τα λαμβάνουν υπόψη τους. Στις πλάτες τους παίζουν σκάκι. Μέχρι που να τελειώσουν οι εξετάσεις και οι υποψήφιοι πια, από μαθητές, σε δυό μήνες θα είναι φοιτητές, σε σχολές του Ελλαδιστάν, όπου κάθε πόλη και κωμόπολη έχει και από μια και δύο και τρείς πανεπιστημιακές σχολές και τμήματα.
Έτσι γίνεται και εφέτος. Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης ήδη κάνουν λόγο για τη καημένη τη Δημιουργικότητα, θέμα που έπεσε στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στα ΓΕ.Λ. Γράφουν και διαλαλούν αυτό που είναι γνωστό τοις πάσι: το σχολείο σκοτώνει τη Δημιουργικότητα. Χαίρε ελλαδικό εκπαιδευτικό σύστημα! Χαίρε Κεντρική Επιτροπή Πανελλαδικών Εξετάσεων! Η ανακολουθία και η αντίφαση χτύπησε κόκκινο. Ζήτησε από μαθητές πιόνια της Τράπεζας Θεμάτων, μαθητές του «σκέψου μέσα στο κουτί» και του «γράψε από 200 έως 300 λέξεις», να πουν τη γνώμη τους για τη Δημιουργικότητα. Από ενδιαφέρον ρώτησα κάποιους μαθητές μου αν γνώριζαν τι σημαίνει αποκλίνουσα σκέψη και η περισσότεροι με κοιτούσαν παράξενα. Ο όρος ήταν στο πρώτο κείμενο των θεμάτων.
Κάποια στιγμή χρειάζεται να καθίσουμε σοβαρά και να συζητήσουμε γιατί αυτό το ρημάδι σύστημα εισαγωγής στα Πανεπιστήμια δεν μπορεί να συνεχιστεί. Είναι άθλιο και αντιπαιδαγωγικό πέρα για πέρα. Μέχρι τότε, όμως, οι πρωταγωνιστές του, οι ιθύνοντές του, το ΥΠΑΙΘΑ, τα σχολεία, οι μαθητές, οι γονείς και τα φροντιστήρια θα ζουν με τις δικές τους κορώνες. Μέσω των παπαγάλων τους, άλλοτε θα αλληλοκατανοούνται γιατί έτσι είναι το σύστημα και δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, κι άλλοτε θα αλληλοβρίζονται, εκβάλλοντας άναρθρες κραυγές καμαρωτοί καμαρωτοί.
Οι ευθύνες μας είναι τεράστιες. Ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Κι όλοι μας έχουμε την ιερή υποχρέωση να συμβάλλουμε από κοινού στην προσπάθεια αναγέννησης του εκπαιδευτικού μας συστήματος.