«Τα 200 χρόνια από την Επανάσταση και οι προοπτικές του Eλληνικού Kράτους»

Οι ιστοσελίδες Ανιχνεύσεις, Αντίβαρο, Άρδην, cognoscoteam, defence-point, infognomonPolitics και ResPublica συνδιοργανώνουν την Πέμπτη 1 Απριλίου 2021 στις 19.00 κοινή διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα: «Τα 200 χρόνια από την Επανάσταση και οι προοπτικές του Eλληνικού Kράτους».

Συζητούν οι:

• Παντελής Σαββίδης, δημοσιογράφος – anixneuseis.gr
• Ανδρέας Σταλίδης, αναλυτής – antibaro.gr
• Γιώργος Καραμπελιάς, συγγραφέας – ardin-rixi.gr
• Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος – cognoscoteam.gr
• Σάββας Καλεντερίδης, γεωπολιτικός αναλυτής – infognomonpolitics.gr
• Μιχάλης Θεοδοσιάδης, λέκτορας πολιτικής θεωρίας – respublica.gr

Συντονιστής: Γιάννης Ξένος, αρθρογράφος.

Την εκδήλωση μπορείτε να την παρακολουθήσετε από το διαδικτυακό κανάλι Ανιχνεύσεις του Παντελή Σαββίδη, καθώς και στις ιστοσελίδες που την διοργανώνουν.

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ και ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ. Δύο αιώνες αντιμαχίας 1821 - 2021

Ο σύνδεσμος της Διαδικτυακής Εκδήλωσης εδώ: IANOS

«Τον φιλομάκελλον ημών κύνα νουν»: άγιος Ιωάννης της Κλίμακος

«Σκυλί ονομάζει ο Ιωάννης της Κλίμακος το νου που όλο του αρέσει να σκάβει και όλα να τα σκαλίζει – τον φιλομάκελλον ημών κύνα νουν, λέει. Ο σκύλος είναι καλός φύλακας, αλλά δεν παύει να είναι σκύλος. Άλλος είναι το αφεντικό. Πως έλεγε ο Σολωμός; - il Monarca nascosto ai sensi».

ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ. (2009). Collectanea. Αθήνα: Δόμος, σ. 148 [318].

Από το βιβλίο: ΚΛΙΜΑΞ Ιωάννου του Συναΐου. Κείμενο επί τη βάσει χειρογράφου της εν Άθω Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου. Το πρώτον εκδοθέν υπό Σωφρονίου ερημίτου. Δαπάνη των εκ Ραιδεστού αδελφών Σ. Κεχαγιόγλου. Νυν δε επανεκδιδόμενον υπό του Εκδοτικού Οίκου «Αστήρ». Εις Β΄ έκδοσιν. Βάσει της εν Κωνσταντινουπόλει εκδόσεως 1883. Εκ του τυπογραφείου Κ. Α. Βρεττού, εκδ. Αστήρ – Αλ. & Ε. Παπαδημητρίου, Αθήνα 1979, σ. 170.

Του Ανδρέα... Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 1981... Στάδιο Νέας Φιλαδέλφειας

Κρυφό Σχολειό: μύθος ή πραγματικότητα κ. Βερέμη;

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

«Είναι ο νους του έρμος κόσμος που χαλιέται» αναφωνεί στον Λάμπρο του ο Διονύσιος Σολωμός. Πάντως ο εθνικός μας ποιητής ήταν και μέγας προφήτης… Ο κ. Θ. Βερέμης, καθ’ όλα αξιοσέβαστη, δεν λέω, προσωπικότητα, στη χθεσινή εκπομπή Special Report του τηλεοπτικού καναλιού ΑΝΤ1, υποστήριξε ότι το Κρυφό Σχολειό δεν υπήρξε, είναι «ιδεολόγημα του ελληνικού κράτους μετά την Επανάσταση, κατασκευασμένο… αστείο... από τους ιερούς μύθους του ελληνικού κράτους»: Special Report - Επεισόδιο 22 - Β΄ Κύκλος (00:21:07κ.ε). Όμως, μέσα στην πάνδημη ξεπεσούρα μας, ιδιαίτερα την ξεπεσούρα τι τελικά τιμούμε εφέτος, μιας κι όσα βλέπουμε κι ακούμε για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, από επίσημα κρατικά χείλη, που μέσω αυτών τα συστημικά ΜΜΕ αλλά και η ΕΡΤούλα, καθημερινά ξερνούν τον ιστορικό αποδομητισμό τους, ο αγαπητός κ. Θ. Βερέμης, σε παλαιότερη εκπομπή, στους περιβόητους «Νέους Φακέλους», ΣΚΑΪ (28/02/2011), παραδέχονταν πως «το Κρυφό Σχολειό υπήρξε σε περιόδους συγχρονισμένων εξισλαμισμών, όπως για παράδειγμα στην Ήπειρο κατά την περίοδο του Κοσμά του Αιτωλού», όπου... και το αντιφάσκων βαρετό υστερόγραφο: «το ελληνικό κράτος κατασκευάζει ένα μύθο». Τι να πρωτομαζέψει κανείς εδώ, από τα ασυμμάζευτα! Μωραίνει Κύριος.

Αναρωτιέμαι: τι να πιστέψει σήμερα ένα σχολιαρόπαιδο ακούγοντας τον κ. Βερέμη; Κι αυτό το σχολιαρόπαιδο, έχει άραγε ποτέ διδαχθεί τον καλύτερο ορισμό της έννοιας μύθος: «μύθος έστι λόγος ψευδής εικονίζων αλήθειαν» (Θέωνας), όπου μύθος, όραμα, νους και λογική είναι συνταιριασμένα αναμεταξύ τους; Όσο για τους εξισλαμισμούς, μόνο την εποχή του Πατροκοσμά συνέβαιναν ή καθ’ όλη τη διάρκεια της δουλείας στους Τούρκους; Είναι δυνατόν ο κ. Βερέμης να αγνοεί τους χιλιάδες εξισλαμισμούς, το παιδομάζωμα, τον απηνή διωγμό των χριστιανικών πληθυσμών, τους νεομάρτυρες; Να θυμίσω εδώ την περίπτωση του Μοσχοπολίτη λογίου Νεκτάριου Τέρπου, που το έργο του Βιβιλιάριον καλούμενον Πίστις – στο διάστημα 1732-1818 εκδόθηκε δώδεκα φορές – ως κύριο αντικείμενό του είχε την αντιμετώπιση των βίαιων εξισλαμισμών. Δίδαγμα, λοιπόν, για αδίδαχτους οι παρακάτω σελίδες από τη γραφίδα του κορυφαίου Έλληνα ιστορικού Απόστολου Ε. Βακαλόπουλου. Και χρυσό βιβλίο απόδειξης ύπαρξης του Κρυφού Σχολειού, με τεκμήρια και πρωτογενείς πηγές, το βιβλίο του Γιώργου Κεκαυμένου.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ. (1976). Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Τουρκοκρατία 1453 – 1669. Οι ιστορικές βάσεις της νεοελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, τ. Β΄. Θεσσαλονίκη, σσ. 290-292.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ. (2012). Το Κρυφό Σχολειό. Το Χρονικό μιας Ιστορίας. Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις.

Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και Μακρυγιάννης

Ευαγγελή Αρ. Ντάτση, (1999), Πολιτισμική ηγεμονία και λαϊκός πολιτισμός. Ο «ετεροχρονισμένος διάλογος» του ιερομονάχου Κοσμά και του αγωνιστή Μακρυγιάννη, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Η γοητεία της σπουδής σε όποιον σελίδα-σελίδα περιδιαβεί τη συγκεκριμένη μελέτη, θα σηματοδοτηθεί από την ανακάλυψη μιας διαφορετικής ανάγνωσης των ιστορικών τεκμηρίων, στις τάσεις των οποίων σήμερα η ιστορική επιστήμη όλο και περισσότερο θητεύει. Γεγονός είναι ότι η σύγχρονη ιστοριογραφία, απαλλαγμένη από αδυναμίες παλαιότερων εποχών, έχει καταφέρει να αποτυπώσει ένα διαφορετικό τρόπο, που συνεχώς ιχνηλατεί πρόσωπα και γεγονότα, συνεργαζόμενη άμεσα με όμορες προς σ’ αυτή επιστήμες: Λαογραφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία, Αρχαιολογία, Γεωγραφία, Θεολογία. 

Όσον αφορά τώρα στην μελέτη της κ. Ντάτση, ευθύς εξ αρχής, επιθυμώ να ξεκαθαρίσω δύο θεωρητικά ζητήματα. Το πρώτο αφορά στον τίτλο: «Πολιτισμική ηγεμονία και λαϊκός πολιτισμός». Η χρησιμοποίηση των δύο αυτών όρων, έρχεται να εφαρμοστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στα εδώ εξεταζόμενα πρόσωπα, στην παγιωμένη πνευματική παράδοση του Γένους που εκπροσωπούσε ο Πατροκοσμάς – «επίσημου και ανώτερου πολιτισμού», που μόρφωνε και εκπολίτιζε ολιγογράμματους Έλληνες - αυτή ήταν η ταυτότητα του ακροατηρίου του – και στον «λαϊκό και κατώτερο» πολιτισμό, που πραγμάτωνε ο ατόφιος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821 Μακρυγιάννης. Η «προφορική παράδοση του λαϊκού κηρύγματος», που διαχύθηκε με τις ετερόγραφες Διδαχές του ιερομονάχου Κοσμά σε αναλφάβητες ομάδες Ελλήνων της Τουρκοκρατίας, «διασταυρώνεται και διαλέγεται» με ένα ολόκληρο «συμβολικό σύστημα» αξιών, τη «μαγική σκέψη» (τρόπο που σκέφτονται οι αναλφάβητοι πληθυσμοί), που και αυτή διαχύθηκε με τα Απομνημονεύματα και τα Οράματα και Θάματα του Μακρυγιάννη, σε μία «διαχρονική συλλογικότητα», διαφορετική όμως, αναλφάβητη για τον Πατροκοσμά, «επώνυμη και εγγράμματη» για τον Μακρυγιάννη. 

Το δεύτερο θεωρητικό ζήτημα αφορά στον υπότιτλο του έργου: την ταυτότητα του «ετεροχρονισμένου διαλόγου». Και τα δύο πρόσωπα ζουν σε διαφορετικές εποχές. Πρώτος, ο ιερομόναχος Κοσμάς με τον «αποτρεπτικό λόγο του» προς καθετί που ερχόταν σε αντίθεση με τη χριστιανική κοσμολογία και ανθρωπολογία, επεδίωξε να επαναπροσδιορίσει το ορθοδοξοπατερικό υπόβαθρο της παράδοσης, μέσα από τρία επίπεδα: το «ιεραρχικό σχήμα του κόσμου», τον «καταστατικό χάρτη σύμφωνα με τον οποίο οφείλουν να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους» μόνο οι χριστιανοί και το σωτηριολογικό χαρακτήρα του κηρύγματός του. Θεωρητικό εφαλτήριο του αφυπνιστικού και αναγεννητικού έργου του υπήρξε η εντελέχεια της Ορθόδοξης θεολογικής διδασκαλίας. Από την άλλη πλευρά, δεύτερος, ο Μακρυγιάννης με το γραπτό λόγο του, αυτοβιογραφούμενος και «μετέωρος ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς», αυτόν της προεπαναστατικής και μετεπαναστατικής Ελλάδας, βαπτισμένος στον απόηχο του κηρύγματος του Πατροκοσμά – πολύ ορθά η συγγραφέας θεωρεί πως ο νεαρός Μακρυγιάννης γαλουχήθηκε με τον παιδαγωγικό λόγο του, γι’ αυτό κατά τη άποψή μου, η σχέση του με την Ορθοδοξία υπήρξε καθάρια και βιωματική – εξέφραζε τις παραδοσιακές συνισταμένες του βίου των Νεοελλήνων, υιοθέτησε και αυτός, με κάποιες βέβαια αποκλίσεις, την «ιεραρχική αντίληψη του κόσμου» και κινήθηκε με άνεση στην «καθημερινότητα της λαϊκής παράδοσης». 

Αξιοσημείωτη είναι η άποψη της συγγραφέως για την «προνομιακή αντίληψη της ιστορίας» που, ως «παράμετρος της πολιτισμικής ηγεμονίας», έγινε το κυρίαρχο πολιτισμικό ιδεώδες της προεπαναστατικής και μετεπαναστατικής ελληνικής κοινωνίας. Πρόκειται, για το ιδεολογικό πλαίσιο πάνω στο οποίο η Εκκλησία των χρόνων της Τουρκοκρατίας, με εκφραστή το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στήριξε ιδεολογικά και κατοχύρωσε την «εθελοδουλία» και την «αυτοπροστασία» της, όχι μόνο από τον Τούρκο κατακτητή, αλλά και από τον κίνδυνο του διαφωτιστικού ιδεολογικού ρεύματος, με κύριους εκφραστές τους Κολλυβάδες Πατέρες του Αγίου Όρους. Ο Πατροκοσμάς και σε ανάλογο επίπεδο ο Μακρυγιάννης, δείχνουν να αντιπροσωπεύουν και να υιοθετούν την πατροπαράδοτη βυζαντινή προοπτική, βάσει της οποίας κάθε «συμβιβασμός» με την εκάστοτε πολιτική δύναμη, εκφραζόταν στο σύστημα των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας, που είχε διαμορφωθεί από τα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου. 

Το βιβλίο της Ευαγγελής Ντάτση, σε έκδοση φροντισμένη, αποτελεί ευπρόσδεκτη συμβολή στην ιστορία των ιδεολογιών και νοοτροπιών του πνευματικού βίου του Νέου Ελληνισμού.

«Ποιός είσαι εσύ;»

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Ετοούτη τη χρονιά της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, όπου στα συστημικά και κρατικά ΜΜΕ, θεριεύει η αποδόμηση της Ιστορίας, απομυθοποιούνται και διαστρεβλώνονται γεγονότα - σταθμοί και πρόσωπα της ιστορικής συνείδησης των Νεοελλήνων, το βιβλίο της κας Αθηνάς Κακούρη, νομίζω πως είναι ένα καλό γιατρικό ενάντια στο βιασμό ιστορικών πηγών και τεκμηρίων.

Η συγγραφέας στα τόσα λογοτεχνήματα που έχει γράψει μας έχει δώσει κι ένα εξαιρετικό, ιστορικό θα ‘λεγα έργο. Πρόκειται για το εκδοθέν στα 2012 από τις εκδόσεις Πατάκη βιβλίο της: 1821. Η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε. Πότε και πως δημιουργήθηκε το κράτος όπου ζούμε σήμερα· καθώς γνωρίζω, το εν λόγω έργο της διανύει τη δέκατη τέταρτη έκδοση, κι αυτό δείχνει τη μεγάλη απήχηση που έχει στο αναγνωστικό κοινό τής κας Κακούρη. Έχω την ταπεινή γνώμη πως αυτό το βιβλίο θα ‘πρεπε να είναι ένα από τα κυριότερα διδακτικά βοηθήματα και, γιατί όχι, βασικό διδακτικό εγχειρίδιο του μαθήματος Ιστορίας σε τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου.

Κι αυτό το υποστηρίζω για τους παρακάτω λόγους:

Πρώτον, παρουσιάζει την ιστορία της περιόδου 1821 - 1831 (μέχρι το θάνατο του Ιωάννη Καποδίστρια), με το θέλγητρο ότι οι πρωταγωνιστές της Εθνικής Παλιγγενεσίας συνεχίζουν να βρίσκονται ανάμεσά μας, επιμηκύνεται δηλαδή ο πολυτάραχος βίος τους. Διαβάζοντας σήμερα ένα σχολιαρόπαιδο ετούτο το βιβλίο, νομίζω πως σίγουρα θα κατανοήσει ότι κι αυτό είναι ένα μέρος σ' όσα συνέβησαν την παραπάνω δεκαετία. Έτσι, άλλωστε, εξηγείται το ερώτημα που θέτει η συγγραφέας «ποιός είσαι εσύ;», (σ. 19).

Δεύτερον, η μνήμη των προσώπων και των γεγονότων σε κάθε σελίδα είναι έντονη, σαν να συνέβησαν εχθές. Για τον νεοέλληνα του 21ου αιώνα παραμένει ακόμη ζητούμενη η εθνική αφύπνισή του. Στις μέρες μας λείπει η πατριδογνωσία. Κι είναι απολύτως αναγκαία, αν επιθυμούμε να μην χάσουμε τους δεσμούς μας με την περίοδο του ξεσηκωμού των Ελλήνων ενάντια στον Τούρκο κατακτητή, αλλά και με την περίοδο της συγκρότησης του νεοελληνικού κράτους. Η κρίση και η μνήμη είναι πολύτιμοι λίθοι που, όταν εξασθενούν, καλό είναι να ανασταίνονται, νομίζω. Αυτό σε μέγιστο βαθμό κάμει το βιβλίο της κας Κακούρη. Δεν γράφει μόνο για τη γνώση του παρελθόντος, γράφει και για γνώση του παρόντος.

Τρίτον, και το σπουδαιότερο κατ’ εμέ, η γραφή της συγγραφέως είναι και μια αναδρομή από το παρόν στο παρελθόν. Χρήσιμη πέρα για πέρα αυτή αναδρομή, δείχνει στον αναγνώστη πως συχνά το παρόν διευκολύνει στο ολοζώντανο αντίκρισμα πολλών προβλημάτων του παρελθόντος. Οφείλουμε κάποτε να κατανοήσουμε ότι, η γνώση όσων συνέβησαν στη δεκαετία 1821 - 1831 δεν κρύβεται μόνο στις πηγές που, όσο καλά κι αν τις μελετάμε, η παρακολούθηση σύγχρονων ζητημάτων και προβλημάτων, πολλές φορές μας κάμει να ψάχνουμε να βρούμε ομοιότητες με αντίστοιχα ζητήματα και προβλήματα του παρελθόντος. Προς Θεού, δεν εννοώ ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Φέρνω ένα παράδειγμα από το βιβλίο για να τεκμηριώσω τις παραπάνω απόψεις μου. Σε πολλές σελίδες του, το όνομα του πρώτου κυβερνήτη του ελληνικού κράτους Ιωάννη Καποδίστρια βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Η κα Κακούρη με γλαφυρότατο τρόπο περιγράφει ένα από τα πολλά γεγονότα της πολυτάραχης ζωής τού Κυβερνήτη, όταν ήταν κοντά στον Τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο. Τη στιγμή που ο Τσάρος, στο Παρίσι ευρισκόμενος μετά το Συνέδριο της Βιέννης (1815), πρότεινε στον Καποδίστρια να γίνει Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, ο Καποδίστριας αρνήθηκε θυσιάζοντας ένα λαμπρό μέλλον χάριν του ελληνικού προβλήματος που τότε βρίσκονταν στην κορύφωσή του. Γι’ αυτή τη στάση του Καποδίστρια η κα Κακούρη γράφει: «μ’ αρέσει να στέκομαι και να αναθυμιέμαι αυτήν την σκηνή που δεν έχει το ταίρι της: να σου προτείνουν μια τέτοια θέση – το αντίστοιχο σήμερα του Υπουργού Εξωτερικών της Αμερικής ή της Κίνας ή της Ρωσίας – κι εσύ να τους απαντάς πως είσαι Έλληνας, δεν θα πάψεις να είσαι Έλληνας και άρα θα υπηρετείς πάντα τα ελληνικά συμφέροντα. Να τους θέτεις όρους, σαν να λέμε. Ναι, μ’ αρέσει πολύ να στέκω και να αναθυμιέμαι αυτήν τη σκηνή και να χαίρομαι το σεμνό της μεγαλείο», (σ. 75). Αξιοζήλευτο, πράγματι, ιστορικό κριτήριο μιας συγγραφέως που, βέβαια, δεν είναι ιστορικός! Και το κυριότερο: θεώρηση των πραγμάτων που προδίδει βαθιά και σαφή αντίληψη της Επανάστασης του 1821 που, δυστυχώς, σήμερα λείπει από πολλούς.

Μικροδιδασκαλία

 

Η τελευταία ώρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου με λογοτεχνική ματιά

ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ της βιβλιογραφίας σχετικά με την προσωπικότητα και την εποχή της δράσης και του κατατρεγμού του Οδυσσέα Ανδρούτσου, ενός από τους κορυφαίους στρατηγούς της Παλιγγενεσίας, ο συγγραφέας, εμπνευσμένος από την πιο συγκλονιστική δημόσια εξομολόγηση, την τελευταία ώρα της ζωής του, στη φυλακή της Ακρόπολης. Οξυδερκής, με καλλιεργημένη σκέψη και υψηλή στρατηγική και διπλωματική διάνοια, γνώστης τεσσάρων γλωσσών, ο εμβληματικός για τον Αγώνα οπλαρχηγός μιλά σε απλή γλώσσα, ανάμεικτη με πολλά λόγια και λαϊκά στοιχεία καθώς και δάνεια από την τουρκική, την αλβανική και την ιταλική. Αναλύοντας ο ίδιος τα θετικά και τα αρνητικά του χαρακτήρα του, τις πτυχές της ιδιοσυγκρασιακής του μοναδικότητας, τις αφορμές και τις επιδιώξεις των ανταγωνιστών και των διωκτών του, με λόγο μουσκεμένο απ' τη στυφή γεύση της προδοσίας, ο Ανδρούτσος επιζητεί την αυτοδικαίωση ακόμη, δύο αιώνες αργότερα, παρά την ιστορική αποκατάσταση της προσωπικότητας και του έργου του. 

[Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].

«Κατάρα του Θεού το γένος των Γραικών το ένδοξον ως βρυκόλαξ να πορεύεται βυζαίνοντας αίμα αδελφοκτόνον. Λύκους, τσακάλια, αγρίμια δεν εσκιάχτηκα τόσους χρόνους σχίζοντας όρη απάτητα και λαγκαδιές και ρουμάνια, μηδέ δίψαν, μηδέ αφαγίαν ελογάριασα ποτές μου, μόνον αυτούς του οφιούς οπού γεννοβολούν τα περβόλια της δημογεροντίας και η φαναριώτικη ίντριγκα, ω μητέρα Ελλάδα. Οι πρώτοι, οι δημογέροντες επιθυμούν να παραμείνουν υπό τον ζυγόν έτι πλουταίνοντες. Τοτουνούς τους πρέπει η αυτοθέλητος τυραννία, διότι οι ίδιοι το επιθυμούν. Ημείς δε οι λοιποί, οι επιποθούντες τη νόμιμον ελευθερίαν μας και όχι τον δοτόν ραγιαδισμόν ως σουλτανικοί υπήκοοι πασχίζομεν με σκοπόν την πλήρωσιν των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μας. Οι δεύτεροι, οι λογιότατοι, έσπειραν σατανικώς τη διχόνοιαν. Το δε αμάρτημα ημών, των τρίτων, είναι το φίλαρχον και φιλόπλουτον πνεύμα το οποίον κυριαρχεί εις τους πλείονας των αρχηγών στρατιωτικών εκ των πρώτων συλλόγων εις Επίδαυρον και Άστρος».

ΘΩΜΑΣ ΚΟΡΟΒΙΝΗΣ. (2020). «Ολίγη μπέσα, ωρέ μπράτιμε!» Η τελευταία ώρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Αθήνα: Άγρα, σσ. 70-71.

«1821-2021: Αποτυχία ή Αναγέννηση;»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ο Σύλλογος «Μετεώρων Λιθόπολις», στα πλαίσια του εορτασμού για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης 1821, οργανώνει ανοικτή Διαδικτυακή εκδήλωση – ομιλία, που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 21 Μαρτίου 2021 και ώρα 07:00 μ.μ. στο «Ανοικτό Διαδικτυακό Βήμα ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΛΙΘΟΠΟΛΙΣ».

Στην εκδήλωση θα μιλήσει ο συγγραφέας και πολιτικός αναλυτής κ. Γιώργος Καραμπελιάς, με θέμα: «1821-2021: Αποτυχία ή Αναγέννηση;»

Η ομιλία θα πραγματοποιηθεί μέσω της πλατφόρμας τηλεδιασκέψεων zoom και για την συμμετοχή σας μπορείτε να κάνετε χρήση του παρακάτω συνδέσμου και των αντίστοιχων κωδικών (Passcode):

https://us02web.zoom.us/j/82631225354

Meeting ID: 826 3122 5354

Passcode: 940828

Θα αναμεταδίδεται, επίσης, ζωντανά μέσω της ιστοσελίδας μας https://meteoronlithopolis.gr/

ΣΗΜΑΣΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΜΟΝΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ ΑΛΛΑ ΚΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΣΑΙ. Η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 στην εκπαίδευση

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

«Ιστορία του τόπου μου / στων παιδιών τα παπούτσια γραμμένη. // Ω παιδάκια ξυπόλυτα / -μια γενιά ανυπόδητη πριν από μας- / μαθητές του πολέμου / στα μεγάλα θρανία τα ξύλινα, με τα πόδια γυμνά σαν τ’ ακίνητα άκρα των κούρων. // Κι ήρθαμ’ έπειτα εμείς με παπούτσι επιτέλους / κι ας ήταν μισό· / - μιας περήφανης φτώχειας το τρόπαιο. // Στην οθόνη γυρεύω να δω σε μεγέθυνση / των παλιών σχολικών εορτών τα υποδήματα· / μα κοιτούσε ψηλά ο φακός, / σ’ ουρανούς που σημαίες σε ασπρόμαυρο φόντο κυμάτιζαν: / Έρμα ‘ν’ τα μάτια, που καλείς, χρυσέ ζωής αέρα / (τα μάτια μου ζητούν τον Σολωμό) / τα πόδια μου γυρεύουν σανδάλα θαλπτήρια). / Τάσσομαι με τον Σολωμό – και με μισό παπούτσι. // (Μάταιη στ’ αλήθεια έπαρση για κάτι τρύπιες σόλες, / αφού χαλάνε σήμερα πολύ προτού να λιώσουν). ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ. (2019). «Με το μισό παπούτσι», στο: Η Πήλινη Χορεύτρια. Αθήνα: Γαβριηλίδης, σ. [14][1].

Δεν χωρά αμφιβολία ότι η σημερινή εκπαίδευση των μαθητών μας είναι μονοδιάστατη. Παρά την άμεση σύνδεσή της με τα τεχνολογικά επιτεύγματα του πολιτισμού μας, η μόνη έγνοια του μαθητικού δυναμικού των σχολικών τάξεων είναι πως θα βρεθεί ο εύκολος τρόπος, κάποια στιγμή να περάσει στο πανεπιστήμιο. Το πρόβλημα είναι μεγάλο, έχει έκταση και βάθος και ουδείς ενδιαφέρεται να το επιλύσει: για δεκαετίες μαθητές, γονείς και δάσκαλοι βρίσκονται μπροστά στο σκόπελο της χρησιμοθηρικής γνώσης των μαθημάτων – επιστημών που διδάσκονται στο σχολειό. Οι ίδιοι, εξάλλου, αδυνατούν να κατανοήσουν πως μόνο χρησιμοθηρικά εννοώντας τη γνώση, καθημερινά γίνονται θήραμα των ποικίλων παραγωγών της πληροφορίας, των «γυρολόγων της πληροφορίας», μιας κι όλα τα μαθήματα – επιστήμες που διδάσκονται, τα αντιλαμβάνονται μόνο ως πληροφορίες.

Έτσι, δεν πρέπει να μας παραξενεύει γιατί λόγου χάριν ουκ ολίγοι μαθητές μας είναι ιστορικά αναλφάβητοι. Το παράδειγμα, για το πως στοχάζονται πάνω στην επέτειο των διακοσίων χρόνων από την Επανάσταση του 1821 είναι χαρακτηριστικό: απουσία βασικών γνώσεων, ιστορικών κριτηρίων αλλά και ευαισθησίας για πρόσωπα και γεγονότα, που σχετίζονται με τον ξεσηκωμό του Γένους. Πρόκειται για μια κατάσταση και εικόνα που γεννά ράκη παντού. Θλιβερό γεγονός, πραγματικότητα όμως: οι μαθητές δεν θέλουν να ξέρουν τίποτα! Οι καθημερινές στιγμές τους τσακίζονται στα βράχια, όπου και η αποχαυνωμένη ζωή τους, δίχως ιστορική μνήμη.

Αυτονόητο ή όχι το ερώτημα, για το ποιός φταίει για την αδυναμία δημιουργικής πρόσληψης του άμεσου ιστορικού παρελθόντος από τους μαθητές μας, νομίζω πως δεν έχει και τόση σημασία· να αποδίδουμε, δηλαδή, την ευθύνη είτε σ’ αυτούς είτε σ' εμάς τους δασκάλους είτε στο «εκπαιδευτικό σύστημα», όπως συλλήβδην αρεσκόμαστε να λέμε. Από μόνη της, η απόδοση ευθυνών δεν επιλύει το πρόβλημα. Το αίτημα θεραπείας της διαρκούς περί την Ιστορία αφασίας μας, στην οποία όχι μόνο οι μαθητές αλλά και εμείς οι μεγαλύτεροι βρισκόμαστε, μπορεί να έρθει μόνο με γόνιμο εσωτερικό βασανισμό της ύπαρξής μας. Πρόκειται για κατάφαση σ’ εκείνο το χώρο του ιστορικού μας Είναι που, στόχο θα έχει, τη θήρα της ιστορικής αλήθειας: τι τέλος πάντων λαός είμαστε και ποια κληρονομιά κουβαλάμε στις πλάτες μας.

Είναι γεγονός, λοιπόν, πως δεν γνωρίζουμε καλά την Ιστορία μας. Γι’ αυτό μένει ακέραιο το πρόβλημα της ιστορικής μας αγνωσίας. Στο σχολειό ο δάσκαλος οφείλει να προσδοκά ετούτο: οι μαθητές του να μην έχουν μόνο ιστορικές γνώσεις αλλά και σχέση με τους παππούδες τους αγωνιστές του 1821. Αυτό είναι το ρίγος της επετείου των 200 χρόνων, το ρίγος της μνήμης, του αίματος που χύθηκε στα πεδία των μαχών και βλάστησε η λευτεριά.

Αλλά η μετάβαση από τη γνώση του άμεσου ιστορικού παρελθόντος στη σχέση με αυτό, που ζωογονεί το παρόν, συνιστά βίωμα, εμπειρία. Σ’ έναν κόσμο που αλλάζει και, προπαντός, που αλλάζει ολοένα και πιο γρήγορα, η ανάγκη αλλαγής διδασκαλίας της Ιστορίας στο σχολειό, παρότι τα τελευταία χρόνια προκαλεί ευρύτατες συζητήσεις, είναι ένα από τα οξύτερα προβλήματα της ιστορικής μας παιδείας. Τα ερωτήματα είναι καίρια: πώς πρέπει να την αντιμετωπίσει η παιδεία, αν θέλει οι μαθητές να μην είναι «μορφωμένοι αγράμματοι;» Τί, άραγε, πρέπει να πούμε στους μαθητές μας, με ποια εφόδια οφείλουμε να τους οπλίσουμε, ώστε η γνώση των ιστορικών γεγονότων και προσώπων που σχετίζονται με την Επανάσταση του 1821, να μην είναι μόνο γνώση αλλά και σχέση μ’ αυτά;

Το πρόβλημα δεν μπορεί εσαεί να παραμένει άλυτο. Υπάρχει λύση: από τη μια μεριά να δώσουμε στους μαθητές μας όλες τις γενικές ιστορικές γνώσεις και από την άλλη, μέσω της άμεσης σχέσης μ’ αυτές, να τους προπαρασκευάσουμε ούτως ώστε με όραμα να βλέπουν το μέλλον τους, γευόμενοι τον μακραίωνο πολιτισμό τους.

ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, Ο Μιαούλης, 1942· αυγοτέμπερα σε ξύλο 34Χ38.

[1] Η Πήλινη Χορεύτρια της φιλολόγου Τασούλας Καραγεωργίου, συλλογή ποιημάτων που δημοσιεύθηκαν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά και αφιερωματικούς τόμους (Διάστιχο, Φρέαρ, Περί Ου, Νησίδες, Νέα Ευθύνη, κ.ά.), ξαφνιάζει τους φίλους της ποίησης: γλώσσα με ιδιαίτερη εκφραστική δύναμη, που δείχνει οξυδέρκεια και άριστη από την ποιήτρια γνώση της προγενέστερης ποιητικής παράδοσης· Αρχίλοχος (7ος αιώνας π.Χ.), Εύκλος (προομηρικός Κύπριος ποιητής και χρησμολόγος), Σαπφώ (6ος αιώνας π.Χ.), Μελέαγρος (2ος – 1ος αιώνας π.Χ.), Παλατινή Ανθολογία (συλλογή αρχαίων και βυζαντινών επιγραμμάτων από τον 7ο αιώνα π.Χ., μέχρι το 600 μ.Χ.), Ανδρέας Κάλβος (1792-1869), Διονύσιος Σολωμός (1798-1857). «Η Φαρμακολύτρα» παίρνει την ψυχή του εραστή της ποίησης και την ενώνει με τον «άγιο των γραμμάτων» μας κυρ Αλέξανδρο της Σκιάθου· μνημόσυνο ετούτο το ποίημα στον πολυβραβευμένο συγγραφέα, κριτικό και ποιητή Κώστα Στεργιόπουλο, οδυνηρή για την ποιήτρια ενθύμηση της παντοτινής πια απουσίας του. Και, βέβαια, η πιστότητα στη συζυγική ζωή, με τρία ποιήματα αφιερωμένα στην Τέκμησσα, σύντροφο του Αχαιού Αίαντα, από την ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή. Ανάγνωση και απαγγελία των ποιημάτων καλό είναι να πάνε χέρι – χέρι, ειδεμή θα δυσκολευτεί όποιος αρέσκεται κι ορέγεται την ποίηση. Αφήνω τελευταίες τις Σημειώσεις: εγκόλπιο για περαιτέρω εμβάθυνση στον ποιητικό λόγο της Τασούλας Καραγεωργίου.

1821: ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Επ’ αφορμή των εορτασμών 200 ετών από την εκκίνηση της Επανάστασης του 1821, το Ινστιτούτο ΠΥΞΙΔΑ και ο Σύλλογος Απανταχού Σουλιωτών θα διοργανώσουν από κοινού εντός του 2021 μια σειρά διακαναλικών ιστορικών εκδηλώσεων - ομιλιών με θέμα «1821: ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ», αναλύοντας όλα τα ιστορικά κεφάλαια από το πώς επιβίωσε ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (Οθωμανοκρατία και Ενετοκρατία) έως και την αναγνώριση Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830.

Η πρώτη διακαναλική Διαδικτυακή εκδήλωση - ομιλία θα αφορά το κεφάλαιο «Η προετοιμασία και οι αγώνες της Επανάστασης» και θα πραγματοποιηθεί στις 20 Μαρτίου 2021, ημέρα Σάββατο και ώρα 18.30, όπου θα λάβουν μέρος οι κάτωθι:

• Γεώργιος Καραμπελιάς, Ιστορικός Ερευνητής και Συγγραφέας.
• Γεώργιος Σκλαβούνος, Ιστορικός Ερευνητής και Συγγραφέας.
• Μελέτης Μελετόπουλος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου και Καθηγητής ιστορίας.
• Παντελής Σαββίδης, Δημοσιογράφος και Συντονιστής της εκδήλωσης. 

Στην συζήτηση ως εκπρόσωπος του Ινστιτούτου ΠΥΞΙΔΑ θα συμμετάσχει ο Ιωάννης Τσουκαλάς, Δικηγόρος και Σύμβουλος Δ.Σ., του Ινστιτούτου.

Η εκδήλωση θα μεταδοθεί «ζωντανά»:

• Στο κανάλι pyxis.institute της πλατφόρμας Youtube και στην διεύθυνση https://www.youtube.com/channel/UCICuk6ltOWMdr84Ja7X1otg
• Στον ιστότοπο https://www.facebook.com/pyxis.institute του Ινστιτούτου ΠΥΞΙΔΑ και
• Στον ιστότοπο www.anixneuseis.gr και στην ιστοσελίδα του Άρδην.

ΜΙΑ ΩΔΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΡΚΟ

Τῆς Τασούλας Καραγεωργίου

Τὴ θυμᾶστε καθόλου τὴ χάρτινη εἰκόνα
στοῦ σχολείου τὸν πέτρινο τοῖχο;
τὸ φεσάκι τὸ κόκκινο,
τὰ μαλλιὰ τὰ λυμένα στοὺς ὤμους,
τὰ γαλήνια ὁλόμαυρα μάτια ἁγίου
ποὺ μὲ θλίψη κοιτοῦν στὴν ψυχή μας;

Σὰν φαγιοὺμ νεκρικὸ τὸ πορτραῖτο του.
Τί πανέμορφος ἄνδρας,
ὁ Σουλιώτης ποὺ πάλευε μὲ σπαθὶ καὶ μὲ λέξεις.

Ἀπὸ ὅλους ἐγὼ τοῦ Ἀγώνα τοὺς ἥρωες
ξεχωρίζω τὸν Μάρκο.

Στὰ φθαρμένα ὁδωνύμια,
στὶς γερμένες ταμπέλες,
στὰ μισόσβηστα γράμματα
τῆς ὁδοῦ Μάρκου Μπότσαρη,
ἡ Ἱστορία πασχίζει γιὰ μνήμη.
Δὲν ὑπάρχουνε ὅμως
μετερίζια καὶ ντάπιες στὴν ἄσφαλτο
καὶ κανεὶς δὲν θυμᾶται τὸν Μπότσαρη,
σὰν διαβαίνει τὸν δρόμο
μὲ τὶς ἄδειες καρέκλες τῶν κλειστῶν καφενείων.

Στὰ τραγούδια μονάχα πλανιέται ἀκόμα ἡ σκιά του·
ἕνας θρῆνος μεγάλος κηδεύει συνέχεια τὸν Μάρκο,
μιὰ ὠδὴ τὸν πενθεῖ σὰν τὸν Ἕκτορα, γιὸ τοῦ Πριάμου

κι ἡ πατρίδα εἶν᾿ ἀνήμπορη
νὰ χωρέσει τοὺς μύθους της.

ΠΗΓΗ: Κύκλος τῶν Ποιητῶν

«Κάποτε σ’ έκλεγε ο λαός»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ο Χρήστος Γιανναράς και οι συγγραφείς Αντώνης Παπαβασιλείου και Θεόδωρος Παντούλας, την Τετάρτη 17 Μαρτίου 2021 στις 7:15μ.μ., συζητούν για τον Παύλο Μελά, με αφορμή το βιβλίο: κάποτε σ' έκλαιγε ο λαός. 

Την εκδήλωση μπορείτε να παρακολουθήσετε ζωντανά μέσω:

• Της πλατφόρμας zoom με invite link: https://us02web.zoom.us/j/89344449705...
• Live στο YouTube: https://www.youtube.com/channel/UC0cjYWRyE-zqRdeRVOKU66A΄

Πηγή: ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

Αντιχάρισμα στον Νίτσε!

«Ο Νίτσε εξεγέρθηκε βίαια ενάντια στον θρησκειοποιημένο Χριστιανισμό της ρωμαιοκαθολικής και προτεσταντικής Ευρώπης (αγνοούσε τον μεταγενέστερο θρησκειοποιημένο “ορθοδοξισμό” της Ανατολής). Έπρεπε να φτάσει η Ευρώπη στα μέσα σχεδόν του 20ού αιώνα, για να αρχίσει να ανακαλύπτει την καίρια και αντιθετική διαφορά του “σώματος” της Εκκλησίας από την ατομοκεντρική θρησκεία. Η προοπτική αυτής της διαφοράς απαντάει ακριβώς στη στόχευση του Νίτσε “πέρα από το καλό και το κακό” (Jenseits von Gut und Bose, 1885), στόχευση “ανατροπής όλων των αξιών” (Umvertung Werte, 1887)».

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ. (2020). Αντιχάρισμα στον Νίτσε. Αθήνα: Ίκαρος, σσ. 35-36.

ΦΑΓΑΜΕ ΗΤΤΑ! Κείμενα για τον αυτοεγκλωβισμό της Ορθοδοξίας [2]

ΦΑΓΑΜΕ ΗΤΤΑ! Κείμενα για τον αυτοεγκλωβισμό της Ορθοδοξίας [1]

Τρίτη 16 Μαρτίου 2021, στις 6 το απόγευμα.

ΟΜΙΛΗΤΕΣ:

• Μητροπολίτης Νιγηρίας κ. Αλέξανδρος.
• Παντελής Μπουκάλας, Συγγραφέας.
• Νικόλας Σεβαστάκης, Συγγραφέας, Καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ.
• Στέλιος Τσομπανίδης, Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ.
• Και ο συγγραφέας του βιβλίου Χρυσόστομος Σταμούλης.

Συντονίζει o Σπύρος Ζωνάκης, Δημοσιογράφος του περιοδικού Σχεδία.

Την εκδήλωση μπορείτε να την παρακολουθήσετε ζωντανά εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=eOmDClbcunU

Ο Γιώργος Ιωάννου για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης

«[...] Δεν είναι, άλλωστε, πολλά, ούτε ιδιαιτέρως συνταραχτικά αυτά που έχω να πω εγώ για την υπόθεση, γιατί ήμουν τότε μικρό παιδί —φτωχός και περίκλειστος έφηβος— με βάσανα και προβλήματα, που τον κρατούσαν κιόλας σε απόσταση από τους άλλους. Πάντως, οι Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη ήταν τόσο πολλοί και τόσο μπλεγμένοι με τη ζωή μας, ώστε όσο κλειστός και αν ήσουν ήταν αδύνατο να μην υποπέσει στην αντίληψή σου η συμφορά, που τους είχε βρει.

[…] Κλεισμένοι στα σπίτια τους, καρτερούσαν. Στους δρόμους του γκέτο, εκτός από μας, κυκλοφορούσαν, και μάλιστα με ζωηρότητα, ορισμένοι νεαροί Εβραίοι, με ένα κίτρινο περιβραχιόνιο στο μπράτσο. Ήταν, φαίνεται, ένα είδος πολιτοφύλακες, που τους είχε ορίσει η Κοινότητα, ίσως και οι Γερμανοί. Τους μισούσαμε, πάντως, χωρίς να ξέρουμε ακριβώς το λόγο. Η κινητικότητα και η αυτοπεποίθησή τους τούς έκαμνε ύποπτους στα μάτια μας. Και μάλλον είχαμε δίκαιο, γιατί μερικοί από αυτούς έκαναν την εμφάνισή τους στη γειτονιά και μετά το μάζεμα των Εβραίων, έχοντας πάντα το ίδιο ύφος. Ύστερα δεν ξαναφάνηκαν.

[…] Ο πατέρας μου ήταν μηχανοδηγός, οδηγούσε τρένα. Τα τρένα τότε σπανίως ήταν επιβατικά. Συνήθως ήταν στρατιωτικά, για το στρατό κατοχής. Σύνορα τότε στη βαλκανική δεν υπήρχαν. Ήταν παντού γερμανική στρατοκρατορία. Ιδίως με τη Σερβία ήμασταν ενωμένοι σιδηροδρομικώς. Τα ελληνικά τρένα δε σταματούσαν, όπως τώρα στην Ειδομένη. Αλλά, εάν χρειαζόταν, μέχρι Βελιγράδι ανέβαιναν. Έφευγε ο πατέρας μου και δεν ξέραμε πότε θα γυρίσει. Γυρνούσε ξαφνικά. Κατάκοπος καταλερωμένος με σαπισμένες τις κάλτσες στα πόδια του. Φοβερή κατάσταση.

Ένα βράδυ, αργά, γύρισε ιδιαίτερα φαρμακωμένος. Είχε οδηγήσει ένα τρένο με Εβραίους μέχρι τη Νις. "Μεγάλο κακό γίνεται με τους Εβραίους" έλεγε. "Τους πηγαίνουν με εμπορικά βαγόνια κατάκλειστα, χωρίς τροφή και νερό. Ακόμα και χωρίς αέρα. Οι Γερμανοί μας αναγκάζουν να σταματούμε το τρένο μέσα στις ερημιές, για να γίνει το ξάφρισμα. Μέσα από τα βαγόνια κλωτσάνε και φωνάζουν. Δεν είναι μόνο για νερό και αέρα, αλλά και για να βγάλουν τους πεθαμένους. Έβγαλαν από ένα βαγόνι ένα παιδάκι σαν το Λάκη μας", είπε και χάιδεψε τον αδελφό μου. Απάνω σ' αυτό τον έπιασαν τα κλάματα. Τρανταχτά κλάματα με λυγμούς. "Οι Γερμανοί δεν μπορούν να περπατήσουν από τα ρολόγια, τα βραχιόλια και τα περιδέραια, που μαζεύουν με το πιστόλι στο χέρι. Μου πέταξαν και μένα αυτά, στον λοκφύρερ". Ήταν κάτι άχρηστα ρολόγια, που δε δουλεύαν και ίσως να τα έχω ακόμα κάπου.

[…] Έγραψα εδώ, κατά μήνα Φεβρουάριο του 1983, όσα είδα και διεπίστωσα ο ίδιος για το διωγμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς. Και τα έγραψα μόνον για τους αθώους εκείνους και για κανέναν άλλο…».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ. (1984). «Εν ταις ημέραις εκείναις...», στο: Η πρωτεύουσα των προσφύγων. Αθήνα: Κέδρος, σσ. 58, 63, 68-69, 70.

O νεανικός Αντώνης Σαμαράκης

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Δεκαοκτώ χρόνια μετά το θάνατο του Αντώνη Σαμαράκη (2003), συγγραφέα του Λάθους και του Αρνούμαι, στο φως ήρθε ένα νεανικό κείμενό του· το Γιατί είμαι ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ, γράφτηκε στα 1947, όταν ο Σαμαράκης ήταν είκοσι οκτώ ετών, και ως χειρόγραφο βρίσκονταν στο προσωπικό του αρχείο. Σ’ αυτό, με καταιγιστικό και βιωματικό τρόπο, ο καταξιωμένος λογοτέχνης εξομολογείται τη βαθιά πίστη του στον Χριστιανισμό. Αξίζει, εδώ, να σημειωθεί το εξής: δεν υποστηρίζει την χριστιανική πίστη ως ιδεολόγημα, ούτε πέφτει στην παγίδα μιας απολογητικής υπέρ του Χριστιανισμού. Απεναντίας με άμεσο τρόπο μαρτυρεί τη χαρά να είναι κανείς χριστιανός, σε μια περίοδο μάλιστα, εκείνη της δεκαετίας του ’40, όπου ο Σαμαράκης, «αυτοσχεδιάζοντας θα έλεγε κανείς και με μια διάθεση να παρηγορήσει τόσο τους άλλους όσο και τον εαυτό του», όχι απλά ανέσυρε αλλά σχεδόν εγκαθίδρυε «εξ υπαρχής τη χριστιανική παρακαταθήκη είκοσι αιώνων», συμβάλλοντας με το δικό του τρόπο - με «χαρμόσυνο αίσθημα μιας σύντομης ή παρατεταμένης εκδρομής που βιώνεται ως αποκάλυψη» - στην πνευματική τότε κίνηση της Ευρώπης, όπου διαπρεπή φιλοσοφικά πνεύματα «είχαν ήδη καταπιαστεί να αποτιμήσουν την πνευματική καλλιέργεια της προσνατολισμένης στο ανθρωπιστικό ιδεώδες», όπως πολύ σωστά γράφει ο Θανάσης Νιάρχος στο επίμετρο. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή τη θέση του Νιάρχου, ορθότατα ο Σεβασμιώτατος Νικόλαος (Χατζηνικολάου) μητροπολίτης Μεσόγαιας και Λαυρεωτικής, στον πρόλογό του βάζει δίπλα δίπλα το κείμενο του Σαμαράκη με εκείνο του κορυφαίου φιλοσόφου και μαθηματικού Μπέρτραντ Ράσελ που, στις 6 Μαρτίου 1927, στην Εθνική Λέσχη Κοσμικών του Νότιου Λονδίνου είχε κάμει την ομιλία Γιατί δεν είμαι Χριστιανός. Είναι προφανές πως, τότε ο Ράσελ απευθύνονταν σ’ ένα κοινό που, οι δεκαετίες του ’30 κι ’40, προετοίμαζαν τις «επισωρευμένες συμφορές» της χριστιανικής Ευρώπης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εξού και η κριτική στάση του έναντι της χριστιανικής πίστης, μολονότι μερικά έργα του ήταν αφιερωμένα σ' αυτή και στη θρησκεία εν γένει. 

Δύο αποσπάσματα είναι χαρακτηριστικά της μαρτυρίας του  Σαμαράκη γιατί είναι χριστιανός:

«Θεέ μου, Θεέ μου… το να ‘μαι χριστιανός είναι… χαρά. Αλλά και είμαι χριστιανός γιατί… αυτό είναι χαρά. Και είναι η χαρά μου πραγματική… είναι μια χαρά αυτή εκατό τα εκατό ρεαλιστική… καθώς είναι εκατό τα εκατό ρεαλιστικό το σύμπαν μέσα στο οποίο ζει και κινείται ο χριστιανός. Να γιατί είμαι χριστιανός… γιατί είναι ο χριστιανισμός μου ο μοναδικός ρεαλιστικός τρόπος ζωής… μέσα σε όλα αυτά τα φανταστικά… τα καθόλου, μα καθόλου ρεαλιστικά κακέκτυπα ζωής που με κυκλώνουν από παντού», (σσ. 26-27).

«Ο χριστιανός αγωνίζεται σ’ αυτήν εδώ τη ζωή για να ομοιωθεί με τον Δημιουργό του, αγωνίζεται, μ’ άλλα λόγια, να φτάσει το τέλειο. Αυτό το πλησίασμα, αυτό το φτάσιμο, αυτή η υπερέκταση των πνευματικών δυνάμεων του χριστιανού για ν’ αγγίξει το Τέλειο είναι ένα απ’ τα κύρια γνωρίσματά του… Ίσως όμως κατά βάθος να μη θέλει να το φτάσει τέλος πάντων αυτό το Τέλειο, ίσως γιατί ξέρει ο χριστιανός ότι το Τέλειο είναι μονάχα ο Θεός, γιατί, πρώτα πρώτα, φοβάται ο χριστιανός μην εξαφθεί η ταπεινοσύνη του», (σ. 82).

Το Γιατί είμαι ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ, διαβάζεται απνευστί!

«Πάθει» έρχεται το «μάθος»

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Φαύλος κύκλος η τρέχουσα πραγματικότητα. Μέγας προφήτης για το σήμερα ο Arthur Koestler: «το τραγικό είναι ότι βρισκόμαστε σ’ ένα φαύλο κύκλο. Χωρίς εκπαίδευση των μαζών πολιτική εξέλιξη μηδέν· αλλά χωρίς πολιτική εξέλιξη, εκπαίδευση μαζών πάλι μηδέν» (Ο βούρκος της γης, μτφρ. Μπάμπη Λυκούδη, εκδ. Χατζηνικολή, Αθήνα 1977, σ. 185). Οι προσλαμβάνουσες εικόνες από τα συστημικά και χειραγωγούμενα πολιτικώς ΜΜΕ, οδύνη και αγανάκτηση γεννούν. Δεν είναι λίγοι οι νηφάλιοι πολίτες αυτού του τόπου που τολμούμε, επιτέλους, και υψώνουμε ανάστημα λέγοντας το αυτονόητο: φτάνει πια! Πόσο κουτόχορτο θα φάμε ακόμη; Γιατί τόση βία; Δίπλα – δίπλα πάνε η Παιδεία με το Κράτος. Με ποιο όμως Κράτος; Σαφέστατα όχι με αυτό της καταστολής.

Κάθε φορά που το πολιτικό σύστημα κλυδωνίζεται, αυτομάτως σείεται και το εκπαιδευτικό έδαφος. Η ιστορία διδάσκει. Ένα παράδειγμα από τα πολλά, αυτό του 1897: μαύρος και ατυχής ελληνοτουρκικός πόλεμος. Αποτέλεσμα η βαθιά αναταραχή στην Παιδεία. Με την ελπίδα όμως να μην σβήνει. Χάρη σε ζωηρές ζυμώσεις και ρηξικέλευθα προγράμματα πρόβαλλε ένας νέος εκπαιδευτικός κόσμος: η ίδρυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου, στα 1910. Υπάρχουν κι άλλες τέτοιες αναταραχές, συνοδευμένες με εκπαιδευτικές αναλαμπές και αναγεννήσεις. Στάθηκα όμως σ’ αυτή γιατί 110 χρόνια μετά, ο εκπαιδευτικός χώρος για πολλοστή φορά ξαναβρίσκεται σε αναταραχή. Κι αυτό γιατί η γενιά του ’80 που σήμερα βρίσκεται στο πολιτικό και εκπαιδευτικό προσκήνιο, με την προδοσία της διαψεύδει τις προσδοκίες και τα όνειρα της γενιάς των 15ντάρηδων και των 20σάρηδων. Με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο η σημερινή γενιά των μαθητών και των φοιτητών μας ηττάται, διδασκόμενη πως ο μόνος τρόπος για να διεκδικήσει το αβέβαιο μέλλον της είναι η κάθε είδους βία. Καμιά αξία ο αισχύλειος λόγος: «πάθει» έρχεται το «μάθος». Η σημερινή κρίση, πολιτική και οικονομική συνάμα, επί τάπητος θέτει το εκπαιδευτικό πρόβλημα: παντού βία. Ουδεμία εκπαιδευτική διδαχή, στα σχολειά, στα πανεπιστήμια, στις πλατείες για την ελπίδα: μη-βία, μέσα από την πράξη. Πουθενά το πρόταγμα: η ενάσκηση της μη-βιας «απαιτεί πολλή περισσότερη γενναιότητα απ’ ό,τι η ένοπλη σύρραξη».

Απόστολος Γεωργίου, «Καταπίεση»· ακρυλικό σε καμβά, 130Χ150 εκ.

Φόρος τιμής στη μη-βία

«Η μη-βία είναι η μεγαλύτερη δύναμη με την οποία έχει προικιστεί ο άνθρωπος. Η αλήθεια είναι ο μοναδικός του σκοπός. Διότι ο Θεός δεν είναι παρά η αλήθεια. Όμως, δεν μπορεί να φτάσει κανείς στην αλήθεια, παρά μόνο μέσω της μη-βίας. Εκείνο που διακρίνει τον άνθρωπο απ' όλα τα υπόλοιπα ζώα είναι ότι έχει τη δυνατότητα να μην είναι βίαιος. Χωρίς αμφιβολία έχει προικιστεί με πολλά ακόμη χαρίσματα. Ωστόσο, εάν αυτά δεν τεθούν στην υπηρεσία του κεντρικού του σκοπού – που είναι η καλλιέργεια πνεύματος της μη-βίας – τον έλκουν πάλι πίσω στην κατάσταση του κτήνους, από την οποία μόλις προσφάτως έχει κατορθώσει να απαλλαγεί». Μαχάτμα Γκάντι.

«Φόρος τιμής στη μη-βία», Θρησκειολογία. Ιερά / Βέβηλα, τχ. 5, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2004, σ. 173.

Για τη μη-βία

Βία & Εξουσία

«Αυτοί που έχουν την εξουσία και τη βλέπουν να γλιστρά από τα χέρια τους, είτε είναι η κυβέρνηση είτε οι κυβερνώμενοι, πάντα δυσκολεύονταν να αντισταθούν στον πειρασμό να υποκαταστήσουν την εξουσία με τη βία».

HANNAH ARENDT. (2020). Περί Βίας. Eισαγωγή - Mετάφραση Άννα Δαμιανίδη - Δημήτρης Ψυχογιός, σ. 149.

«Η Ελληνική Επανάσταση στην Εποχή των Επαναστάσεων (1776-1848). Επαναξιολογήσεις και Συγκρίσεις»

Πληροφορίες για το Συνέδριο: εδώ

Βιβλίο επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε!

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Αποκαλυπτικά της αυτεπίγνωσης, της μνήμης, του φρονήματος, της γλώσσας, της παιδείας, της τέχνης, της αυτοκριτικής και της προοπτικής του Νεοέλληνα, σε νέα, εμπλουτισμένη έκδοση.Τα ανθολογούμενα από τον Χρήστο Γιανναρά κείμενα, όλα έχουν τη θέση τους για τα «πάθια και τους καημούς» της ταυτότητας του Νεοέλληνα.

Ανθολογούνται κείμενα των: Γεωργίου Αντωνόπουλου (1800-1865), Χρήστου Βακαλόπουλου (1956-1993), Κώστα Βεργόπουλου (1942-2017), Δημητρίου Βερναρδάκη (1833-1907), Γεωργίου - Αγγέλου Βλάχου (1885-1951), Αναστάσιου Βυζάντιου (1839-1892), Μανουήλ Γεδεών (1851-1943), Χρήστου Γιανναρά (γενν. 1935), του Περικλή Γιαννόπουλου (1869-1910), Ίωνα Δραγούμη (1878-1920), Νίκου Εγγονόπουλου (1907-1985), Οδυσσέα Ελύτη (1911-1996), Ιωάννη Ζηζιούλα (γενν. 1931), Θεόδωρου Ζιάκα (γενν. 1945), Γιώργου Θεοτοκά (1905-1966), Κ. Κάλχα (γενν. 1955), Κωνσταντίνου Καραβίδα (1890-1973), Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (1770-1843), Φώτη Κόντογλου (1896-1965), Κοσμά του Αιτωλού (1714-1779), Ζήσιμου Λορεντζάτου (1915-2004), Γιάννη Μακρυγιάννη (1797-1864) [στο βιβλίο υπάρχει τυπογραφικό λάθος, ως ημερομηνία γέννησης γράφεται το έτος 1979], Χρήστου Μποκόρου (γενν. 1956), Δημήτρη Νόλλα (γενν. 1940), Νίκου Πανταζόπουλου (1912-2001), Θεόδωρου Παντούλα (γενν. 1968), Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1851-1911), Κώστα Παπαϊωάννου (1925-1981), Σπύρου Παπαλουκά (1892-1957), Δημήτρη Πικιώνη (1887-1968), Νικολάου Πλαστήρα (1883-1953), Εμμανουήλ Ροΐδη (1835-1904), Νίκου Σβορώνου (1911-1989), Γιώργου Σεφέρη (1900-1971), Γεωργίου Σκληρού (1878-1920), Έλλης Σκοπετέα (1951-2002), Σ. Κ. Σοκόλη (1872-1920), Θεμιστοκλή Σοφούλη (1860-1949), Ιωάννη Σπηλιωτάκη (1821-1899), Β. Ν. Τατάκη (1897-1986), Χαρίλαου Τρικούπη (1832-1896), Γιάννη Τσαρούχη (1910-1989), Γεωργίου Τυπάλδου - Ιακωβάτου (1814-1882), Μάνου Χατζηδάκη (1925-1994) και του μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιου Ψαριανού (1912-1997).   

Στο βιβλίο αυτό συγκεντρώνονται αποσπάσµατα γραφής Νεοελλήνων συγγραφέων και δηµιουργών, µε σκοπό να οριοθετηθεί µια σύγχρονη και ρεαλιστική αναζήτηση του νοήµατος της ελληνικότητας. Να λειτουργήσει η ανθολόγηση πραγµατικά σαν «αλφαβητάρι» για τον συλλαβισµο απαντήσεων στο ερώτηµα: Αν έχει ουσιαστικό θετικό αντίκρισµα στη ζωή του Νεοέλληνα σηµερα η ελληνική του καταγωγή, αντίκρισµα καθαρµένο από επιπόλαιες συναισθηµατικές εµµονές και εθνικιστικά ιδεολογήµατα. Αν το να ονοµαζόµαστε Έλληνες µπορεί να αντιπροσωπεύει, στον προσωπικό µας βίο και στην απτή καθηµερινότητα, κάποια ξεχωριστή δυνατότητα η ιδιαίτερο πλούτο ποιότητας ζωής· [από το οποισθόφυλλο του βιβλίου].

ΠΗΓΗ: Pantelis Savvidis

Η Αγία Σοφία «τζαμί – αποθήκη»

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΝ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ· Ομότιμου Καθηγητή Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ / Διευθύνοντος Συμβούλου Ιδρύματος Εθνικού & Θρησκευτικού Προβληματισμού

«Η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία της του Θεού Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως». Το Μέγα Μοναστήρι από Μουσείο – Κορωνίδα Οικουμενικής Τέχνης και Πολιτισμού σε τζαμί – αποθήκη καραγκοζ-μπερντέ. Οι Γεωθρησκευτικές και Γεωπολιτικές ουτοπίες της νέο-οθωμανικής ηγεσίας, της Τουρκίας του Κεμάλ Ατατούρκ.

15 Αυγούστου – Πάσχα της Παναγίας

Το δίδαγμα Μωάμεθ, ιδρυτού της Θρησκείας του Ισλάμ. Ο Ιούλιος 2020 θα μείνει στην ιστορία της πολιτισμένης, θρησκευομένης και μη, Διεθνούς Κοινότητος ορόσημο ακραίου βιασμού και ανείπωτης βεβηλώσεως των ιερών και οσίων του ανθρωπίνου, του νοός και της καρδίας, πνεύματος και της κορωνίδας της καλλιτεχνικής δημιουργίας του, στο πρόσωπο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας της του Θεού Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως.

Ο Μωάμεθ, ιδρυτής της θρησκείας του Ισλάμ (571-632 μ.Χ.) ουδόλως σχεδίαζε να διαπράξει τέτοιου είδους βεβηλώσεις απέναντι στον τότε σύνοικο Κόσμο της Χριστιανοσύνης και δη της κατ’ Ανατολάς Ορθοδοξίας. Τέτοιες δράσεις αντέβαιναν στη δική του θεολογία. Παράδειγμα αποδεικτικό είναι η ιστορική Ι. Μονή Αγίας Αικατερίνης Σινά, των χρόνων εκείνων, στην αραβική χερσόνησο – έρημο του Σινά, που λάμπει ως σήμερα, ως σημείο διαθρησκειακής συνυπάρξεως.

Ο Μωάμεθ, λοιπόν, και οι οπαδοί του προστάτευαν το Μοναστήρι και την ελληνορθόδοξη Αδελφότητά του. Ένεκα τούτου, οι μοναχοί έκτισαν εντός της Μονής, δίπλα στην Εκκλησία, ένα ωραίο μιναρέ για να μπορούν ο Ίδιος και οι εντόπιοι οπαδοί του Βιδουΐνοι, όταν περνούσαν από κει, στην πολύ αφιλόξενη έρημο του Σινά, να εισέρχονται στο Μοναστήρι, να προσεύχονται στο μιναρέ τους και να τυγχάνουν της μοναστηριακής φιλοξενίας. Συνύπαρξη, in citu, μέσα από την θρησκευτική και κοινωνική ετερότητα, υπόδειγμα – μήνυμα διαχρονικό, πανανθρώπινο, έκτοτε ως σήμερα.

Η Αγία Σοφία «τζαμί – αποθήκη καραγκιοζ-μπερντέ»

Την Πέμπτη – Παρασκευή 30 & 31 Ιουλίου 2020, με Συνεργάτη μας βρεθήκαμε στην Πόλη, με μοναδικό ιερό σκοπό το προσκύνημα στην Αγία Σοφία, το μοναδικό αυτό οικουμενικό Μνημείο, σύμβολο θρησκευτικής και πολιτισμικής συνυπάρξεως διά της παντοειδούς ετερότητος. Ήταν η 51η φορά στην Αγία Σοφία από την πρώτη, το 1971, κατά μόνας ή με συνεκδρομείς ή αντιπροσωπίες και επιστημονικές αποστολές. Η τελευταία, τον Οκτώβριο του 2019. Την Παρασκευή, 31 Ιουλίου, μεγάλη μουσουλμανική γιορτή, των θυσιών του Αβραάμ, το κουρμπάνι (ο Αβραάμ κρίκος μεταξύ των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών: Εβραϊσμού, Χριστιανισμού και Μουσουλμανισμού), εισήλθαμε στο Μέγα Μοναστήρι. Δυσάρεστη έκπληξη, σοκαριστική. Σκεφθήκαμε και μονολογήσαμε ότι είμαστε σε ένα «τζαμί – αίθουσα καραγκιόζ-μπερντέ». Αν καλύψεις με μπερντέδες, τους πιο πολύτιμους έστω, τα μνημεία – ψηφιδωτά οικουμενικής υψίστης, αφθάστου, μοναδικής τέχνης ασχέτως της θρησκευτικής σημασίας των, για τα οποία το οικοδόμημα ad hoc κτίσθηκε, τότε, όπως είναι τώρα (24 Ιουλ. κ.ε.), αυτό μετατρέπεται σε αίθουσα – αποθήκη, όσο προσεγμένη και να είναι και περιποιημένη, ακόμη και με τα πιο πολύτιμα χρυσάφια και διαμάντια της Γης.

Δε συνιστά δικαιολογία το γεγονός ότι το Μνημείο, Ορθόδοξος Ιερός Ναός, είναι κατάκτηση του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή και με εντολή του τζαμί. Η πράξη αποδεικνύεται μέγα ιστορικό λάθος. Όφειλε να διδαχθεί από τον Προφήτη του, Μωάμεθ Α’, τον ιδρυτή της θρησκείας του. Μα και ο ίδιος, πολύ νέος, στα τότε πλαίσια διπλωματικών – κοινωνικών σχέσεων μεταξύ Βυζαντινών και Οσμανλήδων, ήλθε στην Κωνσταντινούπολη. Είχε, μάλιστα, προβλεφθεί να υπάρχει μιναρές για τις προσωπικές θρησκευτικές ανάγκες του, ως υψηλού προσκεκλημένου, κατά τα πρότυπα της Αγίας Αικατερίνης Σινά. Ο Κεμάλ Ατατούρκ, αντιθέτως, ως ιδρυτής του νέου τουρκικού Κράτους, μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας του Πορθητή, ενήργησε με πολιτική ωριμότητα, αποδίδοντας το Μνημείο – Σύμβολο ως Μουσείο στον οικουμενικό πολιτισμό, βάσει των γεωπολιτικών δεδομένων της νέας, της σημερινής Διεθνούς Κοινότητος, με το ευρύ σκεπτικό Μωάμεθ Α’, ιδρυτή του Ισλάμ.

Εκλαμβάνεται, εύλογα, η πράξη της μετατροπής αυτής, πέραν της περιφρονήσεως του, υπό κατάρα τώρα, Ατατούρκ, ως πανανθρώπινη προσβολή κύρια απέναντι στον χριστιανικό, και δη της κατ’ Ανατολάς Ορθοδοξίας, Κόσμο. Απέναντι, συνεκδοχικά, σε όλο τον πολιτισμένο Κόσμο, διαφόρων θρησκευτικών πεποιθήσεων, μηδέ των ισλαμικών – και δη του αραβικού κόσμου – εξαιρουμένων. Σαν να λέμε σήμερα εμείς οι Νεοέλληνες ότι, mutatis mutandis, το Φατιγιέ Τζαμί (=το τζαμί του Φατίχ, δηλ. του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή) των Αθηνών (κάτω από την Ακρόπολη, δίπλα στην Εκκλησία των Ταξιαρχών) που το ίδρυσε ο ίδιος, ελθών στην Αθήνα ως Πορθητής, το 1475 περίπου, ως σύμβολο της κατακτήσεως των Αθηνών, του λίκνου του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, ενσωματωμένου όμως στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, με διάδοχό της τώρα τον ίδιο (1453 κ.ε.), θα έπρεπε να το μετατρέψουμε, αφού το περιποιηθούμε δεόντως σε Εκκλησία της του Θεού Σοφίας. Το επανακτήσαμε και το απελευθερώσαμε από την οθωμανική τυραννία, μετά την ίδρυση του σημερινού Ελληνικού Κράτους (1821 – 1828), που τώρα, το 2021, του χρόνου, γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Ευτυχώς ότι οι Κυβερνήτες της Ελλάδος σήμερα διαθέτουν πολιτικό νου ώριμο και νηφάλιο και όχι τον τρικυμιώδη της νέο-οθωμανικής, οπισθοδρομικής ως τον Πορθητή, πολιτικής ηγεσίας της Γείτονος. Οι περίοδοι των αυτοκρατοριών παρήλθαν ανεπιστρεπτί : των Φαραώ, του Μεγ. Αλεξάνδρου, των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Οθωμανών, των Αυστροούγγρων, Γερμανών, Αγίας Ρωσίας κλπ. Τον πολιτισμό τους διά των Μνημείων τον σεβόμαστε.

Το Φατιγέ (ή Φετιγέ) Τζαμί, λοιπόν, ναι μεν είναι υπό την κρατική έννομη τάξη της Ελλάδος, όμως, λόγω της φύσεως και του πνεύματος του Μνημείου, έχει οικουμενικές κάποιες διαστάσεις, έστω και αναντίστοιχες σε σχέση με την Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, ευκαιρίας δοθείσης, εκφράζει τη συγκίνησή του για το Φετιγέ Τζαμί. Είχε προτείνει, στην αρχή του «πάρε-δώσε», το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής Χάλκης με το άνοιγμα του Φετιγέ ως τζαμιού. Σε ψήφισμα τότε του Ιδρύματος υπενθυμίζαμε ότι ο λόγος για δύο διαφορετικά, ουσιωδώς θέματα. Η επαναλειτουργία της Σχολής, που ιδρύθηκε με σουλτανική βούλα, το 1843 – 1844, εις εφαρμογή των προνομίων του Πορθητή στο Πατριαρχείο των Ρωμιών, είναι χρέος της ίδιας της Πολιτείας, που την κατήργησε το 1971. Το έκαμε για να στραγγαλίσει το νου και το πνεύμα της Μειονότητος των Ρωμιών και του Πατριαρχείου. Είναι υπόλογος η Ηγεσία της Τουρκίας για το έγκλημα αυτό κατά των Δικαιωμάτων Παιδείας – και δη Θεολογικής. Για το Φετιγέ προτείναμε να αναδειχθεί σε Μουσείο, όπως η Αγιά Σοφιά, και μια φορά το χρόνο εις μεν το Φετιγέ να επιτρέπεται μουσουλμανική προσευχή, εις δε την Αγιά Σοφιά Θεία Λειτουργία – Προσευχή του Πατριάρχου των Ρωμιών. Αυτή θα μπορούσε να είναι η σχετική αντιστοιχία και δυνατότητα πανανθρωπίνου μηνύματος συνυπάρξεως διά της θρησκευτικής και κοινωνικής και εθνικής ετερότητος.

Σύγκρουση θρησκειών και πολιτισμών. Εισερχόμαστε, λοιπόν, σε μια νέα περιπετειώδη περίοδο ακραίου θρησκευτικού φανατισμού και σκοταδισμού, αντιπαλότητος και συγκρούσεως θρησκειών και πολιτισμών, εν προκειμένω, ειδικότερα, Ισλάμ και Χριστιανισμού. Τη «σύγκρουση» προφήτευσε, κρούσας, έγκαιρα, τον κώδωνα του κινδύνου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος. Ο οποίος, ειρήσθω, είναι ο μόνος θεσμικός αυθεντικός πνευματικός ιερουργός – λειτουργός των Αχράντων Μυστηρίων στο Θυσιαστήριο της του Θεού Σοφίας. Πως αυτό; Εις διαδοχή των προκατόχων του Πατριαρχών – Αρχιεπισκόπων Κωνσταντινουπόλεως από το 537 μέχρι το 1453 μ.χ., επί χίλια χρόνια, και κατά την ιεροκανονική χρονική τάξη ως σήμερα. Κατ’ αυτήν την τάξη, ανθρώπινα «χίλια έτη ως μία ημέρα». Ποιος ξέρει, τι η Θεία Πρόνοια επιφυλάσσει στο μέλλον για το ΜΝΗΜΕΙΟ αυτό!

Πάντως, όχι τζαμί – αίθουσα καραγκιόζ-μπερντέ, όχι βουδιστικός ναός, όχι ναός των Φαραώ, όχι ναός του Δωδεκαθέου των Αρχαίων Ελλήνων, όχι φράγκικος ναός του 1204, όχι τζαμί του 1453, όχι μνημείο από το 1934 ως το 2020, όχι ακόμη-ακόμη ιερός οίκος ανοχής ή λουτρά – απόπατος («Θου, Κύριε, φυλακίν τω στόματί μου»), όχι στάβλος ζώων, όπως π.χ. ο Ι. Ναός της Παναγίας στο χωριό Κιρμίρ (=Κυρά Μηριάμ), πατρίδα του Ηλία Καζάν, που είδαμε, ιδίοις όμασι, στην Μικρά Ασία, σε μια ειδική αποστολή μας εκεί προ χρόνων και διαμαρτυρηθήκαμε με ψήφισμα για το βάρβαρο αυτό γεγονός, η Αγία Σοφία, έστω και εξωτερικά και πνευματικά εσωτερικά, παραμένει αιωνίως στην ιστορική και θρησκευτική και πολιτισμική πανανθρώπινη συνείδηση, η αυτή του 537, επί Μ. Ιουστινιανού, με τον αρχικό κύριο σκοπό ιδρύσεώς της. Κρίμα, επιπλέον, που είδαμε από τηλεοράσεως νεαρό δημοσιογράφο, παρά το πλευρό της σημερινής νέο-οθωμανικής εξουσίας, να λέγει : «Είναι η Αγία Σοφία ιδιοκτησία μας. Μπορούμε και να την πυρπολήσουμε και να την ισοπεδώσουμε». Εκεί οδηγεί ο φανατισμός. Οι τζιχαντιστές του ISIS πόσα μνημεία δεν κατέστρεψαν πρόσφατα στη Συρία! Και υπήρξαν αυτοί νέο-οθωμανικά δημιουργήματα.

Το γεωθρησκευτικό και γεωπολιτικό φάντασμα της νέας περιπέτειας της του Θεού Σοφίας. Ο Πρόεδρος της Γείτονος φιλοδοξεί θρησκευτικό ηγετικό ρόλο στον κόσμο του Ισλάμ. Θέλει τον εαυτό του προστάτη, αφ’ υψηλού, του Ισλάμ, τουλάχιστον στον σουνιτικό κλάδο του. Εισηγείται όμως όχι λύση, αλλά περαιτέρω διαίρεση στο Ισλάμ. Ιδίως απέναντι στο μετριοπαθές Ισλάμ. Εκφραστής αυτού ο Αραβικός Κόσμος (π.χ. Σαουδαραβία – Αίγυπτος, Αραβικά Εμιράτα κλπ.), όμως διά της ιστορίας ανωτέρου πολιτισμού, σε σχέση μ’ αυτόν των ονείρων και πιστευμάτων του. Ουδέποτε η Τουρκία θα επιτύχει κάτι τέτοιο, λόγω κακής προϊστορίας με τον Αραβικό Κόσμο και κατωτέρου πολιτισμού.

Στα σχέδιά του, λοιπόν, και η χρήση – εργαλειοποίηση της Αγίας Σοφίας ως Τζαμιού. Και τα ερωτήματα : Μπορεί όμως ένα κλοπιμαίο πνευματικό σύμβολο, και μάλιστα χριστιανικό, να υποσκελίσει την Μέκκα και την Μεδίνα του Μωάμεθ Α’, του ιδρυτή του Ισλάμ; Επειδή ο Πορθητής – τελικά και ο ίδιος εκπορθηθείς διά της διαλύσεως της αυτοκρατορίας του, τον α’ παγκόσμιο πόλεμο 1914-1918 – την μετέτρεψε σε τζαμί; Μάλιστα, με την ίδια ονομασία «Αγία Σοφία» και τώρα προστέθηκε και το επίθετο «μέγα», ως τζαμί; Κατά το ιστορικό επίθετο «Μέγα Μοναστήρι» ή «Μεγάλη Εκκλησία»; Αλήθεια, τα μεγαλοπρεπή και ωραιοπρεπή μουσουλμανικά τεμένη (π.χ. Σουλεϊμανιγέ, δίπλα στην Αγιά Σοφιά) εις ουδέν λογίζονται; Και πως θα γίνει προστάτης; Με τους ISIS και τους τζιχαντιστές που απέστειλε στην Τρίπολη της Λιβύης, δημιουργήματά του; Η Διεθνής Κοινή, των πολιτών, των πολιτειών και των πολιτισμών, Γνώμη στο σύνολό της, με πρώτο τον Αραβικό Κόσμο, αποδοκιμάζει τα γεωθρησκευτικά αυτά οράματα -φαντάσματα. Ακόμη και η Κοινή Γνώμη της Τουρκίας, στη συντριπτική πλειοψηφία της, γύρισε την πλάτη της, με αδιαφορία στωική στις φιέστες εντός και πέριξ της Αγίας Σοφίας που την κατέστησαν, από πολύ θρησκευτικό σεβασμό!, σκουπιδότοπο και βήμα συνθημάτων και πλακάτ τζιχαντιστικών, όπως τα έδειχνε η τηλεόραση. Μόνο ως complex inferiority μπορούν να εξηγηθούν τα γεγονότα αυτά, με τον Γεν Δ/ντη Θρησκευμάτων να κραδαίνει τη σπάθα, του Πορθητή, προφανώς, εντός της Αγίας Σοφίας. «Άρτον και θεάματα» θέλει ο λαός.

Θα ήταν καλοδεχούμενος και ο Πάπας Ρώμης, προσκληθείς στην Αγιά Σοφιά, όπως διαδόθηκε. Προηγουμένως όμως του υπενθύμισαν ότι το 1204 μ.Χ. οι Σταυροφόροι του, με τις ευλογίες του Πάπα, του χρόνου εκείνου, εσύλησαν και βεβήλωσαν την Αγιά Σοφιά. Απέκρυψαν όμως τη δική τους βεβήλωση, όταν ο Πορθητής επέτρεψε τα στίφη των Οθωμανών να την λεηλατήσουν επί τρεις ημέρες και την Πόλη και ειδικά και την Αγία Σοφία. Αφού κατέσφαξαν εντός του Ναού τους χιλιάδες κατοίκους που βρήκαν τάχα καταφύγιο στον Ναό. Εισήλθε μετά τρεις ημέρες ο Πορθητής στην Αγία Σοφία με το άλογό του, πατώντας στα πτώματα, για να θαυμάσει τι;

Βέβαια, για να λέμε «του στραβού το δίκαιο», όπως λέγει ο λαός, ο Πρόεδρος της Τουρκίας, αφού επανέφερε τον Πορθητή στην Αγία Σοφία, μετατρέποντάς την σε τζαμί, θυμήθηκε την ανακαίνιση της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο και κάλεσε τους Ορθοδόξους να την προσκυνήσουν, το Δεκαπενταύγουστο. Του χρόνου όμως δεν αποκλείεται και η Παναγία Σουμελά να μετατραπεί και αυτή σε τζαμί, όπως έγινε με την Αγία Σοφία Τραπεζούντος και τη Μονή της Χώρας του Αχωρήτου στην Πόλη. Όλα, βλέπετε, είναι «ιδιοκτησία» του. Το όλο σκηνικό θυμίζει «θρησκευτικό αλαλούμ» τρικυμισμένης αλλοπρόσαλλης νοημοσύνης, όπως περιγράφει την κατάσταση ο Διεθνής Τύπος. Χρειάζεται όμως ακόμη μια «αντιμεταρρύθμιση» σε εκείνη του Κεμάλ Ατατούρκ. Η κατάργηση των «φραγκοραπτάδων» και των «φραγκοκουρείων». Και ενδυματολογικά θα οπισθοδρομήσει μέχρι του Πορθητή. Όλο αυτό το γεγονός συμπυκνώνεται στην διατύπωση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου, ο οποίος, εκφράζοντας την καταδίκη εκ μέρους της Εκκλησίας της Ελλάδος για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, δήλωσε ότι πρόκειται για «εργαλειοποίηση της θρησκείας» προς σκοπούς γεωπολιτικούς, τους κάτωθι:

Το γεωπολιτικό νόημα. Το γεωθρησκευτικό ζήτημα έρχεται να κουμπώσει με το γεωπολιτικό ζήτημα της Τουρκίας. Η νέο-οθωμανική ηγεσία της Γείτονος τα κατάφερε να εξελιχθεί σε πρωταθλητή γεωπολιτικής ανωμαλίας, ταραχής και αστάθειας. Π.χ. Κουρδικό, Ιρακινό Κουρδιστάν, Συριακό – Κουρδικό, Λυβικό Τζιχάντ, Τουρκο-κυπριακό, θαλάσσιες ζώνες – υδρογονάνθρακες, κράτος απολυταρχικό με δημοκρατική επίφαση, οικονομία σε ξύλινα πόδια και αυτόκλητη υπερπροστασία μουσουλμανικών Μειονοτήτων εκτός Τουρκίας, διωγμοί όμως διαχρονικοί μη μουσουλμανικών Μειονοτήτων στο εσωτερικό. Καταλαβαίνει καλά ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ στο πρόσωπο της Ελλάδος και της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι το μεγάλο, το ανυπέρβλητο πρόβλημα στα γεωπολιτικά πειρατικά σχέδια. Δυο φορές (Φεβρ. και Ιουλ. – Αυγ. 2020) πήρε τις δέουσες απαντήσεις με τον φράχτη του Έβρου και το θαλάσσιο τείχος στο Καστελόριζο.

Το ΥΠΕΞ της Τουρκίας μάς υπενθυμίζει: «να ξυπνήσουμε οι Έλληνες από το όνειρο του Βυζαντίου» και «το ρίξιμο στη θάλασσα της Σμύρνης», το 1922. Τους απαντούμε να πάψουν να κοιμούνται με το όνειρο του Πορθητή. Οι αυτοκρατορίες παρήλθαν ανεπιστρεπτί. Άλλο πράγμα είναι οι πολιτισμοί, που μας κληροδότησαν οι Βυζαντινοί, οι Οθωμανοί : τα μνημεία, π.χ. τέχνης και πολιτισμού, με πρώτη της Αγία Σοφία, οφείλουμε να σεβόμαστε, αυθεντικά και όχι στρεβλωμένα και κλεμμένα. «Μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα», όπως λέγει ο λαός.

Ποιο «ρίξιμο στη θάλασσα της Σμύρνης» μάς υπενθυμίζουν; Του άμαχου πληθυσμού, που έπρεπε, κατά την συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών, να πάρει τα καράβια για να έλθει στην Ελλάδα και αντιστοίχως του μουσουλμανικού πληθυσμού της Ελλάδος να προσφύγει στην Τουρκία; Και με ψευτοδίκη ερρίφθη στον όχλο ο πνευματικός ηγέτης Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομος; Έτσι είναι «το πεδίο τιμής»;

Να σας υπενθυμίσουμε, τι έγινε 100 χρόνια, πριν το 1922, δηλαδή το 1821 ως το 1828, με την Ελληνική Επανάσταση. Π.χ., όχι απλώς το ρίξιμο στη θάλασσα αλλά στα κατάβαθα της θάλασσας του Αιγαίου του οθωμανικού και αιγυπτιακού στόλου, με χιλιάδες ναύτες και τους ναυάρχους – πασάδες, διαδόχους του Πορθητή. Πρωταγωνιστές στο «πεδίο της τιμής»: Παπανικολής, Κανάρης, Μιαούλης, Σαχτούρης. Οι ιστορικοί της Τουρκίας τούς γνωρίζουν καλά. Τα ίδια και χειρότερα έπαθε ο οθωμανικός στόλος στους βαλκανικούς πολέμους, του 1912-1913. Δεν τολμούσε να βγει από τα Στενά, με αποτέλεσμα να επανέλθει το σημερινό, του Περικλέους, «Μέγα το της θαλάσσης Κράτος», η Νησιωτική Ελλάδα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Διάλογος, λοιπόν, με βάση το σημερινό Διεθνές – και όχι το οθωμανικό – Δίκαιο και το Δίκαιο της θάλασσας. Και σεβασμός των Αρχών της UNESCO για τα οικουμενικά μνημεία πολιτισμού, με πρώτη την Αγία Σοφία. Άλλως, «μωραίνει Κύριος ον βούλεται απωλέσαι». Άλλως, «όποιος θέλει ειρήνη ετοιμάζεται να αμυνθεί περί πάτρης». Οι δυο λαοί μας είναι στενά δεμένοι με πολλούς δεσμούς φιλίας. Αυτή είναι η πραγματικότητα, η μόνη αλήθεια, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενώσεως των λαών και των πολιτισμών των. Πιστεύουμε στην ευρωπαϊκή και όχι στην οθωμανική προοπτική της Τουρκίας. Η πρώτη είναι τελεσφόρος. Η δεύτερη συνιστά περιπέτεια οπισθοδρομική και αδιέξοδη.

ΠΗΓΗ: Ίδρυμα Εθνικού & Θρησκευτικού Προβληματισμού