Δημοκρατία: θεμελιώδες συστατικό των Ευρωεκλογών

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

«Μην θεωρείτε την Ευρώπη δεδομένη. Υπερασπιστείτε την. Διαμορφώστε την. Γίνετε η Ευρώπη. Ψηφίστε». Ρομπέρτα Μέτσολα, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Όσο κι αν οι παραπάνω λέξεις λέγονται από μια τεχνοκράτισσα Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έχουν την αξία τους, όπως και το εξής βίντεο: Παρακολουθήστε το βίντεο | Αρχική έκδοση | Ελληνικά (europa.eu), με ευρωπαίους πολίτες εκπροσώπους μιας γενιάς που γεννήθηκαν σε καιρό πολέμου και της σημερινής γενιάς νέων που, σε μεγάλο βαθμό, απαξιώνει την επικρατούσα πολιτική τάξη –και καλά κάνει. Γιατί έχει σημασία κάθε λέξη της Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Καλύτερη απάντηση, νομίζω, πως κανείς μπορεί να βρει στα γραφόμενα του Γάλλου κοινωνιολόγου και φιλοσόφου Ζαν Μπωντριγιάρ: «η λέξη μού φαίνεται ότι περιγράφει αρκετά καλά έναν οιονεί μυητικό τρόπο για να μπούμε στο εσωτερικό των πραγμάτων, χωρίς ωστόσο να δώσουμε και έναν κατάλογό τους. Γιατί οι λέξεις είναι φορείς, γεννήτορες ιδεών, πιθανόν ακόμα περισσότερο από το αντίθετο. Τελεστές γοητείας, τελεστές μαγικοί, όχι μόνο μεταβιβάζουν αυτές τις ιδέες κι αυτά τα πράγματα, αλλά κι αυτές οι ιδέες γίνονται μεταφορικές, μετατρέποντας οι μεν στις δε, με κάτι σαν ελικοειδή εξέλιξη. Έτσι, είναι πορθμείς ιδεών». ΖΑΝ ΜΠΩΝΤΡΙΓΙΑΡ. (2002). Συνθήματα, μτφρ. Βασίλης Τομανάς. Σκόπελος: Νησίδες, σ. 11.

Θεμελιώδες συστατικό των εκλογών είναι η Δημοκρατία. Συνειδητά ή ασυνείδητα ας μην αφήσουμε σε ακροδεξιά πολιτικά μορφώματα να την ποδοπατήσουν. Στους βάρβαρους καιρούς που ζούμε, πολιτική και πολιτικοί εκπέμπουν μια βαριά ραθυμία, και δυσωδία συνάμα, η οποία ναρκώνει ακόμη και την ικανότητα των λίγων να τη δουν. Αυτό είναι προφανές και ουδεμία αμφισβήτηση επιδέχεται. Γιατί; Διότι το προφανές, παρότι είναι πασίδηλο, δεν είναι αόρατο: μοναδική ικανότητά του είναι να παρασιτεί στην καθημερινότητά μας. Η προφάνεια είναι παρασιτική της σκέψης. 

Νέοι και νέοι, μάθετε να αντιμάχεστε την αφέλεια, την επιπολαιότητα και τη θανατίλα ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει.

Συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει

Του ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΑΜΟΥΛΗ

Αναστάσεως ημέρα και

λαμπρυνθώμεν τη πανηγύρει

και αλλήλους περιπτυξώμεθα.

Είπωμεν, αδελφοί,

και τοις μισούσιν ημάς

συγχωρήσωμεν πάντα

τη Αναστάσει

και ούτω βοήσωμεν

Χριστός Ανέστη εκ νεκρών

θανάτω θάνατον πατήσας

και τοις εν τοις μνήμασιν

ζωήν χαρισάμενος.

Η συγχώρηση είναι δημιουργία, κίνηση και τέχνη, έξοδος από τον κλειστό εαυτό και είσοδος στον αστερισμό του άλλου, που επιτρέπει την ύπαρξη επί το αυτό εν αμερίστω καρδία. Ένας πυρετός είναι η συγχώρηση και μια αντρειοσύνη, που παλεύει τα σκοτάδια της ηρωοποίησης της μοναξιάς· τα σκοτάδια της αδράνειας και της διαστρέβλωσης, αποτέλεσμα στείρων συναισθηματικών προσποιήσεων που φτάνουν έως και την κόλαση της υποκρισίας. Από τη μια η λεβεντιά, το γύμνωμα του μέσα μας ψεύδους και από την άλλη το ντύσιμο, το χτίσιμο της μεγάλης μας γύμνιας. Από τη μια η δημιουργικότητα και η τέχνη της εξόδου στο φως και από την άλλη η κακοτεχνία της διαίρεσης και η εκβολή στο σκότος της κόλασης. «Φεύγετε ουν τας κακοτεχνίας και ενέδρας του άρχοντος του αιώνος τούτου, μήποτε θλιβέντες τη γνώμη αυτού εξασθενήσετε εν τη αγάπη», λέγει ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος και συμπληρώνει, δείχνοντας το δρόμο για το φως: «αλλά πάντες επί το αυτό γίνεσθε εν αμερίστω καρδία», διότι οι μερισμοί είναι «αρχή κακών».

Υπήρχε κάποτε, στα χρόνια του Ανδρόνικου του Παλαιολόγου, ένας όσιος, ο Μάξιμος ο Καυσοκαλύβης, ο οποίος «υπεκρίνετο μωρίαν, και εφαίνετο εις τους ανθρώπους σαλός, ο κατά αλήθειαν σοφός, διά να μην του αποτίναξη τον καρπόν της αρετής ο άνεμος της ανθρωπαρεσκείας». Τι έκανε, λοιπόν, ο τρελός για τη χάρη του Θεού. Τριγυρνούσε στις ερημιές του Αγίου Όρους, έφτανε κάπου, έφτιαχνε μια καλύβα και μετά από λίγο της έβαζε φωτιά και έφευγε. Πήγαινε παραπέρα και έκανε πάλι τα ίδια, δεύτερη καλύβα και δεύτερη φωτιά και μετά ξανά από την αρχή, εξ ου και Καυσοκαλύβης. Οι άλλοι τον έλεγαν τρελό, μα τούτος, φλεγόμενος από έρωτα για τον Θεό, καίγοντας την καλύβα του, έκαιγε τη βεβαιότητα που αυτή κάθε φορά γεννούσε και ζούσε ως άνθρωπος «πάροικος και παρεπίδημος», άνθρωπος βιβλικός, γεμάτος έρωτα και πίστη. Άλλωστε, «Ο χωρών “χωρείτω”. Τόπος μηδένα φυσιούτω», όπως λέγει και πάλι ο άγιος Ιγνάτιος διότι «το γαρ όλον πίστις και αγάπη, ων ουδέν προκέκριται». Και έχει σημασία αυτό σε μια εποχή που το δικαίωμα -το άγιο κατά τα άλλα δικαίωμα- γεννά απανθρωπία, γεννά διαίρεση και μαρασμό. «Το δίκαιο», γράφει ο άλλος τρελός, ο τρελός της ευθύνης, ο κυρ Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, στο εξαιρετικό του, Ο πεθαμένος και η Ανάσταση, «μειώνει το μέγεθος του κόσμου που ζητώ ν’ αγκαλιάσω». Το δίκαιο και το δικαίωμα, συγγενείς εξ αίματος, το λιγότερο αδελφοποιτοί. Μαζί και η αυτοδικαίωση, που ακολουθεί την αυτοερωτικότητα και την αυτοϊκανοποίηση, στον τόπο που νομίζω πως έχω, νομίζω πως είμαι, αλλά εν τέλει ούτε έχω, ούτε είμαι. Το δίκαιο και το δικαίωμα, μαζί και η ελευθερία, χωρισμένα από την αγάπη -και το λέγω τούτο, διότι δεν είπε «μείζων δε τούτων η ελευθερία, μήτε το δικαίωμα, μήτε το δίκαιο», ούτε καν η πίστη ή ελπίδα, αλλά «μείζων δε τούτων η αγάπη»-, οδηγούν τον άνθρωπο στο «υπόγειο» της ύπαρξης, όπου τελείται το έγκλημα της αφαίμαξης της αγάπης. Και είναι αυτή η αγάπη που χωράει τα πάντα· που συγχωρεί τα πάντα και τα συγκινεί, που τα κάνει να γεμίζουν από το φως του μαζί. Εκεί όπου ο τόπος μου δεν γίνεται το υπόγειο της φυσίωσης, αλλά ο χώρος της ομοήθειας, που πλατύνεται, συνεχώς πλατύνεταικαι πλαταίνει και χωρά τα αχώρετα, ως άλλη Θεοτόκος.

Ναι, η συγχώρεση είναι ήττα. Μια ήττα που ελπίζει και προσδοκά. Μια ήττα που μπορεί να κραυγάζει πως «νυν πάντα πεπλήρωται φωτός». Μια ήττα γεμάτη από αγάπη, σαν τον Χριστό που είναι η αγάπη, η ανάσταση και η ζωή, που ανθίζει μέσα από την καρδιά του Άδη και βγαίνει στο φως κρατώντας από τα χέρια τον Αδάμ και την Εύα όλων των εποχών.

Αυτή την ήττα να μη την αρνηθούμε. Το είπε, άλλωστε και η ποιήτρια.

Θ’ απαρνηθείς την ήττα;

Η ήττα είναι παράδοση

μιλιέται από σώμα σε σώμα διαιωνίζεται.

Είδες ποτέ κανένα όνειρο

μεταμοντέρνας νίκης να διαρκεί;

Αν δεν τρωθείς

πού θα σε βρει η αγάπη.

Το βέλος θα την οδηγήσει στην πληγή σου.

Για ποιόν νομίζεις ξεκινάει από το μακρινό

το έρημο το αβέβαιο όνομά της;

Όχι για το αξέχαστο βλέμμα του τοξότη

στης έλξης το φαρμάκι βουτηγμένο.

Για να τραφεί απ’ την πληγή σου ξεκινάει

η πεινασμένη ύπαρξή της.

Αβέβαια ζήσε.

Τίμα την προέλευσή σου.

(Κική Δημουλά).

Δημοσιευθηκε και στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» | Μ. Σάββατο 4 – Κυριακή Πάσχα 5 Μαίου 2024.

ΠΗΓΗ: ANTIDOSIS

Οικειότητα Ιησού

«/14/ με τι βιασύνη προχωρεί ο Ιησούς
     εφέτος
προς την Ανάσταση...
Παραμερίζει πανέρια τεράστια
    γιομάτα βιολέτες
σπρώχνει τους αέναους
    παπάδες
τινάζει νευρικά προς τα πίσω
    τη μαλλούρα του
το γεγονός είν' ολοφάνερο:
    βαρέθηκε».

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. (1991). Τα Ποιήματα (1979 – 1991). Αθήνα: Ίκαρος, σ. 144.

ΣΧΟΛΙΟ: 

Δεν χωρά αμφιβολία πως είμαστε λαός «γεμάτοι αντιφάσεις, οι οποίες μπορεί να γίνονται απανθρωπιά, σε κρίσιμες στιγμές» γράφει ο Θανάσης Ν. Παπαθανασίου σ’ ένα άρθρο του για τον Γολγοθά. Η Μεγαλοβδομάδα και, κυρίως, οι μέρες της κορύφωσης του Πάθους του Χριστού, μαζί με την Ανάστασή του (Μ. Πέμπτη, Μ. Παρασκευή και Μεγάλο Σάββατο), σε μεγάλους ναούς πόλεων, οι σκηνές φολκλόρ δεν έχουν προηγούμενο: στρατιωτικές και αστυνομικές μπάντες, πολιτικοί, τοπικοί άρχοντες και κάθε παρατρεχάμενος συνοδός τους καταλαμβάνουν θέσεις δίπλα στον Εσταυρωμένο, στον Επιτάφιο και στην εικόνα της Ανάστασης του Χριστού, με τα τηλεοπτικά κανάλια να τους αποθανατίζουν για να έχουν να πουν κάτι για δαύτους στις ψεύτικες ειδήσεις τους. Η γελοιότητα αυτή, κυρίως, κορυφώνεται κατά την περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους των πόλεων. Ετούτο το προνομιακό καθεστώς των παραπάνω προσωπικοτήτων προκαλεί την αίσθηση μιας στενάχωρης θρησκευτικότητας, που καμιά απολύτως σχέση δεν έχει με την παράδοση της Εκκλησίας. Σε ποιόν από τους παραπάνω πολιτικούς κυρίως, να θεολογήσει κάποιος, λέγοντάς τους ότι αν ο Χριστός δεν πέθαινε με τον τρόπο που πέθανε, ατιμωτικό και οδυνηρό, θα είχε κάνει απλά ένα πέρασμα από τη ζωή κάθε ανθρώπου, θα την είχε παρατήσει, αλλά δεν θα την είχε κάνει σάρκα του –και άρα, δεν θα την οδηγούσε σε ανάσταση.

Φίλες και φίλοι αναγνώστες, δυστυχώς, η Εκκλησία τις μέρες της Μεγαλοβδομάδας που πέρασαν και που θα ξανάρθουν του χρόνου, σε μεγάλο βαθμό, καθώς φαίνεται, καίγεται μόνο για να μην χάσει αυτό το «ποίμνιο» του σφιχταγκαλιάσματος με την πολιτική εξουσία, το οποίο σωρηδόν λίγο πριν την έξοδο του Επιταφίου και λίγο πριν το Χριστός Ανέστη μεταβαίνει στους ναούς για να φωτογραφηθεί και να παίξει στα τηλεοπτικά κανάλια. Ευτυχώς είναι λίγοι εκείνοι που κάνουν σταθερά βήματα αυτογνωσίας προς την Εκκλησία. Σε πολλές περιπτώσεις όμως βρίσκουν τα παραπάνω εμπόδια τόσο απ’ έξω όσο και μέσα στην Εκκλησία. Ένα μυστικό ειδύλλιο μεταξύ Αναστημένου Χριστού και των παραπάνω θλιβερών προσωπικοτήτων, δείχνει δρόμο ανηφορικό και δύσκολο στους λίγους, τους υποψιασμένους, οι οποίοι παραβλέπουν του κόσμου τα κουσούρια και τα ελαττώματα κι αναζητούν την ελπίδα, το ποθούμενον, το «προσδοκώ Ανάστασιν νεκρών». ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! 

Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας

Ο Ενδότοπος σάς εύχεται ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ και ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!

ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ. «Απ’ αφορμή το Πάσχα», στο: Συνοδεία. Πεζογραφήματα 1936 – 1968. Θεσσαλονίκη: Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις Α.Ε., σσ. 49-55.

Ο Ενδότοπος σάς εύχεται καλή Μεγαλοβδομάδα και καλή πορεία προς το Πάσχα

Κάλυμμα λειψανοθήκης όπου φυλάσσεται Τίμιο Ξύλο, 11ος αιώνας. 23,5Χ16,6εκ. Θησαυροφυλάκιο Αγίου Μάρκου, Βενετία. Τα έξι μετάλλια και η Σταύρωση στη μέση αποτελούν εξαίρετα δείγματα βυζαντινής σμαλτοτεχνίας της εποχής· ΠΗΓΗ: Ντέιντ Τάλμποτ – Ράις. (1994). Βυζαντινή Τέχνη, μτφρ. Ανδρέας Παππάς. Αθήνα: Υποδομή, σ. 110, εικ. 100.

Κι ένα σημείωμα για την επικρατούσα ελλαδική εκκλησιαστική τάξη...

«Θα πει ίσως κάποιος πως ο κόσμος έχει εξοικειωθεί εδώ και καιρό με την πλήξη, ότι η πλήξη είναι η πραγματική ανθρώπινη συνθήκη. Είναι πιθανό ο σπόρος της να σκορπίστηκε παντού και να φύτρωσε εδώ κι εκεί, όπου βρήκε πρόσφορο έδαφος. Αλλά αναρωτιέμαι, οι άνθρωποι είχαν γνωρίσει ποτέ αυτή την εξάπλωση της πλήξης, αυτή τη λέπρα; Μια τρομακτική απελπισία, μια επαίσχυντη μορφή απελπισίας, που μοιάζει, χωρίς αμφιβολία, με έναν χριστιανισμό σε διαδικασία αποσύνθεσης».

GEORGE BERNANOS. (2017). Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημερίου, μτφρ. Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, προλεγόμενα Gilles Philippe, σημείωμα – σημειώσεις Phillipe Le Touze, χρονολόγιο Gilles Bernanos, επίμετρο Σταύρος Ζουμπουλάκης. Αθήνα: Πόλις, σ. 41.

Nick Cave and The Bad Seeds: Dig, Lazarus, Dig!!!

 

ΠΗΓΗ: Truman Capote

Ανθοδέσμη για τη Μεγάλη Εβδομάδα

Η Μεγάλη Εβδομάδα συμπυκνώνει όλο σχεδόν τον χριστιανισμό. Συγκλονιστικά γεγονότα, πρόσωπα και κείμενα συνωστίζονται στις μέρες της. Τούτο το μικρό βιβλίο σχολιάζει κάποια ελάχιστα από τον ανεξάντλητο πλούτο της, χωρίς φιλοδοξίες συστηματικότητας ή πρωτοτυπίας, με μόνη επιθυμία να μην απευθύνεται αποκλειστικά στους πιστούς, αλλά σε όλους, τους εντός και τους εκτός, τους εγγύς και τους μακράν. Μια μικρή ανθοδέσμη είναι το βιβλίο, με ανθύλλια, fioretti·[από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου].

ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ. (2021). Ανθοδέσμη για τη Μεγάλη Εβδομάδα. Αθήνα: Άρτος Ζωής.

«Όταν έπιασα να γράψω τούτο το βιβλίο – δεν μου πήρε πολύ χρόνο, γιατί ήταν έτοιμο μέσα μου -, τέθηκε από μόνο του στο μυαλό μου το ερώτημα για ποιους το γράφω: για τους ανθρώπους της Εκκλησίας ή για τους εκτός; Μα – ερχόταν αμέσως η δεύτερη σκέψη – είναι τόσο σαφής η διαχωριστική γραμμή; Και δεν υπάρχουν ενδιάμεσες κατηγορίες; Την απάντηση την έδωσε πολύ γρήγορα το ίδιο το γράψιμο: για όλους, τους εντός και τους εκτός, τους εγγύς και τους μακράν – δύσκολος συνδυασμός, ομολογώ», (σσ. 13-14).

«Για χρόνια περνούσα τις περισσότερες ώρες στο καμπαναριό, γιατί οι καμπάνες μετά την Αποκαθήλωση και μέχρι την επιστροφή τού Επιταφίου έπρεπε να χτυπάνε πένθιμα. Την εποχή εκείνη αυτό γινόταν από πάνω, από το καμπαναριό. Μια σακούλα στραγάλια, πρόσφορο, κωδωνοκρουσία, καλαμπούρια», (σ. 16).

«Το γαμήλιο στεφάνι του Χριστού είναι πράγματι το ακάνθινο στεφάνι του Πάθους του», (σ. 22).

«Κύριε, ἐρχόμενος πρὸς τὸ πάθος, τοὺς ἰδίους στηρίζων μαθητὰς ἔλεγες, κατ΄ ἰδίαν παραλαβὼν αὐτούς· πῶς τῶν ῥημάτων μου ἀμνημονεῖτε, ὧν πάλαι εἶπον ὑμῖν, ὅτι προφήτην πάντα οὐ γέγραπται εἰ μὴ ἐν Ἱερουσαλὴμ ἀποκτανθῆναι; Νῦν οὖν καιρὸς ἐφέστηκεν, ὃν εἶπον ὑμῖν· ἰδοὺ γὰρ παραδίδομαι, ἁμαρτωλῶν χερσὶν ἐμπαιχθῆναι, οἳ καὶ σταυρῷ με προσπήξαντες, ταφῇ παραδόντες, ἐβδελυγμένον λογιοῦνται ὡς νεκρόν· ὅμως θαρσεῖτε· τριήμερος γὰρ ἐγείρομαι εἰς ἀγαλλίασιν πιστῶν καὶ ζωήν τὴν αἰώνιον», (σ. 27).