Παρόλα αυτά, καλή σχολική χρονιά!

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

«Δεν βρίσκω το λόγο να πάω το πρωί στο σχολείο. Σαν να με βάζεις φυλακή με τους χειρότερους φυλακόβιους και βασανιστές που μιλούν γλώσσες που δεν καταλαβαίνω και αυτό είναι το χειρότερο. Τι να μου πει η άλλη με τα αρχαία στο χέρι, όταν το μυαλό μου είναι πότε θα χάσουμε μάθημα, να κάνουμε κανένα τσιγάρο. Αυλή δεν έχουμε και μαζευόμαστε στις τουαλέτες. Ποντικάριοι… Γράφει ο άλλος σαράντα λεπτά στον πίνακα μαθηματικά και περιμένει εγώ να τον θαυμάσω. Τι λες ρε, και τι έκανα εγώ χθες στο φροντιστήριο; Τα ίδια και καλύτερα. Τουλάχιστον εκεί οι καθηγητές ενδιαφέρονται… Είναι μετά να μη βγεις να τα σπάσεις, να αλλάξουν όλα. Στο σχολείο είναι όλα σκ…».

Αντώνης από την Αθήνα, 18 ετών, στο: Τάξη + Αταξία. Οι νέοι φωνάζουν. Εισαγωγή – Επιμέλεια Μάριος Λιάγκης – Κουκουνάρας, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2011, σ. 216.

Αύριο 1η Σεπτεμβρίου, τα σχολεία μας ανοίγουν για τους εκπαιδευτικούς και σε δέκα ημέρες ανοίγουν και για τους μαθητές. Δεν χωρά αμφιβολία ότι το δημόσιο ελληνικό σχολείο περνά βαθιά παρατεταμένη κρίση. Κάποτε, αν καλά θυμάμαι, σ’ ένα εκπαιδευτικό άρθρο, είχα διαβάσει πως η λέξη κρίση, στα κινέζικα έχει διπλή σημασία· σημαίνει κίνδυνος αλλά και ευκαιρία. Η σημερινή υπουργίνα Παιδείας, όπως άλλωστε και κάθε υπουργίνα και υπουργός Παιδείας στο παρελθόν, δεν χάνει την ευκαιρία να καυχάται γιατί το «μεταρρυθμιστικό» της πρόγραμμα κάνει το δημόσιο ελληνικό σχολείο πιο σύγχρονο και πιο ελκυστικό. Παραβλέπει, όμως, τον κίνδυνο που, συχνά πυκνά, πιο ειδικοί απ’ αυτή, με πραγματικό όραμα και γνώση για την Παιδεία, μετά επιτάσεως υποστηρίζουν: το δημόσιο ελληνικό σχολείο είναι χρησιμοθηρικό, οι μαθητές δεν το αγαπούν, είναι αδιάφοροι –εδώ ταιριάζει γάντι το «επιτήρηση και τιμωρία: η γέννηση της φυλακής» του Μισέλ Φουκώ-, είναι γεγονός η έλλειψη ουσιαστικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών -παρά τη «ρητορική μυθολογία» των δύο τελευταίων ετών ότι, δηλαδή, η αξιολόγηση που γίνεται είναι αποτελεσματική- όπως, επίσης, γεγονός είναι και η διεύρυνση κοινωνικών ανισοτήτων αφού οι βαθμοί ποτέ δεν είναι αθώοι· με άλλα λόγια ισχύει αυτό που έλεγε ο Δ. Ν. Μαρωνίτης: «από τα γράμματα, στα προγράμματα και τα παιδιά αγράμματα».

Πέραν τούτων, υπάρχουν και άλλα ηχηρά παρόμοια που, κατά κόρον, ως καινοτόμες μεταρρυθμίσεις προβάλλουν οι εκάστοτε Υπουργοί Παιδείας και, που, δείχνουν γιατί το δημόσιο ελληνικό σχολείο βρίσκεται σε παρατεταμένη κρίση: μετατροπή του σε κακέκτυπο του φροντιστηρίου, δεκάδες νέα σχολικά βιβλία, εξετασιοκεντρικός προσανατολισμός της διδακτέας ύλης, έλλειψη παιδαγωγικού ρόλου και εξωδιδακτικές ενασχολήσεις όλων των εκπαιδευτικών.

Όλα αυτά, όπως λένε πολλοί, ειδικοί και μη ειδικοί, αποτελούν δείγματα απαξίωσης του δημόσιου ελληνικού σχολείου, με αποτέλεσμα σε τέτοιες συνθήκες να είναι ουτοπικό να μιλάμε για ένα σχολείο όπου όλοι οι μαθητές θα μαθαίνουν γράμματα, όπου οι καλοί δάσκαλοι θα πιστεύουν στην παιδευσιμότητα όλων ανεξαιρέτως των μαθητών, όπου η εκάστοτε Υπουργοί Παιδείας δεν θα κάνουν φωτογραφικές «μεταρρυθμίσεις» που θα απορρυθμίζουν εκπαιδευτικούς και μαθητές, όπου το «Κουτί της Πανδώρας» στην εκπαίδευση δεν θα έχει ανυπολόγιστες και αρνητικές συνέπειες. Καταπώς λέει κι ο Νίκος Εγγονόπουλος: «[…] όλα τα περί Πανδώρας / και του κουτιού της / είναι ανάξια λόγου παραμύθια… / Ούτε η Πανδώρα ούτε οι θεοί της / βάλανε τίποτα μέσα στο κουτί / κι' ούτε με τ’ άνοιγμα / φύγαν τα δώρα / (που δεν υπήρχαν). / Προσποιήσεις ψευτιές (φτηνές ψευτιές) / ανέντιμες υποσχέσεις και προσδοκίες / μας κάναν να / πιστέψουμε πως κάτι έκλεινε μέσα το / κουτί / που είχε η Πανδώρα!», «Το Κουτί της Πανδώρας». Στην κοιλάδα με τους ροδώνες, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα (1978) 1987, σ. 101-102.  Παρόλα αυτά, καλή σχολική χρονιά!

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: ΙΩΑΝΝΗΣ Ε. ΠΥΡΓΙΩΤΑΚΗΣ. (2011). Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη. Αθήνα: Πεδίο, σ. 458.

Τί, άραγε, συμβαίνει στη Μονή Σινά;

Λόγος ΚΣΤ΄. Περί διακρίσεως λογισμών, παθών και αρετών, νζ΄, στο: Κλίμαξ Ιωάννου του Σιναΐτου. Κείμενο επί τη βάσει χειρογράφου της εν Άθω Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου. Το πρώτον εκδοθέν υπό Σωφρονίου ερημίτου. Δαπάνη των εκ Ραιδεστού αδελφών Σ. Κεχαγιόγλου. Νυν δε επανεκδιδόμενον υπό του Εκδοτικού Οίκου «Αστήρ». Εις Β΄ έκδοσιν. Βάσει της εν Κωνσταντινουπόλει εκδόσεως 1883. Εκ του τυπογραφείου Κ. Α. Βρεττού, εκδ. Αστήρ – Αλ. & Ε. Παπαδημητρίου, Αθήνα 1979, σ. 133.

«57. Είπαν μερικοί ότι οι δαίμονες έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Εγώ όμως εγνώρισα καλά ότι όλοι επιζητούν την καταστροφή μας».

Αγίου Ιωάννου Σιναΐτου. Λόγος ΚΣΤ΄. Περί διακρίσεως, στο: Κλίμαξ. Μετάφραση: Αρχιμανδρίτου Ιγνατίου Πουλουπάκη. Εισαγωγή: Ιωάννου Κορναράκη. Επίμετρο: Ιωάννου Φουντούλη, εκδ. Imago. Αθήνα 1983, σ. 341.

H φρίκη μας και το Ισραήλ

Του ΜΑΝΩΛΗ ΒΑΡΔΗ

Nαι, είναι προφανές, το Ισραήλ εφαρμόζει πολιτικές τουλάχιστον εθνοκάθαρσης. Μόνο που δεν τις εφαρμόζει τώρα, αλλά συστηματικά επί δεκαετίες. Η Χαμάς που εξαπέλυσε την Οκτωβριανή της «επανάσταση», δεν ήξερε -πέρα από την εβραϊκή γλώσσα- πώς θα αντιδράσει το «γενοκτόνο» Ισραήλ. Τί δηλαδή; Ήθελε να το τεστάρει; Ερωτήσεις αυτονόητες που δεν απαντώνται. Το τερατόμορφο κράτος του Ισραήλ (το σημερινό) δεν αντιμετωπίζεται, όμως, με «Palestine free, from the river to the sea» κ.λπ. Τον γενοκτόνο Χίτλερ, κάποτε, αντιμετώπισαν και νίκησαν οι Σοβιετικοί με στρατό, οικογένειες ζωντανές και το άνοιγμα των εκκλησιών. Σήμερα, η μόνη σοβαρή απάντηση στις φρικαλεότητες του Ισραήλ, αυτή του Ιράν, αντιμετωπίστηκε από τους κινηματίες με πλήρη αδιαφορία - σε αντίθεση με το καράβι της Γάζας και άλλες τέτοιες ανώδυνες γραφικότητες. Κανονικά, το Ισραήλ θα πρέπει να ενισχύει τους «Palestine free, from the river to the sea», το βοηθούν απίστευτα στην πολιτική που εφαρμόζει. Και φυσικά, λοιπόν, δεν φοβάται τα αστόπαιδα της Δύσης με τα κατσαρόλια που χτυπάνε και τις διάφορες Μποφίλιου. Με άλλα λόγια: ή θα σοβαρευτείτε για να αντιμετωπίσετε το Ισραήλ ή αλλιώς μη μας ζαλίζετε…

ΠΗΓΗ: manolisgvardis

Της μπαλαρίνας κόρης μου ΤΑΞΙΑΡΧΟΥΛΑΣ!!!

ΠΗΓΗ: Simply Red

Καλό Σαββατοκύριακο!!!

ΠΗΓΗ: Velune Sessions

Η Tεχνητή Nοημοσύνη σαρώνει, αλλά τι σαρώνει;

Της ΑΝΘΗΣ ΠΑΖΙΑΝΟΥ

Ασφάλεια ή δικαιώματα; Καινοτομία ή ελευθερίες; Σύμφωνα με την Καθηγήτρια Μαντώ Ραχωβίτσα, πρόκειται για ψευδοδιλήμματα που δεν πρέπει να δεχόμαστε. Στον ραδιοφωνικό σταθμό του «Ν» στους 99 στα fm φιλοξενήθηκε η Μυτιληνιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, Μαντώ Ραχωβίτσα, με πολυετή ερευνητική και διδακτική εμπειρία στην Ευρώπη. Σε μια συζήτηση που κινήθηκε από την καθημερινή χρήση του ChatGPT έως τις βαθύτερες συνέπειες της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ), η κα Μαντώ Ραχωβίτσα, μέλος της ΑΜΚΕ ΔΕΚΑ για τα Ψηφιακά Δικαιώματα, τόνισε ότι η Τεχνολογία δεν είναι ποτέ ουδέτερη και ότι η σχέση της με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα απαιτεί διαρκή επαγρύπνηση.

Από το «Σούπερ Κατερίνα» στο ChatGPT

Συζητήσαμε πόσο διαφορετικά μεγάλωσαν οι προηγούμενες γενιές, αναζητώντας συμβουλές σε περιοδικά ή σε φίλους, σε σχέση με τους σημερινούς εφήβους που στρέφονται σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης ακόμα και για ερωτικά ζητήματα. «Δεν θα το πιστεύαμε ποτέ πριν λίγα χρόνια ότι ένα τέτοιο εργαλείο θα γινόταν προσωπικός μας βοηθός», σχολίασε.

Η κ. Ραχωβίτσα εξήγησε ότι το ChatGPT και παρόμοια μοντέλα μπορούν να προσφέρουν εντυπωσιακές δυνατότητες, όμως «δεν δίνουν πάντα ακριβείς πληροφορίες». Συχνά κατασκευάζουν πηγές ή τίτλους βιβλίων που δεν υπάρχουν, γεγονός που καθιστά την αβασάνιστη χρήση τους επικίνδυνη, ιδίως σε ακαδημαϊκά κείμενα.

Όταν η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται «παρέα»

Η κα Ραχωβίτσα αναφέρθηκε στο πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη χρησιμοποιείται πλέον και ως «εργαλείο συντροφικότητας». Υπάρχουν ήδη περιστατικά στην Ευρώπη όπου άνθρωποι, σε συνθήκες μοναξιάς, κατέφυγαν σε τέτοιες εφαρμογές για παρέα. Σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις, μάλιστα, χειριστικές απαντήσεις οδήγησαν σε αυτοκτονίες. «Συζητάμε για εργαλεία που μπορούν να ενισχύσουν τάσεις, ακόμα και καταστροφικές. Αυτό δείχνει πόσο απαραίτητη είναι η εκπαίδευση των χρηστών, αλλά και η κρατική μέριμνα για σωστή ενημέρωση», υπογράμμισε.

Η ψευδαίσθηση της αντικειμενικότητας

Ένας από τους πιο επικίνδυνους μύθους, σύμφωνα με τη κα Ραχωβίτσα, είναι η αντίληψη ότι τα αλγοριθμικά συστήματα είναι ουδέτερα και αντικειμενικά. «Στην πραγματικότητα, προσαρμόζονται στις απόψεις μας, δημιουργώντας μια φούσκα πληροφορίας. Αυτό δεν αφορά μόνο το ατομικό επίπεδο, αλλά και το συλλογικό: τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί περιπτώσεις όπου εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης κατεύθυναν πολιτικές εκλογές». Τόνισε, επίσηςης, ότι τέτοιες πρακτικές παραμορφώνουν την πραγματικότητα και αποτελούν «φαινόμενα χειριστικότητας σε συλλογικό επίπεδο».

Η ιδιωτικότητα στο μικροσκόπιο

Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκε και το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα. Η κα Ραχωβίτσα εξήγησε ότι τα δεδομένα που καταχωρούμε σε πλατφόρμες όπως το GPT συχνά διατηρούνται και χρησιμοποιούνται για εκπαίδευση άλλων μοντέλων, χωρίς πλήρη ανωνυμοποίηση. «Δεν χρειάζεται να έχεις κάτι να κρύψεις για να θες ιδιωτικότητα. Είναι βασική ανάγκη κάθε ανθρώπου, όπως το να κλείνεις την πόρτα του δωματίου σου», είπε χαρακτηριστικά. Αναφέρθηκε ακόμη στην εισαγωγή συστημάτων αναγνώρισης προσώπου από την ελληνική αστυνομία, τονίζοντας ότι τέτοιες τεχνολογίες μπορούν να αποθαρρύνουν τους πολίτες από το να ασκήσουν θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη διαδήλωση.

Ανθρώπινα δικαιώματα και ψευδοδιλήμματα

Η κα Ραχωβίτσα απέρριψε ως «ψευδοδιλήμματα» τις αντιπαραθέσεις τύπου «ασφάλεια ή δικαιώματα» και «καινοτομία ή ελευθερίες». «Η ιστορία μάς δείχνει ότι όπου τέθηκαν τέτοια διλήμματα, οδηγηθήκαμε σε ολισθηρούς δρόμους. Η πρόκληση είναι να διασφαλίσουμε ταυτόχρονα και την καινοτομία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα», τόνισε.

Υπενθύμισε ότι η Ελλάδα διαθέτει ήδη από το 2022 νομοθεσία για την Τεχνητή Νοημοσύνη, «όμως το πρόβλημα είναι η εφαρμογή της». Γι’ αυτό, όπως είπε, χρειάζεται κοινωνική και πολιτική πίεση ώστε να ανοίξει δημόσιος διάλογος και να διαμορφωθεί πλαίσιο που προστατεύει δικαιώματα και ελευθερίες.

Η ανάγκη για δημόσια συζήτηση

Κλείνοντας, η κα Ραχωβίτσα σημείωσε ότι στην Ελλάδα λείπει μια ουσιαστική δημόσια συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη. «Δεν αρκεί να βλέπουμε την καινοτομία μόνο ως οικονομική ευκαιρία. Χρειάζεται σοβαρός διάλογος για το πώς τα νέα εργαλεία συνδέονται με τα δικαιώματά μας και το θεσμικό πλαίσιο».

Με μια δόση χιούμορ, κατέληξε ότι ίσως «είναι καλύτερο να πάμε στους κουτσομπόληδες της γειτονιάς να πούμε τα νέα μας, παρά να τα εκμυστηρευόμαστε σε μια μηχανή».

Δείτε τη συνέντευξη: ΣΤΟ ΝΗΣΙ

ΣΧΟΛΙΟ: Έχω την αίσθηση ότι, όσα παραπάνω υποστηρίζει η κα Μαντώ Ρχαωβίτσα, στενή συγγενής της συζύγου μου, επαληθεύουν τη θέση του Jean Baudrillard, που στο βιβλίο του Η διαφάνεια του κακού, γράφει τα εξής αποκαλυπτικά: «αν οι άνθρωποι ονειρεύονται πρωτότυπες και μεγαλοφυείς μηχανές είναι είτε επειδή τους πιάνει απόγνωση για τη δική τους πρωτοτυπία, είτε επειδή προτιμούν να παραιτηθούν από την πρωτοτυπία τους και να την απολαμβάνουν μέσω μηχανών. Γιατί οι μηχανές αυτές προσφέρουν το θέαμα της σκέψης, και οι άνθρωποι, όταν τις χειρίζονται, αφοσιώνονται μάλλον στο θέαμα της σκέψης παρά στη σκέψη την ίδια». Α.Ι.Κ.

Ένας χρόνος χωρίς τον Χρήστο Γιανναρά (1935-2024). Αντί μνημοσύνου

Γράφει ο Γ. Μ. Βαρδαβάς

Η απώλεια του Χρήστου Γιανναρά είναι οπωσδήποτε ανεξάλειπτη, όπως τω όντι συμβαίνει με κάθε ανθρώπινη απώλεια. Αντί μνημοσύνου θα ήθελα να αναφερθώ σε δυο στιγμιότυπα από τη σύντομη γνωριμία μας το 2004 στο πλαίσιο του επιτυχημένου συνεδρίου «Εξουσία και Διακονία στην Εκκλησία», που διοργάνωσε ο Παγκρήτιος Σύνδεσμος Θεολόγων στο Ηράκλειο Κρήτης. Τυχαίνει λοιπόν να καθόμαστε δίπλα δίπλα κατά την απογευματινή συνεδρία της δεύτερης μέρας του συνεδρίου. Στη διαδικασία των ερωτήσεων ένας εκ των συνέδρων μακρηγορεί – όπως συχνά συμβαίνει στα συνέδρια με την ανοχή του Προεδρείου – ασύστολα, αδολεσχεί σχεδόν σαδιστικά. Γυρίζει αίφνης ο Γιανναράς προς το μέρος μου και με μια απόγνωση στο βλέμμα μου λέει: «Την ερώτηση επιτέλους! Την ερώτηση! Αμάν πια με τις τοποθετήσεις! Που είναι η ερώτηση;».

Στο τέλος των εργασιών του συνεδρίου είχε προγραμματιστεί μια επίσκεψη των συνέδρων στην Ιερά Μονή Αγκαράθου. Σε κάποια φάση της επισκέψεως βγαίνω έξω από το αρχονταρίκι και βλέπω τον Γιανναρά να καπνίζει. Ήταν η εποχή που κι εγώ ακόμα κάπνιζα, ωστόσο δεν μπόρεσα να αποκρύψω την έκπληξη μου. Ο Γιανναράς φυσικά το κατάλαβε γυρίζει προς εμένα και έχοντας ένα βαθύ, σπινθηροβόλο και διαπεραστικό βλέμμα μου λέει το αμίμητο: «Προς τι η έκπληξη σας, αγαπητέ μου; Δεν καπνίζω! Ασκώ τα πάθη μου!».

Απείρανθος, 24 Αυγούστου 2025

ΠΗΓΕΣ:

• ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ
• Φρέαρ