Όταν κατάπτυστες συστάσεις απηχούν τη θεσμική ανεπάρκειά μας

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έκανε συστάσεις σε εκπαιδευτικούς και μαθητές για το πώς θα δράσουν τη σημερινή ημέρα των συλλαλητηρίων για το Έγκλημα των Τεμπών. Τις κατάπτυστες συστάσεις του, τις μπέρδεψε με τα λαογραφικά δρώμενα της Τσικνοπέμπτης. Που να καταλάβει ο καημένος ότι στο σχολείο δάσκαλοι και μαθητές οφείλουν να συνομιλούν για τα του βίου καίρια ζητήματα: τη ζωή και το θάνατο· όταν μάλιστα ο θάνατος είναι τόσο άδικος για νέους ανθρώπους. Θεολόγος γαρ ο «κ. ΔΔΕ», όπως πολύ σωστά τον αποκάλεσε σχολιαστής στις δημοσιευμένες συστάσεις του σε εκπαιδευτικό site, όφειλε να γνωρίζει πως στη θανατίλα απαντάμε με το Χριστός Ανέστη! Ω! Θεέε μου, ποιοί είναι εκείνοι που αξιολογούν τέτοιους καριερίστες. Πόσο δίκιο, πριν λίγα χρόνια, είχε ένας Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, από τους λίγους που, στην ιστορία των τελευταίων τριάντα, επάξια τίμησε την εκπαιδευτική - διοικητική καρέκλα του. Όταν τον ρωτούσαν γιατί μετριότητες επιλέγονται για θέσεις ευθύνης στην εκπαίδευση, χαμογελώντας απαντούσε: «αυτούς έχουμε, αυτούς κάνουμε». Στον «κ. ΔΔΕ» να θυμίσουμε –αν και πιστεύω ότι ποτέ του δεν το διάβασε- αυτό που έλεγε ο αλησμόνητος Δ. Ν. Μαρωνίτης: «Μην απομωνοθείτε. Με το λόγο και την πράξη σας σταθείτε πλάι σε κάποιον. Στη μάνα σας, στον αδελφό σας, στο φίλο σας. Και προπάντων στα νεότερα παιδιά, που από εσάς περιμένουν να δουν αν θα τους ανοίξετε ή θα τους φράξετε το δρόμο της ελεύθερης αναπνοής».

Η ευαισθησία μαθητών για το έγκλημα των Τεμπών

Γράφει η ΣΥΛΙΑ ΣΑΚΑΡΑΚΗ· μαθήτρια της Β΄ Λυκείου στο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Βρισκόμαστε στην Αθήνα. Είναι 28 Φεβρουαρίου 2023 και μια οικογένεια αποχαιρετάει το παιδί της στον σταθμό του τρένου, όπου αυτό το τρένο είχε προορισμό την Θεσσαλονίκη. Το ένα από τα δυο παιδιά της οικογένειας έφευγε για την σχολή που σπούδαζε σ' αυτή.

(Η μαμά ισιώνει και κουμπώνει το μπουφάν του παιδιού της ενώ προσπαθεί να συγκρατήσει τα δάκρυα της).

Μαμά: Να προσέχεις παιδί μου. Και μην ξεχάσεις, να μας παίρνεις τηλέφωνο κάθε μέρα.

Φοιτητής: Ναι, μαμά μην ανησυχείς, θα σας παίρνω τηλέφωνο κάθε μεσημέρι.

(Ο μπαμπάς του δίνει ένα χαλαρό χτύπημα στον ώμο αλλά και εκείνος είναι πολύ συγκινημένος και ανήσυχος).

Μπαμπάς: Να είσαι δυνατός παλικάρι μου, μην τα παρατήσεις ποτέ και ό,τι χρειαστείς θα είμαστε δίπλα σου. Αν συμβεί οτιδήποτε, να μας πάρεις τηλέφωνο.

(Η μαμά σφίγγει το χέρι του παιδιού της).

Μαμά: Σ' αγαπάμε πολύ, μην μας ξεχάσεις!

Φοιτητής: Και εγώ σας αγαπάω, θα μου λείψετε!

Αδελφή: Δεν μπορώ να το πιστέψω ότι πέρασε τόσο γρήγορα ο καιρός, γιατί πρέπει να φύγεις; κάτσε λίγο ακόμα μια μέρα σε παρακαλώ.

Φοιτητής: Έλα βρε μικρή, δεν φεύγω και για πάντα. Σε λίγο καιρό θα είμαι πάλι πίσω για τις διακοπές του Πάσχα.

Αδελφή: Και εμένα ποιος θα με βοηθάει στα μαθήματα; ποιος θα παίζει μαζί μου; ποιος θα με προσέχει;

Φοιτητής: Εγώ θα σε προσέχω, απλά θα είμαι μερικές ώρες μακριά σου, μην στεναχωριέσαι.

(Κάνουν μια αγκαλιά όλοι μαζί και ο φοιτητής φεύγει).

ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Αχ! και που να 'ξεραν ότι αυτή η αγκαλιά θα ήταν και η τελευταία τους! Που να 'ξεραν ότι η υπόσχεση για τα καθημερινά τηλέφωνα θα έμενε ανεκπλήρωτη. Ο φοιτητής μπήκε στο τρένο. Μετά από λίγη ώρα παίρνει την μητέρα του τηλέφωνο και της λέει:

Φοιτητής: Έλα μαμά, με ακούς; Τώρα ξεκινάμε, θα σε πάρω μόλις φτάσω.

ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Καθώς το τρένο ταξιδεύει και τα φώτα της πόλης αρχίζουν να απομακρύνονται, η νύχτα σκεπάζει τις ράγες. Ο φοιτητής κοιτάει το κινητό του για τελευταία φορά, πριν αρχίσει να διαβάζει το βιβλίο του. Ήταν ένα μήνυμα από την αδελφή του. Το μήνυμα έλεγε: “πάρε με όταν φτάσεις”. Εκείνος, ξέγνοιαστος και χαμογελαστός, απάντησε ένα “εντάξει”, με τρεις καρδιές δίπλα από τη λέξη. Λίγες ώρες αργότερα, στην κοιλάδα των Τεμπών, η σιωπή της νύχτας έσπασε με έναν απόκοσμο ήχο. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, τα όνειρα, οι υποσχέσεις, οι αναμνήσεις και τα χαμόγελα χάθηκαν στη φωτιά και στο χάος. (Φωνητικό “δεν έχω οξυγόνο”). Η αστυνομία βρήκε τον φοιτητή σκοτωμένο και κάλεσαν την κλήση εκτατής ανάγκης που είχε στο κινητό του. Η έκτακτη ανάγκη ήταν η μητέρα του...

Μαμά: Τι; Πότε; Πως; Δεν σας πιστεύω... Γιάννη! Γιάννη! Το παιδί μας. Το τρένο στα Τέμπη... πρέπει να πάμε στα Τέμπη.

ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Η οικογένεια αποχαιρέτησε το νεκρό παιδί τους για τελευταία φορά και η ζωή συνεχίστηκε. Όμως, τίποτε δεν ήταν όπως πριν. Το δωμάτιο του παιδιού έμεινε ανέγγιχτο, τα ρούχα του, τα βιβλία του. Όλα ήταν ανέγγιχτα, ακόμα και το κινητό του όπου το είχαν βάλει οι γονείς του πάνω στο γραφείο του. Βέβαια, πλέον ήταν κλειστό, μια κλειστή, μαύρη και σπασμένη οθόνη κινητού η οποία δεν θα άναβε ξανά ποτέ, και ποτέ δεν θα έγραφε ξανά “κλήση από τη μαμά”. Η μητέρα του φοιτητή έμαθε να μαγειρεύει πια για τρια μέλη της οικογένειας. Όμως, στο τραπέζι έβαζε τέσσερα σερβίτσια, με την ελπίδα ότι ο μεγάλος της γιος θα ερχόταν για φαγητό. Ο πατέρας έβγαινε στο μπαλκόνι και κοίταζε το δρόμο της γειτονιάς περιμένοντας να δει το παλικάρι του να περπατάει προς το σπίτι. Όσο για την μικρή αδελφή; Έμαθε να διαβάζει μόνη της και κάθε φορά που άκουγε ή έβλεπε την λέξη τρένο, την έπιανε σφίξιμο στη καρδιά της κι έκλαιγε. Μπορεί η οικογένεια του να έμαθε να ζει χωρίς το παιδί της αλλά ποτέ δεν θα το ξεχάσει. Πάντα θα το έχει στην καρδιά της και πάντα θα μάχεται γι' αυτό.

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: ΤΑ ΝΕΑ

[Οι μαθητές έχουν πολλές ευαισθησίες. Κι οι δάσκαλοι οφείλουμε να τις αναδεικνύουμε. Όπως ακριβώς μας τις προσφέρουν. Ιδιαίτερα όταν αυτές συμπίπτουν με τραγικά γεγονότα, όπως το έγκλημα των Τεμπών. Α.Ι.Κ.].

Δικό τους ασκέρι είναι...

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: LiFO

Είναι εκπληκτικός ο τρόπος που η πολιτική εξουσία, σήμερα ημέρα μνήμης των 57 αδικοχαμένων νέων συνανθρώπων μας στο έγκλημα των Τεμπών, προσπάθησε να διαλύσει το κύμα διαμαρτυρίας χιλιάδων ανθρώπων που ξεχύθηκαν στους δρόμους. Οι ταραχές στο Σύνταγμα, δεν χωρά αμφιβολία, είναι προβοκάτσια. Οι κουκουλοφόροι, οι γνωστοί μπαχαλάκηδες, είναι οι ίδιοι που σε αντίστοιχες πάντα πορείες προκαλούν το χάος στο κλεινόν άστυ. Δικό τους ασκέρι είναι. Η κυρίαρχη πολιτική εξουσία, διαμέσου των κυριάρχων ΜΜΕ, είναι η ίδια που καταργεί το κράτος δικαίου. Αν στα σημερινά συλλαλητήρια αυτό ήταν το επιτελικό σχέδιο των 6.000 αστυνομικών που θα προστάτευε το δημοκρατικό δικαίωμα των πολιτών, τολμώ να πω πως, καλό είναι να θυμηθούμε ότι σε εποχές βαρβαρότητας, όχι και τόσο μακρυά μας στο χρόνο, προβλεπόταν η δυνατότητα επιβολής κατάστασης πολιορκίας. Ο νοών νοείτω… Α.Ι.Κ.

Υπάρχει και η Δικαιοσύνη του Θεού, ΗΛΙΘΙΕ!

 

ΠΗΓΗ: StarTvGreece

Ενώ τα σκυλιά καθημερινά γαβγίζουν στις οθόνες των τηλεοράσεων –δημοσιογράφοι της κακιάς ώρας δεν χάνουν την ευκαιρία να προσκαλούν εμετικούς πολιτικούς της κωλοτούμπας- στη συνείδηση του απλού λαού, πέραν της διεφθαρμένης ανθρώπινης δικαιοσύνης, βλέπουν και τη γιομάτη φως δικαιοσύνη του Θεού. Το παραπάνω βίντεο, έφερε στο νου μου την τελευταία στροφή ενός ποιήματος της Άννας Μαρίνη, δημοσιευμένο στο παλαιό τεύχος 61 (Ιανουάριος – Μάρτιος 1997) του περιοδικού Σύναξη. Την αντιγράφω: «Της αβύσσου του θανάτου επάνου / ο Λόγος καλεί: / - Γεννηθήτω και πάλι Φως! / Τις σκιές φυγαδεύει, του άδη τα τέρατα, / ο Κέρβερος χάνεται μαζί με τον Πλούτωνα. / Η Ευρυδίκη ελεύθερη / ακολουθεί τον Ορφέα, / που ντυμένος το φως προχωρεί». Α.Ι.Κ.

Πόσο σανό θα μας ταϊσουν ακόμα;

 

ΠΗΓΗ: Militaire News

Ta σκυλιά της κόλασης

Του ΜΑΝΏΛΗ ΒΑΡΔΗ

Αμόλησε τα σκυλιά για να αναστρέψουν το κλίμα και τις αμφιβολίες του μέσου νεοδημοκράτη ψηφοφόρου. Αισθάνονται ότι χάνουν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους. Εγώ τους λέω να μην ανησυχούν. Υπάρχει τόσο διάχυτο αλισβερίσι και υποδούλωση στην καθημερινότητα που θα τα καταφέρουν. Τι διάολο, δεν είμαστε Σερβία να απειλούμε το σύστημα (sic!). Οπότε μην ανησυχούν με ποσοστάρα 20% επί αυτών που ψηφίζουν, σημαίνει ότι η ελληνική κοινωνία διοικείται από 2-3 στους δέκα. Καταπληκτικό. Ο δρόμος για την κόλαση είναι προδιαγεγραμμένος. Αλλά τι τους νοιάζει -τα σκυλιά να είναι καλά- άλλωστε, σε 10-20 χρόνια, εάν έχουν κανένα παιδί, θα πάνε στο εξωτερικό.

ΠΗΓΗ: manolisgvardis

Χριστός: Ο ελάχιστος αδελφός μας

Του Γρηγόρη Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου

Η Εκκλησία με το Κυριακάτικο Ευαγγέλιο (Μτ. κε΄ 31-46) μας υπενθυμίζει, λίγο πριν τη Μ. Σαρακοστή, το κριτήριο της σωτηρίας μας. Το γνωρίζουμε όλοι, μιας και το ακούμε συνέχεια. Όμως, λίγο «αγγίζει» την καρδιά μας ώστε ν’ αλλάξουμε στάση ζωής. Ο Κύριος λέει: «Δεν θα σωθούμε για τις νηστείες μας, για τις ασκήσεις μας και τις γονυκλισίες μας, αλλά θα σωθούμε μόνο αν έχουμε αγάπη για τον έσχατο αδελφό μας». Το έχουμε συνειδητοποιήσει, άραγε, αυτό; Μήπως η πίστη μας είναι «οχυρωμένη» πίσω από έναν θρησκευτικό «αυτισμό» και ένα «κλείσιμο» στον εαυτό μας;

Εκείνο, όμως, που μας εντυπωσιάζει, είναι αυτό που λέει ο Κύριος, όταν ρωτήθηκε απ’ τους ανθρώπους «πότε σε είδαμε πεινασμένο, διψασμένο, φυλακισμένο και δε σε διακονήσαμε». Εκείνος τους απάντησε: «Εφόσον το κάνατε για τον ελάχιστο αδελφό σας, για μένα το κάνατε». Δηλαδή, όχι απλώς ο Χριστός νοιάζεται για το δυσκολεμένο άνθρωπο, όχι απλώς τον υπερασπίζεται, αλλά ταυτίζεται μαζί του. Όπως κάποιος που είναι πολύ φίλος μας και μας υπερασπίζεται, έτσι και ο Κύριος μας λέει: «Ταυτίζομαι με τον πεινασμένο, το φυλακισμένο, τον ασθενή, τον αμαρτωλό και τον εγκληματία. Αν θέλετε να κάνετε κάτι σε μένα, κάντε το σ’ αυτούς». Αυτός είναι ο «πλούτος» της αγάπης του Θεού.

Αν το κατανοήσουμε αυτό, τότε, εμπιστευόμαστε το Θεό και «ανοίγουμε» την καρδιά μας. Προκύπτει ένα ερώτημα: «Πώς μπορώ ν’ αγαπήσω τον αδερφό μου; Πώς μπορώ να δω στο πρόσωπό του τον ίδιο τον Χριστό;». Η απάντηση είναι η εξής: Εφόσον αγαπήσω και εγώ τον εαυτό μου. Εάν αγαπώ τον εαυτό μου, αγαπώ και το δυσκολεμένο άνθρωπο. Πώς μπορώ ν’ αγαπήσω τον εαυτό μου; Μόνο όταν αγαπηθώ. Δηλαδή, όταν βιώσω την αγάπη. Η πραγματική αγάπη είναι ο Χριστός. Άρα, μόνο όταν «γευτώ» την αγάπη του Θεού, αγαπώ τον εαυτό μου και μπορώ να αγαπώ κάθε άνθρωπο. Πώς μπορώ, όμως, να «γευτώ» την αγάπη του Θεού; Όταν «ανοιχτώ» σ’ Αυτόν. Πότε «ανοίγομαι» σ’ Αυτόν; Όταν καταλάβω ότι είμαι «φυλακισμένος», «διψασμένος» και «πεινασμένος».

Εφόσον καταλάβω τη «δίψα» και την «πείνα» της ψυχής μου και ζητήσω το έλεος του Θεού, τότε, Αυτός θα έρθει να γεμίσει την «πτωχεία» μου, την «αρρώστια» μου και την έλλειψή μου. Γεμάτος, πλέον, απ’ την αγάπη του Θεού θα μπορώ να διακονήσω κάθε άνθρωπο. Όχι γιατί μου το λέει και το επιβάλλει κάποιος, αλλά γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Δεν μπορώ αν δεν δίνω αγάπη. Αυτό είναι το συγκλονιστικό. Δείκτης της πνευματικής μας κατάστασης είναι αυτή η στάση προς τον αδελφό μας. Δεν το κάνουμε για να πάμε στον παράδεισο, ούτε γιατί μας το είπε ο Χριστός, αλλά γιατί δεν γίνεται αλλιώς, εφόσον «γευτήκαμε» την αγάπη του Θεού.

Ένας «γεμάτος» άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει αλλιώς. Αγαπά όχι μόνο τον «καλό» άνθρωπο, αλλά και τον «κακό». Γιατί; Γιατί «κακός» ήταν και ο ίδιος και τον ελέησε ο Θεός. Δεν αγαπά μόνο τον «πιστό», γιατί «άπιστος» ήταν και του έδωσε το «δώρο» της πίστης-εμπιστοσύνης ο Θεός. Αν ερμηνεύσουμε τα πράγματα με θρησκευτικούς και ψυχολογικούς όρους, δεν θα βγάλουμε άκρη. Δεν μπορούμε να πείσουμε κανέναν άνθρωπο ν’ αγαπάει με τον τρόπο που λέει ο Χριστός. Μόνο ο άνθρωπος που «γεύτηκε» τον Χριστό μπορεί να το κάνει αυτό. Δηλαδή, ο μετανοών άνθρωπος αποκτά ήθος ευσπλαχνίας και αγάπης. Δεν αντέχει η ψυχή του να υπάρχουν πεινασμένοι, διψασμένοι, φυλακισμένοι και ασθενείς. Αυτομάτως η καρδιά του «κινείται» προς τον ασθενή για να τον διακονήσει. Γίνεται όλος «προσφορά», «επιείκεια» και «ανάπαυση».

Αυτός είναι ο πνευματικός άνθρωπος. Αυτό εννοεί ο Χριστός με το ευαγγέλιο. Μας τρομάζει όταν ακούμε το «ευαγγέλιο κρίσεως». Δεν καταλαβαίνουμε πως όταν ο Κύριος «απειλεί» για κόλαση, δεν το κάνει γιατί επιθυμεί την κόλασή μας, αλλά για να μην γίνει πράξη και να μας αποτρέψει απ’ αυτό το γεγονός. Δεν μας κολάζει ο Χριστός, αλλά οι ίδιοι κολαζόμαστε, αφού «πρόσκληση» είναι ο Χριστός προς όλους μας. Η μεγάλη μας αμαρτία, ιδίως, των θρησκευτικών ανθρώπων, είναι η σκληροκαρδία μας. Καλύτερα αμαρτωλοί με την επιείκεια που προτείνει ο Χριστός, παρά άγιοι και σκληρόκαρδοι. Άγιοι, ουσιαστικά «άγριοι», μιας και δεν αφήνουμε χώρο στην καρδιά μας για τον αδελφό μας.

Είδαμε τις προηγούμενες Κυριακές. Τον Φαρισαίο: Σκληρόκαρδος άνθρωπος, με κατάκριση, χωρίς επιείκεια και κατανόηση. Ο πρεσβύτερος υιός: Ενώ ήταν στο χώρο της πατρικής εστίας, δεν ανεχόταν την αγάπη. Το μεγαλύτερο «έγκλημα» απέναντι στον εαυτό μας είναι η σκληροκαρδία μας και το να μην έχουμε επιείκεια και συγχωρητικότητα. Δεν είναι μόνο να δώσεις «υλική» τροφή στον άνθρωπο, αλλά, κυρίως, «πνευματική». Τι «τροφή»; Την ελπίδα, την παρηγοριά, την ενθάρρυνση και να του πεις: «Και για σένα είναι ο Χριστός». Όπως γράφει και ο Ντοστογιέφσκι στο βιβλίο του «Έγκλημα και Τιμωρία»: «Ο Κύριος θα προσκαλέσει τους αμαρτωλούς, τους εγκληματίες και θα τους πει: «Ελάτε στη βασιλεία μου». Θα πουν: «Τι καλό κάναμε;». Θα πει ο Θεός: «Σας βάζω μέσα στη βασιλεία γιατί δεν πιστεύατε πως αξίζατε τη βασιλεία μου».

Αυτός είναι ο τρόπος που «ανοίγει» τη βασιλεία των ουρανών: Ότι δεν πιστέψαμε ότι την αξίζουμε, αλλά ελπίζουμε μόνο στο έλεος του Θεού. Εφόσον ελπίζουμε μόνο στο έλεος του Θεού, πώς μπορούμε να μην ελεούμε τον ελάχιστο αδερφό μας; Η μεγαλύτερη αδικία εναντίον του εαυτού μας είναι αυτή: Να ζητάς ελεημοσύνη και να μην δίνεις. Να λες πως στηρίζεσαι στη χάρη του Θεού και να μην δίνεις χάρη, αφού στηρίζεται στη δικαιοσύνη σου. Ποια δικαιοσύνη, όμως, αφού, αν ο Θεός ήταν δίκαιος, θα μας είχε κάψει όλους; Σωζόμαστε γιατί είναι άδικος ο Θεός. Είναι άδικος γιατί μας αγαπά.

Το θέμα, λοιπόν, είναι να μπούμε σ’ αυτό το πνεύμα της αγάπης του Θεού. Να γίνουμε ένα «άνοιγμα» για κάθε άνθρωπο. Να δίνουμε παρηγοριά και στον πιο ξεφτιλισμένο άνθρωπο, γιατί και εμείς τέτοιοι είμαστε. Γιατί δεν δίνουμε; Μήπως δεν λάβαμε; Γιατί δεν λάβαμε; Μήπως πιστέψαμε στον εαυτό μας και γίναμε σκληρόκαρδοι; Ας προβληματιστούμε.

Μπαίνουμε στη Σαρακοστή. Θέλουμε να βιώσουμε το μυστήριο της αγάπης του Θεού. Χρειάζεται να συγκλονιστούμε απ’ αυτό που μας λέει ο Χριστός: «Είμαι ο ελάχιστος αδελφός». Ταυτίζεται μαζί μας, με την αμαρτία μας και έρχεται και μας θεραπεύει. Αυτό που θα λάβουμε, το δίνουμε και στον αδελφό μας αδιακρίτως.

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Γεώργιος Κλόντζας, Η Δευτέρα Παρουσία, τέλη 16ου αιώνα

Ψυχοσσάβατον

«Ἀληθῶς ματαιότης τὰ σύμπαντα, ὁ δὲ βίος σκιὰ καὶ ἐνύπνιον· καὶ γὰρ μάτην ταράττεται πᾶς γηγενής, ὡς εἶπεν ἡ Γραφή, ὅτε τὸν κόσμον κερδήσωμεν, τότε τῷ τάφῳ οἰκήσωμεν, ὅπου ὁμοῦ βασιλεῖς καὶ πτωχοί· διὸ Χριστὲ ὁ Θεός, τοὺς μεταστάντας ἀνάπαυσον, ὡς φιλάνθρωπος».

Ἦχος πλ. β΄. Ἀκολουθία Παννυχίδος. Ποίημα Θεοφάνους, Ψυχοσάββατο πρὸ τῆς Πεντηκοστῆς.

Καλό βράδυ!!!

 

ΠΗΓΗ: David Webb

«Ο Χριστός και οι νέοι στην σύγχρονη εποχή»

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Οι εκδόσεις Αρμός και το βιβλιοπωλείο Πλαστελίνη σας προσκαλούν σε συζήτηση με θέμα: «Ο Χριστός και οι νέοι στην σύγχρονη εποχή». Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του θεολόγου Ανδρέα Αργυρόπουλου: Ο Θεός, οι Νέοι και άλλες Rock ’n Roll ιστορίες.

Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2025 και ώρα 19:30 στην Βιβλιοθήκη του Συλλόγου «ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΑΙ» (Δημητριάδος 180 – Ογλ, Βόλος).

Για το βιβλίο θα μιλήσουν:

• Αρχιμ. Καλλίνικος Γεωργακόπουλος, εφημέριος Ι. Ν. Αγίου Κωνσταντίνου.
• Βάσσα Παρασκευά, Δρ Θεολογίας.
• Δημήτρης Παπανικολάου, Θεολόγος Καθηγητής στο 2ο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Βόλου.
• και ο συγγραφέας Ανδρέας Αργυρόπουλος.

Την συζήτηση συντονίζει ο Δημήτρης Μπαλτάς, Δρ Φιλοσοφίας.

Την εκδήλωση θα κλείσει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος κ.κ. Ιγνάτιος.

ΠΗΓΗ: Η Θεολογία Μεσοπέλαγα

Διδάσκοντας Θρησκευτικά με βιωματικές μεθόδους

Του ΦΩΤΗ ΣΠΑΝΟΥ

Κοντά στους 900 ανέρχονται οι δάσκαλοι της Μαγνησίας που αναμένεται να επιμορφωθούν μέσα από βιωματικές δράσεις και νέες διδακτικές μεθόδους στη διδασκαλία των Θρησκευτικών. Τα επιμορφωτικά σεμινάρια πραγματοποιούνται στο συνεδριακό κέντρο μετά από πρωτοβουλία της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και της Μητρόπολης Δημητριάδος με τη συνεργασία των Συμβούλων Εκπαίδευσης. Οι επιμορφωτικές εκδηλώσεις είναι επτά και στην καθεμιά συμμετέχουν 120 δάσκαλοι, ενώ επιμορφωτές είναι καταξιωμένοι θεολόγοι.

Χθες πραγματοποιήθηκε ακόμη ένα επιμορφωτικό σεμινάριο με τους 120 δασκάλους να χωρίζονται στις αίθουσες του Συνεδριακού Κέντρου και να μυούνται σε βιωματικές δράσεις.

Ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών κ. Παντελής Καλαϊτζίδης τόνισε πως «η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών εδώ και πολλά χρόνια ανταποκρινόμενη σε αιτήματα καθηγητών και δασκάλων έχει διοργανώσει επιμορφωτικά σεμινάρια και κύκλους επιμόρφωσης τόσο για θεολόγους, όσο και για εκπαιδευτικούς άλλων ειδικοτήτων. Αν οι θεολόγοι αντιμετωπίζουν ζητήματα που έχουν σπουδάσει το αντικείμενο των Θρησκευτικών, μπορεί να φανταστεί κανείς πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα για τους δασκάλους για να υπηρετήσουν ένα αντικείμενο που δεν έχουν ακριβώς σπουδάσει. Εκεί, λοιπόν, χρειάζεται μια επιμόρφωση όσο αφορά το κομμάτι του γνωστικού αντικείμενου. Εμείς όμως προσφέρουμε και κάτι ευρύτερο που σχετίζεται με τα βιωματικά σεμινάρια και τις νέες διδακτικές μεθόδους, τους βιωματικούς τρόπους μάθησης. Είναι πολύ σημαντικά για όλη τη δουλειά των δασκάλων όλα όσα γίνονται στα επιμορφωτικά σεμινάρια. Θέλω να ευχαριστήσω για την άριστη συνεργασία τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας, τους συμβούλους εκπαίδευσης, αλλά και τους εκπαιδευτές θεολόγους με τους οποίους συνεργαζόμαστε εδώ και χρόνια».

Η Σύμβουλος εκπαίδευσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Μαγνησίας κ. Αναστασία Φακίδου τόνισε πως «οι δάσκαλοι επιμορφώνονται σε τεχνικές που είναι χρήσιμες όχι μόνο για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών, αλλά και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα. Όλοι οι εκπαιδευτικοί είναι ενθουσιασμένοι από τη συμμετοχή τους στα σεμινάρια, τα οποία είναι δομημένα με βιωματικό τρόπο, δηλαδή γίνεται προσομοίωση διδασκαλίας. Εργάζονται με εποπτικό και χειραπτικό υλικό και βιώνουν αυτό που θα χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι στην τάξη. Οι εκπαιδευτικοί μυήθηκαν στις τεχνικές του έντεχνου συλλογισμού και του εκπαιδευτικού δράματος».

Ο επιμορφωτής θεολόγος, μέλος της πενταμελούς ομάδας επιμορφωτών, κ. Απόστολος Μπάρλος τόνισε πως «συνεργαζόμαστε εδώ και πολλά χρόνια με την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών όπου διοργανώσαμε μια επιμορφωτική ομάδα για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στόχος του τρέχοντος σεμιναρίου είναι πώς οι εκπαιδευτικοί θα γνωρίσουν καινούριες εκπαιδευτικές τεχνικές, πιο ενεργητικές, βιωματικές, διαδραστικές και να τις εφαρμόσουν στο μάθημα των Θρησκευτικών. Και αυτές οι τεχνικές μπορούν να διαχυθούν και σε άλλα μαθήματα, όπως στη γλώσσα, τη λογοτεχνία, την ιστορία. Τα Θρησκευτικά διδάσκονται στα Δημοτικά από τη Γ’ Τάξη μέχρι τη ΣΤ’ Τάξη, αλλά οι εκπαιδευτικοί μέσα στον χρόνο που έχουν να διδάξουν, κάποιοι παραδίδουν μερικές ενότητες. Βέβαια από τα σεμινάρια βλέπουμε πως οι εκπαιδευτικοί έχουν πολλά ερωτήματα για το πώς θα προκαλέσουν το ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον των μαθητών στα Θρησκευτικά. Το βασικό είναι να ενδιαφερθεί η τάξη για ένα μάθημα που έχει να του δώσει τις αξίες ζωής και να γνωρίσει την ορθόδοξη χριστιανική πίστη».

ΠΗΓΗ: ΘΕΣΣΑΛΙΑ

09 Φεβρουαρίου: Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας

Ο αξέχαστος Μανόλης Ανδρόνικος, στις 11 Νοεμβρίου 1983, σ’ ένα άρθρο του δημοσιευμένο στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, με τίτλο: «Γλωσσική αφασία», κάνοντας λόγο για την αρχαιολόγο Σέμνη Καρούζου, σύντροφο του επίσης μεγάλου αρχαιολόγου και ακαδημαϊκού Χρήστου Καρούζου, έγραφε πως η αείμνηστη Καρούζου, προτού αρχίσει το γράψιμο μιας αρχαιολογικής μελέτης «φρεσκάριζε» το γλωσσικό της αισθητήριο διαβάζοντας καλούς πεζογράφους. Για τον Μανόλη Ανδρόνικο «η γλώσσα, από την εποχή του Σολωμού ως τα πρόσφατα χρόνια του Σεφέρη, ήταν ο καημός και η λαχτάρα των πνευματικών ανθρώπων αυτού του τόπου. Το γλωσσικό μας ζήτημα στάθηκε το κέντρο ενός μακρόχρονου, σκληρού και ουσιαστικού αγώνα όχι για τον τύπο μιας λέξης αλλά για την ουσία της νεοελληνικής παιδείας». 

Καυτηριάζοντας τη σημερινή γλωσσική αφασία των Ελλήνων γράφει και τα εξής εκπληκτικά: «Πολλοί προοδευτικοί νεανίσκοι και χειραφετημένες νεανίδες εννοούν να αυθαιρετούν ακατάσχετα, πιστεύοντας πως, όσο πιο πολύ απομακρύνονται από τους τύπους της παλαιάς καθαρεύουσας, τόσο πιο δημοτικιστές και πιο λαϊκοί γίνονται. Δείγματος χάρη αναφέρω την κακοποίηση της γενικής: “Του συμβούλιου”, “του Πανεπιστήμιου”, “του άνθρωπου” είναι μια κακοτονισμένη μορφή των ουσιαστικών που τείνει να γίνει κανόνας, προπάντων από πολλούς εκφωνητές του ραδιοφώνου (ή και “ραδιόφωνου”) και της τηλεόρασης […] Φοβούμαι πως όλα αυτά τα φαινόμενα είναι αποτέλεσμα της αμορφωσιάς μας, της προχειρότητας, της ανευθυνότητας και της τσαπατσουλιάς μας. Η γλώσσα ενός λαού αποτελεί το πιο πολύτιμο πολιτιστικό του στοιχείο και η προστασία της είναι πολύ πιο σημαντική από όλες τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που ανέλαβαν οι Νεοέλληνες απ’ άκρου εις άκρον της ελληνικής γης».

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ. (1994). «Γλωσσική αφασία», στο: Ελληνική Κιβωτός. Αθήνα: Καστανιώτη, σσ. 55, 56, 57.

Νέοι και Πανελλαδικές Εξετάσεις: ένας φαύλος κύκλος της σύγχρονης πραγματικότητας

Στα πολλά προβλήματα της ελληνικής εκπαίδευσης και του σχολείου ας προστεθεί κι ετούτο: οι μαθητές δεν διαβάζουν βιβλία, ούτε ασκούνται στη γραφή. Πριν κάποια χρόνια, ένας ειδικός περί του βιβλίου, εκδότης και συγγραφέας παράλληλα, ο Γιώργος Δαρδανός, σ’ ένα κείμενό του που είχε τίτλο: «Το βιβλίο ως εργαλείο της παιδείας», υποστήριζε ότι το ελληνικό σχολείο, με τη δομή που έχει, δεν αφήνει περιθώρια στους μαθητές για κρίση και συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πρότεινε, μάλιστα, το κλείσιμο των σχολείων για πέντ’ έξι χρόνια, μήπως και διορθωθεί η κατάσταση της παπαγαλίας και της νοοτροπίας πολλών μαθητών, γονιών και εκπαιδευτικών, πως όλα οδηγούν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις.

Σήμερα, με τις Πανελλαδικές Εξετάσεις στο εκπαιδευτικό μας σύστημα να κρατούν πάνω από τέσσερεις δεκαετίες, ελάχιστοι πράγματι, είναι μαθητές που, πέραν των σχολικών εγχειριδίων, διαβάζουν βιβλία. Το λένε άλλωστε και οι ίδιοι οι μαθητές: στο σχολείο δεν μαθαίνουμε γιατί τα βιβλία είναι απαραίτητα στην ψυχή και στο μυαλό του ανθρώπου. Και πως μέσα από το διάβασμα των βιβλίων γεννιέται και η εσωτερική αναζήτηση της γραφής των δικών μας θέσεων και απόψεων.

Αρκετές είναι οι φορές που, μαθητές μου, μού εμπιστεύονται δικά τους γραπτά. Πάντοτε τα διαβάζω με ενδιαφέρον. Κι όταν τους επιβραβεύω για όσα γράφουν, βλέπω στα μάτια τους εκείνον τον ονειρικό θαυμασμό για αυτό που κατάφεραν, να αποτυπώσουν στο χαρτί δικές τους σκέψεις. Αυτά τα μαθητικά γραπτά, κατά καιρούς, τα δημοσιεύω εδώ στον Ενδότοπο, με την ετικέτα Μαθητικός Ενδότοπος. Α.Ι.Κ.

Γράφει η ΛΙΝΑ ΣΤΕΦΑΝΕΛΛΗ· μαθήτρια της Β΄ Λυκείου του Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Είναι ευρέως γνωστό πως η κοινωνία μας εξελίσσεται και αλλάζει με ταχείς ρυθμούς εκσυγχρονισμού. Ειδικά στον τομέα της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής ανέλιξης οι συνθήκες είναι απαιτητικότερες και αυστηρότερες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εμείς οι νέοι έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια σειρά ανησυχιών, ιδίως όσοι προετοιμαζόμαστε για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις σε λίγα χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και άλλοι τομείς οι οποίοι σχετίζονται με το άγχος των νέων ανθρώπων.

Το άρθρο μου θα ήταν ελλιπές έως και ανούσιο εάν δεν ανέφερα την παρουσία των Πανελλαδικών Εξετάσεων στη ζωή του νέου. Ως μαθήτρια της Β΄ Λυκείου, μια ανάσα πριν αυτή τη δοκιμασία, θα κληθώ σε ένα χρόνο να αγωνιστώ και εγώ, μαζί με χιλιάδες συμμαθητές μου από όλη την Ελλάδα, για το όνειρο, για τη φοίτηση σε κάποιο Πανεπιστήμιο, σε κάποια Σχολή. Βέβαια, όπως είναι γνωστό, η επιλογή επαγγέλματος κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Απαιτείται μια σειρά μεγάλων βημάτων, επομένως και αποφάσεων ενός μαθητή Λυκείου. Η ανησυχία αποτυχίας ή και λάθος απόφασης θεωρώ πως κυριεύει τον νέο της Α΄ Λυκείου, ο οποίος πρέπει να αποφασίσει την κατεύθυνση μαθημάτων που θα τον εξειδικεύσει σε έναν συγκεκριμένο γνωστικό τομέα. Αυτή η επιλογή, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι πάντα εύκολη για όλους τους μαθητές. Ένα ώριμο παιδί θα αναρωτηθεί: μήπως παίρνω γρήγορες και αβάσιμες αποφάσεις; Άραγε, θα το μετανιώσω στο μέλλον που επέλεξα τη συγκεκριμένη κατεύθυνση;

Ακόμα ένας φόβος ενός νέου ανθρώπου είναι και η επαγγελματική του προκοπή. Όπως γίνεται αντιληπτό, όλες οι σκέψεις και οι ανησυχίες μας επηρεάζονται από το σχολικό περιβάλλον, εφόσον το κοντινό μας μέλλον στηρίζεται σε αυτό. Δεν μπορώ να σας περιγράψω πόσες φορές αναλογίστηκα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας, για να σκεφτώ το «επάγγελμα των ονείρων μου». Αν και η επιλογή σχολής και εργασίας δεν θα έπρεπε να εξαρτάται από τον οικονομικό τομέα, αλλά από τη θέληση του καθένα, οι περισσότεροι νέοι σκέφτονται περισσότερο τον μισθό από το λειτούργημα, το εισόδημα και όχι τα όνειρα.

Και μόνο η ιδέα των Πανελλαδικών Εξετάσεων τρομοκρατεί. Ίσως να οφείλεται στη σωματική και ψυχική κόπωση, στην ενέργεια που πρέπει να καταθέσει ο υποψήφιος, προκειμένου να ελπίζει σε μία επιτυχία. Όλοι οι μαθητές γνωρίζουμε πόσο θα κοπιάσουμε, πόσο θα αγχωθούμε, πόσο θα αψηφήσουμε τον εαυτό μας και τις ανάγκες του, για να κατακτήσουμε το όνειρο. Θέλουμε να ζήσουμε τα πάντα στο έπακρο, θέλουμε με κάθε τρόπο να κάνουμε πραγματικότητα τα όνειρά μας που βρίσκονται τόσο κοντά, αλλά και τόσο μακριά. Επομένως, το άγχος και ο φόβος αποτυχίας βρίσκονται μέσα μας μήνες πριν μπούμε στην Γ΄ Λυκείου και κορυφώνονται λίγο πριν τις εξετάσεις. Ιδιαίτερα οι νέοι που επιθυμούν να ενταχθούν σε μια στρατιωτική σχολή, πρέπει να δώσουν ψυχή και ήθος στις αθλητικές και ψυχομετρικές δοκιμασίες, θέλουν να δείξουν τον καλύτερο εαυτό τους στην κοινωνία που επιθυμούν να υπηρετήσουν.

Συνοψίζοντας, δεν μπορώ να ξέρω ακόμα τι μου επιφυλάσσει η τελευταία μου χρονιά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, όμως γνωρίζω πως ένας νέος του σήμερα έχει να αντιμετωπίσει πολλαπλές προκλήσεις, τόσο με την ύλη και τις εξετάσεις, όσο περισσότερο με τον ίδιο του τον εαυτό. Οι νέοι έχουμε όνειρα και θέληση να αγωνιστούμε, σε έναν δρόμο σκληρό και πολύπλευρο προς την επιτυχία, την επαγγελματική και, πάνω απ’ όλα, την προσωπική ωρίμαση και ολοκλήρωση.

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Μίλτης Παρασκευαΐδης

Για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις ακόμα ένα πολύ καλό άρθρο εδώ: Πανελλαδικές Εξετάσεις: αγχωτικός κόσμος μέσα μας  

Πανελλαδικές Εξετάσεις: αγχωτικός κόσμος μέσα μας

Γράφει η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΝΤΩΝΑΚΕΛΛΗ· μαθήτρια της Β΄ Λυκείου του Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Ως μαθήτρια της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, νιώθω την ανάγκη να εκφράσω τις σκέψεις και τις ανησυχίες μου, σχετικά με το σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, δηλαδή τον ρόλο των Πανελλαδικών Εξετάσεων και κατ’ επέκταση του εκπαιδευτικού συστήματος. Αναρωτιέμαι αν, τελικά, η εκπαίδευση που λαμβάνουν οι μαθητές αποτελεί εφαλτήριο της επαγγελματικής και κοινωνικής τους προόδου στο μέλλον ή, τροχοπέδη στην εξέλιξή τους; Εδώ και χρόνια πια, στο σύστημα των Πανελλαδικών Εξετάσεων ασκείται οξεία κριτική, διότι αυτές στιγματίζουν αρνητικά τα εφηβικά χρόνια ενός νέου, αλλά και σε ένα σημαντικό ποσοστό, στην πραγματικότητα ελέγχουν το μέλλον του. Οι εξετάσεις αυτές αποτελούν αναπόφευκτο και αναπότρεπτο ανάχωμα στην επίδειξη από τους μαθητές των γνώσεων και των δημιουργικών τους ικανοτήτων. Βασίζονται κυρίως σε χρησιμοθηρικές γνώσεις, κάτω από το βωμό της κυριαρχίας των φροντιστηρίων, της απάνθρωπης παπαγαλίας ενός ολόκληρου σχολικού βιβλίου, που δεν μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους πως ένας έφηβος μπορεί, βλέποντας την ερώτηση που θα του πέσει στις εξετάσεις, σαν φωτοτυπία πανομοιότυπη με το βιβλίο να διατυπώσει σ' ένα τετράδιο αυτό που χρειάζεται. Πως είναι δυνατόν στο φιλελεύθερο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ο μαθητής να περιορίζεται να γράψει μια έκθεση στις τριακόσιες λέξεις, ή ένα λογοτεχνικό κείμενο με προσωπική τοποθέτηση ανάμεσα σε εκατό με διακόσιες λέξεις; Είναι δυνατόν αυτή η πρακτική να θεωρείται αξιολόγηση η οποία στοχεύει στην είσοδό του του σε ένα Πανεπιστήμιο; Δεν καταλαβαίνουμε πως ένα τέτοιο σύστημα περιορίζει την κριτική σκέψη των μαθητών, τις ιδέες τους, τη δημιουργικότητα και την πρωτότυπη έκφρασή τους;

Είναι δεδομένο ότι η κοινωνία ταλανίζεται από πληθώρα προβλημάτων όπως η ανεργία, η έλλειψη κοινωνικής συνείδησης, αλλά ακόμα περισσότερο από στασιμότητα ως προς την εξέλιξή της στον πνευματικό, τον τεχνολογικό, τον επιστημονικό και τον παραγωγικό τομέα και, εν γένει, στον τομέα της συνολικής ανάπτυξης του τόπου μας. Τα παιδιά περνούν έξι χρόνια στο Δημοτικό και από αυτό σιγά σιγά κάνουν το πρώτο βήμα στο αξιολογικό κριτήριο των Πανελλαδικών Εξετάσεων, που άλλο δεν είναι από την παπαγαλία. Όσο περνούν τα χρόνια, στο Γυμνάσιο, ενισχύεται η ικανότητα τους στην παπαγαλία και όχι στην «παπαγαλία της πράξης», αλλά της θεωρίας. Γι’ αυτό και το σύστημά μας πάσχει από έλλειψη πρακτικής εκπαίδευσης, στηρίζεται μόνο σε χρησιμοθηρικές γνώσεις και, τελικά, όλοι οι μαθητές και όλες οι μαθήτριες, ανεξαρτήτως κατεύθυνσης, γίνονται φοιτητές. Στη χώρα μας, εδώ και χρόνια, έχουμε πλεονασμό φοιτητών.

Είναι βαθύτατα λυπηρό το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πρακτικά μαθήματα στο σχολείο, τα οποία να καλλιεργούν δεξιότητες και πνευματικές ικανότητες, οι οποίες θα αξιοποιηθούν στο μέλλον. Τέτοια μαθήματα είναι η γεωγραφία, η ρητορική, ο χορός, οι τέχνες...

Επιπροσθέτως, αξιοσημείωτη είναι η αναφορά στη θέση του οπορτουνισμού, στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Το φάσμα του οπορτουνισμού, ή αλλιώς νεποτισμού έρχεται σε αντίθεση τόσο με τις ανάγκες των μαθητών, όσο και με τα γενικά συμφέροντα της εργατικής τάξης. Γενικά, οπορτουνισμός σημαίνει αξιοποίηση συγκυριών που αποσκοπούν το προσωπικό συμφέρον και κέρδος, όμως, σημαίνει επίσης, το σωφρονισμό και την υποστήριξη προς πολιτικές δυνάμεις, όπως τα κόμματα, όπου οι ιδεολογίες που παλαιότερα τα συγκροτούσαν σήμερα έχουν εξαφανιστεί. Η κυριαρχία του οπορτουνισμού αποτελεί ανάχωμα στη ριζοσπαστικοποίηση των πολιτών και της συνείδησής τους, με αποτέλεσμα να μην σημειώνονται μεταρρυθμίσεις και κοινωνικές αλλαγές. Έτσι, όλα γίνονται μία συνήθεια, που κάνουν τους μαθητές και τις μαθήτριες, μαζί με του γονείς τους και τους εκπαιδευτικούς να πλήττουν.

Ειδικότερα τώρα, τα φροντιστήρια τα οποία αποτελούν βασική πηγή εκπαίδευσης πλέον και λειτουργούν ως τροφοί γνώσεων που θα βοηθήσουν το μαθητικό δυναμικό να πετύχει στις Πανελλήνιες Εξετάσεις, όπως συνήθως χαρακτηρίζονται, είναι γεγονός «παραπαιδείας» που, όμως, δεν έχουν την δυνατότητα να αποκτήσουν όλοι, καθώς η οικονομική κατάσταση της χώρας μας βρίσκεται για δεκαετίες σε κρίση. Άραγε με ποιό τρόπο θα πετύχει ένας μαθητής στις απαιτητικές Πανελλαδικές Εξετάσεις, οι οποίες έχουν ανάγκη τον φροντιστή, ο οποίος θα ασχοληθεί αποκλειστικά με κάθε μαθητή ξεχωριστά;

Εν κατακλείδι, όλα αυτά τα μαθήματα αλλά και οι τρόποι με τους οποίους διεξάγονται, συντελούν στην ιδεολογική ενσωμάτωση στο εκμεταλλευτικό σύστημα, που δεν πλήττει μόνο την Ελλάδα αλλά ολόκληρη τον κόσμο, διότι δεν υπάρχει πρακτικότητα σε πολλούς τομείς. Γι’ αυτό και το σημερινό ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πάσχει σε ποιότητα, με έλλειμμα από τη μια μεριά επαναστατικότητας και οικονομικής εκμετάλλευσης από την άλλη. Είναι αναγκαίες, λοιπόν, οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν, με στόχο να διαμορφώνουν τους μαθητές, ώστε να λαχταρούν να συμβάλλουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο μέλλον της χώρα μας, και όχι να ανυπομονούν να την εγκαταλείψουν για να εγκατασταθούν στο εξωτερικό, λαμβάνοντας απλά ένα χαρτί, χωρίς να έχουν κατακτήσει την πραγματική αξία της εκπαίδευσης.

ΠΟΛΥΚΛΕΙΤΟΣ ΡΕΓΚΟΣ. Κορίτσι στο μετρό, 1955, λάδι σε μουσαμά, 75Χ55 εκ. [Στο: Προσωπογραφίες Πολύκλειτου Ρέγκου (1925-1984). Δήμος Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη 1993, σ. 148].

Ο «κλειστός» και ο «ελεύθερος» άνθρωπος

Του Γρηγόρη Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου

Την Κυριακή θ’ ακούσουμε στην Εκκλησία την παραβολή του «Τελώνη και Φαρισαίου» (Λκ. ιη΄ 10-14). Είναι γνωστή σε όλους μας. Μ’ αυτήν ανοίγει το Τριώδιο και μας προετοιμάζει η Εκκλησία σιγά-σιγά για τον πνευματικό αγώνα της Μ. Σαρακοστής. Το Ευαγγέλιο καταλήγει με την εξής φράση: «Καθένας που υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί και καθένας που τον ταπεινώνει θα υψωθεί». Αυτός είναι ένας σημαντικός πνευματικός λόγος που χρειάζεται να τον βάλουμε μέσα στην καρδιά μας.

Τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Όποιος πιστεύει στη δύναμή του και στην αυτάρκειά του και, μάλιστα, προσπαθεί να αυτό-δικαιωθεί με τα έργα του, στο τέλος, θα ταπεινωθεί. Αντιθέτως, εκείνος που συνειδητοποιεί την ανεπάρκειά του και μετανοεί, η χάρις του Θεού θα τον δικαιώσει. Αυτό είναι που ορίζει τη ζωή μας σε όλα τα επίπεδα. Αν αυτό το κατανοήσουμε, τα πράγματα γίνονται πολύ απλά.

Η πλάνη και το πρόβλημα του Φαρισαίου ήταν ότι «επένδυε» στον εαυτό του και στη δική του προσπάθεια. Το Θεό Τον είχε απλώς να τον επιβραβεύει. Δηλαδή, δεν ήταν ο «πλούτος» του και η χαρά του η σχέση με το Θεό, αλλά ο εαυτός του. Έτσι, αυτό του δημιούργησε την αίσθηση ότι θα δικαιωθεί με τα έργα του και όχι με το έλεος του Θεού. Όμως, σταδιακά, αυτό το ήθος της αυτο-δικαίωσης «γεννά» την σκληροκαρδία, γιατί ο άνθρωπος είναι στηριγμένος στον εαυτό του και «κλείνεται» σ’ αυτόν. Στη συνέχεια, αυτή η σκληροκαρδία «γεννά» την περιφρόνηση προς τους άλλους. Δηλαδή, οδηγεί στην κατάκριση.

Ακούμε να λέει ο Φαρισαίος: «Δεν είμαι όπως οι άλλοι άνθρωποι, ούτε όπως αυτός εδώ ο τελώνης». Αυτό μας δείχνει πως όταν δεν δικαιώνεσαι απ’ την αίσθηση της χάριτος του Θεού, τότε, αυτό που σου μένει είναι η προσπάθεια ν’ αποδείξεις στον εαυτό σου πόσο σωστός είσαι, πόσο τα κατάφερες, πόσο τήρησες το νόμο και πως οι άλλοι δεν σου μοιάζουν. Αυτό είναι ένα σύμπτωμα που αποκαλύπτει την απουσία της ζωής και την άγνοια του πραγματικού περιεχομένου της πνευματικής ζωής, που δεν είναι ο εαυτός μας και τα έργα μας, αλλά ο ίδιος ο Θεός.

Μη ξεχνάμε ότι στην πνευματική ζωή δεν ασκούμαστε για να επιβραβευθούμε, αλλά για να «γκρεμιστεί» το «τείχος» που κλείνει τον εαυτό μας και δεν μας αφήνει να «γευόμαστε» την αγάπη του Θεού. Αυτή ακριβώς η στάση του Φαρισαίου καθιστά τον άνθρωπο «ανάπηρο» πνευματικά. Δεν μπορεί να σχετιστεί με κανέναν άνθρωπο, παρά μόνο με τον εαυτό του. Μάλιστα, σχετίζεται όχι με τον πραγματικό του εαυτό, αλλά με τη φαντασίωση του εαυτού του, που έχει δημιουργήσει για να καλύψει τα κενά του. Αυτή είναι η κατάσταση και η πλάνη του Φαρισαίου. Στηρίζει τη σωτηρία του όχι στο Θεό, αλλά στις αρετές του.

Στην αντίπερα όχθη, υπάρχει ο τελώνης. Η παρουσία του μας αποκαλύπτει τι σημαίνει «άνοιγμα προς το Θεό» και «ανοιχτή ψυχή». Ποια είναι η «ανοιχτή ψυχή»; Η «συντετριμμένη ψυχή». Ο τελώνης δεν τολμούσε να σηκώσει το βλέμμα του στον ουρανό, συνειδητοποιώντας την αποτυχία του. Ο τελώνης τι ήταν; Ένας φοροεισπράκτορας. Δηλαδή, ένας εκμεταλλευτής των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Όμως, κατάφερε και έφτασε στην αίσθηση της «χρεωκοπίας» του. Γνώρισε την πραγματικότητά του. Όπως λέει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Αυτός που βλέπει τις αμαρτίες του, είναι ανώτερος απ’ αυτόν που βλέπει αγγέλους». Ο τελώνης δεν τολμούσε να κρίνει κανέναν. Πώς να το κάνει, άλλωστε, αυτό;

Εδώ, όμως, χρειάζεται να προσέξουμε κάτι πολύ σημαντικό: Άλλο συντρίβομαι, πονάω για την αμαρτία μου και αγωνίζομαι ν’ απομακρυνθώ απ’ αυτή, και άλλο είναι να κάνω ό,τι να ‘ναι, να ζω στην αμαρτία και να λέω προς το Θεό: «Έτσι είμαι Θεέ μου. Τι να κάνουμε; Λυπήσου με». Αυτό είναι μια ψευδαίσθηση και μια «νομιμοποίηση» της αμαρτίας μέσα μας. Χρειάζεται, επομένως, να διακρίνουμε τα πράγματα. Αυτό που ορίζει ως αληθινή τη μετάνοια και τη συντριβή του τελώνη, είναι ο πόνος του, η συναίσθηση της κατάστασής του και ο μεγάλος αγώνας που κάνει, ώστε να ξεπεράσει το πάθος του και την αδυναμία του.

Ας σκεφτούμε κάτι απλό: Πώς θα μας φαινόταν, άραγε, αν ο τελώνης συνέχιζε την εκμετάλλευση των ανθρώπων και πήγαινε και κλαιγόταν στο Θεό; Εμείς σήμερα, συνήθως, ή είμαστε σε μια κατάσταση «φαρισαϊσμού» ή σ’ αυτή την κατάσταση «ψευδό-μετάνοιας», όπου υποκρινόμαστε τους «τελώνες» και τους «συντετριμμένους». Αυτό, όμως, που ορίζει την εσωτερική μας αλήθεια, είναι κατά πόσο είμαστε τίμιοι με την καρδιά μας, πού είναι προσανατολισμένη και τι αγώνα κάνουμε για να βγούμε απ’ αυτή την κατάσταση. Να σεβαστούμε, δηλαδή, όχι τις ψυχολογικές μας ανάγκες, αλλά τη βαθιά υπαρξιακή μας ανάγκη: Ποιος είναι ο λόγος που ζούμε.

Αυτό έχει κι άλλες παράπλευρες καταστάσεις. Άνθρωπος ο οποίος ζει μέσα στον «φαρισαϊσμό» της αυτό-δικαίωσής του, όπως είπαμε, κρίνει τους πάντες και τα πάντα. Είναι μια «τοξική» παρουσία, ένας «αρνητικός» άνθρωπος που δεν μπορεί να συνεννοηθεί με κανέναν. Πώς να συμβεί αυτό, όταν είναι στον «θρόνο» του; Πώς να καταλάβει σε τι κατάσταση βρίσκονται οι συνάνθρωποί του; Αυτός ζει στο δικό του «συννεφάκι». Απ’ την άλλη, ο ταπεινός και συντετριμμένος είναι αυτός που μπορεί να συνυπάρχει. Είναι ο ευαίσθητος υπαρξιακά άνθρωπος, που συναισθανόμενος την πτώση σου, αλλά και τον «πλούτο» της αγάπης του Θεού, του «γεννιέται» ένα άλλο ήθος στη σχέση του με τους ανθρώπους. Το βασικότερο; Μπορεί να σχετιστεί με κάθε άνθρωπο. Γιατί; Γιατί είναι αληθινός. Ο «αληθινός» άνθρωπος είναι ο «μετανοών» άνθρωπος. Όταν είσαι αληθινός, έχεις άλλες αισθήσεις και κινείσαι αλλιώς. Αληθινός άνθρωπος είναι αυτός που αληθεύει η ύπαρξή του. Μπορεί και κατανοεί την αλήθεια του άλλου ανθρώπου και βρίσκει τρόπο να σχετιστεί μαζί του.

Το κεντρικό, λοιπόν, ερώτημα που προκύπτει μέσα απ’ την γνωστή παραβολή του «Τελώνη και Φαρισαίου», είναι ένα και απλό: «Ποιος απ’ τους δύο με τη στάση του απαντά στο οντολογικό ερώτημα: Πώς τελικά η ανθρώπινη ύπαρξη λυτρώνεται απ’ το θάνατο;». Η απάντηση είναι ο «Τελώνης», διότι η λύτρωση απ’ το θάνατο έρχεται μέσω της κοινωνίας και της σχέσης με το Θεό, αλλά και τον κάθε συνάνθρωπο.

Καλό Απόγευμα!!!

ΠΗΓΗ: Βαγγέλης Παπαθανασίου

Spantau Ballet!!!

ΠΗΓΗ: Spandau Ballet (Official)

Πλούτος και Φτώχεια

 

ΠΗΓΗ: EcoGaia Farm

Την επόμενη Τρίτη, 11 Φεβρουαρίου 2025, στην Αίθουσα Τελετών του Πρότυπου ΓΕ.Λ.Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ώρα 10.40 - 11.20, σε δύο τμήματα της Γ΄ Λυκείου (Γ2 & Γ3), μαζί με τη συνάδελφο Ελευθερία Μυτάρου, μάθημα Θρησκευτικών για τον Πλούτο και τη Φτώχεια. Το ίδιο μάθημα θα γίνει και στο τμήμα Γ1 Λυκείου στις 25 Φεβρουαρίου 2025.

Η αφάνεια και η αναζήτηση του Οδυσσέα

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ. (1996). «Η αφάνεια και η αναζήτηση του Οδυσσέα», Ευθύνη, τχ. 300 (Δεκέμβριος 1996), 631-632.

Εις μνημόσυνον αιώνιον

«Μακάριοι οἱ νεκροὶ οἱ ἐν Κυρίῳ ἀποθνήσκοντες ἀπ᾿ ἄρτι. ναί, λέγει τὸ Πνεῦμα, ἵνα ἀναπαύσωνται ἐκ τῶν κόπων αὐτῶν· τὰ δὲ ἔργα αὐτῶν ἀκολουθεῖ μετ᾿ αὐτῶν». Αποκ. 14,13.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία βιώνει τις μέρες αυτές με λύπη την κοίμηση του πλήρους αγαθών ημερών και έργων Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας μακαριστού Αναστασίου Γιαννουλάτου. Θα ήταν ελλιπής κάθε αναφορά στο μέγεθος της εκκλησιαστικής αυτής μορφής και το πολυσχιδές έργο της. Αρκεί να υπογραμμίσουμε πως ό,τι έπραττε ξεκινούσε και προχωρούσε στηριζόμενο στην αγάπη και εφαρμοσμένη πίστη του στον Τριαδικό Θεό και την βεβαιότητα της Ανάστασης του Χριστού που νοηματοδοτεί την Ανάσταση των πάντων σε μια “καινή”, νέα ζωή χωρίς πόνο και τέλος.

Για το σύλλογό μας “Μνήμη και Πρωτοπορία”, το Επιστημονικό /Πολιτιστικό Φιλανθρωπικό Σωματείο Φίλων των Διαπολιτισμικών, Διαθρησκευτικών και Ορθόδοξων Ιεραποστολικών Σπουδών και εμάς τα μέλη του, ο μακαριστός κυρός Αναστάσιος υπήρξε ο ξεχωριστός, εν μέσω πολλών άλλων σπουδαίων ανθρώπων, εμπνευστής, υποστηρικτής, δάσκαλος, συνεργάτης και συν-οραματιστής του έργου μας προς την κατεύθυνση της χριστιανικής μαρτυρίας την οποία ο ίδιος διακόνησε με το σύνολο του θεοφιλούς βίου του. Έχοντας συναίσθηση της ακριβής τιμής της αγάπης και έννοιας του για το έργο μας συμμετέχουμε στη θλίψη των όπου γης ευλογημένων φίλων της εν Χριστώ δράσης του, ως προς την από του εξής φυσική απουσία του, με την απόφαση να τιμήσουμε την μνήμη και παρακαταθήκη του εργαζόμενοι σε καθημερινό, εκκλησιαστικό και ακαδημαϊκό επίπεδο για την προώθηση και ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής ιεραποστολής, της χριστιανικής μαρτυρίας, στο πνεύμα της αγάπης και θυσίας για όλο τον κόσμο όπως ο ίδιος το έπραττε προς δόξαν Θεού.

Αιωνία η στον άγιο Θεό μνήμη σου, μακαριστέ Αναστάσιε. Ο Κύριος ας σε κατατάξει “ἐν χώρᾳ ζώντων” και ας σε υποδεχθεί ως πολίτη της Βασιλείας Του.

Το Δ.Σ.

Μνήμη και Πρωτοπορία

Υπαπαντή: Η πράξη της «συνάντησης»

Του Γρηγόρη Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου

Η ημέρα της Υπαπαντής είναι η εορτή που μας προτείνει την πράξη «συνάντησης» με το Θεό. Η εορτή αυτή μας αποκαλύπτει το νόημα της ζωής μας και τον πραγματικό λόγο της ύπαρξής μας. Ο πρωταγωνιστής της εορτής, ο Άγιος Συμεών, μας καθοδηγεί. Αποκαλύπτει το πανανθρώπινο αίτημα της συνάντησης του ανθρώπου με τη Ζωή.

Ο δίκαιος Συμεών είχε δεχθεί υπόσχεση απ’ τον Κύριο πως δεν θα φύγει απ’ αυτόν τον κόσμο, αν πρώτα δεν συναντήσει το Μεσσία. Αυτό που είχε σαν υπόσχεση ο δίκαιος Συμεών, είναι η υπόσχεση του Θεού σε καθέναν και καθεμία από εμάς. Μας υπόσχεται συνάντηση μαζί Του. Είναι ο πόθος Του αυτός: Να έχει σχέση και αληθινή συνάντηση μαζί μας.

Όμως, ας προσέξουμε κάτι σημαντικό. Η σχέση με την Αλήθεια δεν είναι μια διανοητική διαδικασία. Η σχέση με το Θεό δεν αφορά μια τεχνική του τύπου «πώς να προχωρήσουμε πνευματικά για να ειδωλοποιήσουμε τον εαυτό μας», αλλά η πνευματική ζωή είναι η ικανότητα να έχω ζωντανή σχέση με το Θεό. Μάλιστα, αυτή η σχέση – συνάντηση είναι ένα «δώρο» του Θεού. Το χρέος το δικό μας είναι να είμαστε «ανοιχτοί» σ’ αυτό το «δώρο». Άρα, όλο το περιεχόμενο της πνευματικής ζωής είναι να μην ξεχάσουμε ποτέ την υπόσχεσή Του: Ότι θέλει να συναντηθεί μαζί μας. Η χαρά η πραγματική και ο παράδεισος είναι αυτή η συνάντηση. Να μπορώ να συναντώ τον αδελφό μου και τον Χριστό. Όχι εξωτερικά, αλλά αληθινά.

Αυτή, λοιπόν, είναι η προσδοκία του κάθε ανθρώπου. Η ποιότητα της ζωής μας κρίνεται, όχι με τα μέτρα του κόσμου, αλλά απ’ το κατά πόσο «ενεργοποιήθηκε» αυτή η προοπτική της ζωής μας και κατά πόσο είμαστε αφοσιωμένοι σ’ αυτόν τον στόχο. Τι σημαίνει αυτό; «Δεν θέλω να φύγω απ’ αυτόν τον κόσμο, αν δεν συναντήσω τον Χριστό. Αν δεν πάρω στα χέρια μου τον Χριστό». Ο κόσμος νιώθει αυτή την ενοχή και προσπαθεί να δικαιολογήσει το κενό του, προτείνοντας άλλες αξίες και είδωλα. Η ουσία, όμως, είναι αλλού: «Είδα τον Χριστό πριν φύγω απ’ αυτόν τον κόσμο;». Όταν «γευτώ» τον Χριστό, δεν υπάρχει ο φόβος του θανάτου. Ας σκεφτούμε το εξής: Είναι δυνατόν να συναντηθείς με τη Ζωή και να υπάρχει θάνατος μέσα σου; Είσαι πλέον ελεύθερος. Γι’ αυτό και λες: «Νυν απολύεις». Επομένως, απόλαυση είναι και ο θάνατος, μιας και είναι η απαρχή της ζωής.

Η πνευματική ζωή δεν είναι κάτι πραγματάκια που φτιάχνουμε με το μυαλό μας, για να είμαστε καλύτεροι άνθρωποι. Η μεγαλύτερη προσβολή της πνευματικής ζωής είναι να έχουμε ένα πρότυπο του χριστιανού ως του «καλού ανθρώπου». Όχι. Το πρότυπο του χριστιανού είναι του «παθιάρη ανθρώπου» που δεν «πουλάει» με τίποτα το «θησαυρό» που έχει: Ότι θέλει να «γευτεί» το Θεό. Οτιδήποτε άλλο είναι κενό. Σίγουρα είναι παράδοξο αυτό το πράγμα. Λες στο Θεό: «Πάρε με. Δεν θέλω άλλο να ζήσω, γιατί τώρα ζω αληθινά και δεν με νοιάζει αυτή η ζωή. Βρήκα τη ζωή και δεν φοβάμαι το θάνατο, γιατί, πλέον, ο θάνατος είναι μετάβαση απ’ τα επίγεια στα επουράνια».

Αυτή είναι η πράξη της Εκκλησίας. Η ουσία της πνευματικής ζωής έγκειται στο να είναι η ζωή μου προσανατολισμένη σ’ αυτήν την προοπτική συνάντησης με το ζώντα Θεό. Ό,τι κι αν κάνει ο κάθε άνθρωπος, όπου κι αν βρίσκεται, αμαρτωλός ή δίκαιος, φτωχός ή πλούσιος, σημαντικός ή ασήμαντος, έχει αυτή τη δυνατότητα. Λέει: «Δεν νιώθω γεμάτος αν δεν γευτώ το Θεό στη ζωή μου». Έτσι, ο άνθρωπος είναι σε μια διαρκή εγρήγορση. Παρακολουθεί πότε και πώς θα περάσει ο Χριστός. Με κάποιο τρόπο θα στείλει ένα μήνυμα. Όχι φαντασιακά, αλλά πραγματικά. Αυτό δεν είναι υπόθεση ούτε κανόνων, ούτε κάποιας τεχνικής. Μιλάμε για μια στάση ζωής που μας δίνει αυτή τη δυνατότητα.

Πώς θα μπορούσαμε να περιγράψουμε αυτή τη στάση ζωής, που στόχο έχει να είναι «ανοιχτή» η καρδιά μου στο Θεό; Ο άνθρωπος που έμαθε να έχει σκοπό ζωής την σχέση του με το Θεό, είναι ο πλέον «κοινωνικός» άνθρωπος και ο κατεξοχήν «ισορροπημένος». Είναι αυτός που μπορεί να κάνει με κάθε άνθρωπο, εχθρό και φίλο. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως δεν είναι δυνατόν να σχετίζεσαι με τον Χριστό και να μην σχετίζεσαι με όλα τα υπαρκτά όντα που χάρισε ο Θεός στον κόσμο. Γι’ αυτό, αν έχουμε ένα δείκτη για να δούμε την πνευματικότητά μας, αυτός είναι: Κατά πόσο μπορούμε να κάνουμε με όλους.

Κάποιος θα ρωτήσει: «Πώς μπορώ να γίνω δεκτικός της συνάντησης με τον Χριστό;». Υπάρχουν κάποιες αρχές. Πρώτον, ο «πόθος». Να διατηρώ στην καρδιά μου αυτόν τον πόθο για τον Χριστό. Ο «υγιής» πνευματικά άνθρωπος είναι αυτός που κρατά ζωντανό αυτόν τον πόθο της συνάντησης με τον Χριστό. Το δεύτερο στοιχείο είναι η «συντριβή» και η «μετάνοια». Τι σημαίνουν αυτά; Ότι με συντρίβει ο πόθος για τον Χριστό. Ο άνθρωπος συντρίβεται και λέει: «Δεν ζω χωρίς Αυτόν». Ταυτόχρονα, βλέπει ότι όλη η ζωή του ήταν ένα εμπόδιο της καρδιάς του. Γι’ αυτό, οδηγείται στη μετάνοια. Δεν μένει, δηλαδή, στην ενοχή της αμαρτίας του να κλαίγεται, αλλά συνειδητοποιεί πως ξέφυγε απ’ την προοπτική της ζωής του.

Το τρίτο είναι ο άνθρωπος να «καλλιεργήσει» την «καλοσύνη» και την «αγάπη». Να έχει ένα πνεύμα θετικό και αναπαυτικό για κάθε άνθρωπο. Να μην κρίνει κανέναν. Αυτό «συγκινεί» το Θεό. Όπως φερόμαστε στους άλλους, θα φερθεί αναλόγως και ο Θεός. Θα θέλει να «κατοικήσει» μέσα μας και θα έχουμε το ίδιο ήθος μαζί Του. Τέλος, το τέταρτο στοιχείο είναι η «ταπείνωση» και η «συναίσθηση ότι όλα είναι του Θεού και τίποτα δικό μας». Όλα είναι της χάριτος και όχι κατόρθωμα δικό μας. Αυτοί οι τέσσερις άξονες δίνουν την προοπτική αυτής της συνάντησης με τον Χριστό.

Επομένως, κατ’ αυτόν τον τρόπο «ζωντανεύει» η καρδιά μας. Γι’ αυτό, ο πνευματικός άνθρωπος δεν κάνει τίποτα και τα κάνει όλα. Είναι ο πλέον ασήμαντος και ο πλέον σημαντικός. Ζει τα ελάχιστα και είναι ο πλούσιος. Είναι αυτός που δεν έχει τίποτα και τα έχει όλα, γιατί έχει τον Χριστό. Αυτό ευχόμαστε στον κάθε άνθρωπο αδιακρίτως. Πριν φύγουμε απ’ αυτόν τον κόσμο να μπορούμε με άνεση να λέμε: «Νυν απολύεις τυν δοῦλόν σου, δέσποτα».