Στις μέρες μας εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι που ζουν με τα μάτια τους ανοιχτά. Πρόκειται για εκείνους τους ανθρώπους του πνεύματος που κατανικούν την απογοήτευση. Συχνά εποπτεύουν την περιρρέουσα πραγματικότητα και αναρωτιούνται για το που, τελικά, τραβάει ο πολιτισμός μας. Ένας τέτοιος πνευματικός άνθρωπος ήταν ο Χρυσόστομος Σταμούλης, που εφέτος τον Αύγουστο αδόκητα έφυγε από τα ζωή, σε ηλικία 61 ετών. Ο Χρυσόστομος έκανε πράξη τη σύζευξη Θεολογίας και Λογοτεχνίας. Όπως και ο αλησμόνητος δάσκαλός του Νίκος Ματσούκας· και δάσκαλος όσων αποφοιτήσαμε από τη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης. Στο συγγραφικό έργο του Χρυσόστομου, τα γραπτά του Νίκου Καζαντζάκη κατέχουν σημαντική θέση. Σήμερα, ογδόντα χρόνια (1945) μετά την πρώτη ολοκληρωμένη έκδοση της Ασκητικής, ο Χρυσόστομος μας έχει αφήσει μια άκρως σημαντική προσέγγισή της. Με θεολογική ματιά εξηγεί γιατί ο υπότιτλός της Salvatores Dei, «τουτέστιν Σωτήρες του Θεού», έχει αναφορά στην πατερική γραμματεία, κυρίως στον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας. Ένα μελέτημά του, «υστερόγραφο», με τίτλο «Ο άνθρωπος που έσωσε τον Θεό. Ένα σχόλιο στην Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη», στο βιβλίο του «Έρως και Θάνατος», σχολιάζει γιατί στην «κλασική χριστιανική σωτηριολογία», που γνωρίζει «πως τον άνθρωπο τον σώζει ο Θεός», το αντίθετο, ο άνθρωπος θα μπορούσε να σώσει το Θεό, δεν είναι «σκανδαλισμός». Υποστηρίζει ότι, οι «Χαιρετισμοί» του αγίου Κυρίλλου στη Θεοτόκο, «ούτε λίγο ούτε πολύ λένε πως η Θεοτόκος αγιάζει την Αγία Τριάδα», συμβάν ξεκάθαρο μιας και ο «αποδιδόμενος από τον Κύριλλο αγιασμός της Τριάδος στη Θεοτόκο, σαφώς και αναφέρεται στο γεγονός της εκ μέρους της υπουργίας της σάρκωσης». Τι γράφει ο άγιος Κύριλλος; Το εξής: «Χαίροις, η τον αχώρητον χωρήσασα εν μήτρα αγία παρθενική· δι’ ης Τριάς αγιάζεται· δι’ ης σταυρός τίμιος ονομάζεται, και προσκυνείται εις πάσαν την οικουμένη…». Εδώ, να σημειώσω κι αυτό που αναφέρει ο Παύλος Ευδοκίμοφ στο βιβλίο του «Η γυναίκα και η σωτηρία του κόσμου»: «αν ο Χριστός σώζει τον κόσμο, η Θεοτόκος είναι εκείνη που τον προστατεύει και εισάγει μέσα στην “απανθρωπία” του την τρυφερότητα της χάριτος».
Για τον Σταμούλη, ο Καζαντζάκης δεν είναι ο μόνος λογοτέχνης που έχει διάθεση να δείξει πως ο άνθρωπος σώζει τον Θεό. Την ίδια θέση συναντάμε στους ποιητές Γιώργο Θέμελη και Τάσο Λειβαδίτη. Ο μεγάλος Κρητικός «αποδεικνύει την τραγικότητα μιας υπάρξεως που παλεύει να σώσει τον Θεό, προκειμένου να σωθεί από αυτόν». Στο ερώτημα που ο Σταμούλης θέτει, «τι έχουμε να αντιπαραθέσουμε εμείς σήμερα σε τούτη τη φλεγόμενη ύπαρξη», απαντά το εξής εκπληκτικό: «εάν τουλάχιστον είμαστε ειλικρινείς και θέλουμε να σώσουμε ότι μπορεί να σωθεί, οφείλουμε τουλάχιστον να πούμε, στεκάμενοι με σεβασμό μπροστά στον ανθρώπινο πόνο, στο δράμα ενός ολόκληρου πολιτισμού, πως ο Κρητικός δεν πάει να κάνει τον Θεό. Δεν πρόκειται, όπως πολλοί υποστηρίζουν, για μια προσπάθεια κατάληψης της θέσης του Θεού, αλλά για μια αναζήτηση της θέσης του ανθρώπου. Μια πάλη απέναντι στον οποιονδήποτε απάνθρωπο και ως εκ τούτου βέβαιο θεοκεντρισμό, που αφήνοντας τον άνθρωπο έξω από τον φράχτη του Θεού, αγνοεί πως η αληθινή του υπόσταση, εφόσον θέλει να αληθεύει, δεν μπορεί παρά να είναι βαθιά ανθρώπινη. Ή καλύτερα, λυτρωτικά θεανθρώπινη. Μια υπόσταση ανοικτή στο θαύμα και στην ελπίδα, ανοχύρωτη πόλη μπροστά στην προσδοκία, που παλεύει να πιστέψει ότι: “Στις πιο κρίσιμες στιγμές ο Έρωτας συναρπάζει και σμίγει με βία τους ανθρώπους, οχτρούς και φίλους, καλούς και κακούς, είναι μια πνοή ανώτερή τους, ανεξάρτητη από την επιθυμία κι από τα έργα τους. Είναι η πνοή του Θεού, η αναπνοή του, απάνω στη γης”».
Ο Χρυσόστομος Σταμούλης δεν παραβιάζει το αιώνιο μυστήριο της σωτηρίας του ανθρώπου. Με φωτισμένη συνείδηση καταθέτει τίμια την πίστη στον Θεό, στον άνθρωπο και στη ζωή. Για την Ορθόδοξη Θεολογία, η πρώτη κίνηση του ανθρώπου, που έχει συνείδηση της υπάρξεώς του, είναι να γνωρίσει και να φιλιωθεί με τον Θεό. Πρόκειται για ερωτική και μεθυστική σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, άνοιγμα του εαυτού του προς Αυτόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου