Ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδας σε απόδοση ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΣΑΚΑΛΗ

Εισαγωγή - Ανθολόγηση - Σχόλια ΗΛΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ

Ο Ιγνάτιος Σακαλής (Λέσβος, 1922 – Αθήνα, 2011) υπήρξε εγκρατής φιλόλογος και χαλκέντερος μεταφραστής πολλών και σημαντικών έργων της Κλασσικής και της Πατερικής Γραμματείας. Έχει μεταφράσει τραγωδίες του Ευριπίδη και του Σοφοκλή και την Απολογία Σωκράτους του Πλάτωνα, μα και τον νεοπλατωνικό Πρόκλο (Στοιχείωσις Θεολογική). Ενδεικτικό όμως της τόλμης μα και της υψηλής ποιότητας της εργασίας του είναι οι αποδόσεις δύσβατων και δυσανάβατων κειμένων της Πατερικής –και δη της Νηπτικής και Μυστικής– Γραμματείας, όπως τα έργα του Διονυσίου Αρεοπαγίτη, του Γρηγορίου Νύσσης, του Μάξιμου Ομολογητού κ.ά. Ιδιαίτερη θέση στο μεταφραστικό του έργο κατέχουν οι –ποιητικές, (αν όχι ως πρόθεση, σίγουρα ως αποτέλεσμα)– μεταφράσεις τού ποιητικού corpus του Γρηγορίου Ναζιανζηνού και του Συμεών του Νέου Θεολόγου.

Τύχη αγαθή, όταν καταπιάστηκα με τη μεταφορά των αποδόσεων του έργου του για την Βυζαντινή Ποίηση ανθολογημένη, εδώ στο Νέον Πλανόδιον, ήρθα σε επικοινωνία με την θυγατέρα του, η οποία μου έκανε γνωστό ένα έργο του, που απολησμονήθηκε και πέρασε στην αφάνεια. Μεσούσης της αλήστου μνήμης –καθαρευούσης– δικτατορίας, το 1968, ο Ιγνάτιος Σακαλής εξέδωσε ένα μικρό βιβλιαράκι (80 σελίδων), υπό τον τίτλο Σιγησάτω. Μέσα εκεί έχει επιλέξει και αποδώσει με τη δική του γλωσσική και ποιητική ευαισθησία (μα και με το άρωμα της εποχής του) στη δημοτική γλώσσα ορισμένους από τους πλέον συγκινητικούς, αριστουργηματικούς ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας. (Χαρακτηριστικό του ήθους και της σεμνότητας του ανθρώπου είναι η έλλειψη αναγραφής και του ονόματός του στο βιβλίο· μνημονεύεται μόνον από τον π. Ηλία Μαστρογιαννόπουλο, στην σύντομη εισαγωγή). Αυτές τις αποδόσεις λοιπόν, από το μακρινό 1968, ανθολογούμε τούτο το Μεγαλοβδόμαδο, σαν δέσμη από αγριολούλουδα μικρά και ταπεινά στο ανοιξιάτικο επιτάφιο και σταυροαναστάσιμο δράμα του θνήσκοντος κι αναστημένου Θεού.

Υ. Γ. Ρωτώντας μόλις χθες την θυγατέρα του Ι. Σακαλή για τη χρονολογία εκδημίας του πατέρα της, μου απάντησε με αυτά τα λόγια: «17 Απριλίου 2011, σαν αύριο, ξημερώματα της Κυριακής των Βαΐων»…

Το πήρα σαν ένα νεύμα χαροποιό από την αντίπερα όχθη.

~•~

Κυριακή Βαΐων εσπέρας

Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος! Ἔρχεται

μὲς στὴν καρδιὰ τῆς Νύχτας

καλότυχος θὲ νἆναι αὐτὸς

ποὺ ἄγρυπνο θὰ τὸν εὕρη

κι ἀνάξιος πάλι ὁ ποὺ πιαστῆ

στὴ ραθυμία δοσμένος.

Βαρὺς ὁ ὕπνος κι ἔρχεται,

ψυχὴ μου, μὴ λυγίσης·

σὲ ἁρπάζει ὁ θάνατος μὲ μιὰ

κι ἡ βασιλεία χαμένη.

Ξύπνα λοιπὸν καὶ φώναξε,

«Τρισάγιος ὁ Θεός μας».

Μὲ τίς εὐχὲς τῆς Δέσποινας

ὅλους ἐμᾶς σπλαχνίσου.

Η συνέχεια στο: ΝΕΟΝ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ