Νόαμ Τσόμσκι και Ζαν - Πωλ Σαρτρ για τον Πόλεμο

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Υπέργηρος είναι ο Νόαμ Τσόμσκι (94 ετών), κορυφαίος επιστήμονας του 20ού αιώνα, καθηγητής στο MIT, γνωστό ως Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης. Η δήλωσή του ότι «οι βομβαρδισμοί με τελευταίας τεχνολογίας οπλικά συστήματα εναντίον άμαχου πληθυσμού, που δεν έχει ανάλογα μέσα να αμυνθεί, προκαλούν μείζονα ανθρωπιστική καταστροφή και δεν είναι ούτε αυτοάμυνα ούτε πόλεμος, αλλά δολοφονία», δεν χωρά αμφιβολία, δείχνει ότι ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του σύγχρονου πολιτισμού κινείται στον άξονα πως ο ισχυρός έναντι του αδύναμου ζει κι αναπνέει σ' έναν «πολιτισμό» της βίας. Τι κι αν η εκεχειρία για την ανταλλαγή αιχμαλώτων, για ολίγες ημέρες σταμάτησε τον πόλεμο. Ανάλογες δολοφονίες έχει να επιδείξει αρκετές η σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. Θυμηθείτε τον βομβαρδισμό της Δρέσδης (13 Φεβρουαρίου 1945) και την ολοσχερή καταστροφή της κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Για τον πόλεμο, στον περασμένο αιώνα, σπαρακτική είναι και η κραυγή του Ζαν Πωλ Σάρτρ. Από το ερημητήριό του, ο  φιλόσοφος του Παρισιού γράφει τα εξής αποκαλυπτικά: «Όχι, δεν είναι η Ειρήνη. Η Ειρήνη είναι απλώς μια αρχή. Ζούμε ένα άγχος. Πιστέψαμε για πολύ καιρό πως ο Πόλεμος κι η Ειρήνη ήταν δύο εντελώς ξεχωριστά είδη, όπως το Μαύρο και το Άσπρο, όπως το Κρύο και η Ζέστη. Αυτό, όμως, δεν ήταν αλήθεια και σήμερα το ξέρουμε. […] Πιστέψαμε χωρίς αποδείξεις πως η Ειρήνη ήταν η φυσική κατάσταση και η ουσία του Κόσμου, πως ο Πόλεμος δεν ήταν παρά μια πρόσκαιρη αναταραχή της επιφάνειας. Σήμερα, αναγνωρίζουμε το σφάλμα μας: το τέλος του Πολέμου είναι απλούστατα το τέλος αυτού του Πολέμου. Το μέλλον δεν δεσμεύεται από τίποτα: δεν πιστεύουμε πια στο τέλος των πολέμων· το χειρότερο: συνηθίσαμε πια στο θόρυβο των όπλων, ζαλιστήκαμε τόσο από τα τραύματά μας και από την πείνα μας, που δεν ευχόμαστε πια ολότελα το τέλος των πολέμων. Αν υποθέσουμε πως αύριο μας πληροφορούσαν πως ξέσπασε μια νέα σύρραξη, θα λέγαμε: “Αυτό είναι μέσα στη φυσική κατάσταση των πραγμάτων”, μ’ ένα σήκωμα των ώμων γεμάτο παραδοχή. Κι ανάμεσα στου “καλύτερους” ακόμη, ανακαλύπτω μια βουβή συγκατάβαση για τον Πόλεμο, που είναι σαν μια προσχώρηση στην τραγική ουσία της ανθρώπινης υπόστασης»· (Ζαν Πωλ Σάρτρ. (1980). «Το τέλος του πολέμου», στο: Καταστάσεις. Δοκίμια πολιτικού κι αισθητικού στοχασμού, μτφρ. Κώστας Σταματίου. Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Δ. Αρσενίδη, σσ. 22, 24).