Στην οκταετή θητεία του στο Παρίσι, ο Αντώνης Ζέρβας σ’ ένα άρθρο δημοσιευμένο στο περιοδικό Ερουρέμ, τχ. 2 (Σεπτέμβριος 1995), πέραν ότι θητεύει στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο, θητεύει και στη ζωγραφική του Φράνσις Μπέικον. Απ’ αυτό το άρθρο, με τίτλο «Εικόνος Απορροαί. Μία αυτοβιογραφική πρόφαση» -νέα, συμπληρωμένη και διορθωμένη έκδοση από τις εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2015]- αντιγράφω τέσσερεις παραγράφους... Α.Ι.Κ.
«Κοιτάζοντας τις ζωγραφιές του Μπέικον σου έρχεται η επιθυμία να φωνάξεις. Ναι! Ο άνθρωπος έμεινε δίχως Θεό. Αυτή είναι η αλήθεια. Ίσως αυτό να είναι και το θέλημά Του. Ο τεχνίτης που μπορεί να δείξει τι είναι ο άνθρωπος δίχως Θεό, πλάθει έργο αντάξιο των μεγαλύτερων αγιογράφων. Οι ιδεολόγοι στρέφονται προς την ιερή τέχνη των εικόνων, παραθεωρώντας το παρόν τους. Πόσο βαθύτερη θα ήταν όμως η σχέση τους με την αγιογραφία και πόσο περισσότερο θα φωτίζονταν για να φωτίσουν κι εμάς, αν ξεκινούσαν αίφνης από τις προσωπογραφίες και τις αυτοπροσωπογραφίες ενός Μπέικον που έρχονται τόσο κοντά με ορισμένες αγιογραφίες!
»Αν στα εικονοστάσια νοιώθεις τι πράγμα είναι η εν Χριστώ ζωή και πως οικοδομείται το πρόσωπο, στις εικόνες του Μπέικον αντιλαμβάνεσαι τι μπορεί να είναι ο άνθρωπος δίχως Θεό. Επειδή και κατ’ αρχήν, ο άνθρωπος της χριστιανικής θεολογίας είναι πεπτωκυΐα φύσις. Όλα τα αισθητικά και ηθικά παρελκόμενα έχουν εξαφανιστεί από τις ζωγραφιές του Μπέικον. Παρατήρηση ανεπανάληπτης ακρίβειας. Αναρωτήθηκε κανείς πόσο η σύγχρονη “πίστη” μας μπορεί να κρύβει τον Θεό; Πόσο μπορούν να μας απομακρύνουν από το άκρως εφετόν οι νομοκανόνες των ιερών συνόδων; Ο άνθρωπος του Μπέικον είναι μόνος με τους όγκους, τις πληγές και τα πολύχρωμα καρκινώματα της σάρκας. Αυτός επιτέλους είναι ο άνθρωπος δίχως Θεό εν αληθεία. Για τούτο και ο Μπέικον, όπως πάμπολλοι καλλιτέχνες της χαλασμένης Ευρώπης, είναι και αληθέστεροι θεολόγοι. Τα υπόλοιπα συνεχίζουν και διαιωνίζουν ένα μύθο που δεν θα μάθουμε ποτέ πόσο τον θέλησε ο Θεός.
»Είμαστε τυχεροί που έχουμε ακόμη εκκλησίες, αυτοκρατορικές και ασκητικές. Είμαστε τυχεροί που το κατάφορτο ρητορικό τους μάθημα μένει, θυμίζει και συνδέει· είμαστε τυχεροί που έχουμε τον Άθω και έτσι δεν λησμονούνται τα ιερά γράμματα και ο ιερός βίος. Πρέπει όμως να λογιζόμαστε τυχερότεροι για το λόγο ότι όλα τούτα ένα μας διδάσκουν: κανείς δεν μπορεί να πει πούθε φυτρώνει η σωτηρία και ποιο είναι το θέλημά Του.
»Εκείνος που πιστεύει και έχει την πεποίθηση ότι γνωρίζει τους κρύφιους δρόμους της Θείας Χάριτος, καλό θα ήταν να αθληθεί και στη σύγχρονη πραγματικότητα. Να ασκηθεί στον βόρβορο της Δύσης για να νοιώσει προσωπικώς αν πράγματι ισχύει το προπατορικό αμάρτημα· αν πράγματι η ενανθρώπιση του Σωτήρος είναι ζήτημα του νυν. Κι αν νοιώθει έτσι, τότε θα νοιώσει και το αισθητικό παράδειγμα του Μπέικον. Διαφορετικά οι έτοιμες καλολογίες και η αλήθεια της παράδοσης θα μείνουν καλολογίες και αλήθεια της παράδοσης χωρίς καμμία προσωπική μετοχή και άθληση».
ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ. «Εικόνος Απορροαί. Μία αυτοβιογραφική πρόφαση», Ερουρέμ, τχ. 2 (Σεπτέμβριος 1995) 166-167.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου