Περνάμε καιρούς μωρίας και απάτης

Γράφει ο Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 

«Από θεολογική άποψη, όχι μόνο οι έννοιες του εθνισμού ή του εθνικισμού, αλλά και αυτές ακόμη οι έννοιες του έθνους ή της εθνότητας μαρτυρούν καταστάσεις του εκπεσμένου ανθρώπου. Ούτε η προπτωτική ούτε η εσχατολογική κατάσταση του ανθρώπου συνδέονται με παρόμοιες διακρίσεις. Ο Θεός προνοεί τη διάκριση των εθνών για να περιορίσει την κακία των ανθρώπων, όχι για να αυξήσει την αρετή τους», ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ. (1996). Ορθόδοξη θεολογία και κοινωνική ζωή. Θεσσαλονίκη: Πουρναράς, σ. 179. 

«Τρέξατε, αδέλφια, τρέξατε· / συμμέτρως εχορεύσαμεν, / σύμμετρα ας αποθάνωμεν / δια την πατρίδα», Ανδρέας Κάλβος. ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΛΛΑΣ. (1994). Η ποιητική του Ανδρέα Κάλβου: Η πνευματική συγκρότηση και η τεχνική των Ωδών. Αθήνα: Συνέχεια, σ. 18. 

Ο θάνατος του παλικαριού Κ. Κατσίφα, αναμφίβολα δεν άφησε κανέναν ασυγκίνητο. Πολλοί είναι εκείνοι που έχυσαν το δάκρυ τους για τον άδικο χαμό ενός νέου ανθρώπου, ο οποίος από ατόφια αγάπη για τη μάνα πατρίδα Βόρειο Ήπειρο - Ελλάδα δολοφονήθηκε δόλια και άνανδρα από την αλβανική αστυνομία. Το παλικάρι, λοιπόν, αυτό έφυγε από ετούτη τη ζωή. Και όπως λέγει ο Οδυσσέας Ελύτης, θέλω να πιστεύω, πως πεθαίνοντας πήρε μαζί του «το μόνο πράγμα… που είναι το μικρό εκείνο μέρος της περιουσίας του που ίσα ίσα δεν ενδιαφέρει κανέναν άλλο. Κάτι λίγες αισθήσεις ή στιγμές· δύο τρεις νότες κυμάτων, την ώρα που το μαλλί το παίρνει ο αέρας με τα γλυκά ψιθυρίσματα μες στο σκοτάδι· ολίγες μέντες από δυό κοντά κοντά βαλμένες ανάσες· ένα τραγούδι βαρύθυμο, σαν βράχος μαύρος· και το δάκρυ, το δάκρυ της μιας φοράς, το για πάντα. Όλα όσα, μ’ άλλα λόγια, κάνουν την αληθινή του φωτογραφία, την καταδικασμένη να χαθεί και να μην επαναληφθεί ποτέ», (1991). στο: Τα δημόσια και τα ιδιωτικά, Αθήνα: Ίκαρος, σ. 36. 

Δεν χωρά αμφιβολία πως μετά τον τραγικό θάνατο ετούτου του παλικαριού πολλοί είναι εκείνοι που, στηριζόμενοι στον πατριωτικό ζήλο του, εμπνέονται στη ζωή τους από μια πίστη στο ιδανικό της πατρίδας, άλλοτε αγνή, ατόφια κι άλλοτε κάλπικη. Η πρώτη, αναμφίβολα έχει θετικό πρόσημο (εδώ)· η δεύτερη – η κάλπικη πίστη προς την πατρίδα – αρνητικό. Η τελευταία έχει γίνει τυφλοσούρτης και το κακό που σήμερα κάμει, προφανώς για όσους αντιλαμβάνονται το θάνατο ενός νέου ανθρώπου με όρους καπηλείας του αγαθού της πατρίδας, φρονώ ότι δεν τον κατανοούν ούτε πατριωτικά αλλά ούτε και θεολογικά. Λέγω και θεολογικά γιατί δεν σέβονται ούτε το θάνατό του. Οι ψευτοπατριώτες εκμεταλλευόμενοι τη μνήμη του βεβηλώνουν συγχρόνως και τη σωτηρία του στην αγκαλιά του Θεού, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να δείξουν ότι αυτοί έναντι άλλων υπερτερούν σε αγάπη για την πατρίδα και σε πίστη προς το Θεό. Εν προκειμένω, ακόμα κι αυτός ο χαρακτηρισμός του αθάνατος, συνιστά καπηλεία της πίστης στο Θεό, αφού «ότι μόνος υπάρχει αθάνατος» ο Θεός. Γιατί ο Θεός μπορεί και χαρίζει το είναι, την τελείωση, τη συγχώρεση των αμαρτιών και τέλος τη «φωτιστική αθανασία», όπως σοφά λέγει ο άγιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης: «Τι γαρ αν γένοιτο της παντελώς αλύπου και φωτιστικής αθανασίας ισόρροπον;», (P.G. 3, 560B). 

Καλοπροαίρετα σ’ όλους αυτούς που από αγαθή, θέλω να πιστεύω, αγάπη για την πατρίδα και το Θεό εμπνέονται από τον θάνατο του Κ. Κατσίφα, θα συνιστούσα να έχουν κατά νου το γεγονός πως η αγωνία των πιστευόντων στο ιδανικό της πατρίδας είναι αγωνία τραγική, γιατί προέρχεται από τη μεγαλειώδη αναζήτηση για το τι είναι πατρίδα που, βέβαια, είναι αγωνία και πίστη αληθινή διότι στηρίζεται στην ελευθερία του ανθρώπου· αγωνία, όμως, που κινδυνεύει να γίνει και ψεύτικη γιατί ξεκινά από επιδερμική πίστη προς αυτή, δηλαδή γίνεται για το θεαθήναι ή για άλλους σκοπούς, αλλότριους, παντελώς ξένους προς τη εκκλησιαστική και δημοκρατική παράδοση αυτού του τόπου. Στην προκειμένη περίπτωση, μάλλον πρόκειται για εκείνη την «συμπλεγματική μειονεξία» όπου ο «εθνικιστικός επαρχιωτισμός» στόχο έχει την εθνική αυτοϊκανοποίηση. 

Εδώ και μέρες γινόμαστε μάρτυρες ενός σκηνικού όπου ο θάνατος του Κ. Κατσίφα περιφέρεται εδώθε κείθε από λογής - λογής «πατριώτες» και «εκκλησιαστικούς ταγούς». Αντί της σιωπής, «σιωπή Χριστού που κατήσχυνε τον Πιλάτο», κατά Γέροντα Σωφρόνιο του Έσσεξ, ετούτος ο τραγικός θάνατος γίνεται viral σε ιερούς ναούς και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, χάριν ενός «ψευδοπατριωτισμού» όπως θα ‘λεγε κι ο πολύς Philip Serrard, (1971). Δοκίμια για τον Νέο Ελληνισμό, Αθήνα: Σύνορο, σ. 146· όπου αυτός ο «ψευδοπατριωτισμός» με επιδέξιο τρόπο στήνεται πάνω στο τάφο ενός νεκρού παλικαριού, όταν ακόμη το χώμα που τον σκεπάζει είναι νωπό, ακολασταίνοντας κάθε τόσο πάνω στη μνήμη του, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο, όλοι αυτοί οι «ιεροφάντες» να κερδίσουν και να οικειοποιηθούν την ευπιστία ενός λαού, ο οποίος λόγω της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πνευματικής κρίσης που εδώ και χρόνια περνά η πατρίδα μας, δεν ξέρει σε ποιόν να εναποθέσει την ελπίδα του για το αύριο. Άραγε, πως στο μέλλον η Ιστορία θα καταγράψει αυτό το ανίερο καρναβάλι του «ψευδοπατριωτισμού»; Αναμφίβολα, φίλες και φίλοι αναγνώστες περνούμε καιρούς μωρίας και απάτης. Ένα πάντως είναι σίγουρο: κάπου έχουμε χάσει το Θεό, τον άνθρωπο και την πατρίδα. 

Ρένα Ανούση, «Σάλπισμα»· επιζωγραφισμένη ξυλογραφία.