Γ΄ Λυκείου

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

«Παιδεία σημαίνει κατ’ αρχήν και κυρίως ξερίζωμα (Λεβινάς). Η παιδεία, όπως τουλάχιστον την εννόησε η ευρωπαϊκή πνευματική παράδοση, ξεριζώνει τον άνθρωπο από τη φυσική και κοινωνική συνθήκη του και τον συστήνει ως πνευματικό και ηθικό ον, ως ον δηλαδή ικανό αφενός να θέτει ερωτήματα για τον εαυτό του, την κοινωνία και τον κόσμο και αφετέρου να θέτει και να υπερασπίζεται αξίες και να αναλαμβάνει την ευθύνη του έναντι των άλλων ανθρώπων. […] Το ξερίζωμα αυτό που προκαλεί η παιδεία, ξερίζωμα καταρχάς από την τυραννική θαλπωρή της οικογένειας, είναι η ιδρυτική συνθήκη και ο αναγκαίος όρος για να μη θεωρεί κανείς το υπάρχον ως δεδομένο και αυτονόητο, αλλά να μπορεί να το κρίνει και να το αλλάζει».

ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ. (2017). Για το σχολείο. Αθήνα: Πόλις, σσ. 40-41.

Κανείς δεν λέει να βάλει τάξη –λέω, εγώ τώρα- στη σχολική τάξη της Γ΄ Λυκείου, δεκαετίες τώρα. Ακόμη και τα μαθήματα κατευθύνσεων, για τα σχολιαρόπαιδα που προετοιμάζονται για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, ουδεμία αξία έχουν στο σχολειό. Το φροντιστήριο, λένε οι ίδιοι οι μαθητές, λύνει κάθε απορία και σ’ αυτό επενδύουν την επιτυχία τους για εισαγωγή σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή. 

Σ’ ετούτη τη γενικευμένη απαξίωση του σχολείου από τους μαθητές της Γ΄ Λυκείου, υπάρχουν και παράπλευρες συνέπειες. Κάποιες μέρες της εβδομάδας, ενώ το σχολείο λειτουργεί, μαθητές της Γ΄ Λυκείου απουσιάζουν από τις σχολικές τάξεις. Διαβάζουν, λένε, και πάνε στα πρωινά φροντιστήριά τους. Πέφτουν και στη λούμπα και την κοροϊδία των οικείων τους πως είναι άρρωστοι, με τα δικαιολογητικά «μαϊμού» που προσκομίζουν από γιατρούς, δυο και τρεις ημέρες μετά, να δικαιολογούν τις απουσίες τους. Κανείς μέχρι σήμερα μαθητής, λόγω υπέρβασης του ορίου των απουσιών του δεν έχει απορριφθεί από τη διαδικασία να συμμετάσχει στις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Το φταίξιμο, βέβαια, δεν είναι των μαθητών. Σε καμιά περίπτωση δεν επιθυμώ να τους κατηγορήσω. Το φταίξιμο είναι του συστήματος, το οποίο ξεκινά από την κορυφή, που λέγεται Υπουργείο Παιδείας, διαπερνά γονείς και κηδεμόνες και φτάνει μέχρι τους Συλλόγους Διδασκόντων/ουσών. Σ’ αυτές τις αθλιότητες συνεργοί είμαστε όλοι εμείς που υπηρετούμε την εκπαίδευση. 

Σήμερα η λέξη ΠΑΙΔΕΙΑ στα χέρια των περισσότερων, πολιτικών, εκπαιδευτικών, γονιών και μαθητών σημαίνει αυτό που θέλει κι εννοεί ο καθένας. Αναρωτιέμαι, στο εκπαιδευτικό ξεχαρβάλωμα που ζουν οι τελειόφοιτοι της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, υπάρχουν αντιστάσεις που να πάνε κόντρα σ’ αυτό; Κάθε μέρα το πληρώνουμε ακριβά. Σοφός ο αισχυλικός χρησμός από τον Αγαμέμνονα: «το πάθει μάθος»!

Πίνακας του Zακ-Λουί Νταβίντ (1787). Ο Θάνατος του Σωκράτη. Metropolitan Museum of Art. Νέα Υόρκη.