Όταν διαβάζω Ισίδωρο Ζουργό δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω ποιό από τα βιβλία του είναι πιο καλό

Στην οθωμανική Θεσσαλονίκη του 1885, ένα άνοστο αστείο, λίγα βλέμματα και κάποια παλιά μυστικά στέκονται αρκετά για να ξεκινήσει μια ερωτική σχέση ανάμεσα σ’ έναν αφελή και ονειροπόλο άνδρα και μια δυναμική γυναίκα. Στην Αθήνα βασιλεύει ο Γεώργιος Α΄, στην Ερμούπολη το εμπόριο και στη Θεσσαλονίκη η ομίχλη.

Οι δυο τους θα ταξιδέψουν στην παλιά Ελλάδα και θα επιστρέψουν στη συνέχεια στους τόπους αυτούς, που χρόνια αργότερα, μέσα από το ζεστό αίμα των πολέμων, θα ονομαστούν Νέες Χώρες.

Το Παλιές και νέες χώρες είναι ένα μυθιστόρημα για τις γυναίκες που ασφυκτιούν από το κοινωνικό περιλαίμιο, για τους αμήχανους άνδρες και τις άφωνες υπηρέτριες στα χρόνια της μπελ επόκ, της εποχής που ονομάστηκε χαρισάμενη από τους έχοντες πλούτο και δύναμη.

Είναι, επίσης, ένα μυθιστόρημα για τους παράκτιους φάρους που φωτίζουν τα σκοτάδια, για την ιερουργία του νερού και της θάλασσας, για τον Ιούλιο Βερν και τα βιβλία του, που εικονοποιούν τις αποκοτιές της φαντασίας, για το ερωτικό ανθρώπινο βλέμμα αλλά και την εξουσιαστική ματιά, για όσα, τέλος, παλιά θριαμβεύουν και για όσα νέα δεν έχουν ακόμη αρθρώσει το όνομά τους· [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου].

«Τι μαγικό έχει άραγε η νύχτα που όλα τα μεταμορφώνει; Με τον ερχομό του σκοταδιού και τα πρώτα φανάρια, όλα συνηγορούσαν σε μια αναγέννηση.

»Τι μαγικό έχει άραγε η μουσική, που ξυπνά μια κυρία απ’ την τράπουλα, κλείνει σελίδες ενός βιβλίου ή σταματάει τη συζήτηση για το χρηματιστήριο μες στους καπνούς των πούρων;

» Τι μαγικό έχει άραγε ο χορός, ώστε ανασταίνει ακόμα και τους βαριεστημένους; Τι είδους αφέντης είναι ο ρυθμός του, ώστε να υπακούνε όλοι με το πρώτο κέλευσμα; Όλες οι ταλαντώσεις του κορμιού, οι ελικοειδείς κινήσεις, οι περισπωμένες στα ανθρώπινα σώματα τι σαγήνη διαθέτουν; Ποιες νύμφες φέρνουν τελικά τους χορούς το σούρουπο και υποδαυλίζουν τα όνειρα των κοριτσιών και των αντρών τον πόθο;»

«ΚΡΑΤΑΩ ΣΤΟ ΧΕΡΙ την πένα και μ' αυτήν ξύνω τη σελίδα. Το χαρτί είναι η φλούδα της μνήμης, η πένα το ξύνει και φανερώνει τον καρπό. Εκείνη ματώνει κι αφήνει το μελάνι να κυλήσει, το ίχνος της μνήμης. Το θυμάμαι εκείνο το αίμα, πως είναι δυνατόν να το ξεχάσω;  Ήμουν μόνη και νύχτωσε».

ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΖΟΥΡΓΟΣ. (2023). Παλιές και νέες χώρες. Αθήνα: Πατάκη, σσ. 111, 112, 166.