Ο Θεός στο Άουσβιτς

«Οι Εβραίοι που μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα της εξόντωσης ήταν και θρησκευόμενοι και μη θρησκευόμενοι, και δεξιοί και αριστεροί, και πλούσιοι και φτωχοί, και όλων των λογιών. Υπήρχαν πολλοί για τους οποίους ο εβραϊσμός δεν είχε καμία απολύτως σημασία, ούτε θρησκευτική ούτε πολιτιστική, και οι οποίοι έγιναν Εβραίοι, με τρόπο οριστικό και παντοτινό, μέσα στα στρατόπεδα. Το ερώτημα “που ήταν ο Θεός όταν συνέβαιναν όλα αυτά;”, στο οποίο συμπυκνώνεται το υπό συζήτηση θέμα, είναι φανερό πως τέθηκε κυρίως στη συνείδηση των πιστών Εβραίων. Τέθηκε ανάλογα με την πίστη του καθενός – ποιος είναι όμως εκείνος που μπορεί να τη βαθμολογήσει; - και βέβαια τέθηκε στις αρχές του μαρτυρίου, όσο η ανθρώπινη συνείδηση ήταν ακόμη ενεργός, γιατί σε λίγο τη θέση του ανθρώπου θα την έπαιρνε – και αυτό είναι το ύψιστο έγκλημα του ναζισμού - το φοβισμένο ζώο που μόνη έγνοια του ήταν να βρει μια μπουκιά ψωμί παραπάνω. Τέλος, ενώ το σκληρό ερώτημα γεννήθηκε ασφαλώς στην ψυχή όλων των θρησκευόμενων Εβραίων – γιατί ο τρόπος διαμόρφωσης της προσωπικότητάς τους μέσα από τα βιβλικά κείμενα τους επέτρεπε, ακριβέστερα: τους υποχρέωνε, να το θέσουν – εμείς το μόνο που έχουμε στα χέρια μας, προκειμένου να το επαναθέσουμε νομίμως και να αναδιατυπώσουμε τις απαντήσεις που δόθηκαν σε αυτό, είναι τα λιγοστά κείμενα των επιζώντων, οι οποίοι έζησαν ακριβώς το ίδιο με τα εκατομμύρια των Εβραίων που χάθηκαν βουβοί στα στρατόπεδα και ταυτόχρονα κάτι ολότελα διαφορετικό. Αυτά έχουμε, με αυτά θα πορευτούμε, ας έχουμε ωστόσο επίγνωση ότι η ύλη μας είναι σταγόνα στον ωκεανό».

ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ. (2013). «Ο Χανς Γιόνας και ο Θεός στο Άουσβιτς και μετά το Άουσβιτς», στο: Ποιος Θεός και ποιος άνθρωπος. Φιλοσοφικά Δοκίμια. Αθήνα: Πόλις, σσ. 53-54.