Παραμονή του Αγίου Γεωργίου

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Η γιορτή τού Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου), από τις πιο σημαντικές της Εκκλησίας μας, στα λαογραφικά δρώμενα του λαού μας θεωρείται χρονικό σύνορο. Μαζί με τη γιορτή τού Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου), είναι τα δύο «συνόρατα» του χρόνου - ο όρος διασώζεται σε μελέτες της λαογράφου Άλκηστης Κυριακίδου Νέστορος. Αυτό σημαίνει ότι από τη γιορτή τού Αγίου Γεωργίου αρχίζει το θέρος, εξού και οι κτηνοτρόφοι ανεβαίνουν στα βουνά, στις γνωστές καλοκαιρινές τους βοσκές. Κι από του Αγίου Δημητρίου, όταν αρχίζει ο χειμώνας κατεβαίνουν στα χειμαδιά. Για τους Σαρακατσαναίους ο Άγιος Γεώργιος είναι ο προστάτης τους. 

Πλείστα όσα έθιμα διασώζονται στην πατρίδα μας, τα οποία συνδέονται με τη γιορτή τού Αγίου Γεωργίου. Αξιοπαρατήρητο είναι το παρακάτω. Το βρήκα σε ένα περιοδικό όχι και τόσο γνωστό, τη Συνάντηση. Στις σελίδες του ο εκδότης, το Κέντρο Λαογραφικών Ερευνών Λάρισας, παλαιότερα έκαμε δοκιμές μνήμης για την παράδοση, τον καιρό και το όραμα για ένα μέλλον στεριωμένο στην ελληνορθόδοξη παράδοση. 

Συνηθίσαμε οι νεότεροι να θεωρούμε την παράδοση ως κάτι που δεν μας ταιριάζει. Και μάλιστα άκριτα τη γλωσσική παράδοση να την περιγελούμε ως ξεπερασμένη κι άχρηστη. Κι όμως, ο Ι. Θ. Κακριδής θέλοντας να δώσει ουσιαστικό περιεχόμενο σε αυτή, στο φυλλάδιο Δελτίον του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου όπου ήταν Πρόεδρος, στα 1965, έγραφε τα εξής αποκαλυπτικά «ένα πρέπει να ξέρουμε όλοι: στη γλώσσα του λαού, προπαντός της απόμακρης επαρχίας, σώζονται τύποι γραμματικοί και συντάξεις αρχαίες, προπαντός όμως λέξεις ελληνικές ολότελα λησμονημένες στην καθημερινή ομιλία των αστών. Όπως σε όλα τα στοιχεία τού πολιτισμού, το ίδιο και στη γλώσσα ο λαός είναι πιο συντηρητικός από ό,τι οι αστοί. Αυτό θα πη πως εμείς που κολακευόμαστε να μας λένε μορφωμένους, έχουμε νοθέψει τον ελληνικό λόγο πολύ περισσότερο από ό,τι ο απλός λαός», [Ι. Θ. ΚΑΚΡΙΔΗΣ, «Παράδοση Ελληνική», Δελτίον του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, 5-6 (Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1965) 1]. Εδώ, να προλάβω κάθε καλοπροαίρετο, θέλω να πιστεύω λάτρη τής «προόδου» - τους λεγόμενους δηλαδή προοδευτικούς –, το «συντηρητικός» που γράφει ο Κακριδής ασφαλώς και σχετίζεται με τη διατήρηση της γλώσσας τού λαού μας και την προσαρμοστικότητά της στα σημερινά πολιτισμικά δεδομένα. 

Το παρόν άρθρο, συνοδευόμενο με «Το τραγούδι του Αγίου Γεωργίου» το αφιερώνω στον κ. Δημήτρη Παπαχρυσό, κάτοικο των Λουτρών Μυτιλήνης, γνωστό στους Μυτιληνιούς και τους Λέσβιους εν γένει, για τις φιλότιμες προσπάθειες που κάμει για διάσωση και προβολή πολύτιμων τεκμηρίων που αφορούν τον Μικρασιατικό Ελληνισμό. 

Υ.Γ. Σύμφωνα με τον Μιχάλη Ψύρρα, μουσικό, αυτό το τραγούδι τού Αγίου Γεωργίου τραγουδιέται στα Λουτρά Μυτιλήνης κατά την παραμονή της γιορτής, μετά τον εσπερινό στην εκκλησία, αφού πρώτα η εικόνα τού αγίου έχει στολιστεί με λουλούδια. Μπορεί να επαναληφθεί δύο ή και τρεις φορές από διαφορετικές ομάδες γυναικών. Οι χωριανοί «Λουτραγώτες» λένε ότι «μόνο στο χουριό μας» λέγεται αυτό το τραγούδι· [στο: ΜΙΧΑΛΗΣ ΨΥΡΡΑΣ, «Η φαντασία του πραγματικού», Συνάντηση, φ.8 (Άνοιξη 1997) 8-10].