«Από την αρχή της παραμονής μου, απέκτησα το συνήθειο να πηγαίνω κάθε μέρα στο παρεκκλήσι της Νοτρ-Νταμ, και να κάθομαι για λίγα λεπτά μπροστά στη Μαύρη Παρθένο – την ίδια που εδώ και χίλια χρόνια ενέπνεε προσκυνήματα, μπροστά στην οποία είχαν γονατίσει τόσοι άγιοι και βασιλείς. Ήταν ένα αλλόκοτο γλυπτό, μάρτυρας ενός σύμπαντος που είχε εξαφανισθεί ολοσχερώς. Η Παρθένος καθόταν πολύ ευθυτενής· το πρόσωπό της, με κλειστά μάτια, τόσο απόμακρο ώστε έμοιαζε εξωγήινο, ήταν στεφανωμένο με ένα διάδημα. Ο μικρός Ιησούς – που αλήθεια είναι ότι δεν είχε καθόλου παιδικά χαρακτηριστικά, αλλά μάλλον ενήλικου, ή και γέρου ακόμα – καθόταν, πολύ ευθυτενής κι αυτός, στα γόνατά της· είχε και αυτός τα μάτια κλειστά, και το γωνιώδες, σοφό και δυνατό του πρόσωπο ήταν και αυτό στεφανωμένο. Δεν υπήρχε καθόλου τρυφερότητα, καθόλου μητρική αμεριμνησία στις στάσεις τους. Δεν αναπαριστανόταν εδώ ο μικρός Ιησούς· ήταν ήδη βασιλιάς του κόσμου. Η γαλήνη του, η εντύπωση πνευματικής ισχύος, η άυλη δύναμη που εξέπεμπε, ήταν σχεδόν τρομακτικές.
»Αυτή η υπερανθρώπινη αναπαράσταση ήταν στον αντίποδα του βασανισμένου, πονεμένου Χριστού που είχε αναπαραστήσει ο Ματίας Γκρύνεβαλντ, και η οποία είχε τόσο εντυπωσιάσει του Ουισμάνς. Ο Μεσαίωνα του Ουισμάνς ήταν εκείνος της γοτθικής περιόδου, της όψιμης γοτθικής περιόδου μάλιστα: παθητικός, ρεαλιστικός και ηθικός, ήταν ήδη πιο κοντά στην Αναγέννηση παρά στη ρωμαϊκή περίοδο. Θυμήθηκα μια συζήτηση που είχα, χρόνια πριν, μ’ έναν καθηγητή ιστορίας στη Σορβόννη. Στις αρχές του Μεσαίωνα, μου είχε εξηγήσει, το ζήτημα της ατομικής κρίσης σχεδόν δεν ετίθετο· πολύ αργότερα, με τον Ιερώνυμο Μπος για παράδειγμα, εμφανίστηκαν αυτές οι τρομακτικές αναπαραστάσεις όπου ο Χριστός διαχωρίζει την ορδή των εκλεκτών από τη λεγεώνα των καταραμένων· όπου οι διάβολοι σέρνουν τους μη μετανοημένους αμαρτωλούς προς τα μαρτύρια της κολάσεως. Η ρομαντική οπτική ήταν διαφορετική, πολύ πιο ενοποιητική: πεθαίνοντας ο πιστός εισέρχεται σε μια κατάσταση βαθύ ύπνου και ανακατεύεται με το χώμα. Αφού εκπληρωθούν όλες οι προφητείες, την ώρα της δεύτερης έλευσης του Χριστού, ολόκληρος ο χριστιανικός λαός, ενωμένος και αλληλέγγυος, σηκώνεται από τον τάφο του, αναστημένος στο ένδοξο σώμα του, για να ξεκινήσει την πορεία προς τον παράδεισο. Η ηθική κρίση, η ατομική κρίση, η ίδια η ατομικότητα δεν είναι έννοιες που κατανοούσαν πλήρως οι άνθρωποι της ρωμαϊκής εποχής, και ένιωθα κι εγώ την ατομικότητά μου να αποσυντίθεται στις ονειροπολήσεις μου, τις ολοένα πιο παρατεταμένες μπροστά στην Παρθένο του Ροκαμαντούρ».
ΜΙΣΕΛ ΟΥΕΛΜΠΕΚ. (2015). Υποταγή, μτφρ. Λίνα Σιπητάνου. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», σσ. 171-172.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου