Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών σήμερα, μ’ ένα κείμενο που καταγράφει την πραγματικότητα του φαίνεσθαι των καθηγητών. Παρότι ο αναγνώστης θα το εκλάβει ως «αιρετικό» και αφοριστικό, είναι καυστικό και αληθινό· γραμμένο από έναν εμβληματικό συγγραφέα, δοκιμιογράφο, αρθρογράφο, μεταφραστή, στου οποίου τα έργα συχνά πυκνά καταφεύγω. Πρόκειται για τον Κ Ω Σ Τ Η Π Α Π Α Γ Ι Ω Ρ Γ Η. Μου το θύμισε προχθές ο καλός συνάδελφος Γιάννης, με το οποίο αρκετές φορές μοιραζόμαστε αγωνίες, απογοητεύσεις αλλά και ελπίδες για την εκπαίδευση του τόπου-μας. Τον ευχαριστώ! Α.Ι.Κ.
«Ο καθηγητής φοράει πάντα το σκούφο του pater familia. Αναγκαίο κακό που δεν του έδωσα και μεγάλη σημασία. Αλλά με έθιξε: το πνεύμα-τους και το ήθος-τους. Ενώ η παράδοση έχει να επιδείξει πλήθος τραγωδών και συνάμα κωμικών -Πλάτωνα, Σαίξπηρ, Νίτσε, Γκόκγκολ, Ντοστογιέφσκι- όπου με ηδονή βλέπει να καταργείται η συμβατική σοβαρότητα, στο μικρό κόσμο των καθηγητών το καρναβαλίστικο στοιχείο είχε θυσιαστεί στη βλοσυρότητα της αυθεντίας. Το στομάχι τρώει τα πάντα εξόν από τον εαυτό-του και ο κύριος καθηγητής αμφισβητεί, κρίνει, καταγγέλλει τα πάντα εκτός από τον ίδιο: δηλαδή την έδρα-του, το σπίτι-του, την άγνοιά του, την ανύπαρχτη φαντασία-του, τη γυναικούλα-του, το καθεστώς κτλ.
» Ένα πράγμα θέλω να πω: ότι το καθηγητηλίκι (και οι στρατιές των πνευματικά ανήλικων που το ανέχονται) είναι μια ύποπτη υπόθεση. Όλοι γράφουν με τον ίδιο τρόπο και για τον ίδιο λόγο. Δεν αφήνουν κενά στα γραφτά-τους, δεν τολμούν να ομολογήσουν αδυναμία, δε ζητούν πουθενά συγνώμη, γιατί το πνεύμα του πανεπιστημίου –η σοβαρότητα καθ’ εαυτή- δεν επιτρέπει τέτοιες επικίνδυνες ειλικρίνειες. Πίσω από τις καλοραμμένες φράσεις παραμονεύει η τερατώδης ηθική του ορθώς φέρεσθαι, ένα savoir nivre και ένα savoir ecrire όσο και mentir που πάει γάντι στη γενική υποκρισία. Διαβαστεροί, όλοι οι καθηγητές περιορίζονται, όπως γράφει ο Νίτσε, να αρνούνται ή να επικροτούν το ήδη ειπωμένο, οι ίδιοι δε σκέφτονται.
» Ποτέ-τους δε θα καταφέρουν έτσι, -αυτό είναι το δράμα-τους- να εκφραστούν έτσι, ώστε να αναγνωρίσουν στο γραφτό- τους την αλήθεια-τους. Όλες οι ηθικές, λένε, είναι ίδιες με το κρεβάτι του Προκρούστη. Κι ο καθηγητής κόβει: την πιθανότητα να γίνει ρεζίλι, να φανεί λίγος, να φανεί τέλος πάντων τέτοιος που είναι. Τρέμει το είναι και γίνεται τέκτονας του φαίνεσθαι. Γραπώνεται από τα έργα των άλλων και πλειοδοτεί στην επιταχυνόμενη βραδύνοια των αναγνωστών. Είναι αυτός που γράφει το “δεύτερο” βιβλίο, το περιληψάρι, την απλούστευση και έτσι, μεγαλώνοντας το χάσμα ανάμεσα στον αναγνώστη και στο πρωτότυπο, διδάσκει την αρχή του ελάσσονος κόπου (lex parcimoniae)».
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ. (41998). Σιαμαία και Ετεροθαλή. Αθήνα: Καστανιώτη, σσ. 121-122.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου