Κάτι… σαν μαθητικό «συναξάρι»

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Ετούτες τις μέρες, σε πανέμορφη παραλία τού νησιού μας, ναι σε παραλία (!) διαβάζω ξανά το Ημερολόγιο (1973-1983) του +πατρός Αλέξανδρου Σμέμαν, στη νέα έκδοσή του, που έγινε τον Οκτώβριο του 2018, έκδοση φροντισμένη από τις εκδόσεις Ακρίτας, σε μετάφραση Ιωσήφ Ροϊλίδη και με επιμέλεια του Βασίλη Αργυράδη. Την προηγούμενη έκδοση του 2002, πριν λίγα χρόνια την είχα δώσει για να τη διαβάσει ένας μαθητής μου, ύστερα από μια συζήτηση στη σχολική τάξη για την Εκκλησία, η οποία με κάποιες μικρές παύσεις, κράτησε δύο περίπου μήνες (Χριστούγεννα 2015 – Φεβρουάριος 2016). Δεν του ζήτησα ποτέ να μου επιστρέψει το βιβλίο, του το χάρισα, ως ένα μικρό έπαθλο, για την επιμονή του τότε που ήταν μαθητής, να αναζητά την Εκκλησία όχι ως θεσμική δομή αλλά ως ζωή. Τύχη αγαθή, έφερε και τους δύο να ξανασυναντηθούμε όχι στο σχολείο φυσικά, αλλά στην παραπάνω πανέμορφη παραλία, όπου ο παλαιός καλός μαθητής μου με είδε να διαβάζω το Ημερολόγιο του +π. Σμέμαν. Σήμερα τελειόφοιτος πανεπιστημιακής σχολής θετικών επιστημών, όταν είδε το βιβλίο που διάβαζα θυμήθηκε τις παλαιές καλές ημέρες στο σχολείο. Τον ρώτησα αν κάτι του έμεινε από κείνες τις συζητήσεις μας στη σχολική τάξη. Κι ευθέως μου απάντησε: «στον Σμέμαν, κύριε, κατάλαβα το πραγματικό νόημα της Εκκλησίας». Τέτοιες απαντήσεις και, κυρίως, τέτοιες στάσεις ζωής νομίζω, πως, σήμερα για τους νέους ιδιαίτερα, γεννούν την ελπίδα ότι, η Εκκλησία, όταν την αγαπάς και την πονάς, είναι Εκκλησία για όλους τους ανθρώπους, αδιάφορο αν αυτοί έχουν την αυταρέσκεια του άθεου, του αγνωστικιστή, του αδιάφορου για τη θρησκεία ή του πιστού, ακόμη και του ευσεβιστή τής «επικρατούσας θρησκείας». 

Όταν η Εκκλησία εκλαμβάνεται ως θρησκεία γίνεται σέκτα και δεν αντιστέκεται στις προκλήσεις των καιρών. Γι' αυτό και οι περισσότεροι χριστιανοί αδυνατούν να δουν Εκκλησία και Ζωή ως μια ενιαία πραγματικότητα. Καταπώς γράφει κι ο μακαριστός Αλέξανδρος Σμέμαν την Παρασκευή, 16 Φεβρουαρίου, 1973 στο Ημερολόγιό του: «Η “θρησκεία” είναι ό,τι καλύτερο και ό,τι χειρότερο κατέχει ο άνθρωπος. Όχι μόνο ό,τι καλύτερο, αλλά και ό,τι χειρότερο: το ψεύδος τής θρησκευτικότητας, η μικρότητα κάποιων “πιστών”, η σκυθρωπή, ατάλαντη σοβαρότητά τους. Είναι αυτό όντως δυνατό αν κάποιος πιστεύει στον Θεό; Στο Αιώνιο και στο Ουσιώδες; “Τα πάντα βρίσκονται αλλού” (Julien Green: “Tour est ailleurs”)», (σ. 18).