Η ευλογία του πόνου

Του Γρηγόριου Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου

Γνωρίζουμε πως ο Χριστός νίκησε το θάνατο. Ένα τέτοιο περιστατικό έχουμε και στο Eυαγγέλιο της Κυριακής (Λκ. ζ΄ 11-16) με την ανάσταση του νέου ο οποίος είχε κοιμηθεί. Αυτό δείχνει ότι ο Κύριος είναι εξουσιαστής της ζωής και του θανάτου. Ο θάνατος είναι ένα «παιχνίδι στα χέρια» του Θεού. Μετά τον σταυρό και την ανάσταση του Χριστού δεν είναι φοβερός ο θάνατος στον άνθρωπο. Φοβερή είναι η απομάκρυνση απ’ το Θεό, δηλαδή, ο πνευματικός θάνατος.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι με την παρουσία του Κυρίου μας δίνεται μια άλλη διάσταση στη ζωή μας. Μας αποκαλύπτεται μια άλλη στάση ζωής. Για τον χριστιανό θάνατος είναι ο «χωρισμός απ’ το Θεό». Είναι η αδυναμία να κοινωνούμε της αγάπης του Θεού και των ανθρώπων. Χωρίς αμφιβολία, ο Κύριος δίνει την αγάπη Του σε όλους. Εμείς, όμως, εμποδίζουμε τον εαυτό μας απ’ το να κοινωνεί αυτής της αγάπης, φτιάχνοντας άλλους θεούς.

Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε πως η πνευματική ζωή έχει τη δική της επιστήμη και τον δικό της τρόπο. Η πνευματική ζωή δεν είναι μια διαδικασία εξωτερικής τήρησης κάποιων νόμων και κανόνων, αλλά είναι η«ενεργοποίηση» της καρδιάς μας. «Ενεργοποίηση» της καρδιάς μας σημαίνει βάζω προτεραιότητα της ζωής μου τον Χριστό, γιατί Αυτός είναι η ζωή μου. Μάλιστα, επειδή Αυτός είναι η ζωή μου, μου μαθαίνει να βάζω προτεραιότητα στη ζωή μου κάθε άλλον άνθρωπο μετά τον εαυτό μου, αφού ο κάθε αδερφός μου είναι «εικόνα Θεού». Αυτό είναι αγάπη.

Εμείς όταν ακούμε για αγάπη και λέμε ότι ο άνθρωπος «δεν ζει χωρίς αγάπη», φανταζόμαστε ότι δεν ζει ο άνθρωπος χωρίς να λάβει αγάπη. Όχι. Πνευματικά ο άνθρωπος δεν ζει χωρίς αγάπη σημαίνει πως δεν μπορεί να ζει χωρίς να «βγαίνει απ’ τον εαυτό του» και να δίνει αγάπη ανεξαιρέτως σ’ όλους. Αυτή είναι η πραγματική ζωή. Αν δεν συμβαίνει αυτό, ο άνθρωπος βρίσκεται σε πνευματικό θάνατο που είναι χειρότερος του βιολογικού. Γιατί; Διότι ο βιολογικός θάνατος είναι το «πέρασμα» στην αιωνιότητα και στην όντως ζωή, όπου πρόσωπο με πρόσωπο αντικρίζουμε το φως και τη δόξα του Κυρίου μας. Μετέχουμε χωρίς εμπόδια στην αγάπη Του.

Ο Απόστολος Παύλος κάθε Κυριακή μάς επισημαίνει ένα λόγο πνευματικό που εντάσσεται μέσα σ’ αυτό που είπαμε: Στην επιστήμη της πνευματικής ζωής. Ο Απόστολος Παύλος δέχθηκε μεγάλες αποκαλύψεις, άκουσε «άρρητα ρήματα», ανέβηκε μέχρι «τρίτου ουρανού». Δηλαδή, βρέθηκε σε υψηλή πνευματική κατάσταση. Είχε μια άμεση εμπειρία προσωπικής σχέσης με το Θεό. Φυσικά, πάντα ελλοχεύει ένας κίνδυνος, εξαιτίας της ανωριμότητάς μας. Τα χαρίσματα και τα δώρα είναι «δίκοπο μαχαίρι», επειδή είμαστε ανώριμοι και μπορεί να μας καταστρέψουν.

Γι’ αυτό το λόγο, ο Κύριος, για να «καρποφορήσει» αυτό το «δώρο» των αποκαλύψεων που κάνει σε κάθε άνθρωπο, μας δίνει τους πειρασμούς – τις δυσκολίες. Πολλές φορές έρχονται τέτοιοι πειρασμοί στη ζωή μας που παρακαλούμε πολύ θερμά τον Κύριο, γιατί από μόνοι μας δεν μπορούμε να τους ξεπεράσουμε. Η δύναμη του Κυρίου μας παρουσιάζεται και φανερώνεται ολοκληρωμένη και τελεία, όταν εμείς δεν μπορούμε τίποτα να κάνουμε. Όταν, δηλαδή, γίνεται κάτι στη ζωή μας που εμείς δεν μπορούσαμε να φανταστούμε καν ότι θα βρίσκαμε στη ζωή μας, με αποτέλεσμα να καταστεί σαφές ότι όλα είναι του Θεού και της χάριτός Του και τίποτα απ’ τη δική μας δύναμη και αξία.

Ουσιαστικά, με στόχο να διασφαλιστεί αυτό το «δώρο» και το χάρισμα, επιτρέπει ο Κύριος τους πειρασμούς για να μην οδηγηθεί ο άνθρωπος στην υπερηφάνεια. Τότε, όπως διαβάζουμε σ’ ένα άλλο σημείο απ’ τον Απόστολο Παύλο, έρχεται ο Κύριος και μας λέει τον εξής πνευματικό λόγο: «H γaρ δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται». Δυστυχώς ή ευτυχώς, άνθρωπος ο οποίος δεν ζει στην αδυναμία και στον πόνο, δεν ολοκληρώνεται. Όσο προσπαθούμε και αγωνιζόμαστε να πάνε τα πράγματα μόνο καλά στη ζωή μας, αρνούμαστε αυτή την πνευματική ολοκλήρωση και τελειότητα. Θα συμβεί αυτό που έλεγε ένας απ’ τους μεγαλύτερους λογοτέχνες, ο Τολστόι: «Ύστερα από μια ανούσια ζωή, έρχεται και ένας ανόητος θάνατος».

Ο πόνος είναι συνυφασμένος με τη χάρη και την εμπειρία της αγάπης του Θεού. Πονάμε σωματικά, αλλά βιώνουμε κάτι πολύ βαθύτερο: Τη νίκη του θανάτου με την εμπειρία της αιωνιότητας. Αυτό ακριβώς βίωσε και η χήρα της Ναΐμ της ευαγγελικής περικοπής που θ’ ακούσουμε την Κυριακή. Άλλωστε, ο ίδιος ο Χριστός δεν απέφυγε τον πόνο. Δεν προσπάθησε να ξεφύγει απ’ τον Σταυρό. Δεν προσπάθησε να λιποτακτήσει απ’ την πραγματικότητα της ζωής. Δεν απέστρεψε το πρόσωπό Του απ’ τους ανθρώπους που υπέφεραν, για να μην Του χαλάσουν την ατομική ηρεμία και τη θετική Του διάθεση. Το σημαντικότερο: Ο Χριστός δεν έκρυψε, ούτε φίμωσε τα συναισθήματά Του.

Στη ζωή μας σε κάθε άνθρωπο ανοίγεται μια πρόκληση και ένα δίλημμα: Θα επιλέξουμε την ικανοποίηση του εαυτού μας σε οποιαδήποτε μορφή ή θα επιλέξουμε την οδό της αλήθειας, την εμπειρία της όντως ζωής που είναι σταυρός και ανάσταση, που είναι εμπειρία πόνου και χάριτος; Μια χαρμολύπη εσωτερική που μας αποκαλύπτει η πραγματική ζωή. Ας μη βλέπουμε το «γιατί» του πόνου, αλλά το «πώς» θα τον μεταμορφώσουμε. Αυτή η γνώση είναι ανατροπή στην κοσμική λογική, που λέει: «Πρέπει να περνάμε ΜΟΝΟ καλά. Αν ο Θεός μάς αγαπάει, πρέπει να μας τακτοποιεί τα πράγματα όπως πρέπει. Αν κάποιος μας αγαπάει, πρέπει να μας ικανοποιεί τα θελήματα». Στο ευαγγέλιο, όμως, έχουμε έναν άλλον λόγο.

Άρα, είναι στο χέρι μας: Θα επιλέξουμε τη βόλεψη του εαυτού μας και θ’ αρνηθούμε τη χάρη ή με οποιοδήποτε προσωπικό κόστος θα επιλέξουμε τη χάρη; Αυτό είναι το υπαρξιακό δίλημμα. Χρειάζεται να το απαντήσουμε. Αν δεν είμαστε θαρραλέοι και δεν έχουμε ανδρείο φρόνημα, τότε, δεν μπορούμε να μιλάμε για πνευματική ζωή. Να είμαστε σίγουροι για ένα πράγμα: Όταν κάνουμε αυτά που μπορούμε, ο Θεός θα κάνει αυτά που δεν μπορούμε.