«Ο Άγιος Σεπτέμβριος των Σχολείων» και τα κινητά τηλέφωνα

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Με τα μαθήματα να αρχίζουν στις σχολικές τάξεις, άρχισαν και οι αποβολές. Μαθητές που σε ώρα μαθήματος χρησιμοποίησαν τα κινητά-τους, κάτω από το θρανίο, αποβλήθηκαν. Το λέει ο νόμος: μία ημέρα αποβολή από τον διευθυντή στον μαθητή και η παραμονή-του στο σπίτι. Και παλαιότερα υπήρχαν οι σχετικές εγκύκλιοι του ΥΠΑΙΘΑ αλλά, δυστυχώς, συν τω χρόνω, ατόνησε η «κινητοαπαγόρευση». Αμφιβάλλω αν οι μαθητές συνειδητοποιήσουν με βαθιά υπευθυνότητα τη ρητή απαγόρευση χρήσης του κινητού τηλεφώνου στο σχολείο. Η εφαρμογή της νέας «παιδαγωγικής κινητοαπαγόρευσης», δεν είναι μόνο πρόβλημα που το σχολείο καλείται να επιλύσει. Κυρίως είναι πρόβλημα της οικογένειας. Αλλά ποιάς οικογένειας; Εκείνης που η μαμά και ο μπαμπάς στο πάρκο, στη βόλτα, στην καφετέρια, στην ταβέρνα, από τη νηπιακή ηλικία «παρκάρουν» τα παιδιά-τους στα κινητά τηλέφωνα; 

Στη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα όπου ο εκπαιδευτικός πέραν των διδακτικών καθηκόντων-του είναι επιφορτισμένος με πάρα πολλές εξωδιδακτικές υποχρεώσεις, καλείται να λύσει ακόμα ένα πρόβλημα. Πρόβλημα μιας κοινωνίας που, στην κυριολεξία, είναι εξαρτημένη από την όλο και περισσότερο εξελιγμένη τεχνολογία. Το κινητό τηλέφωνο είναι ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της τεχνολογίας, όχι μόνο για τους μαθητές-μας αλλά και για όλους εμάς, εκπαιδευτικούς και γονείς. Η επιφόρτιση ακόμα μιας υποχρέωσης στους εκπαιδευτικούς, ρητά να απαγορεύουμε τη χρήση του κινητού τηλεφώνου –προφανώς σωστή και απαραίτητη, δεν διαφωνώ- φέρνει στο προσκήνιο και κάτι άλλο, που σε πολλούς είναι αθέατο: την «αυτοεξάλειψη» της παιδαγωγικής σχέσης δασκάλου - μαθητή όχι μόνο στη σχολική τάξη αλλά και στον ευρύτερο σχολικό χώρο, τη στιγμή μάλιστα που αποθεώνουμε την τεχνολογία και τη χρήση-της στις αίθουσες διδασκαλίας, παρουσιάζοντάς την στον εκπαιδευτικό ως τη «βασιλική εκείνη οδό που εθελουσίως θα τον αντικαταστήσει, υπακούοντας στα προτάγματα μιας καίριας παιδαγωγικής εντροπίας. Τι ευτυχία να ‘ναι ο δάσκαλος στο κοντρόλ, πίσω από τη σκηνή και να κινεί την τάξη μέσω των ηλεκτρονικών μέσων, όπως στις μαριονέτες, να μην συμφύρεται μαζί-της, να μην αναλώνεται, όπως ακριβώς κάνουν οι ίδιοι οι ηλεκτρονικοί προπαγανδιστές!»[1] 

Να θυμίσω εδώ ότι στην περίοδο της πανδημίας αλλά και σε καιρούς καταλήψεων των σχολείων, όλοι οι εκπαιδευτικοί καλούμαστε να διδάξουμε τα μαθήματά μας μέσω Webex. Με μαθητές, στην αντίπερα όχθη, να βρίσκονται στο σπίτι τους ή στο δωμάτιό τους, να «συμμετέχουν» στο μάθημα, και με τη χρήση του κινητού τηλεφώνου-τους, με κλεισμένες τις κάμερες. Αναρωτηθήκαμε, όσοι τουλάχιστον έχουμε σχέση με την εκπαίδευση: υπουργείο παιδείας, εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές, τι ακριβώς έχει γίνει και συνεχίζεται να γίνεται πίσω από τις κλειστές κάμερες; Ας είμαστε ρεαλιστές: τα παιδιά είναι εθισμένα στην τεχνολογία και ο εθισμός-τους δεν μπορεί να σταματήσει μόνο με την απαγόρευση στο σχολείο.

Πριν τρεις δεκαετίες, ένας φωτισμένος δάσκαλος, εδώ στη Μυτιλήνη, ο αλησμόνητος θεολόγος Γιάννης Καλδέλλης, στο βιβλίο-του Σχολείο: φως που τυφλώνει; έγραφε τα εξής αποκαλυπτικά: 

«Ενώ το σχολείο σταθερά επαινεί τον υπάκουο μαθητή, ψελλίζει ταυτόχρονα για αντιαυταρχική εκπαίδευση. Τελικά επιτυγχάνει την αναρχία, γιατί γνωρίζει την έννοια της υπακοής, όχι όμως και τη βαθύτερη έννοια της πειθαρχίας. Είναι όμως γνωστό πια πως η πνευματική και ηθική πειθαρχία δημιουργούν μια καλύτερη ισορροπία του συμπαθητικού συστήματος, μια άρτια εκδήλωση των οργανικών και πνευματικών λειτουργιών. Είναι η πειθαρχία ο εκούσιος περιορισμός που οδηγεί στην ελευθερία. Χωρίς την άσκηση της βούλησης ο νους αδέσμευτος παραπαίει, αποσυντίθεται, αυτοκαταστρέφεται. Ο Εμμ. Καντ το γνώριζε άριστα, γι’ αυτό είπε πως η παραμέληση της πειθαρχίας είναι μεγαλύτερο κακό από την παραμέληση της μόρφωσης, διότι το δεύτερο μπορεί να επανορθωθεί αργότερα. Στην εποχή-μας έχει εγκαταλειφτεί η άσκηση της πειθαρχίας από γονείς και δασκάλους. Ύψιστη επιδίωξη η άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών, επομένως ο νέος αγνοεί κάθε είδους περιορισμό. Αυτό πάλι σημαίνει εγκατάλειψη αρχών και σκοπών, οι οποίοι για να εξυπηρετηθούν απαιτούν εγκατάλειψη πολλών που είναι δυνατόν να γίνουν, αλλά δεν πρέπει»[2]· [η υπογράμμιση δική μου].

Επανέρχομαι στην απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων. Τι κάνουμε λοιπόν; Υπάρχει λύση. Ας την αναζητήσει ο αναγνώστης στο παραπάνω απόσπασμα του σοφού δασκάλου από τη Μυτιλήνη.

«Ο Άγιος Σεπτέμβριος των Σχολείων». Ντόνα Πλατανιώτου, 2001, τέμπερα σε χαρτόνι. ΠΗΓΗ: Επτά Ημέρες της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (02 Σεπτεμβρίου 2001).

[1] ΑΝΤΩΝΗΣ Λ. ΣΜΥΡΝΑΙΟΣ. (2009). Λατρεία και νεύρωση στην Παιδαγωγική της Καινοτομίας. Σημειώσεις σε μια μετανεωτερική φιλοσοφία της παιδείας. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, σσ. 395-396.

[2] ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΔΕΛΛΗΣ. (1991). Σχολείο: φως που τυφλώνει;. Αθήνα: Βιβλιογωνία, σσ. 21-22.